Obróbka skrawaniem :ręczna (piłowanie, przerzynanie, przecinanie, wycinanie), mechaniczna (zdzieranie warstwy w postaci wióra: toczenie (wzdłużne poprzeczne, wycinanie, wytaczanie), frezowanie, wiercenie, rozwiercanie, struganie, dłutowanie, przeciąganie, szlifowanie // toczenie wzdłużne -na tokarce zwykłe bryły obrotowe (rzadko płaszczyzny). Nóż posuwa się w lewo z posuwem p [mm/obr], n
[obr/min]; 1-pow. obrabiana, 2-wierzchołek noża, 3-przedmiot obrabiany, 4-powi. obrobiona, 5-pow. skrawana; (D-d)/2=g, a: grubość warstwy skrawanej, b :szerokość w.s.; podstawowe parametry skrawania: -prędkość skrawania (V=PiDn/1000 m/min) musi być dobrana do materiału i warunków, -posuw, głębokość skrawania, -prędkość obrotowa wrzeciona n (zależy od średnicy D); zwykle dążymy do jak największych prędkości aby obróbka była ekonomiczna; nie można jednak przesadzać bo nóż może się przegrzać, stępić. Jeżeli różnica między D i d jest duża to materiał zdziera się stopniowo (max 2 mm za każdym razem w mech. prec.), prędkość skrawania powinno się zmieniać wraz ze średnicą ale nie zawsze jest to możliwe; ostre zakończenia bardzo psują gładkość materiału, więc stosuje się zaokrąglenia; wiór

odprowadza 75% ciepła; // zdzierak prosty prawy 1-wierzchołek noża, 2-powierzchnia natarcia, 3-przejściowa krawędź tnąca, 4-pomocnicza krawędź tnąca, 5-przejściowa powierzchnia przyłożenia, 6-powierzchnia przyłożenia, 7-główna krawędź tnąca, 8-pomocnicza pow. przyłożenia, 9-trzon. // Po powierzchni natarcia zawsze spływa wiór; gamma -kąt natarcia (między styczną do pow. skrawanej a pow. natarcia)w tym wypadku dodatni, alfa -ką przyłożenia (aby nóż nie pracował ze zbyt dużą powierzchnią i się nie grał); szybkie przecięcie - nóż pod dużym kątem przyłożenia, aby uzyskać duży posuw, gdy alfa=0 nie można zwiększyć posuwu, beta -kąt ostrza; // aby element był bardziej dokładny najlepiej jest stosować jedno zamocowanie -
o
sie nie są wtedy wichrowate // wytaczak hakowy ; aby móc obrabiać z różnymi prędkościami trzeba mieć przekładnię // sposoby mocowania przedmiotów na tokarce: -tarcza: 1-tarcza zawierakowa, 2-kieł, 3-nakiełek, 4-kieł nieobr., 5-nóż, 6-blokada, 7-konik, 8-podcięcie aby łatwiej było
wprowadzić nóż, 9-rączka; sercówka: ; uchwyt trójszczękowy samocentrujący: uchwyt ten sam ustawia przedmiot obrabiany w osi wrzeciona; mocowanie w uchwytach

z których każdy jest osobno regulowany i pozwala zamocować nieforemne przedmioty; mocowanie na trzpieniu rozprężnym- wałek z jednej strony przecięty pionowo z drugiej

poziomo; tuleja zaciskowa (we wnętrzu tulei - trzpień) (może występować także tuleja rozprężna); mocowanie długich przedmiotów jest skomplikowane gdyż mogą się one wyginać, stosuje się podtrzymki aby tego unikać końce podtrzymki - kamienie (płaskie elem. podtrzymujące detal przed uchylaniem się od noża) // roboty wykonywane na tokarce toczenie wzdłużne - stała przędkość skrawanie, posuw równoległy do osi obrotu; toczenie poprzeczne - zmienna prędkość skrawania bo zmniejsza się średnica, posuw prostopadły do obrotu

(np. przecinanie); wytaczanie - ; wiercenie - przedmiot najpierw nawierca się nawiertakiem a potem dopiero wierci się otwór właściwy; uprzednie nawiercenie ma na celu nie doprowadzić do zejścia otworu z osi (gdy dobrze się zacznie to potem już dobrze idzie); rozwiercanie - rozwiertakiem na b. małych obrotach (wysoka gładkość otworu i dokładność wymiarów) /// toczenie stożków -metoda fazki dla krótkich stożków: przedmiot obrabiany wykonuje ruch obrotowy, nuż przesuwa się po linii prostej równolegle lub prostopadle do osi obrabianego przedmiotu // stożki długie

- przedmiot wykonuje ruch obrotowy dokoła osi, nóż przesuwa się po linii prostej równolegle do osi wrzeciona, szybkość skrawania w niewielkich granicach zmienna. //toczenie kształtowe - nożami kształtowymi // toczenie gwintów p=s posuw=skok, przy dużych skokach - stopniowo: nóż swoim wierzchołkiem musi trafiać w uprzednio wykonane nacięcie - uzyskuje się to dzięki śrubie pociągowej. // frezowanie - przedmiot wykonuje ruch posuwowy prostopadły do osi obrotu narzędzia, frez wykonuje ruch obrotowy; frezowanie współbieżne i przeciw.: współb.:najpierw się długo ślizga potem dopiero delikatnie podbiera materiał. ; frez może pracować swoim obwodem lub czołem / rodzaje f.: walcowy, czołowo - walcowy ; kształty zębów frezów i sposoby ostrzenia: jednościnowy (ostrzenie przez zbieranie ścinów), dwuścinowy, łukowy, zataczany (ostrzenie: powstaje spirala Archimedesa - na pow. natarcia)
// wiercenie narzędzie lub przedmiot - ruch posuwowy wzdłuż osi obrotu, na wiertarkach lub tokarkach (jeśli wiertło zamocowane jest w koniku) / powiercanie - zwiększanie średnicy otworu / pogłębianie - nadanie kształtu na wejściu w otwór (pogłębiaczem) / wiertło luftowe - nie ma tendencji do zbaczania z osi podczas wiercenia długich otworów // rozwiercanie :obrobienie po wierceniu w celu zwiększenia gładkości i dokładności // szlifowanie prędkość skrawania max 100m/s, szlif. stosuje się tam gdzie ma być duża gładkość i dokładność wymiarowa, gdzie pow. jest twarda lub nie możemy sobie poradzić innymi obróbkami; szlif. ścierne: dokł: pojedyncze um; ziarna ścierne z mat. naturalnych (diament jako proszek nasypowy) lub syntetycznych (azotek, węglik boru) // azotek boru:14 pkt w skali do 15 (twardość), węglik krzemu (zielony, czarny( 13, korund naturalny 11, szmergiel 9, kwarc (SiO2) 8, pumeks 6 // ziarnistość - ilość oczek na cal sita, szereg ziarnistości 8-220 skala (2800-2350 um do 75-63 um), ziarna najmniejsze segreguje się badając prędkość opadania w wodzie // narzędzia ścierne ściernice (bryły obrotowe), osełki, płótna i papiery ścierne // spoiwa - służą do spieczenia ściernicy: syntetyczne i naturalne (ceramiczne, magnetyzowe) // struktura ściernicy (0-14) (% udział w objętości ściernicy ziarna, ściernica może być zwarta, średnia, otwarta) zwarta: 0: 62%, 4: 54%, średnia 5: 52%, 8: 46%, otwarta 9: 44%, 14 34%; tylko bardzo zwarte ściernice mają wypełnieni drobnymi ziarnami między dużymi, aby mogło być tak duże zagęszczenie // twardość ściernicy - odporność na wyrywanie ziarenek(twarda - duża siła jest potrzebna aby wyrwać); do szlifowania mat. miękkich - twarde tarcze, do mat. twardych - miękkie tarcze ; ściernica zużywa się intensywnie, ziarno jak tylko się stępi powinno wyskoczyć ze ściernicy aby nie zaczęło palić (nagrzewanie materiału), największe niebezpieczeństwo - rozerwanie ściernicy, dlatego wyważa się je statycznie i dynamicznie; miara twardości V=Vz+Vs+Vp (Vz - obj. ziaren, Vs-obj. spoiwa, Vp-obj. porów); w zależności od Vp rozróżnia się twardość: ściernice miękkie - dużo porów, twarde mało p.; twardość ściernicy określona jest oporem wyrywania ziaren z pow. ściernicy, zależy od: wł. wytrzym. spoiwa, ilości % spoiwa, stosowanej prędkości skrawanie (większa prędkość - większa twardość); ściernice o tej samej tward. a różnej strukturze mając jednakową objętość porów, różnią się między sobą wielkością i ilością pojedynczych komórek porowych (zwarta - duża ilość małych porów, otwarta - mała ilość dużych porów) // przykładowe oznaczenie ściernicy T1A 150x20x20 99A 24-M5 V; T1A-numer kształtu 150x20x20-główne wymiary 99A-mat. ściernicy 24-ziarnistość (numer sita), M-twardość, 5-struktura, V-rodzaj spoiwa; może być także prędkość obrotowa ściernicy podana oraz litera P, która świadczy o tym, że była wykonana próba na rozerwanie; obciąganie ściernicy - przywracanie kształtu - przez szlifowanie inną ściernicą // szlifowanie po. walcowych -zewn. z posuwem wzdłużnym (mocowanie w kłach)
, z posuwem poprzecznym, szlifowanie bezkłowe 1-podtrzymka, 2-przedmiot szlifowany - wałek, 3-tarcza prowadząca -ściernica (spoiwo bakelitowe (gumowe) większy wsp. tarcia), obroty n1>>n2, osie kół nachylone względem siebie o kąt 1-5 st.
; szlifowanie

otworów:; szlifowanie planetarne: ; szlifowanie płaszczyzn (obwodem ściernicy): , (czołem ściernicy):
; w zależności od mat., wielkości pow., odmiany szlifowania dobiera się param. szlifowania

---