WYKŁAD 1.(9.10.13) KURS WALUTOWY. SYSTEMY KURSU WALUTOWEGO. RYNEK WALUTOWY.

Kurs walutowy - cena jednostki monetarnej waluty zagranicznej wyrażana w walucie krajowej. O sile danej waluty decyduje zmienność kursu walutowego.

Systemy kursu walutowego:

1. System sztywnego kursu walutowego [w Polsce 01.01.1990 - 17.05.1991)

1. Deprecjacja waluty krajowej (waluta zagraniczna drożeje) = prowadzi do inflacji

2. Aprecjacja waluty krajowej (waluta zagraniczna tanieje)

Bank centralny ustala tzw. kurs centralny i po nim musza być zawierane transakcje na międzynarodowym rynku walutowym.

Kurs z międzynarodowego rynku walutowego = najważniejszy (oficjalny) kurs!
CEL: System sztywnego kursu walutowego = narzędzie polityki inflacyjnej, obawa BC przed kursem płynnym, który może prowadzić do deprecjacji.

dewaluacja - obniżenie kursu walutowego

1. tanieją produkty eksportowane (wzrost eksportu = korzyści dla bilansu handlowego)

2. drożeją produkty importowane

rewaluacja = podwyższenie kursu walutowego

1. drożeją produkty eksportowanie

2. tanieją produkty importowane (celem takiej polityki jest osłabienie tendencji inflacyjnych w gospodarce)

2. System stałego kursu walutowego ( „wąż w tunelu” - kurs waha się np. +/- 10%) [w Polsce 17.05.1991 - 8.04.2000]

Bank centralny ma obowiązek interwencji jeśli kurs (np. złotego) przekroczy granice „tunelu” (np.10%)

1⁰ aprecjacja złotego => kupowanie euro (popyt na euro wzrasta, podaż złotego wzrasta) => waluta krajowa się obniża

2⁰ deprecjacja złotego => sprzedaż euro (popyt na złotego wzrasta, podaż euro wzrasta)

3. System płynnego kursu walutowego („wąż bez tunelu”) = 100% rynku [w Polsce 8.04.2000 - ]

Kurs walutowy zależy tylko i wyłącznie od „gry” popytu i podaży. Bank centralny nie ma obowiązku interwencji.

+ izolacja gospodarki od wpływu czynników zewnętrznych

- większe wahania kursu rynkowego

- wzrost ryzyka realizowanych transakcji import/export

Gdy w gospodarce obowiązuje system płynnego kursu walutowego to zmiana poziomu tego kursu w okresie (t) zależy od ekonomicznego wyniku bilansu płatniczego.

[CZYNNIKI DZIAŁAJĄCE NA WYSOKOŚĆ KURSU WALUTOWEGO: np. podaż walut obcych, popyt na waluty obce, różnice cen stóp % i inflacji na rynku obcym i krajowym, polityka walutowa itp. ]

ĆWICZENIA 1.

Budżet państwa - obejmuje wszystkie szczeble, na których państwo gromadzi i wydatkuje środki publiczne. W ujęciu ekonomicznym, budżet państw to inaczej sektor finansów publicznych.

Krzywa Laffera oraz krzywa aktywności gospodarczej (y-dochody podatkowe, x-przeciętna stopa podatkowa (stopa fiskalizmu), T_o=stopa, która zapewnia maksymalne dochody podatkowe - NIE NAZYWAĆ STOPĄ OPTYMALNĄ)

Mówimy, ze w okresie (t) mamy do czynienia w gospodarce z efektem Laffera jeżeli wzrost stopy fiskalizmu spowodował spadek dochodów podatkowych.

Stopa fiskalizmu (t) (wg ekonomii) = [dochody podatkowe (t)/dochody czynników produkcji (=PKB_FP) (t)] * 100%

Stopa fiskalizmu (t) (liczona rzeczywiście) = [dochody podatkowe (t)/PKB_MP) (t)] * 100%

PKB_MP=PKB_FP +Te (podatki pośrednie-VAT, akcyza)

Dochody podatkowe = stopa fiskalizmu * dochody czynników produkcji

Przy dużych deficytach obniżenie podatków (sposób naprawczy) może prowadzić do jeszcze większego pogorszenia sytuacji. Trzeba więc zrobić to w odpowiednim momencie i pamiętać o tym że uzdrowienie gospodarki może trwać kilka lat (okres przystosowawczy). Można obniżyć podatki, ale trzeba również znacząco zmniejszyć wydatki.

DOCHODY I PRZYCHODY PAŃSTWA

Przychody państwa w roku t to wszystkie wpływy do kasy państwa jakie miały miejsce w roku (t).

Przychody państwa dzielą się na:
1. Dochody budżetu państwa
2. Źródła finansowania deficytu budżetowego

Za podziałem przychodów państwa na te dnie grupy stoi idea, aby wynik budżetu państwa pokazywał faktyczny stan tego budżetu w roku (t).
Miarą stanu budżetu państwa w roku (t) jest to, ile nowego długu zaciągnęło państwo w roku (t).

Przychody państwa:

1. Przychody z podatków

2. Przychody z dywidend

3. Przychody z zysku banku centralnego

4. Przychody z emisji przez państwo skarbowych papierów wartościowych (obligacje i bony skarbowe) = przychody z zaciągania długu publicznego = przychody z nabywania przez państwo z oszczędności

5. Przychody z prywatyzacji = ze sprzedaży elementów majątku państwowego

6. Przychody z nadwyżek budżetowych z lat ubiegłych

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DEFICYTU BUDZETOWEGO FINANSUJĄ WYDATKI FINANSOWE

Kryteria oceny stanu budżetu państwa:

1. Wynik budżetu państwa (t)

2. Dług publiczny na moment (t)

ĆWICZENIA 1*

Skutki wzrostu stopy inflacji dla gospodarki:

1. im wyższa stopa inflacji, tym wyższe rynkowe stopy procentowe (czyli cena oszczędności w gospodarce)

2. im wyższa stopa inflacji, tym większe ryzyko związane z projektami inwestycyjnymi

3. w warunkach wysokiej inflacji zmienność cen jest niewiarygodnym źródłem inflacji dla uczestników życia gospodarczego, co ma szczególne duże znaczenie dla przedsiębiorstw

W efekcie powyższych czynników wzrost stopy inflacji prowadzi w średnim i długim okresie do spadku wielkości produkcji krajowej. W krótkim okresie wzrost stopy inflacji może prowadzić do wzrostu wielkości produkcji krajowej.

[INWESTYCJE zależą od poziomu: podatków, kosztów pracy, infrastruktury, korupcji]

Wykład 2. (16.10.13) BILANS PŁATNICZY DANEJ GOSPODARKI.

Bilans płatniczy - zestawienie wszystkich transakcji miedzy dana gospodarka a innymi gospodarkami, z którymi związany jest przepływ walut wymienialnych (międzynarodowych). Tylko te waluty które są w pełni wymienialne mogą być uznane za międzynarodowe, czyli obsługiwać handel międzynarodowy (ZŁOTY NIE JEST). W bilansie płatniczym powinny zostać ujęte wszystkie te transakcje, w których do budżetu wpływają lub wypływają waluty wymienialne. Oficjalny bilans płatniczy robi TYLKO bank centralny danego kraju!

Struktura bilansu płatniczego

1. Bilans obrotów bieżących (z zagranicą) - w tej części zapisujemy te transakcje, które związane są z handlem instrumentami realnym.

1. Bilans handlu zagranicznego - Bilans eksport/import (ujmujemy tu handel produktami - dobrami i usługami)

2. Bilans dochodów czynników produkcji

3. Bilans transferów

Wynik bilansu obrotów bieżących pokazuje czy dana gospodarka jest kupcem/nabywcą czy tez sprzedawcą instrumentów realnych (produktów) na międzynarodowym rynku.

Saldo B.O.B (saldo bilansu obrotów bieżących) = NAJWAŻNIEJSZY WSKAŹNIK OCENY STANU CAŁEGO BILANSU PŁATNICZEGO (najbardziej skorelowany z zestawem gospodarki)

2. Bilans obrotów kapitałowych i finansowych z zagranicą - w tej części umieszczamy przepływy walut wymienialnych związane z handlem instrumentami finansowymi.

1. Bilans inwestycji bezpośrednich (ujmujemy przepływy walut wymienialnych związane z chęcią czerpania korzyści z działalności produkcyjnej) Np. nabycie przez zagranice dużego pakietu akcji przedsiębiorstwa krajowego

2. Bilans inwestycji portfelowych (spekulacyjnych) - tutaj umieszczamy te przepływy walut wymienialnych, które związane są z chęcią czerpania korzyści z działalności czysto finansowej. Np. nabywanie obligacji/akcji

[pakiet <10% - inwestycje portfelowe, pakiet >10% - inwestycje bezpośrednie]

Saldo bilansu obrotów finansowych i kapitałowych pokazuje czy więcej walut wymienialnych wpłynęło czy wypłynęło. Saldo to informuje czy dana gospodarka jest nabywca czy tez sprzedawca instrumentów finansowych (oszczędności) na rynku międzynarodowym.

Nabywać oszczędności = pożyczać

[w Polsce do elementów bilansu zaliczmy jeszcze: III. Saldo błędów i opuszczeń. IV. Wynik B.P.]

WYNIK B.P. (t) = SALDO BOB (t) + SALDO B.O.K.i F.
Saldo to, to inaczej zmiana poziomu rezerw walut wymienialnych gospodarki jaka zaszła w okresie (t) - w oficjalnym bilansie wynik bilansu płatniczego jest w rzeczywistości odwrotny, np.: -3,9 mln w bilansie oznacza w rzeczywistości 3,9mln (wzrost nabywanych walut wymienialnych)

[każda z transakcji wpływa na popyt i podaż na rynku walutowym. W przypadku płynnego kursu walutowego - na jego wzrost]

nadwyżki rezerw walut wymienialnych -> aprecjacja waluty krajowej

W POLSCE zawsze pod koniec roku występuje aprecjacja (efekt działania rządu)

Wykład.3 (23.10.13) DEFICYT

Deficyt bilansu obrotów bieżących (źródła makroekonomiczne, źródła finansowania, skutki dla gospodarki)

Deficyt oznacza, że jesteśmy kupcem na rynku międzynarodowym)

Makroekonomicznym źródłem tego deficytu jest doprowadzenie do sytuacji w gospodarce, ze wielkość popytu krajowego (strumień produktów finalnych nabyty w okresie (t) przez podmioty krajowe) jest większy od wielkość produkcji krajowej (strumień produktów finalnych wytworzony w danym okresie (t) w gospodarce).

AD (t) = C + I + G + ( Ex - I)

AD (t) - wielkość popytu globalnego
C+I+G - wielkość popytu krajowego
(Ex-I) - wielkość popytu zagranicznego (saldo bilansu zagranicznego = saldo BOB)

Proces dostosowawczy - np. jeśli rośnie import to pojawia się deficyt w BOB.

AD (T) > PKB _MP(t) -> taka nierównowaga nie może się długo utrzymywać, uruchamiają się procesy wyrównawcze np. nadmierny popyt globalny może zostać obcięty przez wzrost importu.

DEFICYT w B.O.B. to nadwyżka wielkości popytu krajowego nad PKB_MP

Kiedyś nadmierny popyt globalny był zmniejszany przez wzrost cen (inflację), lecz teraz przy łatwym handlu zagranicznym używa się do obcinania nadwyżki wzrostu importu, gdyż przynosi to skutki o wiele szybciej.

Wykład 4 (30.10.13) - ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I SKUTKI DLA GOSPODARKI DEFICYTU FINANSÓW BIEŻĄCYCH.

Od jakiego poziomu deficyt jest wysoki? od 8% PKB w górę

Metody finansowania deficytu bilansu obrotów bieżących:

1. Nadwyżką w bilansie obrotów kapitałowych i finansowych uzyskaną dzięki napływowi zagranicznych inwestycji bezpośrednich (długoterminowych, które jest ciężko wycofać z gospodarki). Jest to najkorzystniejsza dla gospodarki metoda.

Zalety: brak ryzyka wystąpienia skokowej deprecjacji waluty krajowej w okresach przyszłych oraz brak deprecjacji waluty krajowej w okresie bieżącym.

2. Nadwyżką w bilansie obrotów kapitałowych i finansowych uzyskaną na napływie zagranicznych inwestycji portfelowych (de facto przyciąganie pożyczkodawców - emisja obligacji itp.). Metoda ta jest stosowana w Polsce.

Zalety: zapewnienie braku deprecjacji waluty w okresie bieżącym.

Wady: w gospodarce rodzi się ryzyko skokowej deprecjacji waluty krajowej i ryzyko kryzysu walutowego (np. Argentyna), a w konsekwencji ryzyko skokowego wzrostu stopy inflacji i rynkowych stóp procentowych, czyli stopy oszczędności w gospodarce (w okresach przyszłych).

3. Finansowanie deficytu B.O.B. zmniejszeniem poziomu rezerw wymienialnych - zmniejszenie oszczędności

Przyczynia się do deprecjacji waluty w okresie bieżącym

DEPRECJACJA -> INFLACJA

• Nabywanie czynników produkcji za granicą

• Zaciąganie kredytów za granicą

• Kanał panicznej ucieczki od waluty krajowej

• Wypłynięcie inwestycji w bardzo krótkim okresie czasu, które musi być wystymulowane przez Bank Centralny (wydanie rezerw walutowych)

• Dlatego deficyt budżetowy jest niebezpieczny

• Prowadzi do wzrostu zadłużenia zagranicznego gospodarki (NIE DŁUGU PUBLICZNEGO!!!)

• Polska jest 15 krajem pod względem zadłużenia zagranicznego (20-krotny wzrost od 1990r.); odsuwanie deprecjacji w czasie, balon spekulacyjny

Alternatywa: sztywny kurs walutowy (np. w Argentynie), co jednak jest drogą do nikąd.

Wykład 5 (6.11.13) - KONCEPCJE WZROSTU GOSPODARCZEGO WE WSPÓŁCZESNEJ POLITYCE GOSPODARCZEJ

1. Popytowa koncepcja wzrostu gospodarczego - w tej koncepcji głównym źródłem wzrostu gospodarczego (wzrasta strumień wytworzonych produktów = realny PKB) jest wzrost wielkości popytu globalnego

Przykładowe instrumenty polityki gospodarczej w ramach tej koncepcji:

- zwiększenie deficytu budżetowego poprzez wzrost wydatków budżetowych

- obniżenie stóp procentowych banku centralnego (prowadzi do spadku stóp % rynkowych)

Zalety:
- szybko można osiągnąć efekt (wzrost gospodarczy)
- koncepcja ta jest prosta w realizacji

Wady:
- inflacja (towarzyszy wzrostowi gospodarczemu) jest kosztem wzrostu
inne negatywne zjawiska towarzyszące wzrostowi: wzrost deficytu budżetowego, deprecjacja waluty krajowej
- efekt jest krótkotrwały (produkcja zaczyna malec przez te negatywne zjawiska w średnim/długim okresie)

2. Podażowa koncepcja wzrostu gospodarczego - źródłem wzrostu jest poprawa warunków dla inwestycji i produkcji (poprawa sprawności/konkurencyjności gospodarki).

Aby pobudzić gospodarkę w długim okresie należy zacząć od zwiększenia inwestycji a nie popytu. Nowa podaż kreuje nowy popyt:

WIĘCEJ PRODUKCJI ->WIĘCEJ PŁAC (wzrost dochodów gospodarstw domowych) -> WIĘKSZY POPYT

Zalety:

- wzrostowi nie towarzyszą negatywne zjawiska, dzięki czemu koncepcja ta wprowadza gospodarkę na ścieżkę wzrostu w długim okresie

- poprawa warunków do inwestycji i produkcji

Wady:

- trudna to realizacji

- wymaga czasu (efekty przychodzą po pewnym okresie)

Przykładowe instrumenty polityki gospodarczej w ramach tej koncepcji:

- wszystkie instrumenty prowadzące do obniżenia kosztów

- ulepszenie systemu podatkowego

- zmniejszenie biurokracji

- poprawa jakości infrastruktury dla przedsiębiorców

- poprawa jakości kapitału ludzkiego

- rozwój badań naukowych

- poprawa środowiska makro

Ćwiczenia 3 (6.11.13) - zadania obliczeniowe

Wydatki kasowe = wynik kasy + dochody budżetu państwa

Wynik pierwotny - informuje jaki byłby w danym roku wynik kasowy, gdyby nie było kosztów obligu długu publicznego

Wynik ekonomiczny budżetu państwa = (dochody kasowe + delta należności państwa) - (wydatki kasowe + delta zobowiązań wymagalnych państwa*)

Wynik ekonomiczny = wynik kasowy budżetu państwa + delta należności - delta zobowiązań wymagalnych państwa

*zmiana zobowiązań wymagalnych - zmiana zasobów państwa z tytułu niezapłacenia za otrzymane produkty oraz niewypłacenia transferów, których wypłacenie ciążyło na państwie

Zaleta wyniku ekonomicznego jest to, ze pokazuje całkowita zmianę długu publicznego

Deficyt ekonomiczny = delta długu publicznego = deficyt kasowy + delta zobowiązań wymagalnych państwa

Wykład 7 (20.11.13) BLIŹNIACZE DEFICYTY:

1. Wzrost deficytu ekonomicznego budżetu państwa a skala deficytu bilansu obrotów bieżących

1. Wzrost budżetu państwa = wzrost popytu krajowego

2. Wzrost popytu krajowego = powiększenie nadwyżki tego popytu nad wielkość produkcji krajowej co prowadzi do wzrostu importu i w konsekwencji do wzrostu deficytu bilansu obrotów bieżących

2. Wzrost deficytu budżetu państwa a struktura finansowania deficytu bilansu obrotów bieżących

1. Wzrost deficytu ekonomicznego przyczynia się do pogorszenia struktury finansów bieżących, bo przyczynia się do wzrostu wzrostu napływów zagranicznych inwestycji portfelowych

2. Z taka sytuacja mamy do czynienia zarówno wówczas gdy wzrost deficytu będzie finansowany oszczędnościami zagranicznymi jak i wówczas, gdy finansujemy wzrost deficytu oszczędnościami krajowymi

3. Wzrost deficytu budżetowego a skutki deficytu bilansu obrotów bieżących

1. Powiększenie skali deficytu

2. Powiększenie skali jego finansowania

3. Im wyższy deficyt budżetowy państwa tym bardziej niebezpieczny jest deficyt finansów bieżących.

Skutki wzrostu deficytu ekonomicznego budżetu państwa dla gospodarki

1. Skutki związane z tym, ze wzrost deficytu powiększa wielkość popytu globalnego

Deficyt ekonomiczny i budżet państwa rosną AD (t) rośnie AD(t)/PKB_MP rośnie albo deficyt BOB rośnie albo stopa inflacji rośnie

2. Skutki związane z koniecznością sfinansowania wzrostu deficytu budżetowego

1. finansowanie wzrostu deficytu ekonomicznego oszczędnościami krajowymi
   deficyt ekonomiczny i budżet państwa rośnie albo wzrost rynkowych stóp % (czyli ceny oszczędności w gospodarce) albo efekt wypierania (wzrost deficytu budżetu państwa spowodował, ze przedsiębiorstwa maja do dyspozycji mniej oszczędności krajowych niż miałyby gdyby wzrost deficytu nie nastąpił.

2. finansowanie wzrostu deficytu oszczędnościami zagranicznymi

Wykład (27.11.13) - BILANS PŁATNICZY POLSKI (2007-2013) WYNIK B.O.B., NOMINALNE POB, ITP.

Wykład (04.12.13) RYNEK PRACY

WYKRES: Y- przeciętna realna płaca ekonomiczna X - L_D (wielkość popytu na pracę) D_L - popyt na pracę

PŁACA EKONOMICZNA (przeciętna realna płaca ekonomiczna) - łączny wydatek jaki musi mieć przedsiębiorstwo w okresie (t) w związku z zatrudnieniem pracownika - cena na rynku pracy. Składają się na nią:

1. Kwota, która otrzymuje bezpośrednio pracownik

2. Podatek dochodowy od pracy (18.32%)

3. Obowiązkowe składki na różnego rodzaju ubezpieczenia społeczne

Klin podatkowy - relacja tej części ekonomicznej, która nie trafia do pracownika, do części, która do niego trafia

Cena pracy jest najbardziej regulowana przez państwo. Dzieje się to nie bezpośrednio, lecz przez regulowanie opodatkowania i różnych składek. Uciekanie od technik kapitałochłonnych, jest spowodowane działaniem państwa. Z reguły przedsiębiorstwo wolałoby zatrudnić nowego pracownika niż zwiększać wydajność starego. W Europie koszty zatrudnienia są jednak za wysokie, dlatego przedsiębiorstwa nie mogą sobie na to pozwolić. Taki model działa w USA. W Europie są też wysokie koszty zwalniania pracowników (wysokie odprawy). Tam gdzie trudno się zwalnia pracownika trudno jest dostać pracę. Analogicznie: łatwe zwolnienia=łatwe zatrudnienia.

Podaż pracy tworzą gospodarstwa domowe. Wielkość podaży pracy (L_S) jest to ilość osób, która jest skłonna zatrudnić się (pracować) przy danym poziomie płac. Wielkość podaży = ZASÓB PRACY W GOSPODARCE.

Siła robocza - wszystkie osoby, które biorą pod uwagę możliwość podjęcia pracy. Spośród siły roboczej zasobem pracy są osoby, które są gotowe do podjęcia pracy w tych warunkach, które występują w danym momencie w gospodarce.

Teoria czasu pracy i czasu wolnego mówi, że zapłata jest rekompensatą straconego czasu wolnego

Krzywa podaży staje się prosta w momencie gdy cała siła robocza zaczyna pracować.

Kategorie faktyczne na rynku pracy:

-Zatrudnieni - osoby przeznaczające czas na generowanie płacy

-Bezrobotni są to osoby, które nie pracują, ale są w sile roboczej tzn. biorą po uwagę podjęcie pracy (aktywnie poszukują pracy).

ZATRUDNIENI + BEZROBOTNI = SIŁA ROBOCZA

Stopa bezrobocia = (bezrobotni/siła robocza) * 100%

Ćwiczenia (4.12.13)

Metody liczenia stopy bezrobocia:

1. Stopa bezrobocia liczona metoda rejestracyjna (bezrobotni zarejestrowani w urzędzie pracy)

2. Stopa bezrobocia ustalana metoda ankietowa (stopa BAEL - badania aktywności ekonomicznej ludności, w Ameryce)

3. Bezrobotni:

1. przymusowi to osoby, które: nie pracują, są w zasobie pracy; powód: nie wystarczający popyt na prace

2. dobrowolni to osoby, które: nie pracują, są w sile roboczej, nie są skłonni pracować przy aktualnej płacy. W ramach tego bezrobocia mamy również bezrobocie frykcyjne i strukturalne.

ba) frykcyjne - ktoś jest bezrobotny bo poświecił czas na przekwalifikowanie

bb) strukturalne - niedopasowanie strukturalne, np. jesteś górnikiem a akurat szukają informatyków

Funkcjonowanie rynku pracy:

1. Na rynku pracy obowiązuje płaca równowagi (giętka, doskonale konkurencyjny rynek pracy), która ustalana jest przez niewidzialna rękę rynku (nie maja na nią wpływu ani gospodarstwa domowe/przedsiębiorstwa ani władza)

2. Na runku pracy obowiązuje płaca na poziomie wyższym od płacy równowagi

Przyczyny sztywności płacy na rynku pracy (na poziomie wyższym od poziomu równowagi):

1. Wprowadzenie przez państwo plac minimalnych (działa jak cena minimalna), zasiłków, składek na różne ubezpieczenia społeczne

2. Brak swobody stosowania krótkookresowych umów o pracę

Wykład (11.12.13) - prezentacje na temat wybranych modeli makroekonomicznych i nagrodach Nobla w dziedzinie ekonomii

Wykład (18.12.13) - PAKT FISKALNY A KRYTERIA Z MAASTRICHT

STRUKTURYZOWANY DEFICT BUDŻETU PAŃSTWA - wynik budżetu państwa, wyliczony przy założeniu, że państwowa gospodarka będzie produkowała na poziomie potencjalnym (przy wykorzystaniu wszystkich zasobów)

KRYTERIA MAASTRICHT:

-dług publiczny nie może przekroczy 60% PKB_MP

-deficyt ekonomiczny budżetu państwa nie może przekroczyć 3% PKB

USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH, KOSTYTUCJA RP:

- 3 progi ostrożnościowe: 50%, 55%, 60%

- po nowelizacji w 2013 zawieszono próg 50%.

WYKŁAD (15.01.13) - POLITYKA PIENIĘŻNA

Cel strategiczny - długofalowy, ostateczny

Bank centralny kształtuje następujące kategorie:

- stabilność cen

- niską stopę inflacji

Większość banków centralnych to „strażnicy siły pieniądza”

EBC - jest ściśle związany z powstaniem Euro, nadzoruje politykę pieniężną w krajach strefy euro. Przejmuje kompetencje NBC kraju, który przyjmuje wspólną walutę. Główny cel EBC - utrzymanie stabilności cen. (wspieranie wzrostu gospodarczego nie jest celem!! )

Wartość wytworzonego PKB nie jest wyznacznikiem bogactwa (jest nim PKB per capita)

2007 r. Polska na 21 miejscu na świecie pod względem wielkości PKB

2012 r. 24 miejsce.

PKB POLSKI 2012 - 1.600 miliardów

NBP nie może robić nic, co negatywnie wpłynęłoby na stopę inflacji (jest to niezgodne z konstytucją), musi każdą decyzję uzasadniać w odniesieniu do stóp %.

Amerykański Bank Centralny - System Rezerwy Federalnej (FED) - bank o dwóch celach: niska stopa inflacji; wspieranie pełnego zatrudnienia - w USA oznacza to odpowiednio wysoki poziom wzrostu gospodarczego.

RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ

I. W kształtowaniu polityki pieniężnej rada będzie kierować się następującymi zasadami:

• Określenie cel ciągły oznacza, że odnosi się on do inflacji mierzonej roczną zmianą cen towarów i usług konsumpcyjnych w każdym miesiącu w stosunku do analogicznego miesiąca w poprzednim roku.

• Polityka pieniężna jest jednoznacznie ukształtowana na utrzymanie inflacji w średnim okresie jak najbliżej celu 2,5%, a nie jedynie wewnątrz przedziału wahań.

• W gospodarce nieuniknione jest występowanie wstrząsów. Rada biorąc pod uwagę reakcję na wstrząsy bierze pod uwagę stopień zakotwiczenia oczekiwań inflacyjnych.

• Reakcja polityki na wstrząsy zależy od ich przyczyny i charakteru:

1. Wstrząsy popytowe- inflacja i produkcja zmieniają się w tym samym kierunku. Podwyżka stop procentowych osłabia aktywność gospodarczą w krótkim okresie.

2. Wstrząsy podażowe- dynamika produkcji i inflacji zmieniają się w przeciwnych kierunkach.

• W polityce pieniężnej należy uwzględnić potrzebę zachowania stabilności finansowej, która jest potrzebna do zapewnieni stabilności cen w dłuższym okresie oraz umożliwia niezakłócone funkcjonowanie mechanizmu transmisji polityki pieniężnej.

• Stabilność systemu finansowego, równowaga gospodarcza i długoterminowa stabilność inflacji zależą od kształtowanie się tempa wzrosty akcji kredytowej.

• Dla stabilności finansowej oraz ograniczenia nierównowag gospodarczych duże znaczenia ma polityka makroostrożnościowa, która wpływa na kształtowanie się cen aktywów i wybranych agregatów kredytowych.

• Przy ocenie stopnia restrykcyjności polityki pieniężnej należy brać pod uwagę nie tylko wysokość realnych stóp procentowych ale także poziom realnego kursu walutowego.

• Polityka pieniężna jest prowadzona w okresie niepewności, co wyklucza możliwość precyzyjnego sterowania przebiegiem procesów gospodarczych.

• Istotną przesłanką dla podejmowania decyzji w polityce pieniężnej jest bilans czynników wpływających na prawdopodobieństwo ukształtowania się przyszłej inflacji powyżej lub poniżej celu.

II. Instrumenty polityki pieniężnej

• Stopa procentowa

Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej jest krótkoterminowa stopa procentowa -stopa referencyjna NBP. Zmiany jej wysokości wynikają z kierunku prowadzonej polityki pieniężnej.

1. Stopa referencyjna ( 2,5 %) NBP określa rentowność podstawowych operacji otwartego rynku, wpływając jednocześnie na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.

2. Stopa lombardowa ( 4%) NBP wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP. Określa górny pułap wzrostu rynkowej stopy overnight.

3. Stopa depozytowa (1%) NBP wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP. Określa dolne ograniczenie dla wahań rynkowej stopy overnight. Poziomy stóp depozytowej oraz lombardowej NBP wyznaczają pasmo wahań stopy procentowej overnight na rynku międzybankowym.

4. Stopa redyskonta weksli (2,75%)

• Operacje otwartego rynku

Za pomocą operacji otwartego rynku bank centralny oddziałuje na warunki płynnościowe w sektorze bankowym w sposób umożliwiający utrzymywanie krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych na poziomie sprzyjającym realizacji założonego przez Radę celu

inflacyjnego.

• Rezerwa obowiązkowa (3,5%)

System rezerwy obowiązkowej przyczynia się do stabilizacji najkrótszych rynkowych stóp procentowych w okresach utrzymywania rezerwowy obowiązkowej. Dysponowanie przez banki środkami zgromadzonymi na rachunkach w NBP sprawia, iż każdego dnia operacyjnego fundusze te mogą zostać użyte w celu ułatwienia wzajemnych rozliczeń. Jednocześnie, uśredniony charakter systemu rezerwy stwarza bankom swobodę decydowania o wysokości środków gromadzonych na rachunku bieżącym w banku centralnym w trakcie okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej ogranicza ponadto wielkość nadwyżek środków pozostających do dyspozycji banków. Oznacza to, iż system rezerwy obowiązkowej - w warunkach nadpłynności systemu bankowego pozwala zmniejszyć skalę operacji otwartego rynku przeprowadzanych w celu absorbcji płynności

• Operacje depozytowo-kredytowe

Operacje depozytowo-kredytowe mają na celu ograniczanie skali wahań stawki rynkowej overnight. Banki uczestniczą w tych operacjach z własnej inicjatywy.

• Swapy walutowe

NBP może przeprowadzać swapy walutowe. Swap walutowy polega na tym, że NBP kupuje (lub sprzedaje) złote za walutę obcą na rynku kasowym i jednocześnie odsprzedaje je (lub odkupuje), w ramach transakcji terminowej, w określonej dacie.

• Interwencje walutowe

Instrumentem polityki pieniężnej, który może zostać wykorzystany przez NBP są interwencje na rynku walutowym

III. Polityka pieniężna w 2014 r.

W 2014 r. podstawowym celem polityki pieniężnej pozostanie średniookresowe stabilizowanie inflacji na poziomie 2,5% ± 1 punkt procentowy, co będzie sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. Parametry polityki pieniężnej, w tym poziom stóp procentowych NBP, będą dostosowywane elastycznie do zmieniającej się sytuacji w gospodarce i wynikającej stąd oceny prawdopodobieństwa kształtowania się inflacji w średnim okresie na poziomie zgodnym z celem inflacyjnym. W swoich decyzjach Rada będzie uwzględniała również sytuację sektora finansowego, którego stabilność jest koniecznym warunkiem utrzymania stabilności cen w dłuższym okresie. Decydując o stopniu restrykcyjności polityki pieniężnej, Rada będzie także nadal brała pod uwagę kształt polityki fiskalnej. Istotnym uwarunkowaniem polityki pieniężnej będzie również polityka makroostrożnościowa, która wraz z polityką pieniężną i polityką fiskalną wpływa na łączną restrykcyjność polityki gospodarczej. Polityka pieniężna w 2014 r. będzie prawdopodobnie nadal prowadzona w warunkach niepewności, zmiennych nastrojów i fluktuacji awersji do ryzyka w gospodarce globalnej. Źródłem niepewności pozostaną perspektywy wzrostu gospodarczego na świecie, co może być związane przede wszystkim z utrzymującą się niekorzystną, pomimo pewnej poprawy, sytuacją gospodarczą w strefie euro.

---