ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE stan narastającej destabilizacji, niepewności i napięcia społecznego, stwarzający zagrożenie w szczególności dla integralności terytorialnej, życia, zdrowia, mienia, dziedzictwa kulturowego, środowiska lub infrastruktury krytycznej, w tym spowodowane zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, charakteryzujący się możliwością utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eskalacją zagrożenia.
Istota zarządzania kryzysowego
Celem działań w przypadku prowadzenia operacji w sytuacji kryzysowej jest:
ratowanie i ochrona ludzi,
ograniczenia strat w mieniu (w tym w infrastrukturze),
ochrona i ratowanie środowiska naturalnego.
1. Organizacja zarządz. Kryzysowego w Polsce
Ostatnie dziesięciolecie dwudziestego wieku, a w szczególności katastrofalna powódź z lipca 1997 r. w najbardziej dramatyczny sposób pokazały, że nasze państwo nie jest w pełni przygotowane do radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi. Każda sytuacja kryzysowa stawała się trudnym egzaminem i bolesną lekcją dla całego społeczeństwa, zarówno dla poszkodowanych jak i tych, którzy nieśli pomoc. Podjęte po 1997 r. doraźne regulacje prawne częściowo poprawiły sytuację w tym względzie, czego dowodem była o wiele sprawniejsza organizacja działań podczas powodzi w 2001 roku. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wprowadziła do wewnętrznego porządku prawnego pojęcia stanów nadzwyczajnych: WOJENNEGO, WYJĄTKOWEGO I KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ, które mogą być wprowadzone w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające. Stany nadzwyczajne uregulowały, uchwalone przez Parlament w 2002 roku, ustawy: o stanie klęski żywiołowej, o stanie wyjątkowym oraz o stanie wojennym. Organizacje zarządzania kryzysowego ukierunkowano na koordynacje działań niezależnych merytorycznie odrębnych jednostek organizacyjnych w dowolnej sytuacji. System zarządzania został oparty na filozofii wywodzącej się z założenia, że każda nawet z pozoru prosta sytuacja lub zdarzenie może stanowić źródło potencjalnego zagrożenia i że działania w sytuacjach kryzysowych nie mogą mieć charakteru wyłącznie doraźnego i chwilowego. Tworzenie złożonej struktury organizacyjnej wymaga bowiem konsekwentnego konstruowania nie tylko określonych komórek funkcyjnych i przewidywalnych procedur postępowania, ale także budowania i udoskonalania rozumianego jako ciągły proces realizowany przez administrację, instytucje, organizacje oraz podmioty gospodarcze występujące w systemie zarządzania strategicznego. Tak rozpoczął się proces organizowania tzw. Zarządzania kryzysowego w Polsce.
Organizacja zarządzania oparta została na następujących zasadach:
jednoosobowa odpowiedzialność,
adekwatność,
prymat układu terytorialnego,
powszechność.
Jednoosobowa odpowiedzialność i kierownictwo dotyczy:
wójta (burmistrza, prezydenta miasta),
starosty,
wojewody,
ministra spraw wewnętrznych i administracji (lub innego właściwego do charakteru zagrożenia).
W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują:
1) wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,
2) starosta - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,
3) wojewoda - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,
4) minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów - minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa.
Adekwatność
Reagowanie, w pierwszej kolejności odbywa się na najniższym poziomie terytorialnym .
Oznacza to, że jeżeli skutki jakiegoś zdarzenia nie wykraczają poza granicę gminy to całość działań antykryzysowych należeć będzie do kompetencji wójta. - adekwatność charakteru i rozumienia zagrożenia - na dane zagrożenie reaguje organ administracji z odpowiedniego szczebla ( np. wójt a nie wojewoda na lokalne podtopienia)
Powszechność reagowania kryzysowego - włączenie wszystkich podmiotów działających na danym terenie: obywateli, organizacji porządkowych, innych służb.
Prymat układu terytorialnego:
Większe kompetencje organów terytorialnych administracji publicznej w zarządzaniu kryzysowym nad centralnymi.
Rolę organów centralnych ograniczono do:
koordynacji,
wsparcia,
działalności eksperckiej
Podstawą budowy tego systemu jest poziom samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego.
2. Narodowy System Pogotowia Kryzysowego
- należy przez to rozumieć realizowane przez organy administracji rządowej oraz Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej zadania i procedury mające na celu zapobieganie sytuacjom kryzysowym, przygotowanie do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań oraz reagowanie w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych. Jest to katalog procedur opisujących rolę i zadania podmiotów adm. rządowej odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe i służy kierowaniu bezpieczeństwem narodowym. Zapewnia podejmowanie działań przez organy adm. publicznej mające na celu przeciwdziałanie zagrożeniom zarówno w czasie pokoju, jak i stanach nadzwyczajnych. Na NSPK składają się organy na szczeblu rządowym i samorządowym. Tworzą go: Siły zbrojne RP, Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, a także Wojewódzkie, Powiatowe i Gminne Centra Zarządzania Kryzysowego.
Główne cele NSPK:
- przygotowanie potencjału wojskowo-cywilnego do podjęcia działań w czasie nasilania się sytuacji kryzysowej oraz zapewnienia potencjalnego przeciwnika
- utworzenie elastycznego systemu reagowania w czasie sytuacji kryzysowej
- zapewnienie odpowiednich środków przeciwdziałających zaskoczeniu oraz płynnemu przejściu do wykonywania zadań związanych z obronnością państwa.
3. Organizacja zarządz. Kryzysowego na szczeblu wojewódzkim
Działania wszystkich służb, inspekcji i straży oraz innych instytucji uczestniczących w reagowaniu podczas wystąpienia zdarzeń kryzysowych (klęski żywiołowej) na obszarze województwa koordynują: wojewoda, starostowie i wójtowie - przy pomocy zespołów reagowania kryzysowego (zespołów reagowania).
Do zadań wojewody w sprawach zarządzania kryzysowego należy m.in. :
kierowanie działaniami związanymi z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa;
realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego np.
- wydawanie starostom zaleceń do powiatowych planów reagowania kryzysowego oraz zatwierdzanie powiatowych planów reagowania kryzysowego.
- przygotowywanie i przedkładanie do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego
- realizacja wytycznych do wojewódzkich planów reagowania kryzysowego
zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia;
zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;
realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej, w tym przygotowywanie i przedkładanie Centrum wojewódzkiego planu ochrony infrastruktury krytycznej;
itp.
Wojewoda ma wiele zadań, często wykraczających poza zadania komórki właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego, co oznacza, że w ich realizacji muszą brać udział wszystkie wydziały urzędu wojewódzkiego, a także zespolone służby, inspekcje i straże, wojewódzkie zespoły zarządzania kryzysowego, wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego oraz wydział zarządzania kryzysowego w urzędzie wojewódzkim
Do zadań zespołów należy w szczególności:
monitorowanie występujących klęsk żywiołowych i prognozowanie rozwoju sytuacji,
realizowanie procedur i programów reagowania w czasie stanu klęski żywiołowej,
opracowywanie i aktualizowanie planów reagowania kryzysowego,
planowanie wsparcia organów kierujących działaniami na niższym szczeblu administracji publicznej,
przygotowywanie warunków umożliwiających koordynację pomocy humanitarnej,
realizowanie polityki informacyjnej związanej ze stanem klęski żywiołowej.
4. Organizacja zarządz. Kryzysowego na szczeblu powiatowym
Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na obszarze powiatu jest starosta jako przewodniczący zarządu powiatu. Do zadań starosty w sprawach zarządzania kryzysowego należy kierowanie działaniami związanymi z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie powiatu oraz realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego. Starosta ma:
-opracowywać i przedkładać wojewodzie do zatwierdzenia powiatowy plan reagowania kryzysowego
-realizować zalecenia do powiatowego planu reagowania kryzysowego
-wydawać organom gminy zalecenia do gminnych planów reagowania kryzysowego.
-zatwierdzać gminny plan reagowania kryzysowego.
-zarządzać, organizować i prowadzić szkolenia, ćwiczenia i treningi z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia.
-realizować zadania z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej
Do jego kompetencji będzie również należało wykonywanie przedsięwzięć wynikających z planu operacyjnego funkcjonowania powiatów i miast na prawach powiatu oraz przeciwdziałanie skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym. Omawiane zadania starosta będzie wykonywał przy pomocy komórki organizacyjnej starostwa powiatowego właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego. W wykonywaniu zadań nałożonych na starostę pomocny będzie POWIATOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO. To starosta będzie właściwy do jego powołania oraz określenia jego składu, organizacji, siedziby oraz trybu pracy.
Do kompetencji powiatowego zespół zarządzania kryzysowego będzie należało:
-ocenianie występujących i potencjalnych zagrożeń mających wpływ na bezpieczeństwo publiczne i prognozowanie tych zagrożeń
-przygotowywanie propozycji działań i przedstawianie staroście wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w powiatowym planie reagowania kryzysowego
-przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami.
-opiniowanie powiatowych planów reagowania kryzysowego oraz planów ochrony infrastruktury krytycznej.
W skład zespołu powiatowego, którego pracami kieruje starosta, będą wchodziły osoby powołane spośród pracowników zatrudnionych w starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych lub jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powiatowych oraz przedstawiciele społecznych organizacji ratowniczych. W skład zespołu powiatowego mogą wchodzić również inne osoby zaproszone przez starostę.
Na szczeblu tym działają również powiatowe centra zarządzania kryzysowego, które odpowiedzialne są za:
- pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego
-współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej.
-nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności.
-współprace z podmiotami realizującymi monitoring środowiska.
-współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne
-dokumentowanie podejmowanych przez siebie działań.
-zapewnienie stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa oraz pełnienie całodobowego dyżuru lekarza koordynatora ratownictwa medycznego.
5. Zasady zarządz. bezpieczeństwem w warunkach kryzysu wewnętrznego
6. Centrum Powiadamiania Ratunkowego jako element nowoczesnego zarządzania i
koordynacji działań w sytuacjach kryzysowych.
CPR jest zintegrowanym stanowiskiem dyspozytorskim służb ratowniczych, w szczególności PSP i Pogotowia Ratunkowego. W każdym województwie działa jedno centrum i jest zlokalizowane w mieście wojewódzkim ( wyjątki: Radom - w mazowieckim, Elbląg w warmińsko-mazurskim). Głównym zadaniem CPR jest przyjmowanie (numery telefonów 999, 998, 112), analizowanie i wysyłanie przez dyspozytorów w miejsca zagrożeń odpowiednich służb. Do zadań centrum powiadamiania ratunkowego w zakresie usług ratownictwa medycznego należy w szczególności:
1) przyjmowanie powiadomień o stanach nagłego zagrożenia życia lub
zdrowia, ustalanie priorytetów i niezwłoczne wydawanie dyspozycji
jednostkom, o których mowa w art. 3 pkt 1 i 2;
2) przekazywanie niezbędnych informacji osobom udzielającym
pierwszej pomocy, w szczególności przed przybyciem zespołu
ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia;
3) przekazywanie kierującemu działaniami ratowniczymi niezbędnych
informacji ułatwiających podejmowanie rozstrzygnięć na miejscu
zdarzenia;
4) przekazywanie niezbędnych informacji o stanach zagrożenia życia lub
zdrowia innym jednostkom wykonującym zadania w zakresie ratownictwa
medycznego;
5) koordynacja medycznych działań ratowniczych podejmowanych
przez poszczególne jednostki, o których mowa w art. 3 pkt 1 i 2, a także
działań podejmowanych przez inne jednostki uczestniczące w działaniach
ratowniczych.
Numer 112 jest uniwersalnym numerem ratunkowym - stanowi docelowe rozwiązanie
bezpłatnych połączeń ratunkowych, pod które można dzwonić w razie nagłego wypadku, zagrożenia zdrowia, życia, mienia lub dewastacji środowiska naturalnego. Obowiązek uruchomienia systemu ratownictwa (telefon 112) narzuca krajom UE dyrektywa o usługach powszechnego dostępu.
7. Centrum Zarządzania Kryzysowego - organizacja i funkcjonowanie
Centra zarządzania kryzysowego tworzą Ministrowie i centralne organy administracji rządowej, do których zakresu działania należą sprawy związane z zapewnieniem bezpieczeństwa zewnętrznego, wewnętrznego, w tym ochrony ludności, lub gospodarczych podstaw bezpieczeństwa państwa, w urzędach zapewniających ich obsługę. Do zadań Centrów należy:
1) pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego;
2) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;
3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności;
4) współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;
5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;
6) dokumentowanie działań podejmowanych przez centrum;
7) realizacja zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa;
8) współdziałanie na wszystkich szczeblach administracji rządowej w zakresie informowania i przekazywania poleceń do wykonania w systemie całodobowym dla jednostek ochrony zdrowia w przypadkach awaryjnych, losowych, jak również zaburzeń funkcjonowania systemu.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa organy administracji rządowej, które tworzą centra zarządzania kryzysowego, oraz sposób ich funkcjonowania, uwzględniając w szczególności warunki techniczne i standardy ich wyposażenia oraz procedury współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa i innymi organami administracji publicznej.
8. Klęski żywiołowe jako źródła zagrożeń bezpieczeństwa
Klęska żywiołowa - katastrofa naturalna lub awaria techniczna, której skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić jej skutki. Wprowadza go Rada Ministrów na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy jednak niż 30 dni. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu. W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia jej skutkom kieruje:
- na obszarze gminy - wójt (burmistrz, prezydent miasta)
- na obszarze powiatu - starosta
- na obszarze województwa - wojewoda
- na obszarze kraju - minister właściwy ds. wewnętrznych i administracji, lub inny minister do zadań którego należy zapobieganie skutkom klęski żywiołowej, lub minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.
9. Planowanie i realizacja zadań w warunkach awarii technicznych i katastrof naturalnych
Katastrofa naturalna - zdarzenie związane z działaniem siły natury w szczególności powodzie, susze, pożary, wyładowania atmosferyczne itp.
Awaria techniczna - to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego bądź systemy urządzeń technicznych, powodujące przerwę w ich użyciu.
Planowaniem i realizacją zadań zajmują się wtedy różne organy w zależności od tego na jakim obszarze wystąpiła katastrofa, bądź awaria. I tak odpowiednio działaniami mającymi na celu zapobieżenie skutkom lub ich usunięcia kierują: na terenie gminy - wójt, na terenie powiatu starosta, na terenie województwa wojewoda, a na terenie kraju - minister właściwy ds. wewnętrznych i administracji, lub inny minister do zakresu którego należy zapobieganie skutkom klęski żywiołowej, lub minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.
Zarządzają oni wtedy i wydają polecenia organom, służbom i instytucjom sobie podporządkowanym i tak np. Wójt występuje z wnioskiem o wykonanie danych czynności do właściwych organów i jednostek organizacyjnych działających na terenie gminy. Starosta, może w zakresie swoich działań wydawać polecenia wiążące wójtom (burmistrzom, prezydentom miast), kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez powiat, służbom, strażom i inspekcjom działającym na terenie powiatu. Wojewoda natomiast wydaje polecenia organom i jednostkom organizacyjnym administracji rządowej, i samorządowi województwa, oraz wykorzystuje inne siły, którymi może dysponować do wykonywania działań (w tym odziały i pododdziały Sił zbrojnych RP) Jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzony jest na obszarze kilku województw to za organizacje działań odpowiada właściwy w tej sytuacji minister, który wydaje wiążące polecenia organom administracji rządowej ( oprócz RM ,Prezesa RM, i wiceprezesów RM) i organom samorządu terytorialnego. Minister kierujący działaniami jest zobowiązany do informowania o sytuacji Prezydenta RP i Prezesa RM. Dla sprawnej pracy organów kierujących działaniami tworzona jest stosowna struktura organizacyjno-sztabowa, na którą składają się gminne, powiatowe i wojewódzkie zespoły reagowania, oraz Rządowy Zespół Koordynacji Kryzysowej, do zadań których należy realizowanie procedur i programów reagowania w sytuacji wystąpienia klęski żywiołowej, bądź awarii technicznej, opracowanie i realizacja planów reagowania kryzysowego, planowanie działań organów niższego szczebla, koordynacja działań zaangażowanym organom.
10. Podstawy prawne organizacji imprez masowych
Impreza masowa - to impreza sportowa, artystyczna lub rozrywkowa, w której liczba miejsc dla osób na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej wynosi nie mniej niż 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy nie mniej niż 300. Nie są imprezami masowymi - imprezy odbywające się w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki, a także imprezy organizowane w placówkach oświatowych, imprezy sportowe organizowane wyłącznie dla sportowców niepełnosprawnych, imprezy organizowane w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży oraz imprezy rekreacyjne. Podstawą prawną organizowania tych imprez jest Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych z dn. 22 sierpnia 1997r. , która określa warunki bezpieczeństwa, tryb wydawania zezwoleń, zasady odpowiedzialności i obowiązki organizatora, zasady odpowiedzialności uczestników, itp. oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 1991 r. O organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
11. Podstawy prawne organizacji uroczystości i zgromadzeń publicznych
Zgromadzenie to zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażania stanowiska. Podstawą prawną organizacji zgromadzeń jest art.57 Konstytucji RP, który stanowi, iż każdemu zapewnia się wolność organizowania zgromadzeń pokojowych i uczestniczenia w nich.
Ustawa z dnia 05.07.1990 r - Prawo o zgromadzeniach, określa warunki jakie musi spełnić osoba, żeby zorganizować takie zgromadzenie np. prawo organizowania zgromadzeń przysługuje osobom mającym pełną zdolność do czynności prawnych, osobom prawnym itp. Przepisy ustawy nie dotyczą zgromadzeń organizowanych przez państwo i organy samorządu terytorialnego, oraz odbywanych w ramach działalności kościoła katolickiego i innych kościołów i związków wyznaniowych. W zgromadzeniach nie mogą uczestniczyć osoby posiadające przy sobie np. broń, materiały wybuchowe i inne niebezpieczne narzędzia. Organ gminy może zakazać, bądź rozwiązać zgromadzenie, w przypadkach określonych przez prawo np. gdy zagraża życiu lub zdrowiu ludzi, albo gdy jego cel jest niepokojowy, bądź gdy narusz przepisy ustawy karnej.
Inne podstawy prawne: Ustawa o zw. zawodowych z dnia 23.05.1991 r, Ustawa z dnia 23.05.1991 o rozwiązywaniu sporów zbiorowych itp.
12. Wymagania stawiane organizatorom imprez masowych, uroczystości i zgromadzeń publ.
Organizator imprezy masowej, nie później niż na 14 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia imprezy, jest obowiązany wystąpić do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy, z wnioskiem o wydanie zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej. Razem z wnioskiem musi złożyć niezbędną dokumentacje ( m.in. opinie Komendanta Powiatowego Policji i straży Pożarnej, opinię właściwego inspektora sanitarnego, graficzny plan obiektu, bądź terenu na którym ma się odbyć impreza, regulamin tego obiektu, plan i regulamin imprezy, informacje o liczbie miejsc, polisę ubezpieczeniową itp.)
Organizator imprezy masowej jest obowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa osobom obecnym na imprezie oraz porządku podczas trwania imprezy. Musi on zapewnić:
1) spełnienie wymogów określonych w przepisach prawa, w szczególności w przepisach prawa budowlanego, w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej;
2) służbę porządkową i informacyjną odpowiednio wyszkoloną i wyposażoną, wyraźnie wyróżniającą się elementami ubioru oraz powołuje kierownika do spraw bezpieczeństwa, kierującego tymi służbami;
3) pomoc medyczną oraz zaplecze higieniczno-sanitarne;
4) drogi ewakuacyjne oraz drogi umożliwiające dojazd pojazdom służb ratowniczych i Policji;
5) warunki zorganizowania łączności pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy;
6) sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze niezbędne przy zabezpieczeniu działań ratowniczo-gaśniczych;
7) w razie potrzeby pomieszczenie dla służb kierujących zabezpieczeniem
Organizator imprezy masowej udostępnia uczestnikom imprezy masowej regulamin obiektu lub regulamin imprezy masowej.
Organizator imprezy masowej, w uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem powiatowym Państwowej Straży Pożarnej, określa szczegółowe zasady postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w obiekcie, w którym planuje się przeprowadzenie imprezy.
Organizator imprezy masowej, nie później niż 14 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia imprezy, jest obowiązany zwrócić się do komendanta wojewódzkiego Policji o udzielenie informacji o osobach objętych rejestrem, o którym mowa w art.23 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych
13. Pojęcie zarządzania kryzysowego i jego cele
Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz na odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru. ( art.2 Ust. o zarządz.kryzys.)
Cele zarządzania kryzysowego to m.in zapewnienie funkcjonowania społeczeństwa i państwa w warunkach zagrożenia, obniżanie napięć, przeciwdziałanie konfliktom, przywracanie normalnego stanu i jego utrzymywanie mimo występujących symptomów sytuacji kryzysowej.
14. Organizacje pozarządowe działające w zakresie zarządzania kryzysowego
Organizacje pozarządowe to ogól organizacji prywatnych działających społecznie, nie dla zysku ( non profit), które charakteryzuje:
- przyjęty formalny i instytucjonalny status swojego działania
- niedochodowy charakter, celem nie są korzyści osobiste
- niezależność, szczególnie wobec rządu i instytucji publicznych. Są samorządne
- wnoszenie wkładu w dobro publiczne.
Organizacje te są organizacjami ochotniczymi i niosą pomoc humanitarną, żywnościową itp. w regionach klęsk żywiołowych, czy dotkniętych kryzysem obszarach.
Zasadnicze zadania organizacji pozarządowych:
zaspakajanie zbiorowych, społecznych i indywidualnych potrzeb
szerzenie i rozpowszechnienie prawa do zrzeszania się wśród obywateli
zachęcanie obywateli do wspólnego działania na rzecz dobra publicznego
zadania samopomocowe, wykonywane na rzecz swoich członków
opiekuńcze, działające na rzecz wszystkich tych, którzy potrzebują pomocy w określonej kategorii
System zarządzania kryzysowego w rozwijających się państwach demokratycznych nie opiera się tylko na wyspecjalizowanych służbach ratowniczych, instytucjach państwowych, czy samorządowych. Aby mógł być skuteczny musi opierać się też na społecznościach lokalnych, przez co staje się systemem powszechnym. W wielu przypadkach w planowaniu bezpośrednich działań reagowania, przewidziane zostały zadania dla organizacji pozarządowych takich jak np. ZHP, TOPR, WOPR,OSP , GOPR czy fundacje pozarządowe. Oczywiście poszczególne zadania realizowane są na zasadach współdziałania, co daje możliwość pełniejszego i szybszego osiągnięcia celu, jakim jest pomoc poszkodowanym i potrzebującym.
15. Fazy reagowania kryzysowego
Zapobieganie - odnosi się do działań, które eliminują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo ograniczają jej skutki. Elementy zapobiegania:
- analiza zagrożeń i ocena wrażliwości
- wspieranie badań stosowanych i transferu technologii
- uświadamianie społeczeństw i powszechna edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom
- stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych oraz właściwe wykorzystanie zasobów
- zapewnienie przywództwa i koordynacji
Analizę zagrożeń oraz ich ocenę oddziaływania na społeczeństwo i środowisko;
Prognozowanie strat i zniszczeń;
Działania legislacyjne;
Racjonalne planowanie zagospodarowania przestrzennego;
Planowanie budżetowe;
Określanie planu działań zapobiegawczych (planowanie strategiczne), zasad kontroli i nadzoru.
Przygotowanie - kluczowym elementem przygotowań jest opracowanie planów reagowania kryzysowego, które to plany opisują kto, co i kiedy będzie robił, za pomocą jakich sił i środków i na jakiej podstawie prawnej - przed, w czasie i natychmiast po zdarzeniu kryzysowym. Przygotowanie to także zapewnienie zasobów specjalistycznych sił i środków reagowania, takich jak: stanowisko kierowania, system łączności kryzysowej, system alarmowania oraz personel reagowania kryzysowego, a także ewidencja zasobów sił i środków przydatnych do reagowania kryzysowego.
Opracowanie planów reagowania oraz planów operacyjnych działań ratowniczych;
Organizacje i zapewnienie funkcjonowania centrów zarządzania kryzysowego;
Organizacje i zapewnienie funkcjonowania systemów łączności, monitoringu zagrożeń, ostrzegania i alarmowania;
Tworzenie baz magazynowych;
Tworzenie baz danych;
Tworzenie i doskonalenie służb ratowniczych i ich rezerw;
Edukacje i szkolenie społeczeństwa oraz organów zarządzających i koordynatorów;
Tworzenie procedur specjalnych;
Kształtowanie opinii społecznej w celu akceptacji ponoszonych kosztów;
Ciągłe aktualizowanie elementów na podstawie wniosków uzyskanych z obserwacji i doświadczeń własnych.
Reagowanie - następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub zdarzenia. Jego celem jest uruchomienie działań prewencyjnych zapobiegających lub minimalizujących możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie akcji ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i ograniczenia wtórnych szkód i strat.
Faza reagowania wymaga:
- przestrzegania dyscypliny obiegu informacji
- gromadzenia informacji i dokumentowania działań
- unikania działań nieprzemyślanych
- profesjonalnej informacji (rzecznika)
- prognozowania rozwoju wydarzeń
- przewidywania skutków podejmowanych decyzji
- uwzględniania implikacji prawnych decyzji
- zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych
- dysponowania odpowiednią liczbą ekspertów
Uruchomienie procesu ciągłego informowania wszystkich elementów organizacyjnych biorących udział w reagowaniu kryzysowym;
Uruchomienie elementów systemu ostrzegania i alarmowania oraz samoobrony ludności;
Uruchomienie ciągłego procesu informowania ludności;
Uruchomienie sił ratowniczych;
Uruchomienie zaplanowanych procedur i aktualizacja zaplanowanych planów działania zgodnie z zaistniałą sytuacją;
Neutralizacja ognisk zagrożeń;
Organizacja samopomocy społecznej;
Uruchomienie działań ochrony psychologicznej ludzi;
Organizacja tymczasowych warunków do przetrwania ludności poszkodowanej.
Odbudowa - jest końcową fazą cyklu zarządzania kryzysowego. Odbudowę kontynuuje się, aż wszystkie systemy wrócą do stanu poprzedniego albo lepszego niż poprzedni. Odbudowę dzieli się na krótkoterminową i długoterminową. Krótkoterminowa polega na przywróceniu systemów niezbędnych do życia do minimalnych standardów operacyjnych. Odbudowa długoterminowa może trwać wiele lat, aż do kompletnej odbudowy całego obszaru dotkniętego katastrofą. Jednocześnie odbudowa ta powinna być realizowana w nowy sposób, tak aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.
Szacowanie szkód;
Pomoc niesiona ludności;
Odtwarzanie zdolności służb ratowniczych;
Uzupełnianie zapasów;
Odbudowa i przywracanie sprawności infrastruktury;
Nowe inicjatywy legislacyjne;
Zwiększenie sprawności administracji;
Rozliczenie kosztów wynikających ze zobowiązań;
Podsumowanie i opracowanie wniosków z działań, zebranie i opracowanie ich dokumentacji
16. Plany reagowania kryzysowego
W skład planów reagowania kryzysowego wchodzą:
1) plan główny zawierający:
a) charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia, w tym mapy ryzyka i zagrożenia powodziowego,
b) charakterystykę sił i środków, w tym stan rezerw państwowych, oraz ocenę możliwości ich wykorzystania,
c) analizę funkcjonowania administracji publicznej, jej skuteczności i możliwości wykorzystania w sytuacjach kryzysowych,
d) przewidywane warianty działań w sytuacjach kryzysowych,
e) wskazanie trybu aktualizacji planu oraz poszczególnych załączników funkcjonalnych;
2) procedury reagowania kryzysowego określające zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych, w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny, a w tym:
a) zadania w zakresie monitorowania zagrożeń,
b) bilans i tryb uruchamiania sił i środków niezbędnych do usuwania skutków zagrożeń,
c) uruchamianie działań przewidzianych w planie reagowania kryzysowego oraz zasady współdziałania, a także sposoby ograniczania rozmiarów strat i usuwania skutków zagrożeń;
3) załączniki funkcjonalne planu głównego określające:
a) standardowe procedury operacyjne, opisujące sposoby działania podmiotów realizujących zadania z zakresu zarządzania kryzysowego,
b) organizację łączności między podmiotami, o których mowa w lit. a,
c) organizację systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania,
d) zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń,
e) organizację ewakuacji z obszarów zagrożonych,
f) organizację opieki społecznej i medycznej, z uwzględnieniem planów zabezpieczenia ratownictwa medycznego,
g) organizację ochrony przed zagrożeniami radiacyjnymi, biologicznymi i chemicznymi,
h) wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie reagowania kryzysowego,
i) zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód.
. Załączniki funkcjonalne planu głównego określające organizację ochrony przed zagrożeniami radiacyjnymi zawierają tylko plany reagowania kryzysowego, które są tworzone na poziomie krajowym i wojewódzkim.
. Plany reagowania kryzysowego są aktualizowane nie rzadziej niż co dwa lata.
17. Współdziałanie w zakresie zarządzania kryzysowego
Zasady działania organów administracji publicznej określone są w planach reagowania kryzysowego. Administracja publiczna współpracuje z właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji, lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony i przekazywania informacji. Zespoły zarządzania kryzysowego współdziałają ze związkami ochotniczymi (np. straży pożarnej), a centra z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi, z podmiotami monitorującymi środowisko, z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne. Ważna jest współpraca organów administracji rządowej z centrami zarządzania kryzysowego oraz organów samorządowych administracji publicznej z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa.
Wszystkie organy kierujące działaniami w sytuacjach kryzysowych są zobowiązane do współdziałania i wzajemnego przekazywania sobie informacji w zakresie prowadzonych działań.
18. Zespoły Zarządzania Kryzysowego
Ministrowie i kierownicy tworzą w swoich urzędach zespoły zarządzania kryzysowego, do zadań których należy:
1) realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego:
-analiza i ocena możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju,
-wypracowywanie wniosków i propozycji dotyczących zapobiegania zagrożeniom
-przedstawianie szczegółowych sposobów i środków reagowania na zagrożenie oraz ograniczania ich skutków;
2) realizacja zadań stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa;
3) wykonywanie zadań z wykazu przedsięwzięć NSPogK;
4) realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.
W skład zespołów, wchodzą kierownicy właściwych komórek organizacyjnych ministerstwa lub urzędu, a także inne osoby wskazane przez ministrów lub kierowników urzędów centralnych. Ministrowie i kierownicy, określają, w drodze zarządzenia organizację, skład oraz miejsce i tryb pracy zespołów zarządzania kryzysowego.
19. Zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publ.
Zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego - to potencjalne lub istniejące zjawiska, sytuacje, bądź działania godzące w wartości i interesy narodowe, stwarzające niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia, warunków bytu i mienia, środowiska, oraz destabilizujące organizacje życia społecznego i państwowego także niszczące lub osłabiające możliwości rozwoju.
Rodzaje zagrożeń:
-polityczne -ekologiczne
-społeczne -ekonomiczne
-militarne -terroryzm
przykładami takich zagrożeń mogą być np.: protesty społeczne sprzeczne z prawem, rozruchy i zamieszki, bunty, terroryzm, katastrofy naturalne, awarie techniczne, bezrobocie i inne. Ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego przypisuje się zazwyczaj organom policji, strażom gminnym, żandarmerii wojskowej, straży granicznej i innym strażom oraz organom wymiaru sprawiedliwości.
20. Ochrona infrastruktury krytycznej w zarządzaniu kryzysowym
Infrastruktura krytyczna - systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:
a) zaopatrzenia w energię i paliwa,
b) łączności i sieci teleinformatycznych,
c) finansowe,
d) zaopatrzenia w żywność i wodę,
e) ochrony zdrowia,
f) transportowe i komunikacyjne,
g) ratownicze,
h) zapewniające ciągłość działania administracji publicznej,
i) produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych;
Ochrona infrastruktury krytycznej - zespół przedsięwzięć organizacyjnych realizowanych w celu zapewnienia funkcjonowania lub szybkiego odtworzenia infrastruktury krytycznej na wypadek zagrożeń, w tym awarii, ataków oraz innych zdarzeń zakłócających jej prawidłowe funkcjonowanie.
Zadania z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej obejmują:
1) gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących infrastruktury krytycznej;
2) przygotowywanie i aktualizację planów ochrony infrastruktury krytycznej;
3) opracowywanie i wdrażanie procedur na wypadek wystąpienia zagrożeń infrastruktury krytycznej;
4) zapewnienie możliwości odtworzenia infrastruktury krytycznej;
5) współpracę między administracją publiczną a właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony.
2. Plany ochrony infrastruktury krytycznej tworzy się na poziomie krajowym i wojewódzkim.
3. W skład planów ochrony infrastruktury krytycznej wchodzą następujące elementy:
1) wykaz obiektów i systemów infrastruktury krytycznej;
2) charakterystyka zagrożeń dla infrastruktury krytycznej oraz ocena ryzyka ich wystąpienia;
3) charakterystyka zasobów możliwych do wykorzystania w celu ochrony infrastruktury krytycznej;
4) warianty działania w sytuacji zagrożeń lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
5) warianty odtwarzania infrastruktury krytycznej;
6) zasady współpracy administracji publicznej z właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony, w tym zasady przekazywania informacji;
7) wskazanie terminów i trybu aktualizacji planu.