dr hab.n.med. Małgorzata Huzarska, 2011

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Stan zapalny (inflammatio) jest nieswoistą reakcja obronną organizmu na różnego rodzaju bodźce fizyczne, chemiczne i biologiczne. Przyczyną występowania odczynów zapalnych mogą być czynniki zakaźne, reakcje immunologiczne, urazy mechaniczne, zmiany zwyrodnieniowe układu kostno-stawowego czy też proces nowotworowy.

Charakterystyczne etapy procesu zapalnego to :

- przerwanie ciągłości naczyń włosowatych, co powoduje przechodzenie elementów

morfotycznych z krwi do tkanek,

- migracja krwinek białych i makrofagów do miejsca gdzie toczy się proces zapalny

- uwalnianie w ognisku zapalnym tzw. mediatorów zapalenia m.in. histaminy, serotoniny,

bradykininy

- uwalnianie mediatorów zapalenia syntetyzowanych de novo : enzymów lizosomalnych z

lizosomów komórek uszkodzonych przez makrofagi oraz metabolitów kwasu arachidonowego.

Cechy procesu zapalnego opisano bardzo dokładnie w czasach starożytnych.

Podana przez Celsusa ( Celsus Aulus Cornelius 53 p.n.e. -7 n.e. ) charakterystyka stanu zapalnego

w zasadzie nie uległa zmianie do dnia dzisiejszego:

• rubor - zaczerwienienie zależne od przekrwienia

• tumor - obrzmienie wywołane wysiękiem i naciekiem

• calor - wzrost temperatury w miejscu zapalenia spowodowany przekrwieniem i nasileniem

procesów metabolicznych

• dolor - ból spowodowany przez ucisk nerwów oraz działanie czynników biochemicznych

zapalenia

Galen ( Galen Galenus Claudius 130 n.e. - 200 n.e. ) do powyższego zespołu objawów dodał

functio-laesa - czyli upośledzenie czynności narządu objętego zapaleniem.

Za stan zapalny odpowiedzialne są metabolity kwasu arachidonowego a korzystny mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) wynika z hamowania działania enzymu cyklooksygenazy (Vane,1971 r.). należącego do kaskady kwasu arachidonowego.

Stwierdzono, iż jest to działanie wspólne dla wielu leków, które nazwano niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi w przeciwieństwie do steroidowych leków przeciwzapalnych, które hamują uwalnianie kwasu arachidonowego bezpośrednio z błon fosfolipidowych.

Kwas arachidonowy znajduje się w błonach fosfolipidowych wszystkich komórek organizmu za wyjątkiem krwinek czerwonych.

Bodźce : mechaniczne, chemiczne, termiczne, humoralne, neurochemiczne lub zakażenia wirusowe i bakteryjne inicjują działanie fosfolipazy A_2, która uwalnia kwas arachidonowy z fosfolipidów błon komórkowych.

Metabolizm kwasu arachidonowego odbywa się dwiema drogami poprzez : cyklooksygenazę

i lipooksygenazę.

W wyniku przemiany kwasu arachidonowego powstają eikozanoidy (z gr. eikosi - dwadzieścia) : prostaglandyny ( PG ), prostacykliny, tromboksan ( TX ) i leukotrieny ( LT ).

Prostaglandyny odgrywają ważną rolę cytoprotekcyjną natomiast w miejscu zapalenia stają się stymulatorami procesu zapalnego. Obniżają próg pobudliwości receptorów odbierających i przekazujących ból, tzw. nocyceptorów (łac.nocere-szkodzić ), czyli nasilają bólotwórcze działanie histaminy, serotoniny i bradykininy czy bodźców mechanicznych.

Ta zmiana metaboliczna nie wywołuje bólu, lecz powoduje, że bodźce w normalnych warunkach podprogowe, wywołują ból a więc hiperalgezję (przeczulicę).

Błona fosfolipidowa

Bodziec

Fosfolipaza A₂

Glikokortykosteroidy

Kwas arachidonowy

LOX Lipoksygenaza Cyklooksygenaza COX

NLPZ

Leukotrieny(LT) Endonadtlenki

obkurczanie naczyń krwionośnych

skurcz oskrzeli

leukotaksja

zwiększenie przepuszczalności śródbłonków

tromboksan (TX) prostaglandyny (PG) prostacykliny (PGI)

skurcz naczyń rozszerzenie naczyń

agregacja płytek hamowanie agregacji płytek

działanie prozakrzepowe hiperalgezja

działanie antagonistyczne

Działanie biologiczne metabolitów kwasu arachidonowego

Gorączka będąca typowym objawem stanu zapalnego powstaje na skutek syntezy w organizmie substancji gorączkotwórczych (pirogennych), które wpływają na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu za pośrednictwem prostaglandyn i amin biogennych. Stymulacja ośrodka termoregulacji powoduje nasilenie przemiany materii i zmniejszenie wydzielania potu.

Zastosowanie w terapii

W wyniku hamowania syntezy eikozanoidów wszystkie niesteroidowe leki przeciwzapalne działają:

• przeciwzapalnie,

• przeciwgorączkowo,

• przeciwbólowo.

Nie wszystkie leki z grupy NLPZ mają takie samo zastosowanie.

Ze względu na siłę wywoływanych efektów, jak też ze względu na toksyczność. NLZP znoszą bóle

o niewielkim i średnio ciężkim natężeniu. Ich działanie przeciwbólowe jest wielokrotnie słabsze od opioidowych leków przeciwbólowych, ale nie wywołują uzależnienia i nie hamują ośrodka oddechowego.

Podstawowym ich zastosowaniem są bóle związane ze zmianami zapalnymi mięśni, stawów, kręgosłupa, a przede wszystkim bóle w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Znoszą także bóle pooperacyjne, zranienia, urazy, bolesne miesiączkowanie, bóle kolkowe ( żółciowe

i nerkowe).

NLPZ wyraźnie zmniejszają dolegliwości, ale nie leczą przyczyny zapalenia, gorączki czy bólu.

Wielokrotne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych wywiera działania niepożądane, spowodowane zahamowaniem fizjologicznego działania prostaglandyn (patrz tabela).

Stwierdzono znaczne nadużywanie spożycia tej grupy leków wynikające z łatwej dostępności

zakupu w tzw. sprzedaży odręcznej OTC (ang. over the counter) .

Fizjologiczne działanie prostaglandyn i możliwe następstwa jego

zahamowania przez Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne.

Działanie fizjologiczne PG	Zahamowanie działania fizjologicznego przez NLPZ
Przewód pokarmowy : hamowanie wytwarzania pepsyny i kwasu solnego, wzmożone wytwarzanie śluzu, działanie cytoprotekcyjne	zmniejszenie wytwarzania śluzu: ból żołądka, nadżerki błony śluzowej, owrzodzenia, krwawienia, perforacje
Regulacja perystaltyki żołądka i jelit:	nudności, wymioty, niestrawność, ból brzucha, zaparcie lub biegunka
Nerki: Wzmożone ukrwienie nerek, wydalanie jonów sodowych	retencja sodu i wody z następczymi obrzękami, wzrost ciśnienia krwi,
Drogi oddechowe: rozszerzenie światła oskrzeli	nasilenie skurczu oskrzeli, „dychawica aspirynopodobna”
Płytki krwi: zachowanie czynności krwinek płytkowych	hamowanie agregacji krwinek płytkowych
Ośrodkowy układ nerwowy: utrzymywanie prawidłowej czynności neuronalnej	zawroty i ból głowy, uczucie pustki w głowie, zaburzenia koncentracji, oszołomienie, depresje

NLPZ należą do różnych grup chemicznych, ale ich wspólną cechą jest hamowanie aktywności cyklooksygenazy, enzymu ważnego dla metabolizmu kwasu arachidonowego.

Jednym z istotnych odkryć w zakresie wiedzy o procesie zapalnym było wykazanie istnienia dwóch izoform cyklooksygenazy: COX₁ i COX₂.

COX₁ jest enzymem konstytutywnym, występującym prawie we wszystkich tkankach odpowiedzialnym za syntezę prostaglandyn w stężeniu fizjologicznym warunkującym prawidłową ochronę błony śluzowej przewodu pokarmowego, właściwą funkcję nerek, wytwarzanie tromboksanu w płytkach i zachowanie prawidłowego stanu śródbłonka naczyniowego.

COX₂ uważany jest za enzym, którego synteza stymulowana jest przez mediatory stanu zapalnego jak: lipopolisacharydy, cytokiny ( interleukiny i TNF, wolne rodniki tlenowe, czynniki mitogenne czy aktywator plazminogenu tkankowego. Enzym ten jest wytwarzany przez makrofagi w tkankach zmienionych zapalnie.

W warunkach fizjologicznych COX_{2 ,}bierze udział w regulowaniu owulacji, porodu, czynności nerek

i funkcji wydzielniczych śródbłonka naczyniowego.

Biorąc pod uwagę ważną fizjologiczną role enzymu COX₁ i szkodliwe efekty tzw. „zapalnej” formy enzymu, w laboratoriach farmaceutycznych skupiono się na syntezie niesteroidowych leków przeciwzapalnych działających głównie poprzez enzym COX₂ .

Podział NLPZ według selektywności działania wobec izoform COX₁ i COX₂

1. Nieselektywne inhibitory COX₁ i COX₂ ( hamują aktywność obu enzymów )

2. Względnie selektywne inhibitory COX₂ ( silniej hamują aktywność COX₂ niż COX₁ )

3. Wybiórcze inhibitory COX₂

1.Nieselektywne inhibitory COX₁ i COX₂

Kwas salicylowy i jego pochodne.

Od wieków wywar z kory wierzby (Salix alba) znany był jako lek przeciwgorączkowy i przeciw-bólowy. Wyodrębniony z glikozydów wierzby- kwas salicylowy nie znalazł zastosowania jako lek przeciwbólowy ze względu na silne działanie drażniące tkanki. Stosowany jest jako środek miejscowo rozgrzewający (rubefaciens) oraz bakteriobójczy i keratolityczny (rozpuszczający zrogowaciały naskórek) .

Preparaty OTC:

Spirytus salicylowy - dawkowanie : miejscowo jako środek odkażający i rozgrzewający, stosowany

do nacierań pacjentów unieruchomionych

Salicylan metylu - dawkowanie : miejscowo w postaci maści stosowanej w bólach mięśniowych, stawowych i gośćcowych

Acetylacja kwasu salicylowego znacznie poprawiła jego walory smakowe oraz zmniejszyła działanie drażniące. Uzyskany tą metodą kwas acetylosalicylowy (ASA) został po raz pierwszy zastosowany leczniczo w 1899 r. i od ponad 100 lat jest najczęściej stosowanym lekiem przeciwbólowym na świecie.

Własności farmakologiczne kwasu acetylosalicylowego :

• działanie przeciwgorączkowe

ASA działa szybko i skutecznie u pacjentów gorączkujących, powoduje utratę ciepła przez

rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych i wzmożone wydzielanie potu

• działanie przeciwzapalne

ASA to nieodwracalny inhibitor cyklooksygenazy COX₁

• działanie przeciwbólowe

uwidacznia się gdy ból jest umiarkowany; ból powierzchniowy jest znoszony skuteczniej niż

ból głęboki pochodzenia trzewnego,

• działanie antyagregacyjne −hamuje nieodwracalnie syntezę tromboksanu zmniejszając agregację płytek krwi

efekt niekorzystny − może nasilać krwotoki w czynnej chorobie wrzodowej lub przy zastoso-

waniu łącznym z lekami przeciwzakrzepowymi

efekt korzystny - wykorzystywany w profilaktyce w dawkach 75− 150 mg (nie upośledzających syntezy PG i zachowanym działaniu ochronnym na śluzówkę żołądka) hamuje syntezę tromboksanu, zlepianie się płytek i przyleganie ich do ściany naczyniowej stając się lekiem zapobiegającym miażdżycy, a także zapobiegającym zawałom serca u chorych z chorobą niedokrwienną

Wskazania :

Stany gorączkowe, gorączka reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów, bóle głowy i zębów, profilaktyka przeciwzakrzepowa.

Preparaty OTC :

Aspirin - dawkowanie : doustnie 500 - 1000 mg ( 1- 2 tabletek); dawkę można powtórzyć,

co 6 godzin, uzyskuje się dobry efekt przeciwgorączkowy, przeciwbólowy i przeciwzapalny;

w gorączce reumatycznej dawki leku należy ustalać wg indywidualnych wskazań i stanu zaostrzenia choroby; w leczeniu wczesnego zawału mięśnia sercowego (chorym ze stwierdzonym zawałem należy podać 300 mg ASA przed podaniem streptokinazy; powikłaniem jest zmniejszony przepływ nerkowy powodujący puchnięcie nóg, w cięższych przypadkach opuchnięcie całego ciała)

Uwaga!

Nie należy stosować ASA jako leku przeciwgorączkowego u dzieci ze względu na zespół Reye'a

Objawy : hipoglikemia, wymioty, uszkodzenie mózgu i wątrobowy.

Przyczyną powstawania zespołu jest zastosowaniem salicylanów u dzieci z infekcjami wirusowymi

jak grypa lub ospa wietrzna.

Aspirin Protect - dawkowanie : doustnie 100 - 300 mg, w postaci tabletek powlekanych bezpieczniejszych dla śluzówki żołądka

Acard - dawkowanie : 75-150 mg na dobę jako profilaktyczne leczenie antyagregacyjne

Alka-Prim (ASA, glicyna, kwas cytrynowy, wodorowęglan sodowy ) - dawkowanie : 330 mg doustnie

w postaci tabletek musujących

Polopiryna C (ASA, witamina C) - dawkowanie : doustnie 500 - 1000 mg( 1- 2 tabletek) na dobę, dodatek witaminy C korzystny w objawowym leczeniu przeziębień i grypy

Etopiryna (ASA, etenzamid, kofeina) - dawkowanie : doustnie 300 - 900 mg na dobę, dodatek kofeiny zwiększa efekt działania w migrenowych bólach głowy

Indometacyna

Stosowana jest jako lek przeciwzapalny i przeciwbólowy w chorobach tkanki łącznej.

Zmniejsza obrzęki stawowe i poprawia ruchomość w chorobie reumatycznej.

Wskazania:

Reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, przewlekłe zapalenia wielostanowe, zapalenie kaletki maziowej, nerwobóle, bóle pourazowe, ostre napady dny moczanowej, w okulistyce miejscowo jako profilaktyka obrzęku po usunięciu zaćmy.

Działanie niepożądane:

Charakterystyczne dla całej grupy NLPZ, ale o cięższym przebiegu.

Po dużych dawkach można zaobserwować zaburzenia psychiczne i drgawki.

Preparaty

Metindol - dawkowanie : doustnie 25 mg 2-3 razy dziennie podczas posiłków, najlepiej stosować

100 mg na noc po posiłku oraz miejscowo w postaci maści na miejsca chorobowo zmienione

Uwaga! U osób starszych nie stosować maksymalnych dawek leku.

Metindol retard - dawkowanie : doustnie 75 mg w postaci tabletek o przedłużonym działaniu

Indomet - Rathiopharm - dawkowanie : doustnie, doodbytniczo przed snem (szczególnie gdy trzeba zastosować duże dawki preparatu) oraz miejscowo w postaci żelu na miejsca chorobowo zmienione

Indocid - dawkowanie : dożylnie i domięśniowo

Diklofenak

Będąc silnym inhibitorem cyklooksygenazy COX₁ działa silnie przeciwzapalnie, przeciwbólowo

i przeciwgorączkowo.

Wskazania:

Reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, ostry napad dny moczanowej, stany pourazowe i obrzęki, zapalenia nerwów i nerwobóle, bóle pooperacyjne, bolesne miesiączkowanie, w okulistyce w pourazowym zapaleniu rogówki i spojówek

Działania niepożądane:

U pacjentów leczonych długotrwale dużymi dawkami obserwuje się zaburzenia układu krwiotwórczego, upośledzenie wątroby, niewydolność nerek, zapalenie trzustki a także wysypkę skórną i wypadanie włosów.

Preparaty

Diclofenac - dawkowanie : doustnie 75mg dziennie w 3 dawkach podzielonych lub tabletkę

o przedłużonym działaniu 1x dziennie ; doodbytniczo na noc maksymalnie 150 mg

Diclac - dawkowanie : miejscowo na skórę w postaci żelu

Uwaga! Nie stosować na skórę uszkodzoną lub otwarte rany

Majamil ( tabletki są pokryte otoczką kwasoodporną sprzyjającą uwalnianiu substancji leczniczej

w jelicie cienkim co zmniejsza ryzyko choroby wrzodowej) -

dawkowanie : doustnie 25-200 mg w postaci tabletek o przedłużonym działaniu

Voltaren (Forma SR - preparat o powolnym uwalnianie i wchłanianiu) - dawkowanie : doustnie, doodbytniczo, domięśniowo 75 mg 2-3 razy dziennie, miejscowo na skórę w postaci żelu

DicloDuo (25 mg soli sodowej w mikropeletkach dojelitowych + 50 mg soli sodowej w mikropeletkach

o przedłużonym uwalnianiu)- dawkowanie : doustnie 75 mg 2-3 razy dziennie

Naproksen

Lek działający silnie przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo ze względu na to,

iż hamuje obie izoformy enzymu cyklooksygenazy a dodatkowo hamuje lipooksygenazę zmniejszając syntezę leukotrienów.

Wskazania:

Młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, zesztywniające zapalenie stawów, urazy stawów, ścięgien i tkanek miękkich, napady dny moczanowej, bóle różnego pochodzenia

Interakcje:

Może osłabiać działanie moczopędne diuretyków i hipotensyjne działanie -adrenolityków

Preparaty

Aleve preparat OTC - dawkowanie : doustnie 220 mg co 12 h

Naproxen - dawkowanie : doustnie, doodbytniczo lub domięśniowo w chorobach stawów :

500 mg na dobę w dwóch dawkach podzielonych, w napadzie dny : początkowo 750 mg a następnie

250-500 mg co 8 godzin; miejscowo na skórę w postaci żelu przy urazach stawów i bólach mięśniowych

Uwaga! U chorych ze zmianami zapalnymi odbytu nie podawać preparatu doodbytniczo.

Ibuprofen

Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Jest często stosowany z powodu najmniejszej toksyczności wśród NLPZ.

Wskazania :

Reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby reumatoidalne, zwyrodniający gościec kostno-stawowy, zespół bolesnego barku, zapalenie korzonków nerwowych, ostre napady dny moczanowej, u wcześniaków w leczeniu przetrwałego przewodu tętniczego, w mieszankach z efedryną zmniejsza obrzęk błon śluzowych nosa i zatok, w mieszankach z kofeiną stosowany w leczeniu neuralgii i uporczywych bólów głowy.

Preparaty OTC:

Ibuprofen, Ibuprom - dawkowanie : doustnie 200 mg co 8 godzin, w razie braku poprawy do 1200 mg

na dobę, leczenie podtrzymujące 200 mg 2-3 dziennie

Nurofen dla dzieci - dawkowanie : doustnie jako lek przeciwgorączkowy

dzieci 6-12 miesięcy 150 mg dziennie , 1-2 lata 150-200 mg dziennie, 3-7 lat 300-400 mg dziennie,

8-12 lat 600-800 mg dziennie

Nurofen antigrip (ibuprofen, pseudoefedryna ) - dawkowanie : doustnie początkowo 400 mg, następnie 200 mg co 4-6 godz. dodatek efedryny łagodzi objawy grypy i przeziębienia, zmniejsza niedrożność zatok

Ardinex (ibuprofen, kodeina) - dawkowanie : doustnie 200-600 mg, dodatek kodeiny wzmaga działanie przeciwbólowe

Dip Relif dawniej Deep Relief (ibuprofen, mentol) - dawkowanie : miejscowo w postaci żelu w bólach stawów, mięśni, korzystny efekt w napięciu mięśni barków

Ketoprofen

Jest lekiem o silnym działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym.

Wskazania :

Leczenie ostrego bólu: głowy, pourazowego, pooperacyjnego, pooparzeniowego, miesiączkowego, korzonkowego.

Objawowe leczenie chorób przewlekłych: reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenia stawów i kości, zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa, zmiany zwyrodnieniowe stawów przebiegające z dużym nasileniem bólu, urazy narządu ruchu.

Preparaty

Profenid - dawkowanie : doustnie 150-200 mg w dwóch dawkach podzielonych podczas posiłków,

w bólach ostrych do 300 mg dziennie w 3 dawkach; domięśniowo 100-200 mg dziennie w dwóch dawkach; doodbytniczo 100 mg rano i wieczorem

Bi-Profenid ( tabletki składają się z dwóch warstw: białej z której substancja uwalnia się natychmiast dając szybki efekt przeciwbólowy i żółtej, z której substancja czynna uwalniana jest stopniowo, co zapewnia długotrwałe działanie przeciwzapalne ) - dawkowanie : doustnie 150 mg w 2-3 dawkach podczas posiłków

Ketonal - dawkowanie : doustnie, doodbytniczo i domięśniowo 50-100 mg dziennie

Fastum preparat OTC - dawkowanie : miejscowo w postaci żelu w bólach pourazowych stawów

i mięśni, obrzękach

Kwas mefenamowy

Lek wykazuje przewagę działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego nad działaniem przeciwzapalnym.

Wskazania :

Leczenie ostrego bólu, pourazowego, mięśniowego, miesiączkowego, po ekstrakcji zębów,

po zabiegach chirurgicznych, po porodzie

Działanie niepożądane: W razie długotrwałego podawania może wywołać niedokrwistość hemolityczną, niewydolność nerek z krwiomoczem i przemijającą utratę zdolności rozróżniania kolorów oraz martwicę naskórka i zmiany nadżerkowe w jamie ustnej.

Preparat

Mefacit - dawkowanie: doustnie 250 mg 4 razy dziennie lub 500 mg 3 razy dziennie podczas posiłków; doodbytniczo 500 mg raz dziennie

Fenylbutazon

Jest skutecznym i silnie działającym lekiem przeciwzapalnym jednak ze względu na toksyczność nie jest stosowany jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy i nie powinien być stosowany długotrwale.

Jest szczególnie przydatny w zaostrzeniach reumatoidalnego zapalenia stawów oraz w ostrym napadzie dny moczanowej.

Działania niepożądane :

Zatrzymanie soli i wody w organizmie, agranulocytoza i niedokrwistość aplastyczna, odczyny alergiczne, zapalenie spojówek i nerwu wzrokowego, niepożądane interakcje lekowe z lekami przeciwzakrzepowymi, przeciwcukrzycowymi, sulfonamidami, hormonami tarczycy, działanie drażniące na śluzówkę żołądka, dlatego bardziej wskazany w formie czopków i maści.

Preparat

Butapirazol - dawkowanie : doustnie 250 - 750 mg na dobę w dawkach podzielonych podczas posiłków; lek należy podawać przez krótki okres czasu (do 7 dni);

Uwaga! przy dłuższym leczeniu należy kontrolować morfologię, stan wątroby i nerek

doodbytniczo 250 mg raz dziennie na noc, domięśniowo 600 mg co drugi dzień

Uwaga ! Lek wstrzyknięty płytko domięśniowo powoduje bolesność i martwicę w miejscu podania.

Metamizol

Najsilniej działający przeciwbólowo NLPZ stosowany w silnych bólach różnego pochodzenia.

Działa też przeciwgorączkowe i słabo przeciwzapalne, zmniejsza napięcie mięśni gładkich, działa słabo uspokajająco. Stymulując ośrodkowe uwalnianie endorfin jest szczególnie przydatny w zwalczaniu bólów trzewnych

Działania niepożądane :

Niebezpieczeństwo wystąpienia wstrząsu po podawaniu dożylnym u osób nadwrażliwych !

Ostry zespól hemolityczny u pacjentów z wrodzonym niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. W pojedynczych przypadkach zatrzymanie wody i sodu w organizmie z tworzeniem obrzęków.

Preparaty

Pyralginum (preparat OTC 6 sztuk tabletek) - dawkowanie : doustnie 250-500 mg 2-5 razy dziennie, głęboko domięśniowo lub powoli dożylnie, doodbytniczo w dawce 1,0-3,0 g na dobę.

Tolargin ( metamizol, chlorowodorek papaweryny, metyloazotan atropiny) - dawkowanie :

doodbytniczo 300-600 mg na dobę; dodatek atropiny i papaweryny zwiększa działanie przeciwbólowe

i rozkurczowe; przydatny w bólach kolkowych.

Piroksykam

Jest odwracalnym inhibitorem COX₁.Działa silnie przeciwzapalnie, przeciwbólowo.

Ma długi okres półtrwania, dlatego może być podawany 1 raz dziennie.

Wskazania :

Reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, ostre i przewlekłe zapalenie kości i ścięgien, bóle pooperacyjne, bolesne miesiączkowanie, ostry napad dny moczanowej

Działania niepożądane :

Zaobserwowano indywidualną nadwrażliwość na piroksykam.

Preparaty

Piroxicam - dawkowanie : doustnie (podczas posiłków) i doodbytniczo w zależności od stanu pacjenta 20-30 mg dziennie jednorazowo lub w dawkach podzielonych ;

Uwaga! W czasie leczenia należy kontrolować czynność wątroby, nerek oraz obraz krwi.

Feldene - dawkowanie : domięśniowo 20 mg jednorazowo 2 razy dziennie

Piroxicam, Felden - dawkowanie : miejscowo w postaci żelu w bólach pourazowych

Uwaga! Może wystąpić martwica naskórka lub błon śluzowych z tego względu nie stosować opatrunków zamkniętych.

Paracetamol syn. Acetaminofen

Jest skutecznym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie ma działania przeciwzapalnego. Ze względu na dobrą rozpuszczalność w tłuszczach (właściwości lipofilne) paracetamol łatwo przenika do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Specyfika ośrodkowego działania preparatu zakłada prawdopodobieństwo istnienia kolejnej, tzw. mózgowej izoformy enzymu, COX₃.

Wskazania :

Preparat zalecany jest u dzieci jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy zamiast aspiryny,

która może wywołać zespół Reye'a(→ objawy: hipoglikemia, wymioty, uszkodzenie mózgu i wątrobowy); występowanie niebezpiecznych objawów wiąże się z zastosowaniem salicylanów u dzieci z infekcjami wirusowymi jak grypa lub ospa wietrzna.

Acetaminofen jest mniej toksyczny dla wątroby u dzieci niż u dorosłych ze względu na wolniejszy metabolizm.

Lek stosuje się

• w leczeniu gorączki, przeziębień i stanów grypopodobnych,

• w bólach mięśniowych, stawowych i kostnych,

• w bólach migrenowych i w bolesnym miesiączkowaniu,

• w leczeniu bólu zębów lub po ekstrakcji zębów u pacjentów z wrzodem żołądka czy hemofilią.

Działania niepożądane:

Acetaminofen jest lekiem bezpiecznym w dawkach terapeutycznych.

Nadmierne i długotrwałe stosowanie leku może być przyczyną niewydolności wątroby lub nerek.

Szczególnie jest to niebezpieczne u osób nadużywających alkoholu lub u ludzi z wrodzonym niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej G-6-P , istnieje, bowiem możliwość zwiększonego wytwarzania toksycznych dla wątroby metabolitów przyspieszających procesy rozpadu komórek wątrobowych.

Przekroczenie dawki 8,0 g może być przyczyną ciężkiego zatrucia a skuteczną odtrutką jest szybkie ( do 15 godzin) zastosowanie N-acetylocysteiny (preparat: Mucomyst - tabletki musujące).

Preparaty OTC:

Paracetamol - dawkowanie : indywidualne 500 mg-1g doustnie, doodbytniczo lub dożylnie w powolnym 15 minutowym wlewie maksymalnie do 4,0 g dziennie.

APAP - dawkowanie : doustnie dzieciom 10-15 mg/kg masy ciała (krople 1ml =100 mg)

Panadol extra (paracetamol, kofeina) - dawkowanie : doustnie 500 mg co 4-6 godz.; dodatek kofeiny zwiększa efekt działania w migrenowych bólach głowy

Efferalgan Codeine (paracetamol, kodeina ) - dawkowanie : doustnie 500 mg-1g co 4-6 godz.; dodatek kodeiny wzmaga działanie przeciwbólowe

2. Względnie selektywne inhibitory COX₂

Stosowane w terapii jako leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Uważa się, iż mają względnie korzystny profil działania ze względu na to, że głównie blokują izoformę COX₂ a słabo COX₁ (zachowują cytoprotekcyjne działanie prostaglandyn).Rzadziej wywołują działania niepożądane niż nieselektywne inhibitory COX₁ i COX₂.Są lepiej tolerowane przez pacjentów.

Meloksykam

Wskazania : Przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na meloksykam, astma aspirynowa, czynna choroba wrzodowa, ciężka niewydolność wątroby, ciężka niewydolność nerek u chorych niedializowanych,

Działanie niepożądane : Nudności, niestrawność, wymioty, zaparcia, biegunki, bóle brzucha. Ponadto obserwuje się obrzęki podudzi, bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu; świąd, rumień, osutka (uogólniona wysypka skórna ), nadwrażliwość na światło słoneczne.

Preparaty

Lutrol, Movalis - dawkowanie : doustnie lub doodbytniczo 15 mg raz na dobę

U chorych ze zwiększonym ryzykiem działań niepożądanych, chorych dializowanych i z ciężkim uszkodzeniem wątroby nie przekraczać dawki 7,5 mg. Korzystnie jest przyjmować lek w trakcie posiłku.

Nabumeton

Wskazania : Choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów

Przeciwwskazania : Nadwrażliwość na lek, astma aspirynowa, ciężka niewydolność wątroby.

Działanie niepożądane : Ból w nadbrzuszu (dyspepsja), zaparcia lub wiatry; zawroty i bóle głowy;

świąd i zaczerwienienie skóry; obrzęki; jadłowstręt (anoreksja) lub wzmożenie apetytu.

Preparaty

Relifex, Relafen - dawkowanie: doustnie rozpoczynać od dawki 1,0 g na dobę podawanej jednorazowo (najczęściej na noc); maksymalnie 1,5-2,0 g na dobę w 2 dawkach podzielonych.

Nimesulid

Lek wykazuje także właściwości przeciwutleniające, zmniejsza produkcję wolnych rodników przez neutrofile, zmniejsza uwalnianie histaminy z pobudzonych bazofili i mastocytów.

Wskazania: Bóle związane z chorobami układu kostno-stawowego, bóle pooperacyjne, pourazowe, trzewne, neuralgie i bóle menstruacyjne.

Przeciwwskazania: nadwrażliwość na nimesulid, ciężka niewydolność nerek, umiarkowana lub ciężka niewydolność wątroby. Zalecana jest okresowa kontrola czynności nerek i wątroby.

Interakcje: Może osłabiać działanie leków moczopędnych; stosowany jednocześnie z diuretykami oszczędzającymi potas może wywołać hiperkaliemię.

Działanie niepożądane: Nudności, wzdęcia, bóle w nadbrzuszu, biegunka, bóle i zawroty głowy, świąd skóry. Nie należy stosować w okresie ciąży i w trakcie karmienia piersią.

Preparat

Aulin - dawkowanie : doustnie 200 mg na dobę w 2 dawkach podzielonych, najlepiej w czasie posiłków.

Uwaga! Chorzy, u których po podaniu nimesulidu występują zawroty głowy lub inne objawy ze strony OUN, nie powinni prowadzić pojazdów mechanicznych.

3. Wybiórcze inhibitory COX₂

Niesteroidowe leki przeciwzapalne o wybiórczym hamowaniu aktywności izoformy COX₂

stosuje się u pacjentów z przewlekłą chorobą reumatyczną, wymagających stosowania dużych dawek leków przeciwbólowych a zagrożonych chorobą wrzodową. W przypadku stosowania tych preparatów jest możliwa pomoc cierpiącym pacjentom a jednoczesne utrzymanie aktywności izoformy COX₁ pozwala zachować fizjologiczne stężenie prostaglandyn warunkujące prawidłową ochronę błony śluzowej przewodu pokarmowego. Wspomagająco można zastosować klasyczne niesteroidowe leki przeciwzapalne w postaci maści lub żeli. Uzyskuje się w ten sposób korzystny, miejscowy efekt przeciwbólowy przy braku efektów niepożądanych.

Rofekoksyb

Ze względu na stwierdzone działania niepożądane (ryzyko zawałów mięśnia sercowego

i udarów mózgu ) został wycofany z rynku.

Celekoksyb

Wykazano doświadczalnie, iż jego powinowactwo do COX₂ jest około 375 razy większe niż do COX₁.

Wskazania: Objawowe leczenie stanu zapalnego i bólu w chorobie zwyrodnieniowej stawów,

reumatoidalne zapalenie stawów

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na preparat lub sulfonamidy, ciężka zastoinowa niewydolność serca, niewydolność wątroby, niewydolność nerek, objawy nadwrażliwości w postaci napadów astmy oskrzelowej lub obrzęku naczynioruchowego.

Interakcje: Jednoczesne stosowanie z inhibitorem konwertazy angiotensyny może zwiększać ryzyko uszkodzenia nerek.

Działanie niepożądane : Obrzęki, zatrzymanie płynów, ból brzucha, nadmierne oddawanie gazów, ponadto zawroty głowy, bezsenność, zapalenie gardła, przewodów nosowych lub zatok, zakażenia górnych dróg oddechowych, osutka (uogólniona wysypka skórna).

Uwaga! Lek może ograniczać zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Preparat

Celebrex - dawkowanie : doustnie 200 mg na dobę w 2 dawkach podzielonych, maksymalnie 400 mg

na dobę.

Interakcje Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych

• Nie należy kojarzyć dwóch lub więcej NLPZ; nie obserwuje się oczekiwanego wzrostu

efektu terapeutycznego a zwiększa się ryzyko działań niepożądanych.

• Należy unikać równoczesnego stosowania NLPZ z lekami o wspólnym profilu działań niepożądanych (uszkadzających śluzówkę przewodu pokarmowego) jak glikokortykosteroidy, doustne antykoagulanty, bifosfoniany i leki mukolityczne.

• Największą liczbę powikłań po stosowaniu NLPZ obserwuje się u pacjentów powyżej 65-roku życia, chorujących na cukrzycę lub chorobę niedokrwienną oraz u pacjentów z chorobą wrzodową w wywiadzie.

• NLPZ w znacznym stopniu wiążą się z białkami osocza (90-99,7%), mogą wypierać z tych

połączeń inne jednocześnie podawane leki. W wyniku tego dochodzi do zwiększenia stężenia

frakcji wolnej :

- doustnych leków przeciwzakrzepowych z następowymi krwotokami,

- soli litu zwiększającej nefrotoksyczność

- fenytoiny z zagrażającymi życiu zaburzeniami rytmu serca,

- metotreksatu z zaobserwowaną mielotoksycznością (leuko- i trombopenią),

- glikozydów nasercowych z zagrażającymi życiu zaburzeniami rytmu serca,

- doustnych leków przeciwcukrzycowych z ryzykiem hipoglikemii i niedokrwienia mięśnia

sercowego.

Rezultatem jest nasilenie działania wymienionych grup leków oraz zwiększenie ryzyka objawów niepożądanych i toksyczności terapii.

• NLPZ zmniejszają skuteczność działania równocześnie podanych:

- leków hipotensyjnych: diuretyków, leków -adrenolitycznych, inhibitorów konwertazy

angiotensyny (zahamowanie syntezy PG rozszerzających naczynia przy udziale COX₁),

- leków moczopędnych szczególnie diuretyków pętlowych .

Podsumowanie :

Szeroka dostępność NLPZ w sprzedaży odręcznej w aptece i niestety również w sklepach spożywczych

a także liczne reklamy (słynna Pani Goździkowa) usypiają czujność potencjalnych pacjentów

i zmniejszają ostrożność w stosowaniu leków tej grupy.

Długotrwałe stosowanie i częste nadużywanie leków NLPZ może być przyczyną wielu powikłań

i schorzeń na skutek zmniejszonej ilości cytoprotekcyjnie działających prostaglandyn.

Szczególnie niebezpieczne są śmiertelne powikłania ze strony przewodu pokarmowego

(krwotoki, perforacje owrzodzeń a także marskość wątroby).

Sięgając po leki tej grupy należy mieć na uwadze wszystkie przedstawione powyżej informacje.

Choroba zwyrodnieniowa stawów ChZS

Zaburzenie równowagi pomiędzy procesem degradacji (poprzez metaloproteinazy) i syntezy chrząstki stawowej. Charakter schorzenia wymaga terapii kompleksowej.

Czynniki ryzyka

Genetyczne

Nadwaga, wady postawy

Osłabienie mięśni, mała aktywność fizyczna

Uszkodzenie wiązadeł i torebek stawowych

Sporty wyczynowe i nadmierna praca fizyczna

Terapia

Zmniejszenie dolegliwości bólowych, usprawnienie funkcji stawu i ograniczenie inwalidztwa.

Leczenie niefarmakologiczne

profilaktyka - wczesne korygowanie i leczenie wad postawy, prawidłowe odżywianie, unikanie nadwagi, leczenie zakażeń stawów

sprzęt korekcyjny - obuwie korekcyjne, wkładki korekcyjne, stabilizatory stawu kolanowego

laski, kule łokciowe, noszenie zakupów w ręce po stronie najbardziej zmienionego chorobowo kolana

kinezyterapia (gr. kinesis → ruch - leczenie ruchem) maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej. fizykoterapia oddziaływanie bodźcami fizycznymi, pobieranymi z natury (słońce, borowina) lub prądami

leczenie ciepłem, leczenie zimnem, pole magnetyczne, laseroterapia, jontoforeza (efekt leczniczy wypadkową prądu galwanicznego i wprowadzonego leku), ultradźwięki, akupunktura, masaże mięśni

balneoterapia → zabiegi rehabilitacyjne wykorzystujące wodę

Leczenie farmakologiczne

Zwalczanie bólu

lek pierwszego rzutu paracetamol 4g/dobę w 4 dawkach podzielonych - najmniej objawów niepożądanych, ostrożnie w połączeniu z doustnymi antykoagulantami i alkoholem,

miejscowo kapsaicyna lub salicylan metylu w postaci maści lub w połączeniu z jontoforezą

ibuprofen 400-800 mg w 4 dawkach

NLPZ nie działają chondroprotekcyjnie, działania niepożądane wzmagają się z wiekiem-nefropatia, zastoinowa niewydolność krążenia pogłębiona przez zmniejszone działania leków moczopędnych

i inhibitorów konwertazy angiotensyny podawanych z NLPZ, ryzyko powikłań w połączeniu

z kortykosteroidami i antykoagulantami.

Przy ryzyku powikłań choroby wrzodowej → stosowanie wybiórczych inhibitorów COX-2

lub klasycznych NLPZ łącznie z inhibitorami pompy protonowej (omeprazol 20-40 mg dziennie)

lub mizoprostolem ( analog prostaglandyny PGE1) w dawce 200 mg 2-4 razy na dobę → biegunka i wzdęcia

preparaty kwasu hialuronowego zwiększają lepkość i elastyczność płynu stawowego hamują proces degradacji chrząstki .

W przypadku zapalenia i wysięku w jamie stawowej - dostawowe (3-5 w tygodniu) iniekcje glikokortykosteroidów (GKS), płukanie stawu kolanowego solą fizjologiczną,

Synowektomia chemiczna - z zastosowaniem rifamycyny.

Synowektomia chirurgiczna - chirurgiczne usunięcie zniszczonej błony maziowej

Synowektomia izotopowa - miejscowe leczenia przewlekłych stanów zapalnych stawów,

prowadzi do odnowy błony maziowej w leczonym stawie wraz z poprawą funkcji stawów,

zmniejszeniem bólu, obrzęku i sztywności; radiofarmaceutyk → koloidalny roztwór cytrynianu itru 90.

W przypadku silnych bólów stawów nie reagujących na NLPZ →krótkotrwale opioidowe leki przeciwbólowe - tramadol 50-300 mg/dobę lub kodeina.

Inne leki stosowane w RZS

Diacereina - pochodna antrachinonu, inhibitor syntezy cytokin Il-1 i metaloproteinaz,

hamuje proces destrukcji substancji bezpostaciowej chrząstki stawowej i ułatwia procesy naprawcze. Zmniejsza nasilenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, zapobiega utracie masy kostnej, ma działanie przeciwzapalne.

Działanie kliniczne ujawnia sie po ok. 4 tygodniach i trwa po zaprzestaniu leczenia- łagodzi bóle.

Działa synergistycznie z NLPZ. Stosowana pomocniczo u chorych na RZS

Jest lekiem dobrze tolerowanym.

Preparat:

Glizolan- kaps.50 mg p.o.

Chlorochina - lek przeciwmalaryczny, wywiera tez działanie przeciwzapalne.

Stosowany w chorobach reumatycznych jako lek II rzutu. Podanie z pokarmem poprawia wchłanianie

i dostępność biologiczną

Przeciwwskazania

Zaburzenia czynności siatkówki, wątroby lub nerek, porfiria i łuszczyca, niedobór dehydrogenazy

G-6-P

Działanie niepożądane:

świąd, wysypka, przebarwienie paznokci, przejściowe zaburzenia akomodacji, zmętnienie rogówki, neuromiopatie, zmiany w obrazie krwi, wypadanie włosów, nadwrażliwość na światło, osłabienie słuchu, zaburzenia osobowości

Preparat

Arechin - tbl.250 mg

Penicylamina - lek tworzy chelaty (związki kompleksowe) z jonami metali ciężkich (Cu, Pb, Hg i Fe). Chelaty są rozpuszczalne w wodzie i wydalane z moczem.

Lek z wyboru w zatruciach związkami rtęci, miedzi, ołowiu, złota i cynku, w reumatologii

obniża miano czynnika reumatoidalnego, zmniejszając podwyższone w RZS stężenie miedzi.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na lek, myasthenia gravis, upośledzenie czynności nerek, zaburzenia układu krwiotwórczego

Działanie niepożądane:

Zaburzenia ze strony układu pokarmowego, odczyny alergiczne, proteinuria, zaburzenia układu krwiotwórczego (trombocytopenia, leukopenia, agranulocytoza), neuropatie → niedowład mięśni szkieletowych i gałki ocznej Preparat : Cuprenil - tbl,0,25 mg, kapsułki 0,15 0,25

Salazosulfapirydyna

sulfonamid + kwas 5-aminosalicylowy, działanie bakteriostatyczne i przeciwzapalne, modyfikowanie flory bakteryjnej przewodzie pokarmowym, hamowanie syntezy PGE2, zmniejszenie wytwarzania leukotrienów, lek z wyboru w przewlekłym wrzodziejąco - krwotocznym zapaleniu jelita grubego ,

w młodzieńczym i dziecięcym RZS

Działanie niepożądane:

Zaburzenia przewodu pokarmowego: mdłości, bóle brzucha, utrata łaknienia, żółtopomarańczowe zabarwienie skóry, moczu i płynów ustrojowych

Preparat

Sulfazalazin - tbl.500 mg, -EN, tbl. dojelitowe 500 mg dawkowanie 500mg dziennie przez tydzień następnie zwiększa się dawkę do 3g/tydzień. w czasie terapii należy kontrolować obraz krwi oraz aktywność enzymów wątrobowych

Sole złota

stosowane dość szeroko w chorobach reumatoidalnych dla zmniejszenia bólu i aktywności stanu zapalnego stawów. Parenteralne preparaty złota zawierają tiojabłczan sodu lub tioglukozę.

Sole złota mogą spowodować nawet kilku letnią poprawę, są jednak przeciwwskazane w chorobach nerek, wątroby i przy nieprawidłowym obrazie krwi obwodowej.

Po związkach złota może występować świąd skóry, zapalenie skóry, zapalenie jamy ustnej, niedokrwistość, czasami biegunki, zapalenia wątroby. Po iniekcjach tiojabłczanu złota może wystąpić przemijająca reakcja azotynowa manifestująca się: zaczerwienieniem twarzy, tachykardią i omdleniem.

Preparat:

Tauredon - iniekcje 20/ml ,40 mg/ml

Trybenozyd i rutozyd - leki wenoprotekcyjne działają antykataboliczne na chrząstkę stawową.

Aescyna (saponina kasztanowca) cechy chondroprotekcyjne- hamowanie aktywności fosfolipazy A2

oraz uwalniania rodników tlenowych, leukotrienów i proteaz.

Terapie doświadczalne

Powstrzymanie zmian degeneracyjnych w chrząstce stawowej i stymulacja procesów regeneracyjnych

Siarczan glukozaminy - 1500 mg/dziennie, pobudzenie chondrocytów do produkcji składników chrząstki (proteoglikany, kolagen), hamowanie aktywności agrekanazy i neutralizacja enzymów lizosomalnych niszczących chrząstkę.

Siarczan chondroityny - 400 mg 3 razy dziennie, stymulacja syntezy proteoglikanów i hamowanie degradacji kolagenu.

Diacereina - 100 mg dziennie, wpływa na metabolizm chrząstki w CHZ, zmniejsza syntezę i aktywność Il-1, Il-6 i czynnika martwicy nowotworów TNF-, obniża syntezę wolnych rodników tlenowych, tlenku azotu, metaloproteinaz i enzymów lizosomalnych biorących udział w degradacji chrząstki. Stymuluje syntezę proteoglikanów, glikozaminoglikanów i kwasu hialuronowego.

Podobne działanie wykazują również ekstrakty z awokado i soi - zmniejszają indukowane Il-1 wytwarzanie metaloproteinaz (kolagenazy i stromelizyny), Il-6, Il-8 oraz prostaglandyny E2.

Leki immunosupresyjne

Metotreksat MTX

cytostatyk, antymetabolit, działa w fazie S cyklu komórkowego, jest antagonistą kwasu foliowego,

w RZS blokuje metabolizm puryn zaburzając syntezę DNA ,RNA i białek

Wskazanie :

RZS i leczenie kolagenoz ,w trakcie terapii kontrola enzymów wątrobowych i obrazu krwi

Działanie niepożądane:

mielotoksyczność, leukopenia, trombocytopenia, zaburzenia żołądkowe i jelitowe

Preparat Methotrexat - tbl.2,5 mg 10 mg, dawkowanie 7,5 mg raz /tydz. przez kilka tygodni

Leflunomid

hamuje syntezę pirymidyn, działa przeciwzapalnie poprzez hamowanie proliferacji limfocytów T

w fazie G1 cyklu komórkowego, skuteczność zbliżona do MTX

Preparat:

Arava - tbl.10mg, 20mg, 100mg dawkowanie 100mg dziennie przez 3 dni,

dawka podtrzymująca 20mg/dziennie + NLPZ lub GKS

Cyklofosfamid

cytostatyk o działaniu alkilującym, hamuje podział komórki przez hamowanie aktywności enzymów biorących udział w syntezie białek, stosowany w leczeniu ciężkich przypadków

RZS nie poddających się innemu leczeniu

Preparat Endoxan - draż.50 mg

Azatiopryna

blokuje grupy SH, hamuje biosyntezę kwasów nukleinowych i zapobiega proliferacji komórek, zastosowanie w ciężkim RZS w połączeniu z GKS

Preparat Azathioprine - tbl.50 mg, dawkowanie 1-go dnia 5mg/kg m.c./dobę, dawka podtrzymująca

1-4 mg/kg m.c./dobę przez 3 miesiące

Leki immunomodulujące

a)TFX - tymostymulina, czynnik X uzyskany z grasicy cielęcej, warunkuje dojrzewanie limfocytów T, zwiększa odporność immunologiczną, hamuje procesy autoagresji

Działanie niepożądane: łagodne odczyny skórne, preparat stosowany tylko w warunkach szpitalnych

Preparat : TFX - fiol.10 mg dawkowanie i.m. s.c. 10—20 mg dziennie przez 30 dni następnie 2—30 mg na tydzień

dawkowanie podtrzymujące

b) Hamowanie Il-1 poprzez zastosowanie rozpuszczalnych receptorów wiążących cytokinę Il- 1 (sIL1R, soluble Il-1 receptor)

Monoklonalne przeciwciała przeciwko TNF- lub rozpuszczalnych receptorów wiążących

TNF- → zmniejsza wytwarzanie metaloproteinaz i degradację chrząstki

c)Działanie hamujące na metaloproteinazy → tetracykliny (minocyklina, doksycyklina)

d) Insulinopodobny czynnik wzrostu IGF-1, insulin-like growth factor-1

Wspomagająco w RZS leki przeciwdepresyjne i mizoprostol

Witaminy A,C,E i D właściwości przeciwutleniające działanie ochronne w stosunku do chrząstki stawowej

Dieta : nienasycone kwasy omega -3: kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) zmniejszają syntezę prostaglandyn, tromboksanów i leukotrienów czyli czynników prozapalnych.

Leczenie ortopedyczne

Synowektomie artroskopowa → artroskopowe oczyszczanie stawu - usunięcie wolnych fragmentów chrząstki, kości i łękotek

Alloplastyka stawu - zastąpienie stawu sztucznym stawem, protezy z materiałów o zbliżonym współczynniku tarcia do stawu naturalnego

Transplantacja chrząstki

Terapia genowa

Wprowadzenie do organizmu (do pojedynczych stawów) genów kodujących białka wpływające korzystnie na syntezę chrząstki.

Dna moczanowa

Podwyższone stężenie kwasu moczowego, moczany wytrącają się w postaci kryształków i odkładają

w tkance stawowej, zapoczątkowując ostre zapalenie stawu.

W terapii należy rozróżnić fazę ostrą i fazę przewlekłą.

W celu przerwania napadu dny moczanowej stosuje się NLPZ w formie domięśniowej a potem

terapię kolchicyną

Colchicine - tbl.0.6 mg

W leczeniu zapobiegającym kolejnym napadom stosuje się inhibitor oksydazy ksantynowe

→ allopurinol, który zmniejsza syntezę kwasu moczowego

Preparat : Milurit - tbl. 100 mg, 300 mg

1

13

---