FINANSE MIĘDZYNARODOWE
- materiały do wykładu
POJĘCIE I RODZAJE KURSÓW WALUTOWYCH
Kurs walutowy - relacja wymienna dwóch walut, cena jednej waluty wyrażona w innej walucie.
Rodzaje kursów walutowych
I Ze względu na zakres ograniczeń dewizowych:
Kurs waluty wymienialnej - ustalany na rynku walutowym.
Kurs waluty niewymienialnej:
ustalany administracyjnie,
kurs czarnorynkowy.
II Ze względu na możliwość wahań:
Sztywny (oficjalny).
Stały.
Zmienny (płynny) - czysty lub kierowany.
III Według zakresu stosowania:
Jednolity.
Zróżnicowany.
IV Według warunków transakcji:
Kasowy (spot)
Terminowy (forward).
Ad.II
Kurs sztywny - oficjalny, wyznaczany w sposób administracyjny. Funkcjonuje w kraju, w którym nie istnieje rynek walutowy, a waluta jest niewymienialna.
Kurs stały - funkcjonuje w kraju, w którym istnieje rynek walutowy. Zakłada dwoistość kursów - w systemie kursu stałego władze monetarne wyznaczają poziom kursu bazowego (kurs centralny), natomiast na rynku kształtuje się kurs bieżący, stosowany w transakcjach zawieranych przez banki komercyjne. Bieżący kurs rynkowy może wahać się wokół kursu bazowego tylko w ustalonych granicach wahań (w górę lub w dół). W razie niebezpieczeństwa ich przekroczenia bank centralny jest zobowiązany do interweniowania na rynku walutowym w celu obrony poziomu kursu. Wymaga od krajów słabszych dostosowania się do warunków narzucanych przez kraje silniejsze gospodarczo.
Zalety:
-sprzyjanie dyscyplinie monetarnej w wewnętrznej polityce gospodarczej (wskutek konieczności dostosowania polityki monetarnej do poziomu rezerw dewizowych),
-zmniejszenie ryzyka walutowego w transakcjach z odroczoną płatnością.
Wady:
-konieczność posiadania stosunkowo wysokich rezerw walutowych,
-łatwość przerzucania trudności wewnętrznych innych krajów na kraj stosujący kurs stały,
-konieczność wyboru między stabilizacją kursu walutowego a stabilizacją cen krajowych,
-kurs bazowy rzadko pokrywa się z kursem rzeczywistym (będącym wyrazem aktualnej sytuacji gospodarczej kraju) - ograniczona wartość informacyjna kursu.
Kurs zmienny (płynny) - jest kursem równoważącym podaż i popyt na rynku walutowym. Kształtuje się swobodnie pod wpływem podaży i popytu, nie wymaga od banku centralnego przeprowadzania interwencji na rynku walutowym i interwencje te bądź nie są w ogóle podejmowane (kurs płynny czysty), bądź mogą występować (kurs płynny brudny - kierowany), ale moment ich przeprowadzenia i rozmiar zależą od decyzji banku centralnego.
Zalety
-pokrywa się z kursem rzeczywistym, jest neutralny w kształtowaniu się konkurencyjności wymiany, dobrze spełnia funkcję informacyjną, pozwala maksymalizować korzyści z wymiany,
-znaczne zmniejszenie rezerw walutowych ( w stosunku do tych, które są potrzebne prze kursie stałym),
-stosunkowo duża swoboda prowadzenia wewnętrznej polityki gospodarczej,
-lepsza ochrona gospodarki przed zaburzeniami koniunkturalnymi za granicą i lepsza jej adaptacyjność do zachodzących zmian.
Wady:
duże ryzyko związane ze zmianami kursu w przypadku transakcji z odroczoną płatnością,
większa podatność systemu kursu zmiennego na spekulacyjne ruchy walut.
Ad.III
Kurs jednolity - zalety:
jest dobrym parametrem rachunku ekonomicznego (pozwala na prowadzenie prawidłowego i jednolitego rachunku ekonomicznego, zarówno eksporterom jak i importerom, umożliwiając zarazem dokonywanie oceny ich działalności),
umożliwia optymalizację wymiany w przekroju geograficznym i towarowym, pozwalając na jej selektywny rozwój (handel najbardziej opłacalnymi towarami i usługami),
pozwala na pomiar i ocenę zdolności konkurencyjnej eksporterów na rynkach zagranicznych
umożliwia wprowadzenie pełnej wymienialności pieniądza krajowego.
System kursów zróżnicowanych - wady:
-zniekształcenie rachunku efektywności wymiany z zagranicą,
-konieczność szerokiego stosowania norm podziału i ochrony (cła, podatki importowe, subwencje eksportowe itp.,
-ma wyraźny charakter protekcjonistyczny i spotyka się z niechęcią partnerów handlowych,
-stosowanie go wymaga wysokich kwalifikacji aparatu sterującego i szerokiego dopływu informacji o warunkach gospodarowania w kraju i za granicą (w przeciwnym wypadku prowadzi do znacznych strat gospodarczych)
WYMIENIALNOŚĆ WALUTY - POJĘCIE I RODZAJE
Wymienialność waluty - prawnie zagwarantowana posiadaczowi danej waluty (i faktycznie istniejąca) możliwość jej wymiany, według jego woli i na jego żądanie, na inną walutę.
RODZAJE WYMIENIALNOŚCI
I Pełna.
II Ograniczona:
Według zakresu ograniczeń podmiotowych:
wewnętrzna - dla rezydentów.
zewnętrzna - dla nierezydentów.
Według zakresu ograniczeń przedmiotowych:
wymienialność wg standardu MFW( art. VIII Statutu MFW)
Jej wprowadzenie wymaga spełnienia trzech warunków:
-wprowadzenia jednolitego kursu walutowego,
-zobowiązania się do niestosowania ograniczeń dewizowych w obrotach bieżących,
-zobowiązania się do równego traktowania wszystkich walut (niestosowania jakikolwiek form dyskryminacji walutowej)
MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY PIENIĄDZA I KAPITAŁU
Pojęcie
Międzynarodowy przepływ pieniądza i kapitału obejmuje te wszystkie transakcje kapitałowe dokonane między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi, które powodują zmianę wysokości lub struktury salda należności i zobowiązań danej gospodarki narodowej wobec zagranicy, czyli jej pozycji zagranicznej netto. Transakcje tego typu odnotowywane są w bilansie kapitałowym, tworząc część bilansu płatniczego określonego kraju.
z zakupu towarów i usług zagranicą
z tytułu udzielenia lub otrzymania pożyczek zagranicznych, kredytów handlowych i finansowych
zakładania przedsiębiorstw w jednym kraju przez rezydentów drugiego kraju lub zakupu i sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych
instytucje finansowe itp.).
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) BIZ są to długookresowe inwestycje, podejmowane przez przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną jednego kraju w przedsiębiorstwo innego kraju, z zamiarem sprawowania nad nim długotrwałej kontroli i czerpania z niego zysku. Przy czym istotą BIZ jest transfer nie tylko kapitału, ale również pracy i wiedzy (technologicznej, marketingowej i organizacyjnej. Przez „długotrwałą kontrolę” rozumie się istnieje długoterminowych relacji pomiędzy inwestorem bezpośrednim i przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji oraz istotny poziom oddziaływania, który daje inwestorowi bezpośredniemu efektywny głos w zarządzaniu przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji. Aby inwestycję uznać za BIZ, minimalny próg zaangażowania kapitałowego inwestora bezpośredniego w przedsiębiorstwie bezpośredniej inwestycji ustalono na poziomie 10%.
Obecnie wyróżnia się dwie podstawowe formy bezpośrednich inwestycji zagranicznych:
-inwestycje typu greenfield - są charakterystyczne dla krajów rozwijających się i polegają na tym, że inwestor zagraniczny buduje od podstaw zakład w kraju goszczącym.
-inwestycje w postaci fuzji i przejęć - dominują w krajach rozwiniętych i następują najczęściej poprzez nabycie kontrolnego pakietu akcji przez jeden podmiot w drugim (przejęcie), lub wspólną decyzję obu podmiotów o połączeniu (fuzja).
Inwestycje portfelowe (zagraniczne inwestycje pośrednie) - inwestycje dokonane przez zakup papierów wartościowych, a nie konkretnego przedsiębiorstwa, dobra materialnego czy intelektualnego bądź usługi. Mają na ogół charakter krótkookresowy, a ich celem jest osiągnięcie zysku wypłacanego dochodu (akcje - dywidenda, obligacje - odsetki) lub - częściej - w postaci różnic cen kupna/ sprzedaży. Na ich wartość dla posiadacza mają wpływ przede wszystkim wahania stóp procentowych oraz kursu walutowego.
Często inwestorzy zainteresowani papierami wartościowymi danego państwa opierają swoje decyzje na tak zwanym ratingu danego państwa. Rating taki jest sporządzany przez niezależne organizacje finansowe i ma za zadanie odzwierciedlenie ryzyka związanego z danym państwem. Żaden papier wartościowy emitowany przez uprawniony podmiot w danym państwie nie może mieć większego ratingu niż obligacja emitowana przez rząd tego państwa. Podobne ratingi sporządzane są dla większych emisji innych podmiotów, np. przedsiębiorstw
Krótkookresowe przepływy pieniądza i kapitału dokonują się przede wszystkim na rynku pieniężnym i walutowym, Zasadniczą ich część stanowi przepływ pieniądza o charakterze spekulacyjnym (hot money). Jest to kapitał krótkoterminowy, którego wielkość zależy od zmian koniunktury, przepływający między różnymi krajami (ośrodkami bankowo-finansowymi świata), tzn. przenoszony przez właścicieli z jednego ośrodka finansowego do drugiego w celach spekulacyjnych (dla wykorzystania różnicy w poziomach stóp procentowych od zainwestowanych środków jako zabezpieczenia przed spodziewanym spadkiem kursów walut).
Przyczynami tego przepływu (przenoszenia) mogą być:
1) poszukiwanie wyższego oprocentowania (dochodu);
2) ucieczka przed spadkiem wartości pieniądza;
3) poszukiwanie bezpiecznego miejsca dla lokaty kapitału.
Przepływy gorącego pieniądza (kapitału wrażliwego na zmiany oprocentowania) mogą pogłębiać nierównowagę bilansów płatniczych poszczególnych państw i destabilizować międzynarodowy system walutowy. Przepływy tego pieniądza nasilają się szczególnie w okresach kryzysów walutowych.
Międzynarodowe przepływy kapitału pożyczkowego - to forma przepływu kapitału, w którą zaangażowane jest państwo. Obejmuje transfery związane z kredytami towarowymi (kredytami na zakup produktów w państwie kredytodawcy) oraz kredytami finansowymi (kredytami nie wiążącymi się z koniecznością nabywania produktów w państwie kredytodawcy). Kredyty związane z rynkiem eurowalutowym (a szczególnie eurodolarowym) udzielane są przez tzw. eurobanki. Przyjmują one i pożyczają wkłady denominowane w walucie innej niż waluta państwa siedziby banku. Najważniejszymi cechami rynku eurowalutowego jest wysokie tempo dokonywania transakcji, znaczące kwoty transakcji (wyrażone w wielokrotności jednego miliona jednostek określonej waluty) oraz standardowe okresy, na które udziela się kredyty, tj. 1, 3, 6 i 12 miesięcy i kredyty długoterminowe. Czasami do tej formy przepływów zalicza się także kredyty kupieckie i bankowe, jednak najczęściej traktuje się je jako odrębne formy m.p.p.i k.
Motywy przepływu pieniądza i kapitału
-Przepływ o charakterze politycznym lub humanitarnym - charakteryzuje się chęcią niesienia zagranicy pomocy w postaci subsydiów oraz zwrotnej pomocy gospodarczej lub konieczność wyrównania zagranicy zawinionych na skutek działań wojennych strat i szkód poprzez zapłatę reparacji i odszkodowań.
-Przepływy o charakterze ekonomicznym - są podporządkowane zasadzie osiągania maksymalnych zysków, w przypadku inwestycji bezpośrednich kluczowe znaczenie mają:
niższe koszty inwestycji i produkcji za granicą niż w kraju inwestora (m.in. tańsza siła robocza)
zapewnienie dostępu do źródeł surowców
względy podatkowe
zdobycie nowych rynków zbytu
wykorzystanie przewagi technologicznej nad krajem lokaty
produkcja dla przedsiębiorstwa macierzystego.
W przypadku inwestycji portfelowych główne motywy to:
wyższa stopa zwrotu z wolnego kapitału wynikająca m.in. z:
-wahań stóp procentowych na rynkach pieniężnych
-wahań kursów walutowych na rynkach walutowych
-chęć dywersyfikacji portfela (geograficznej, walutowej, przedmiotowej itp.)
Korzyści z międzynarodowych przepływów pieniądza i kapitału
I Korzyści dla kraju eksportującego kapitał
1. Przy niewielkim bezrobociu i wysokim stopniu wykorzystania mocy produkcyjnych
- brak negatywnego wpływu na rozmiary produkcji i zatrudnienia w kraju
2. Przy wysokim bezrobociu i wolnych mocach produkcyjnych
kosztem wzrostu produkcji i zatrudnienia w kraju
II Korzyści dla kraju importującego kapitał
rozwój gospodarczy
unowocześnienie gospodarki (nowe technologie, know-how itp.)
przejęcie nowoczesnych wzorców zarządzania i organizacji pracy
stworzenie nowych miejsc pracy
SPOSOBY SPORZĄDZANIA BP
BP sporządzany w układzie brutto
(bilans rozrachunkowy):
bilans sporządzany na bazie należności i zobowiązań (realnych transakcji ekonomicznych)
źródło danych: informacje zawarte w SAD, pochodzące z urzędów celnych lub dane z urzędów skarbowych (wymiana wewnątrzwspólnotowa)
BP sporządzany w układzie netto
(bilans płatniczy):
bilans sporządzany na bazie płatności (faktycznych wpływów i wydatków)
źródło danych: informacje pochodzące z banków
-
POJĘCIE RÓWNOWAGI BP
Równowaga BP występuje wówczas, gdy bilans w analizowanym okresie nie wykazuje ani deficytu, ani nadwyżki
-pojęcie to odnoszone jest zwykle nie do całego BP, ale do tzw. bilansu podstawowego (ang. basic balance)
Długookresowa równowaga BP - stan, w którym krótkookresowe kolejne deficyty bilansu płatniczego kompensują się w zasadzie z jego nadwyżkami
PRZYCZYNY ZAKŁÓCEŃ RÓWNOWAGI BILANSU PŁATNICZEGO
PODSTAWOWE:
-Zmiany w rozmiarach i strukturze dochodu narodowego
-Zmiany w relacji cen krajowych i zagranicznych
INNE:
-Zmiany terms of trade
-Zmiany wysokości stopy procentowej za granicą w stosunku do krajowej
-Klęski naturalne
-Strukturalne zmiany w popycie na towary eksportowane przez dany kraj
-Przyczyny polityczne
MONETARNE KONSEKWENCJE NADWYŻKI BILANSU PŁATNICZEGO
(przy założeniu, że analizujemy rachunek bieżący, w tym głównie obroty handlowe, a kurs walutowy jest stały)
-Presja na wzrost kursu waluty krajowej
-interwencja banku centralnego w celu obrony kursu walutowego przed rewaluacją (skup walut obcych)
-Zwiększenie płynności krajowego systemu bankowego (wzrost rezerw dewizowych b.c. i rezerw gotówkowych b. komercyjnych)
-Obniżenie stóp procentowych i łatwy dostęp do kredytu
-Wzrost ilości pieniądza w obiegu i wzrost wydatków (w tym wydatków na import)
-Stopniowe zanikanie nadwyżki BP
MONETARNE KONSEKWENCJE DEFICYTU BILANSU PŁATNICZEGO
(przy założeniu, że analizujemy rachunek bieżący, w tym głównie obroty handlowe, a kurs walutowy jest stały)
-Presja na spadek kursu waluty krajowej
-Interwencja banku centralnego w celu obrony kursu walutowego przed dewaluacją (sprzedaż walut obcych)
-Zmniejszenie płynności krajowego systemu bankowego (spadek rezerw dewizowych b.c. i rezerw gotówkowych b. komercyjnych)
-Wzrost stóp procentowych i trudny dostęp do kredytu
-Spadek ilości pieniądza w obiegu i obniżenie wydatków (w tym wydatków na import)
-Stopniowe zanikanie deficytu BP
ŚRODKI PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI BP
1.Procesy przystosowawcze.
2.Środka polityki gospodarczej
3.Środki odcinkowego korygowania równowagi bilansu płatniczego
PROCESY PRZYSTOSOWAWCZE
Przywracają równowagę BP za pomocą działania mechanizmu rynkowego
(wpływającego na rozmiary i strukturę produkcji i konsumpcji w kraju, a poprzez to na rozmiary i strukturę obrotów zagranicznych)
Działają w sposób niedyskryminacyjny i nieselektywny
ŚRODKI POLITYKI GOSPODARCZEJ
Wpływają na całą gospodarkę, w tym na decyzje podmiotów gospodarujących zarówno w sferze produkcji krajowej, jak i transakcji zagranicznych
(z wyjątkiem kursu walutowego, który wpływa głównie na decyzje
w sferze wymiany z zagranicą)
Mogą mieć charakter selektywny i działać w sposób dyskryminacyjny, ale b. rzadko
CHARAKTERYSTYKA
MIĘDZYNARODOWEGO RYNKU WALUTOWEGO
Przedmiot obrotu - instrumenty finansowe o najwyższym stopniu płynności,
denominowane w jednostkach pieniężnych dwóch krajów
( głównie depozyty bankowe a vista ).
Rynek walutowy :
miejsce, w którym spotyka się popyt i podaż w/w instrumentów,
zespół reguł, według których zawierane są transakcje walutowe,
ogół urządzeń i czynności prowadzących do zawarcia tych transakcji.
Cechy rynku walutowego :
Duże rozproszenie - rynek OTC, brak fizycznego centrum przeprowadzania transakcji.
Animatorzy (market makers) tego rynku to:
firmy brokerskie i dealerskie połączone za pomocą telefonu, teleksu, radia i łączności komputerowej,
nie bankowe instytucje finansowe,
niektóre korporacje przemysłowe,
kantory walutowe, kasy walutowe itp.
2. Międzynarodowy (globalny) charakter i ciągłość przeprowadzania transakcji :
pracuje 24 godziny na dobę,
kilka najważniejszych walut rezerwowych jest przedmiotem transakcji we wszystkich ważniejszych ośrodkach.
Brak konieczności posiadania przedmiotu transakcji w momencie jej zawarcia.
Jednorodność przedmiotu transakcji.
Transakcja natychmiastowa (spot) jest najprostszym i najpowszechniej wykorzystywanym instrumentem walutowym. Polega ona na zakupie lub sprzedaży określonej ilości jednej waluty za inną walutę, po cenie ustalonej dla terminu realizacji transakcji. Pojęcie termin realizacji używane jest dla określenia dnia, w którym waluty będące przedmiotem transakcji muszą zostać dostarczone we właściwej kwocie na wskazany rachunek bankowy.
Transakcja forward/futures jest zobowiązaniem do zakupu lub sprzedaży określonej ilości jednej waluty za drugą, w wyznaczonym terminie w przyszłości, po kursie uzgodnionym przez strony w momencie zawarcia transakcji
Transakcja swap (lub inaczej zwrotnej wymiany walut) polega na zamianie określonej ilości jednej waluty na drugą w oznaczonym terminie realizacji oraz na powtórnej wymianie tychże walut w innym, późniejszym terminie realizacji. Transakcja swap jest parą dwóch odwrotnych, równoważących się transakcji walutowych, wykonanych na dwie różne daty rozliczenia. Pierwsza część kontraktu - pierwsza noga swapa jest realizowana na datę bliższą, druga część - druga noga swapa na datę dalszą.
W każdej transakcji swap klient zarówno kupuje, jak i sprzedaje tę samą walutę. W zależności od kolejności wykonania powyższych czynności możemy wyróżnić dwa typy transakcji swap, a mianowicie159:
-„swap out” - polega na sprzedaży waluty A za walutę B, a następnie na zakupie tej samej ilości waluty A za walutę B w późniejszym terminie;
-„swap in” - polega na zakupie waluty A za walutę B, a następnie na sprzedaży tej samej ilości waluty A za walutę B w terminie późniejszym.
Opcja jest umową zawartą między dwiema stronami, w myśl której
-nabywca opcji ma prawo, ale nie obowiązek, wymiany określonej ilości jednej waluty na drugą, według z góry ustalonego kursu, w terminie wygaśnięcia opcji lub wcześniej;
-wystawca opcji, jeżeli nabywca wykorzysta swoje prawo, jest zobowiązany do wymiany określonej ilości jednej waluty na drugą, według z góry ustalonego kursu, w terminie wygaśnięcia opcji lub wcześniej.
Ceną opcji jest premia. Dla nabywcy premia jest kosztem, który musi on ponieść w zamian za prawo decydowania o sposobie realizacji kontraktu. Dla wystawcy premia stanowi rekompensatę za gotowość do realizacji opcji i zagwarantowanie stałego kursu wymiany w okresie jej obowiązywania. Premia może być wyrażona kwotowo (w punktach) lub procentowo.
PODSTAWOWE KONWENCJE
TRADYCYJNEGO RYNKU WALUTOWEGO
Podział walut na waluty bazowe i notowane (kwotowane)
Waluta bazowa :
waluta, która jest kupowana lub sprzedawana,
występuje w notowaniu jako wielkość stała ( 1,100 lub 1000 jednostek).
Waluta notowana (kwotowana):
waluta, za którą kupuje się lub sprzedaje walutę bazową,
jest wielkością zmienną w notowaniu.
Rodzaje notowań
Notowanie proste (bezpośrednie, zwykłe, direct quotation) podaje ile jednostek waluty krajowej płacimy za 1, 100 lub 1000 jednostek waluty obcej, a więc:
waluta zagraniczna jest walutą bazową,
waluta krajowa jest walutą kwotowaną.
1 USD = 3, 3605 PLN w Warszawie
Notowanie odwrotne (pośrednie, indirect quotation) podaje ile jednostek waluty obcej płacimy za 1, 100 lub 1000 jednostek waluty krajowej, a więc:
waluta krajowa jest walutą bazową,
waluta zagraniczna jest walutą kwotowaną.
1 GBP = 1,4316 USD w Londynie
Rozróżnienie kraju zawarcia transakcji od kraju jej rozliczenia
Sposób podawania cen - ceny widełkowe (two-way price)
Ceny na rynku walutowym są zwykle wyrażone dwiema liczbami, z których pierwsza oznacza kurs kupna (BID), a druga kurs sprzedaży (OFFER) waluty bazowej.
Zapis pełny 1 USD = 1,1311 - 1,1717 CHF
Zapis skrócony 1 USD = 1,1311 1 USD = 1,1311 - 17 CHF
Zasada pięciu cyfr
Notowanie kursu walutowego składa się zwykle z pięciu cyfr:
1 EUR = 1,3406 USD
Wielkość transakcji
Nie jest standardowa, jak na rynku transakcji nowych, ale często istnieją dolne limity zawierania transakcji :
rynek międzybankowy - 1 mln USD (zwykle transakcje od 2 do 10 mln USD),
rynek transakcji z klientami - znacznie mniejszy rozmiar transakcji i znacznie większe zróżnicowanie kwot pojedynczych transakcji
( średnio od 50 tys. USD do 1 mln USD ),
rynek detaliczny - brak limitów.
Konieczność stosowania kursów krzyżowych w bezpośrednim handlu walutami innymi niż USD lub EUR (cross - currency trading)
SPOSÓB OBLICZENIA KURSU TERMINOWEGO
Kurs terminowy forward określa ilość waluty, którą zapłacimy za walutę kupioną lub otrzymamy za walutę sprzedaną w przyszłości. Ustalenie poziomu kursu forward ma miejsce w dniu zawarcia transakcji i wyznacza się go przez skorygowanie kursu natychmiastowego o marżę kursu terminowego. Kurs forward obliczamy według wzoru:
ZAWIERANIE TRADYCYJNYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH
Obowiązki banku kontaktującego
Profesjonalny bank zgłaszający się po kwotowanie zachowuje się w następujący sposób:
-Przedstawia się podając pełną nazwę, stosowane skróty, ewentualne symbole, numery itd. oraz lokalizuje swoją siedzibę (miasto).
-Przekazuje prośbę o kwotowanie tj. podanie wysokości kursów kupna/sprzedaży dla określonej pary walut w określonym typie transakcji.
-Nie podaje intencji, zjaką zwraca się do banku kwotującego, tj. nie określa czy zamierza kupić czy sprzedać walutę bazową.
-Po otrzymaniu kwotowania natychmiast informuje czy zawiera transakcję czy rezygnuje z jej zawarcia.
Jeśli zawiera - podaje czy zamierza kupić czy sprzedać walutę bazową, podaje kwotę transakcji oraz wydaje dyspozycje płatnicze, związane z jej rozliczeniem.
Profesjonalne zachowanie dealera przeprowadzającego transakcję wymaga bezzwłocznego reagowania na podane kwotowanie, gdyż jego poziom zmienia się bardzo szybko.
Obowiązki banku kwotującego
Profesjonalny bank podający kwotowanie zachowuje się w następujący sposób:
-Szybko przyjmuje zgłoszenia banku kontaktującego i natychmiast podaje kwotowanie, które powinno być konkurencyjne (tj. o wąskiej marży między kursem kupna i sprzedaży).
-Nie podaje poziomu kwotowania bankowi, który przekroczył wyznaczony limit transakcji lub istnieje zakaz wykonywania transakcji z tym bankiem (można ewentualnie podać kwotowanie w celach informacyjnych).
-W razie podjęcia przez bank kontaktujacy decyzji o zawarciu transakcji potwierdza jej przeprowadzenie, podając wszystkie parametry, tj. kwotę waluty bazowej, rodzaj transakcji, datę dostawy waluty oraz wydaje dyspozycje płatnicze, związane z jej rozliczeniem.
Kwotowanie banku kwotującego i reakcję banku kontaktującego należy każdorazowo postrzegać jako wiążące, bezwarunkowe i nieodwołalne zobowiązanie do zrealizowania transakcji na uzgodnionych warunkach.
RYZYKO KURSOWE - POJĘCIE I RODZAJE
Ryzyko kursowe - niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego na skutek niekorzystnych zmian kursu walutowego.
RODZAJE RYZYKA
Ryzyko ekonomiczne - niepewność co do przyszłej wartości rynkowej firmy, wynikająca z nieprzewidywalnych ruchów kursów walutowych.
Ryzyko formalne - ryzyko w ujęciu księgowym, znajdujące odbicie w ewidencji księgowej firmy.
Ryzyko transakcyjne - możliwość powstania różnic kursowych na skutek zmiany kursu walutowego między momentem powstania należności /zobowiązania zagranicznego a momentem ostatecznego rozliczenia transakcji (realne straty lub zyski).
Ryzyko przeliczeniowe (translacji) - możliwość powstania różnic kursowych na skutek zmiany kursu walutowego między momentem powstania należności /zobowiązania zagranicznego a momentem sporządzenia sprawozdania finansowego np. bilansu (fikcyjne straty lub zyski).
ETAPY PROCESU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM KURSOWYM
-Identyfikacja źródeł ryzyka kursowego
-Oszacowanie pozycji walutowej przedsiębiorstwa
-Prognozowanie kursów walut
-Pomiar wielkości ryzyka
-Przyjęcie ogólnej polityki zarządzania ryzykiem w firmie
-Wybór i wdrożenie strategii zabezpieczającej
-Kontrola i ocena podejmowanych działań
ŹRÓDŁA RYZYKA KURSOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE
-Wymiana handlowa z zagranicą
-Kontrakty denominowane w walutach obcych
-Finansowanie działalności kredytem walutowym
-Sprowadzanie z zagranicy surowców i materiałów do produkcji
-Inwestowanie nadwyżek finansowych na rynkach zagranicznych
PROGNOZOWANIE RYZYKA
1. Ryzyko ekonomiczne:
wpływa na przyszłe wyniki,
może być przewidywane na podstawie planów długoterminowych, obejmujących okres nawet do 10 lat.
2. Ryzyko transakcyjne:
wpływa na bieżący rachunek zysków i strat,
przewiduje się je analizując prognozy przepływów pieniężnych;
3. Ryzyko przeliczeniowe:
ma wpływ przede wszystkim na bilans przedsiębiorstwa,
można je przewidzieć poprzez sporządzenie próbnego bilansu.
OKREŚLENIE POZYCJI WALUTOWEJ
Pozycja walutowa (foreign exchange position)- zestawienie należności i zobowiązań danego podmiotu w walucie obcej bez względu na termin ich realizacji
Rodzaje:
zamknięta: należności = zobowiązania (brak ryzyka)
otwarta (ryzyko występuje):
długa: należności > zobowiązania
krótka: należności < zobowiązania
POSTAWA AKTYWNA
Podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia lub wyeliminowania ryzyka kursowego
Rodzaje strategii zabezpieczających:
Strategie defensywne:
-przeciwdziałanie powstawaniu otwartych pozycji walutowych
-pełne zabezpieczanie już powstałych pozycji otwartych (hedging)
Strategie ofensywne:
-selektywne przeciwdziałanie powstawaniu otwartych pozycji walutowych
selektywne zabezpieczanie już powstałych pozycji otwartych
KATEGORIE STRATEGII ZABEZPIECZAJĄCYCH
Defensywne - zabezpieczenie wszystkiego:
-typowe dla działu finansowego, który funkcjonuje -jako centrum kosztów,
cel- minimalizacja strat;
Pośrednie - zabezpieczenie selektywne;
- typowe dla działu finansowego, który funkcjonuje jako centrum nadwyżki finansowej,
-Cel - zmniejszenie strat i zwiększenie zysków;
Ofensywne - zabezpieczenie uznaniowe:
-typowe dla działu finansowego, który funkcjonuje jako centrum zysków,
-cel - maksymalizacja zysku.
INSTRUMENTY ZABEZPIECZENIA SIĘ
PRZED RYZYKIEM KURSOWYM
-Wewnętrzne - wszelkie środki pozwalające na zapobieżenie powstawaniu otwartych pozycji walutowych lub sprowadzenie ich do akceptowalnych rozmiarów dostępne wewnątrz przedsiębiorstwa
-Zewnętrzne - przeniesienie ryzyka walutowego za pomocą odpowiedniego instrumentu na instytucję finansową lub inny podmiot, który jest skłonny to ryzyko podjąć w zamian za odpowiednią opłatę
KLAUZULE WALORYZACYJNE - umożliwiają stronom kontraktu zmianę cen towarów w takich proporcjach, w jakich od chwili zawarcia umowy do momentu zapłaty za towar zmieni się kurs waluty kontraktu w relacji do wcześniej uzgodnionej innej waluty lub koszyka walut.
Rodzaje klauzul waloryzacyjnych:
klauzula pełna - zmianie kursu waluty kontraktu w dniu jego płatności towarzyszy proporcjonalna zmiana cen towarów lub wartości kontraktu;
klauzula kursowa - wartość waluty kontraktu w dniu jego zawarcia przyrównuje się do wartości innej, mocnej waluty w celu ustalenia tzw. wskaźnika bazowego, którego poziom pozostanie niezmienny do ewentualnego przeliczenia różnic wynikających ze zmiany relacji między tymi walutami w dniu płatności;
klauzula koszyka walut - działa podobnie jak klauzula kursowa z tą różnicą, że wartość waluty kontraktu przyrównywana jest do kilku odpowiednio dobranych walut, które wchodzą w skład tzw. koszyka walut (funkcję koszyka walut może pełnić SDR - pieniądz emitowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy);
klauzula automatyczna z franszyzą - strony kontraktu ponoszą ryzyko tylko do pewnego, z góry ustalonego poziomu. Klauzula z franszyzą zaczyna działać, gdy zmiana kursu waluty kontraktu w stosunku do innej waluty lub koszyka walut przekroczy ustalony w kontrakcie wskaźnik procentowy. Jeżeli wskaźnik zostanie przekroczony wartość faktury korygowana jest o cały % zmiany kursu;
klauzula rewizji cen - eksporter zastrzega sobie prawo do zmiany ceny towaru w drodze jej powtórnego negocjowania, w przypadku określonego
LEADING AND LAGGING
Przedsiębiorstwo spodziewające się deprecjacji waluty krajowej będzie starało się:
przyspieszyć termin płatności zobowiązań z tytułu importu,
opóźnić termin wpływu należności eksportowych.
Przedsiębiorstwo spodziewające się aprecjacji waluty krajowej będzie starło się:
przyspieszyć terminu wpływu należności z tytułu eksportu
opóźnić termin płatności zobowiązań importowych.
KOMPENSATA WEWNĘTRZNA (NETTING)
Wiąże się z agregowaniem otwartych pozycji walutowych oraz z ograniczaniem liczby transakcji kupna lub sprzedaży walut przeprowadzanych na rynku.
Analizuje się rzeczywiste i przewidywane przepływy walutowe, zarówno w obrębie grupy kapitałowej, jak i z partnerami z zewnątrz, w celu ustalenia krótkiej lub długiej pozycji netto w każdej z walut w danym okresie.
Pozwala na redukcję ryzyka walutowego przez zastąpienie wielkości brutto wielkościami netto.
DOPASOWANIE (MATCHING)
-Matching naturalny polega na wiązaniu wpływów i płatności wyrażonych w tej samej walucie obcej w taki sposób, aby były one zbliżone pod względem wartości i czasu występowania.
- Matching równoległy, polega na wiązaniu wpływów i płatności wyrażonych w różnych walutach obcych, dodatnio ze sobą skorelowanych.
- Dopasowanie płatności do wpływów powoduje pełne pokrycie lub zmniejszenie otwartych pozycji oraz eliminuje zbędny obrót na rynku.
INSTRUMENTY ZEWNĘTRZNE
UBEZPIECZENIE RYZYKA KURSOWEGO
Ubezpieczenie w KUKE:
-Przedmiot ubezpieczenia
Straty eksportera realizującego transakcje eksportowe w EUR z odroczonym terminem płatności do 60 dni, poniesione w wyniku spadku kursu EUR w złotych o więcej niż 2% i o mniej niż 15%.
-Koszt ubezpieczenia
Składki obliczane są na podstawie kwot faktur zgłoszonych przez ubezpieczającego wg stawki, której wysokość zależy od długości kredytu kupieckiego:
do 14 dni - 0,30%,
od 15 do 30 dni - 0,50%,
od 31 do 60 dni - 1,10%.
KONTROLA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM WALUTOWYM
-Powinna dać możliwość sprawdzenia czy przyjęte procedury zarządzania ryzykiem walutowym są stosowane w praktyce we właściwy sposób oraz przynoszą pożądane efekty.
-Raporty kontrolne - powinny zawierać aktualne dane, koncentrować się na kluczowych zagadnieniach, informować o wszystkich przypadkach wystąpienia błędów, wyjaśniać ich przyczyny oraz przedstawiać podjęte działania naprawcze.