RODZINY ZASTĘPCZE

Rodzina zastępcza jest formą tymczasowej opieki nad dzieckiem. W sytuacji kiedy

dziecko nie może wychowywać się w swojej rodzinie naturalnej najlepszym wyjściem jest

zapewnienie mu opieki rodzinnej. Taką opiekę sprawują rodziny zastępcze.

Dziecko może pozostać w rodzinie zastępczej do pełnoletniości (w przypadku

podjęcia dalszego kształcenia - dłużej), ale również, w wyniku zmiany sytuacji prawnej

(przywrócenie lub pozbawienie praw rodzicielskich), może ustać potrzeba sprawowania

dalszej opieki zastępczej. Kandydaci na rodziny zastępcze podejmując decyzję o utworzeniu

rodziny zastępczej muszą posiadać świadomość czasowości opieki nad dzieckiem, brać pod

uwagę i akceptować możliwość powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub umieszczenia w

rodzinie adopcyjnej.

1. Podstawy prawne

Dla dobra dzieci, które potrzebuja szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, srodowiska

rodzinnego, atmosfery szczescia, miłosci i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszła

samodzielnosc _yciowa, dla zapewnienia ochrony przysługujacych im praw i wolnosci, dla dobra

rodziny, która jest podstawowa komórka społeczenstwa oraz naturalnym srodowiskiem rozwoju, i

dobra wszystkich jej członków, a w szczególnosci dzieci, w przekonaniu, _e skuteczna pomoc dla

rodziny prze_ywajacej trudnosci w opiekowaniu sie i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona

dzieci i pomoc dla nich mo_e byc osiagnieta przez współprace wszystkich osób, instytucji i

organizacji pracujacych z dziecmi i rodzicami - uchwala sie, co nastepuje

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej 

i Ustawa z dnia 15 grudnia 2011r o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej   

Ustawa okresla:

1) zasady i formy wspierania rodziny prze_ywajacej trudnosci w wypełnianiu funkcji opiekunczowychowawczych;

2) zasady i formy sprawowania pieczy zastepczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej

pełnoletnich wychowanków;

3) zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastepczej;

4) zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastepczej;

5) zadania w zakresie postepowania adopcyjnego.

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 czerwca 2010 r. w sprawie rodzin zastępczych 

Rozporządzenie określa:

1) sposób i zakres współdziałania powiatowego centrum pomocy rodzinie, zwanego dalej "centrum pomocy", z rodzinami zastępczymi;

2) tryb przygotowywania kandydatów do pełnienia funkcji i szkolenia rodzin zastępczych, ze szczególnym uwzględnieniem niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych oraz zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych;

3) zakres programowy szkolenia kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych, prowadzenia placówek rodzinnych oraz rodzin zastępczych, w tym zakres programowy dla zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych oraz tryb zatwierdzenia programów szkolenia rodzin zastępczych;

4) zakres współdziałania centrum pomocy z sądem.

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

i Ustawa z dnia 16 lutego 2007 o zmianie ustawy o pomocy społecznej, szczególności pomoc dla osób usamodzielnianych

• Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz. U. Nr 9, poz.59 z późn. zm.) art. 114-127 dotyczący przysposobienia

2. Formy rodzinnej pieczy zastępczej

- rodzina zastępcza:

a) spokrewniona,
b) niesporewniona,
c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;

- rodzinny dom dziecka.

Rodzina zastępcza spokrewniona

Funkcje rodziny zastępczej spokrewnionej pełnią zazwyczaj najbliżsi krewni dziecka: dziadkowie, wujostwo, starsze, pełnoletnie rodzeństwo. Ustanawia ją sąd rodzinny w wypadku śmierci rodziców, ich niewydolności wychowawczej czy innych problemów, których skutki niekorzystnie odbijają się na dziecku. O ustanowienie krewnego rodziną zastępczą mogą wystąpić również sami rodzice gdy np. nie maja środków na utrzymanie dziecka lub wyjeżdżają na dłuższy okres za granicę.

Rodzina zastępcza składa w sądzie rodzinnym sprawozdania z opieki nad dzieckiem, uwzględniając w nim jego sukcesy i potrzeby (najczęściej 2 razy do roku). Rodzinie zastępczej spokrewnionej przysługuje finansowa pomoc na utrzymanie dziecka.

Rodzina zastępcza niespokrewniona

Niespokrewniona rodzina zastępcza zajmuje się dzieckiem lub dziećmi, z którymi nie wiąże jej żaden stopień pokrewieństwa. Nie pełni swej funkcji zawodowo, więc nie pobiera z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Jest ustanawiana przez sąd rodzinny i przed nim składa sprawozdania z opieki nad dzieckiem. Przysługuje jej pomoc finansowa na utrzymanie dziecka i niewielki dodatek z tytułu braku pokrewieństwa. Jej funkcję może pełnić zarówno małżeństwo jak i osoba samotna. W praktyce, tam gdzie sytuacja rodzinna dziecka na to pozwala, niespokrewniona rodzina zastępcza często decyduje się na adopcję i staje rodziną adopcyjną.

Rodzina zastępcza zawodowa

Zawodowe rodziny zastępcze to rodziny, które z tytułu wykonywanej pracy otrzymują wynagrodzenie. Opiekują się niespokrewnionymi dziećmi, najczęściej we własnych mieszkania czy domach. Osoby takie (w wypadku małżeństwa zarówno żona jak i mąż) muszą przejść przez cykl badań i szkolenie oraz otrzymać zaświadczenie o kwalifikacji. Coraz częściej praktykuje się również przygotowywanie do obowiązków rodzin zastępczych niezawodowych  (także spokrewnionych, chociaż tutaj zakres szkolenia bywa mniejszy).

W wypadku rodzin specjalistycznych szkolenie jest poszerzone o wiedzę na temat zagadnień związanych ze specjalnymi potrzebami podopiecznych dzieci (np. rehabilitacji, pielęgnacji, resocjalizacji).

Szkolenia rodzin zastępczych przeprowadzają Ośrodki Adopcyjno - Opiekuńcze, które dysponują autorskimi lub licencjonowanymi programami. Po kwalifikacji, cywilno - prawną umowę o świadczenie usług podpisuje z kandydatami Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie lub - w miastach na prawach powiatu - MOPS.

Rodziną zawodową najczęściej bywa małżeństwo, chociaż np. przy krótkotrwałej formie opieki jaką jest rodzinne pogotowie, lub przy mniejszej liczbie dzieci, pełnią tę funkcję również osoby samotne. W wypadku małżeństwa, wynagrodzenie otrzymuje jedna osoba, która deklaruje nie podpisywać umowy o pracę z innym pracodawcą. Druga osoba zobowiązuje się do świadczenia pomocy w opiece nad dziećmi na warunkach wolontariatu (czyli nieodpłatnie).

Poza opiekowaniem się dziećmi każda rodzina zawodowa ma obowiązek gromadzić dokumentację dziecka, składać w Centrum Pomocy Rodzinie sprawozdania z opieki (co miesiąc), odpowiadać na zapytania sądu rodzinnego i podtrzymywać (tam gdzie to możliwe) kontakt dziecka z jego rodziną naturalną.

- Rodzinne pogotowie opiekuńcze

Rodzinne pogotowie zajmuje się opieką krótkoterminową, do 12. wyjątkowo 15. miesięcy. Trafiają tu dzieci w różnym wieku, często noworodki i niemowlaki. Jest to okres, w którym rodzina naturalna dziecka, z pomocą odpowiednich służb, może rozwiązać swoje problemy, albo też czas na uporządkowanie sytuacji prawnej np. niemowlęcia i znalezienie dla niego rodziców adopcyjnych.

Rodzinne pogotowie może zajmować się równocześnie 3. dzieci (liczba dzieci podopiecznych może zostać ustalona indywidualnie w umowie).

- Wielodzietna rodzina zastępcza

W wielodzietnej rodzinie zawodowej może znajdować się równocześnie od 3. do 6. dzieci. Liczba dzieci podopiecznych może zostać ustalona indywidualnie w umowie.

To forma opieki, która - biorąc pod uwagę obowiązki związane z opieką nad dziećmi i ich liczbę - przypomina rodzinny dom dziecka. Jest jednak mniej skomplikowana pod względem organizacyjnym i rozliczeniowym.

- Specjalistyczna rodzina zastępcza

Rodzina specjalistyczna jest przeznaczona dla dzieci wymagających dodatkowej opieki czy pielęgnacji. Trafiają tu dzieci z problemami rozwojowymi, zdrowotnymi, z dysfunkcjami, niedostosowane społecznie. Równocześnie można umieścić w rodzinie specjalistycznej do 3. dzieci  (liczba dzieci podopiecznych może zostać ustalona indywidualnie w umowie). Rodziny takie specjalizują się w opiece nad dziećmi z podobną grupą dysfunkcji czy jednym rodzajem problemów np. dziećmi niepełnosprawnymi lub dziećmi niedostosowanymi społecznie.

Wielodzietne i specjalistyczne zawodowe rodziny zastępcze to nowe forma opieki nad dziećmi. Istnieją w zapisie ustawowym od 2004 roku (ustawa o pomocy społecznej z 12.03.2004 r.), w praktyce są wciąż nieliczne. Rodzinne pogotowia funkcjonują od ok. 2000 r. i są już popularną rodzinną formą opieki zastępczej.

3 . Procedura kwalifikacji rodzin zastępczych

1. Pierwsze spotkanie z rodziną:

zapoznanie z formalnymi wymaganiami wobec kandydatów na rodziny

zastępcze,

przedstawienie procedury przygotowawczej i kwalifikacyjnej,

zebranie wstępnych informacji o rodzinie.

2. Przyjęcie zgłoszenia kandydatów i wymaganych dokumentów

Dokumenty niezbędne przy staraniu się o zakwalifikowanie na rodzinę zastępczą

1. podanie;

2. życiorys;

3. odpis aktu małżeństwa /aktualny/. W przypadku drugiego związku - akt rozwodowy.

Osoby samotne - odpis aktu urodzenia;

4. zaświadczenia o zatrudnieniu i dochodach /rolnicy z Urzędu Gminy/;

5. zaświadczenia z Poradni Leczenia Uzależnień;

6. zaświadczenia z Poradni Zdrowia Psychicznego;

7. zaświadczenie o niekaralności - występuje Ośrodek;

8. zdjęcie.

3. Wywiad środowiskowy - poznanie mieszkalno-bytowych warunków rodziny, stylu

i trybu życia kandydatów, sytuacji rodzinnej oraz prezentowanych poglądów i postaw.

4. Badania psychologiczne kandydatów.

5. Szkolenie rodzin zastępczych

Szkolenia rodzin zastępczych. Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy organizuje szkolenia rodzin

zastępczych. Zakres programowy szkolenia obejmuje m.in. elementy prawa, pedagogiki,

psychologii, profilaktyki uzależnień oraz tematykę pomocy i wsparcia udzielanego rodzinom

zastępczym.

6. Po przejściu procedury kwalifikacyjnej kandydaci kwalifikowani są przez Komisję

Kwalifikacyjną ds. Adopcji i Rodzin Zastępczych

4 . Dobór rodziny zastępczej

Pełnienie funkcji rodziny zastępczej powierza się małżeństwu lub osobie nie pozostającej w związku małżeńskim jeśli spełniają następujące warunki :
a)dają rękojmię należytego wykonania zadań rodziny zastępczej,
b)mają obywatelstwo polskie, stałe miejsce zamieszkania w Polsce i korzystają w pełni z praw cywilnych i obywatelskich,
c)nie były pozbawione praw rodzicielskich i opiekuńczych,
d)nie są chore w stopniu umożliwiającym właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim,
e)mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania

Inne przesłanki doboru rodzin zastępczych to :
- osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeśli dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka,
- przestrzeganie odpowiedniej różnicy wieku pomiędzy rodzicami zastępczymi a umieszczonym w rodzinie dzieckiem,

- pełnienia funkcji rodziny zastępczej,

- poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka,

- zasadę nie rozłączania rodzeństwa,
- respektowanie zgody małoletniego, który ukończył 13 lat na umieszczenie
w rodzinie zastępczej,
- wymaganie wcześniejszego przygotowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny

zastępczej dla dzieci dotkniętych trwałym kalectwem, potrzebujących pielęgnacji oraz z innymi zaburzeniami wymagającymi pomocy specjalistycznej.

Stosowanie takich warunków doboru rodzin ma na celu zmniejszenie ryzyka tworzenia nieudanych rodzin zastępczych. Dobór rodzin zastępczych powierza się specjalistycznym placówkom tzn. ośrodkom adopcyjno - opiekuńczym i pogotowiom opiekuńczym. Ponadto ośrodki adopcyjno - opiekuńcze obowiązane są do przygotowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Ma to duże znaczenie w przypadkach dotyczących umieszczania w rodzinie dzieci odbiegających od normy rozwojowej, kwalifikujących się do kształcenia specjalnego, pomocy profilaktyczno - wychowawczej czy resocjalizacyjnej.

5. Przygotowanie rodzin

Organizator rodzinnej pieczy zastepczej przygotowuje rodziny zastepcze oraz

prowadzacych rodzinne domy dziecka na przyjecie dziecka przez:

1) udzielenie szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej, w tym informacji o

rodzenstwie, oraz zapewnienie, w miare potrzeby, kontaktu z dzieckiem przed umieszczeniem go

w tej rodzinie lub rodzinnym domu dziecka w terminie nie pózniejszym ni_ 7 dni przed przyjeciem

dziecka;

2) przekazanie, nie pózniej ni_ w dniu poprzedzajacym dzien przyjecia dziecka, nastepujacej

dokumentacji:

a) odpisu aktu urodzenia dziecka, a w przypadku sierot lub półsierot - równie_ odpisu aktu zgonu

zmarłego rodzica,

b) dokumentacji o stanie zdrowia dziecka,

c) dokumentów szkolnych, w szczególnosci swiadectw szkolnych i kart szczepien,

d) diagnozy psychofizycznej dziecka, w tym dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

udziału w zajeciach rewalidacyjno-wychowawczych oraz koniecznosci objecia dziecka pomoca

profilaktyczno-wychowawcza lub resocjalizacyjna albo leczeniem i rehabilitacja,

e) planu pracy z rodzina, o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1, przekazanego organizatorowi

przez asystenta rodziny.

4. Organizator rodzinnej pieczy zastepczej umo_liwia rodzinom zastepczym oraz prowadzacym

rodzinny dom dziecka uzyskanie porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w innej

poradni specjalistycznej oraz podjecie specjalistycznej terapii.

5. Organizator rodzinnej pieczy zastepczej współpracuje z sadem oraz informuje, co najmniej raz

na 6 miesiecy, własciwy sad o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie

zastepczej lub rodzinnym domu dziecka oraz sytuacji rodziny dziecka.

6. W przypadku stwierdzenia ustania przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie zastepczej

organizator rodzinnej pieczy zastepczej informuje własciwy sad o mo_liwosci powrotu dziecka do

jego rodziny, załaczajac opinie asystenta rodziny i opinie koordynatora rodzinnej pieczy

zastepczej.

6. Nadzór nad rodzinami zastępczymi

Nadzór nad wykonywaniem obowiązków przez rodzinę zastępczą sprawuje kilka instytucji. Przede wszystkim jest to:
- Sąd opiekuńczy, który orzeka o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej. Wykonanie orzeczenia nadzoruje do ukończenia przez wychowanka 18 lat.
- Zawodowy kurator rodzinny - w postępowaniu wykonawczym dokonuje czynności organizacyjnych.
- Kurator oświaty - zobowiązany jest zawiadomić sąd opiekuńczy o okolicznościach uzasadniających potrzebę zmian praw i obowiązków rodziny w razie nie wywiązywania się z jej przyjętych zadań. Informacje o wychowanku kurator otrzymuje zwykle od wychowawcy klasy.

Obowiązek opieki nad rodziną zastępczą kurator oświaty powierza ośrodkowi adopcyjno - opiekuńczemu w następującym zakresie:
- utrzymywania stałych kontaktów z rodziną zastępczą,
- czuwania nad spełnieniem umowy powierzania dziecka,
- udzielania rodzicom zastępczym pomocy w rozwiązywaniu trudności wychowawczych
- okresowego informowania kuratora oświaty o sytuacji dziecka w rodzinie zastępczej.
Wykonywanie nadzoru powinno polegać na dyskretnej obserwacji, a w razie potrzeby odpowiednim reagowaniu na nieprawidłowości. Jest to konieczne dla stworzenia dziecku właściwych warunków rozwoju.

7. Kiedy dzieci umieszcza się w rodzinie zastępczej?

Jeśli rodzice naturalni nie mogą wychowywać dziecka, oznacza to, że zostali trwale lub

czasowo pozbawieni władzy rodzicielskiej albo władza ta została im ograniczona. Najczęściej

do rodziny zastępczej trafiają dzieci rodziców o ograniczonych i zawieszonych prawach

rodzicielskich, zdarza się jednak również, że w rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci

rodziców pozbawionych władzy rodzicielskiej oraz wyrażających dobrowolnie zgodę na

przysposobienie (zrzeczenie), czyli dzieci które mogą być adoptowane, jednak ich szanse na

znalezienie rodziny adopcyjnej są niewielkie (dzieci starsze, z problemami zdrowotnymi

i rozwojowymi, liczne rodzeństwa). Także porzucone przez rodziców dzieci obcej

narodowości, nie posiadające obywatelstwa polskiego mogą być umieszczone w rodzinie

zastępczej.

8. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej może nastąpić w trybie:

• administracyjnym - w przypadkach pilnych, lecz za zgodą rodziców umieszczenie dziecka

w rodzinie zastępczej może nastąpić na podstawie umowy powierzenia zawartej pomiędzy

rodziną zastępczą, a starostą, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny.

O fakcie tym starosta winien jednak niezwłocznie powiadomić właściwy sąd.

• sądowym - sąd opiekuńczy wydaje orzeczenie, które stanowi podstawę umieszczenia

dziecka w rodzinie zastępczej.

Sąd może umieścić dziecko:

• w trybie natychmiastowym, kiedy wydaje postanowienie o tymczasowym umieszczeniu

dziecka w rodzinie zastępczej na czas trwania postępowania sądowego,

• na mocy postanowienia kończącego postępowanie o ograniczenie lub pozbawienie władzy

rodzicielskiej.

9. Obowiązki i zadania rodzin zastępczych

1. sprawowanie osobistej opieki nad powierzonym dzieckiem,

2. zapewnienie dziecku warunków rozwoju i wychowania odpowiednich do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju;

3. współpraca z sądem opiekuńczym (składanie sprawozdań z wykonywanej opieki oraz stawianie się na wezwanie Sądu, na sesję wykonawczą),

4. współpraca z jednostką sprawującą nadzór nad przebiegiem rozwoju dziecka oraz warunkami jego życia (z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie)

5. informowanie tej jednostki o stanie zdrowia dziecka, jego postępach w nauce i trudnościach wychowawczych, a także o przerwie w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem i jego samowolnym oddaleniu się,

6. wspieranie działań w zakresie unormowania sytuacji życiowej i prawnej dziecka, podtrzymywanie więzi dziecka z jego rodziną naturalną

7. wytwarzanie w domu atmosfery rodzinnej, zaufania, zrozumienia, pomocy i życzliwości,

8. zagwarantowanie dziecku bezpieczeństwa, zapewnienie mu opieki lekarskiej, racjonalnego żywienia, odpowiedniej odzieży i kulturalnych warunków bytu,

9. zapewnienie warunków do systematycznego uczęszczania dziecka do szkoły, aż do zdobycia zawodu umożliwiającego samodzielne życie

10. udzielanie pomocy w usamodzielnianiu się, a w szczególności w uzyskaniu pracy i mieszkania.

10. Pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych

Rodzinie zastęczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka.

Pomocy finansowej udziela starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej.

Wysokość pomocy pieniężnej uzależniona jest od wieku i stanu zdrowia dziecka,  a także niedostosowania społecznego dziecka, jeżeli wykazuje ono przejawy demoralizacji, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Podstawą ustalania wysokości pomocy pieniężnej jest od 1 października 2006 r. kwota 1 647 zł zwana dalej podstawą.

W zależności od stanu zdrowia, wieku dziecka, pokrewieństwa lub jego braku, mogą mieć miejsce dodatkowe modyfikacje wysokości kwoty. Określenie zawarte w ustawie i rozporządzeniu, mówiące o "częściowym pokryciu kosztów", sygnalizuje, że może zaistnieć potrzeba wkładu finansowego rodziny zastępczej w wydatki na utrzymanie dziecka.

Wysokość pomocy pieniężnej wynosi miesięcznie w przypadku dziecka:

  do 7 lat- 60% podstawy tj. 988,20 zł

• do 7 lat, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności- 80% podstawy tj. 1 317, 60 zł

• os 7 do 18 lat- 40% podstawy, nie mniej niż 10% tj. 658,80 zł

• od 7 do 18 lat posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności- 60% podstawy tj 988,20 zł

• od 7 do 18 lat posiadającego orzezczenie o niepełnosprawności i umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie ustawy, októrej mowa w punkcie poprzednim- 80% podstawy tj. 1 317, 60 zł

Wyżej wymienioną pomoc przyznaje się na okres pobytu dziecka:

1) W rodzinie zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, rodzinie zastępczej niespokrewnionej z dzieckiem oraz zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, wielodzietnej i specjalistycznej rodzinie zastępczej, począwszy od dnia ustanowienia rodziiny zastępczej:

2) w zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego, począwszy od dnia, w krórym dziecko zostało faktycznie umieszczone w tej rodzinie- nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku.

Niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza otrzymuje dodatkowo na każde umieszczone w niej dziecko kwotę odpowiadającą 10% podstawy z tytułu sprawowania osobistej opieki i jego wychowania.

• 660 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;

• 1000 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna lub specjalistyczna rodzina zastęcza otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości do 120% podstawy tj. 1.976, 40 zł, nie mniej jednak niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego w okresie pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 80% podstawy  tj. 1. 317, 60 zł.

Rodzina zastępcza na pisemny wniosek może otrzymać jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny dziecka w wysokości do 150% podstawy tj. 2 470,50 zł.

Starosta może udzielić:

•  dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6. do 18. roku życia - raz w roku;

•  świadczenie na pokrycie:

- niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo,

- wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.

• środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego - rodzinie zastępczej niezawodowej i zawodowej;

• świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego - raz do roku - rodzinie zastępczej zawodowej.

W razie niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem z powodów zdrowotnych lub losowych lub, gdy dziecko okresowo przebywa w sanatorium, szpitalu, domu pomocy społecznej, specjalnym ośrodku szkolno- wychowawczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub w innej placówce zapewniającej opiekę i wychowanie uczniów w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, rodzina zastępcza otrzymuje pomoc pieniężną w wysokości:

Rodzina zastępcza może zrezygnować z przysługującej jej pomocy pieniężnej.

Rodzinie zastępczej, która sprawowała funkcję rodziny zastępczej, przysługuje pomoc pieniężna również po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności, jeżeli nadal przebywa w tej rodzinie.

W przypadku stwierdzenia ustania przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej centrum pomocy informuje sąd opiekuńczy o możliwości powrotu dziecka do rodziny naturalnej.

11. Kiedy rodzina zastępcza kończy opiekę nad dzieckiem?

 Piecza zastępcza ustaje z mocy prawa po osiągnięciu przez wychowanka

pełnoletności, tj. po skończeniu 18 roku życia. Pełnoletność może uzyskać również

wychowanka, która skończyła 16 lat i za zgodą sądu zawarła związek małżeński.

Pełnoletni wychowanek ma prawo przebywać w rodzinie zastępczej do ukończenia

szkoły, wówczas, gdy uczy się w szkole, w której podjął naukę przed osiągnięciem

pełnoletniości, w takiej sytuacji rodzina zastępcza zachowuje prawo do pomocy

pieniężnej na dziecko.

 Inne sytuacje: rozwiązanie umowy zawartej ze starostą, rezygnacja rodziny zastępczej,

zmiana orzeczenia sądu - powrót dziecka do rodziny naturalnej, umieszczenie dziecka

w innej rodzinie zastępczej, w placówce opiekuńczo-wychowawczej, orzeczenie o

przysposobieniu dziecka, wydarzenie losowe (śmierć rodzica zastępczego, śmierć dziecka).

???

EWENTUALNIE

12. Proces usamodzielniania wychowanków

Pomoc finansowa dla osób pełnoletnich opuszczających rodzinę zastępczą lub placówkę opiekuńczo-wychowawczą

Pełnoletnia osoba opuszczająca rodzinę zastępczą lub placówkę opiekuńczo-wychowawczą może ubiegać się m.in. o:

a) pomoc pieniężną na kontynuację nauki (486,30 zł) miesięcznie - przysługuje osobie, która spełnia określone kryterium dochodowe oraz zobowiązuje się do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia

b) pomoc pieniężną na usamodzielnienie - jednorazową (od 1 621 zł do 6 484 zł po zakończeniu nauki) może być przyznana na:
- polepszenie warunków mieszkaniowych
- stworzenie warunków do dziłalności zarobkowej, w tym podniesienie kwalifikacji zawodowych
- pokrycie wydatków związanych z nauką, których nie obejmuje pomoc pieniężna na kontynuację nauki 

c) pomoc rzeczową na zagospodarowanie - jednorazową (max 4 683 zł) w skład tej pomocy wchodzą:
- materiały niezbędne do przeprowadzenia remontu i wyposażenia mieszkania
- niezbędne urządzenia domowe
- pomoce naukowe
- sprzęt rehabilitacyjny
- sprzęt służący podjęciu zatrudnienia

Proces usamodzielniania wychowanków

Ustawa o pomocy społecznej określa podstawowe kryteria pomocy świadczonej

usamodzielniającemu wychowankowi, przysługującej mu po osiągnięciu pełnoletniości,

t.j. po ukończeniu 18 roku życia. W sytuacji, gdy wychowanek osiągnął pełnoletniość

w trakcie kontynuacji nauki, ma on prawo pozostania w placówce lub rodzinie zastępczej

do ukończenia danej szkoły.

Osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc mającą na celu jej życiowe usamodzielnienie

i integrację ze środowiskiem poprzez pracę socjalną a także pomoc:

 pieniężną na usamodzielnienie,

 pieniężną na kontynuowanie nauki,

 w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych w tym w mieszkaniu

chronionym,

 w uzyskaniu zatrudnienia,

 na zagospodarowanie - w formie rzeczowej.

Prawo do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomoc na kontynuowanie nauki

przysługuje osobie, która przebywała w danej formie opieki co najmniej rok.

Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i na kontynuowanie nauki przysługuje osobom,

które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej.

Kryterium uprawniającym do pomocy jest:

 dla osoby usamodzielnianej gospodarującej samotnie dochód nie przekraczający 200%

kwoty kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą (200% x 477zł =

954zł),

 dla osoby usamodzielnianej żyjącej w rodzinie dochód na osobę nie przekracza 200%

kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (200% x 351zł = 702zł).

Jeżeli usamodzielniany wychowanek spełnia powyższe kryteria to ma prawo do pomocy

pieniężnej na kontynuowanie nauki w wysokości 30% podstawy (494,10zł) miesięcznie oraz

do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie w wysokości:

 400% podstawy gdy przebywa w rodzinie zastępczej niespokrewnionej z dzieckiem

i zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem powyżej 3 lat (6.588,00zł),

 300% podstawy, gdy przebywał w rodzinie zastępczej spokrewnionej powyżej 3 lat

(4.941,00zł),

 200% podstawy, gdy przebywał w rodzinie zastępczej od 2 do 3 lat (3.294,00zł),

 100% podstawy gdy przebywał w rodzinie zastępczej od 1 do 3 lat (1.647,00zł).

Pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej wynosi do 300% podstawy

(4.941,00zł).

Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki może być świadczona nie dłużej niż do

ukończenia 25 roku życia. Jest to forma pomocy mająca na celu motywowanie wychowanków

do podnoszenia aspiracji edukacyjnych, do lepszego przygotowania zawodowego i startu

w dorosłe, samodzielne życie.

Ważne miejsce wśród zadań rodziny zastępczej zajmuje zobowiązanie do aktywności

na rzecz usamodzielniania się wychowanków. Obowiązek ten rozumiany jest jako ciągły

proces wychowawczy w celu przeciwdziałania zjawisku bezradności usamodzielnianych

wychowanków

Istotny jest również aktywny udział wychowanka, który we współpracy z opiekunem

usamodzielnienia musi przystąpić do opracowywania indywidualnego programu

usamodzielniania, zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie.

Zatem program usamodzielnienia stanowi jednocześnie kontrakt z osobą usamodzielnianą.

Aktywna i świadoma postawa wychowanka jest warunkiem koniecznym przy

ubieganiu się o przyznanie pomocy pieniężnej na usamodzielnianie i na kontynuacje nauki.

Musi on wystąpić z wnioskiem do starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania

przed umieszczeniem go w opiece zastępczej. Podobny wniosek o przyznanie pomocy w

formie rzeczowej wychowanek musi złożyć u starosty właściwego ze względu na planowane

miejsce osiedlenia. Pomoc pieniężna warunkowana jest postawą wychowanka i gwarancją

rękojmi należytego wykorzystania jej zgodnie z przeznaczeniem. Ww. pomocy można

odmówić, jeśli osoba usamodzielniana:

 przed osiągnięciem pełnoletniości opuściła samowolnie daną formę opieki,

 porzuci naukę i nie podejmie zatrudnienia,

 została skazana prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy

umyślnej,

 nie realizuje programu usamodzielnienia.

Pomocy można także odmówić, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zostanie

wykorzystana na cele niezgodne z przeznaczeniem. Istnieje też zapis o możliwości

wstrzymania pomocy na kontynuację nauki, gdy dana osoba trzykrotnie zmienia szkołę na

tym samym poziomie.

Osobą odpowiedzialną za proces usamodzielniania wychowanka jest przydzielony

opiekun usamodzielniania. Może nim zostać rodzic zastępczy, pracownik socjalny lub inna

osoba zaprzyjaźniona z wychowankiem, o ile wyrazi na to zgodę.

Osoba korzystająca z mieszkania chronionego jest zobowiązana do ponoszenia

częściowych kosztów jego utrzymania.

Proces usamodzielniania to końcowy etap pobytu dziecka w środowisku zastępczym

(zarówno instytucjonalnym jak i rodzinnym). Osiągnięcie pełnoletniości wiąże się

z otrzymaniem pełni praw i obowiązków. Najczęściej jednak nie oznacza to, że młody

człowiek potrafi samodzielnie funkcjonować jako niezależna jednostka. Potrzebne jest do

tego posiadanie właściwych warunków życia, mieszkania i pracy. Bardzo istotne jest wsparcie

ze strony innych osób, zwłaszcza rodziny, czego brakuje w przypadku wychowanków z

instytucjonalnych form opieki zastępczej.

6

---