Imię i nazwisko: Lena Walczykiewicz	Semestr: 4	Wydział: BMiZ	Kierunek: ZiIP	Grupa dziek.: ZP 2
Temat ćwiczenia: Hartowność. Obróbka cieplna stopów żelaza.
Data wykonania ćwiczenia: 23.03.2006 r	Data i podpis prowadzącego:

1. Badanie hartowności stali metodą Jominy'ego:

Rodzaj materiału	Zawartość pierwiastków [%] dla średniego składu
		C	Cr	Mn	Si	Mo	Ni
Stal 45	0,46	0,15	0,65	0,27	0,00	0,15

Parametry procesu:

• Czas procesu: 25 min,

• Austenityzowanie w 850ºC,

• Rodzaj obróbki: hartowanie od czoła,

• Chłodzenie wodą.

Wyniki pomiaru twardości w zależności od odległości od czoła próbki:

x[mm]	HRC
1,5	57
2,4	53
3,2	50
4,3	46
5,5	41
6,8	27

Twardość krytyczna dla tej stali: 43 HRC.

Krzywa hartowności:

Odległość krytyczna: 5 mm.

Zależność wartości średnicy krytycznej od długości krytycznej:

Średnica krytyczna: 30 HRC.

2. Metoda Grossmanna.

Przyjęto współczynnik intensywności chłodzenia H=6, założona wielkość ziarna to 6.

a) Przy średniej zawartości dodatków stopowych

• Odczytane współczynniki korygujące dla założonych zawartości dodatków stopowych i zanieczyszczeń:

K_Cr = 1,19

K_Mm = 3,08

KSi =1,2

K_Mo = 1,0

K_Ni = 1,14.

• Średnica idealna stali: Di=31,35mm,

• Idealna średnica krytyczna z uwzględnieniem wpływu dodatków stopowych: D= 27,2mm,

• Średnica rzeczywista: Dr=27,23mm.

b) Porównanie wartości średnic przy najmniejszych i największych zawartościach dodatków stopowych:

Rodzaj materiału	Najmniejsza zawartość pierwiastków[%]
		C	Cr	Mn	Si	Mo	Ni
		0,46	0,0	0,5	0,17	0,0	0,0
	Stal 45	Największa zawartość pierwiastków[%]
		C	Cr	Mn	Si	Mo	Ni
		0,46	0,3	0,8	0,37	0	0,3

Dla najmniejszej zawartości dodatków stopowych:

• Idealna średnica krytyczna: Di=18,35mm,

• Średnica rzeczywista: Dr=14,5mm.

Dla największej zawartości dodatków stopowych:

• Idealna średnica krytyczna: Di=52,35mm,

• Średnica rzeczywista: Dr=47,73mm.

3. Wyniki pomiaru twardości próbek po hartowaniu i wysokim odpuszczaniu:

Gatunek materiału	Rodzaj obróbki	Temperatura [ºC]	Czas [min]	Twardość[HRC]
Stal 45	Hartowanie	850	25	56	60
		Wysokie odpuszczanie	520	10	38	41
	Stal ŁH 15	Hartowanie	850	25	65	67
		Wysokie odpuszczanie	520	10	35	32

Ośrodkiem chłodzącym dla stali 45 była woda, natomiast dla stali ŁH 15 olej.

4. Wnioski:

W stalach stopowych, aby uniknąć pęknięć spowodowanych większą objętością martenzytu od austenitu oraz naprężeń hartowniczych, stosuje się chłodzenie w oleju. Tutaj była to stal ŁH 15. Stale te mają niską odporność na odpuszczanie, a po hartowaniu osiągają mniejszą twardość HRC.

---