PROGRAM ĆWICZEŃ Z CHEMII NIEORGANICZNEJ DLA STUDENTÓW I ROKU KIERUNKU BIOLOGIA

Ćw. 1.

Regulamin pracowni i zasady BHP. Podstawowe czynności laboratoryjne.

Zakres materiału teoretycznego: Zapis cząsteczkowy i jonowy reakcji chemicznych z udziałem tlenków metali i niemetali, wodorotlenków, kwasów i soli w tym zjawisko amfoteryczności.

Ćw. 2.

Alkacymetria.

Zakres materiału teoretycznego: stężenie procentowe, stężenie molowe, mol, masa molowa, przeliczanie stężeń, zadania stechiometryczne.

Ćw. 3.

Reakcje chemiczne. Hydroliza.

Zakres materiału teoretycznego: istota procesu hydrolizy, zapis jonowy reakcji hydrolizy.

Ćw. 4.

Dysocjacja, wskaźniki pH, elektrolity.

Zakres materiału teoretycznego: elektrolity, kwasy, zasady i sole wg teorii Arrheniusa, dysocjacja elektrolityczna, stała i stopień dysocjacji, pH, wskaźniki pH (indykatory). Szereg napięciowy metali.

Ćw. 5.

Roztwory buforowe.

Zakres materiału teoretycznego: definicja roztworu buforowego, pojemności buforu, zakresu buforowania, wpływ rozcieńczania i dodawania niewielkich ilości mocnych kwasów i zasad na pH roztworu buforowego.

ĆW.1. PODSTAWOWE CZYNNOŚCI LABORATORYJNE.

Doświadczenie 1. Otrzymywanie słabych kwasów i słabych zasad z ich soli:

a) Do czystej probówki dodać po 1 cm³ roztworu octanu sodu oraz roztworu kwasu siarkowego (VI). Następnie probówkę ogrzać w łaźni wodnej i sprawdzić zapach wydzielanego związku. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówce.

b) Do czystej probówki dodać 1 cm³ roztworu węglanu sodu. Następnie dodając roztwór kwasu siarkowego (VI) obserwować wydzielanie gazu. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówce.

c) Do czystej probówki dodać po 1 cm³ roztworu chlorku amonu oraz roztworu wodorotlenku sodu. Następnie probówkę ogrzać w łaźni wodnej i sprawdzić mokrym papierkiem uniwersalnym pH wydzielanych oparów. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówce.

d) Do czystej probówki dodać 1 cm³ roztworu chlorku żelaza (III). Następnie dodając roztwór wodorotlenku sodu i obserwować przebieg reakcji. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówce.

Doświadczenie 2. Udowadnianie zjawiska amfoteryczności:

a) Za pomocą wodorotlenku sodu strącić w probówce z 2 cm³ roztworu azotanu (V) cynku osad wodorotlenku cynku. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówce.

Osad Zn(OH)₂ podzielić na dwie porcje, do jednej dodać w nadmiarze 2M NaOH, do drugiej roztwór HNO₃.

Zaobserwować zachodzące zmiany.

Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówkach.

b) Te same czynności co w podpunkcie a wykonać dla azotanu (V) glinu i azotanu (V) wapnia. Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg odpowiednich reakcji zachodzących
w probówkach.

Czy wszystkie trzy strącane wodorotlenki mają własności amfoteryczne?

Doświadczenie 3. Identyfikacja wybranych kationów (wapń, glin, cynk, srebro):

a) Do 1 cm³ roztworu soli wapnia (lub glinu, cynku oraz srebra) należy dodać 0,5cm³ roztworu wodorotlenku sodu. Powstają trudno rozpuszczalne wodorotlenki tych kationów.

b) Następnie wytrącony osad rozdzielić do dwóch probówek i zbadać jego rozpuszczalność
w nadmiarze NaOH (pierwsza probówka) oraz w roztworze amoniaku (druga probówka).

c) Zgodnie z informacjami zawartymi w tabeli należy stwierdzić obecność jednego
z identyfikowanych kationów.

Kation	Trudno rozpuszczalny wodorotlenek	Rozpuszczalność osadu wodorotlenku w:
				Nadmiar NaOH	Nadmiar NH4OH
				Hydroksykompleksy	Aminakompleksy
Ca ^2+	Ca(OH)2	nierozpuszczalny	nierozpuszczalny
Al ^3+	Al(OH)3	Na[Al(OH)4]	nierozpuszczalny
Zn^2+	Zn(OH)2	Na2[Zn(OH)4]	[Zn(NH3)4](OH)2
Ag ^+	AgOH → Ag2O	nierozpuszczalny	[Ag(NH3)2]OH

ĆW.2. ALKACYMETRYCZNE OZNACZANIE ROZTWORU NaOH PRZY POMOCY KWASU SOLNEGO O ZNANYM STĘŻENIU MOLOWYM.

Analiza miareczkowa; naczynia miarowe i ogólne zasady postępowania

1. Zasady posługiwania się biuretą - biureta to rurka szklana, kalibrowana tzn. zaopatrzona w dokładną podziałkę, z kranikiem lub zamknięciem „koralikowym”. Początek skali, oznaczony „0”, znajduje się u góry biurety; najczęściej stosuje się biurety o objętości 50 cm³, z podziałką o dokładności 0,1 cm³.

Czynności omawiane w p. la - ld wykonuje się nad zlewem.

a) Biuretę napełnia się roztworem bezpośrednio z butelki (można korzystać z lejka ale lejek trzeba odkładać do czystej zlewki, aby w czasie miareczkowania, nie spływały do biurety krople z lejka).

b) Wstępnie przepłukać biuretę małą porcją roztworu, który będzie odmierzany biuretą. Wlać około 10 cm³ roztworu, opłukać tą porcją wewnętrzne ścianki biurety i opróżnić biuretę, wylewając roztwór przez wylew (tzn. przez zwężenia), do zlewu.

c) Napełnić biuretę roztworem powyżej kreski „0”.

d) Usunąć powietrze z końcówki biurety; pozostawione pęcherze powietrza mogą spowodować błędy pomiaru objętości.

e) Doprowadzić poziom roztworu w biurecie do kreski „0”; oko odczytującego powinno być na poziomie odczytu. Dla roztworów bezbarwnych - menisk dolny ma być styczny do kreski odczytowej, a dla roztworów intensywnie zabarwionych (np. KMnO₄) ustawić poziom na górny menisk cieczy.

2. Kolba miarowa - służy do sporządzenia takiej objętości roztworu, jaka jest podana na kolbie.

a) Otrzymaną w kolbie miarowej analizę rozcieńcza się wodą destylowaną do kreski odczytowej tak, aby dolny menisk cieczy znalazł się na wysokości kreski. Kolbę zamknąć korkiem.

b) Roztwór w kolbie dokładnie wymieszać. W tym celu, podtrzymując korek, odwrócić kolbę dnem do góry i przetrzymać około 10 sekund, wrócić do pozycji wyjściowej i znów po 10 sekundach odwrócić dnem do góry. Powtórzyć ten zabieg conajmniej 3-krotnie. Wskazane jest równoczesne lekkie potrząsanie kolbą. Niedokładne wymieszanie jest często przyczyną braku powtarzalności pomiarów.

c) Za pomocą pipety pobiera się kolejne próbki, do miareczkowania lub innych pomiarów.

3. Zasady posługiwania się pipetą - pipeta służy do pobrania określonej, dokładnie odmierzonej porcji roztworu i przeniesienia jej do innego naczynia.

a) Nałożyć na pipetę gumową gruszkę trójdzielną

zaopatrzoną w trzy zawory:

A - nad kulą, do usuwania powietrza,

S - pod kulą, do wciągania roztworu do pipety,

E - na odgałęzieniu, do opróżniania pipety.

b) Ścisnąć zawór A naciskając równocześnie, drugą ręką, kulę. Powoduje to usunięcie powietrza z kuli (wystarczy usunąć ok. 3/4 objętości).

c) Ustawić pipetę na dnie naczynia i za pomocą zaworu S powoli, łagodnie wciągać roztwór, na wysokość dokładnie lub nieco powyżej kreski na pipecie. Uważać, aby nie wciągnąć roztworu do gumowej kuli. Pierwszą pobraną porcję uznaje się za przemywającą i korzystając z zaworu E, wylewa się ją do zlewu;.

Uwaga: wciągnięcie roztworu do gumowej gruszki (zaworem S) uniemożliwia jej dalszą pracę; przywrócenie sprawności przyrządu jest bardzo pracochłonne.

d) Pobrać pipetą następną porcję roztworu, ustawić, za pomocą zaworu S i ewentualnie E, menisk dolny cieczy dokładnie na wysokości kreski odczytowej.

e) Przenieść pipetę z odmierzonym roztworem do czystej kolbki stożkowej, przemytej uprzednio wodą destylowaną. Ścisnąć zawór E; podczas wypływu wylot pipety powinien dotykać bocznej ścianki kolbki, nad lustrem cieczy. Po opróżnieniu pipety odczekać dodatkowo 10 sekund utrzymując ściśnięty zawór E, aby roztwór spłynął ze ścianek. Nie wytrząsać i nie wydmuchiwać resztek roztworu z pipety.

Pipetę z roztworem trzymać zawsze w pozycji pionowej, aby roztwór nie wpływał do części gumowych.

4. Miareczkowanie, tj. wprowadzanie porcjami „miareczkami” roztworu z biurety do oznaczanej próbki.

Miareczkowanie prowadzi się przeważnie w kolbach stożkowych (Erlenmayera), o objętości 200-300 cm³. Kolbę trzyma się za szyjkę i lekko porusza, aby zapewnić wymieszanie roztworów, drugą ręką obsługuje się zawór biurety. Po osiągnięciu punktu równoważnikowego odczytuje się na skali biurety, objętość dodanego odczynnika.

a) Zalecane jest rozpoczynanie każdego miareczkowania od poziomu „0”, można jednak nie uzupełniać objętości w biurecie do ”0”, jeśli pozostały w biurecie roztwór z pewnością wystarczy do dokonania kolejnego pomiaru. Wtedy należy zanotować poziom początkowy roztworu.

b) Z biurety roztwór powinien wypływać kroplami, z szybkością 3 - 5 kropel na sekundę (a nie strumieniem). W pobliżu punktu równoważnikowego obserwuje się zmianę barwy próbki. Śledzenie zmian barwy ułatwia umieszczona, pod kolbą stożkową, jako tło, biała kartka. W przypadku wątpliwości, czy końcowy punkt miareczkowania został osiągnięty, można odczytać poziom cieczy w biurecie, zapisać go, po czym dodać jeszcze 1 - 2 krople roztworu. Widoczna zmiana po dodaniu dodatkowych kropel wskazuje, że odczytana wcześniej objętość dotyczyła punktu końcowego.

c) Pierwsze oznaczenie można uznać za orientacyjne. Dla danej analizy należy uzyskać trzy wyniki nie różniące się więcej niż o 0,1 cm³; w obliczeniach wstawić średnią objętość roztworu, zużywaną na miareczkowanie.

Przy oznaczaniu naważek, zwykle różniących się masą, objętości roztworów nie są jednakowe; wynik dla każdej naważki oblicza się osobno.

Analiza NaOH

1. Otrzymaną w kolbie miarowej analizę rozcieńczyć wodą destylowaną do objętości 250 cm³ tj. do kreski odczytowej i dokładnie wymieszać.

2. Pobrać pipetą 25 cm³ analizy i przenieść do czystej kolby stożkowej. Dodać trzy krople oranżu metylowego. Można od razu przygotować 2 lub 3 takie same próbki analizy (po 25 cm³).

3. Biuretę napełnić mianowanym roztworem HCl.

4. Miareczkować próbkę analizy NaOH do zmiany barwy wskaźnika na pomarańczową, odczytać na skali biurety objętość zużytego kwasu.

Podczas miareczkowania próbki analizy NaOH roztworem HCl, przebiega reakcja zobojętniania. Zmiana barwy oranżu metylowego z żółtej na pomarańczową jest sygnałem, że osiągnięty został punkt równoważnikowy.

5. Wykonać oznaczenie 2 lub 3 próbek analizy (o objętości 25 cm³).

Po uzyskaniu dwóch lub trzech wyników miareczkowania, w których objętości HCl różnią się nie więcej niż o 0,1 cm³, obliczyć V_{średnie HCl}. Często wynik pierwszego miareczkowania jest niedokładny i musi być odrzucony.

6. Znając dokładne stężenie i objętość zużytego HCl (V_średnieHCl) obliczyć: n_HCl, n_NaOH i kolejno masę NaOH znajdującą się w jednej miareczkowanej próbce, a następnie w całej otrzymanej analizie. M_NaOH = 40,0 g/mol

W sprawozdaniu podać numer analizy i wyliczoną masę NaOH, w otrzymanej analizie.

ĆW.3. REAKCJE CHEMICZNE. HYDROLIZA.

Doświadczenie 1. Spalanie magnezu w powietrzu.

Materiały i odczynniki: zlewka o poj. 100cm³, drut żelazny, taśma magnezowa, woda destylowana, fenoloftaleina.

Na końcu żelaznego, grubego drutu umocować kawałek cienkiej wstążki magnezowej. Do zlewki wlać ok. 50 cm³ wody destylowanej i kilka kropli fenoloftaleiny. Następnie nad zlewką spalić wstążkę magnezową. Wymieszać roztwór, obserwując jego barwę. Napisać równania reakcji spalania magnezu w powietrzu i produktu spalania z wodą.

Doświadczenie 2. Synteza chlorku amonu.

Materiały i odczynniki: naczynka wagowe lub małe parowniczki, duża zlewka, stężony kwas solny, stężony wodorotlenek amonu.

Doświadczenie wykonywać pod wyciągiem! Do jednego małego naczynka wlać kilka kropli stężonego kwasu solnego, do drugiego kilka kropli stężonego wodorotlenku amonu. Naczynka postawić blisko siebie i przykryć zlewką. Zapisać obserwacje, wyjaśnić przebieg zachodzącego procesu i napisać równanie reakcji.

Doświadczenie 3. Roztwarzanie cynku.

Materiały i odczynniki: probówki, statyw na probówki, 2 M kwas solny, woda destylowana, metaliczny cynk.

Do probówki wlać ok. 1cm³ 2 M kwasu solnego i rozcieńczyć wodą do ok. 5cm³. Do probówki włożyć wiórek metalicznego cynku. Obserwować przebieg reakcji, zapisać równanie reakcji.

Doświadczenie 4. Rozkład tiosiarczanu sodu pod wpływem kwasu.

Materiały i odczynniki: probówki, statyw na probówki, 2 M kwas siarkowy (VI), 0,5 M roztwór tiosiarczanu sodu, woda destylowana.

Do probówki wlać 5 kropli 0,5 M roztworu tiosiarczanu sodu i uzupełnić wodą do objętości ok. 10 cm³. Do otrzymanego roztworu dodać 1 kroplę 2 M roztworu kwasu siarkowego (VI). Zanotować obserwacje i zapisać równanie reakcji.

Doświadczenie 5. Badanie odczynu roztworów soli.

Materiały i odczynniki: probówki, statyw na probówki, uniwersalne papierki wskaźnikowe, bagietki szklane, woda destylowana, sole: węglan wapnia, chlorek sodu, chlorek amonu, siarczan (VI) glinu(III), węglan sodu, siarczan (VI) sodu, azotan(V) bizmutu.

W ponumerowanych probówkach przygotować roztwory wyżej wymienionych soli rozpuszczając niewielką ich ilość (0,1-0,2g, tj. pół łyżeczki) w około 5 cm³ wody destylowanej. Przy pomocy uniwersalnych papierków wskaźnikowych określicz odczyn roztworów soli. Zapisać odpowiednie równania hydrolizy.

Doświadczenie 6. Hydroliza soli słabego kwasu i słabej zasady.

Materiały i odczynniki: probówki, statyw na probówki, łaźnia wodna, 0,3 M roztwór chlorku żelaza (III), 0,5 M roztwór octanu sodu, woda destylowana.

Do probówki wprowadzić kilka kropli 0,3 M roztworu chlorku żelaza (III), ok. 1cm³ 0,5 M roztworu octanu sodu i ok. 5cm³ wody destylowanej. Ogrzewać mieszaninę w łaźni wodnej. Obserwować zmiany barwy roztworu i osadu, zapisać równania zachodzących reakcji. Po zmieszaniu r-rów zawierających jony Fe³⁺ i CH₃COO^- powstaje octan żelaza (III), który hydrolizuje podczas ogrzewania.

ĆW.4. DYSOCJACJA, WSKAŹNIKI pH, ELEKTROLITY.

Doświadczenie 1. Korozja

Materiały i odczynniki: Po trzy kawałki żelaza, miedzi i srebra w postaci drutu; statyw na probówki, probówki, 2 M roztwory kwasu solnego; roztwory siarczanu(VI) żelaza(II), azotanu(V) miedzi, azotanu(V) srebra.

Do roztworów zanurzyć odpowiednie metale, zgodnie z poniższą tabelą. Zaobserwować zachodzące zmiany.

Zapisać cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji zachodzącej w probówkach.

Lp	roztwór	metal	obserwacje
1	HCl	Fe
2	HCl	Cu
3	H2O	Fe
4	H2O	Cu
5	FeSO4	Cu
6	FeSO4	Ag
7	Cu(NO3)2	Fe
8	Cu(NO3)2	Ag
9	AgNO3	Fe
10	AgNO3	Cu

Doświadczenie 2. Reakcje redukcji manganianu (VII) potasu w zależności od środowiska reakcji

Materiały i odczynniki: statyw na probówki, trzy probówki, roztwory: KMnO₄, NaOH, H₂SO₄, stały azotan(III) sodu.

W każdej z trzech próbówek umieścić po pięć kropli roztworu KMnO₄,a następnie dodać:

• do pierwszej probówki - dwie krople 2 molowego roztworu kwasu siarkowego(VI),

• do drugiej - dwie krople wody,

• do trzeciej - dwie krople 2 molowego roztworu NaOH.

Do każdej z probówek dodać szczyptę stałego azotanu (III) sodu, wymieszać i wstawić do łaźni wodnej.

Zapisać reakcje i obserwacje oraz na podstawie bilansu elektronowego uzupełnić współczynniki reakcji, jakie zaszły podczas redukcji KMnO₄ w różnych środowiskach.

Doświadczenie 3. Barwne związki chromu

Materiały i odczynniki: statyw na probówki, dwie probówki, roztwory: K₂Cr₂O₇, NaOH, H₂SO₄, H₂O₂.

Zmiana zabarwienia soli chrom(VI) w zależności od środowiska

Do roztworu K₂Cr₂O₇ w H₂SO₄, dodać NaOH. Zanotować zmianę barwy, zapisać reakcję (nie jest to reakcja red-oks!!!)

Redukcja dichromianu(VI) potasu

Do roztworu K₂Cr₂O₇ w H₂SO₄, dodać H₂O₂. Zanotować zmianę barwy roztworu po około 1 minucie i uzupełnić współczynniki w równaniu reakcji red-ox.

Doświadczenie 4. Sprawdzanie odczynu roztworów papierkami wskaźnikowymi.

Materiały i odczynniki: statyw na probówki, probówki, uniwersalne papierki wskaźnikowe, bagietki, 2 M roztwory kwasu solnego, kwasu octowego, chlorku sodu, wodorotlenku amonu, wodorotlenku sodu i woda destylowana.

Do siedmiu czystych, ponumerowanych probówek dodać kolejno po 1 cm³ roztworów: 2 M HCl, 2 M CH₃COOH, 2 M NaCl, wody destylowanej, wody wodociągowej, 2 M NH₃*H₂O i 2 M NaOH. Zanotować obserwacje dotyczące barwy papierka uniwersalnego w zależności od roztworu: jak barwi się papierek w roztworach kwaśnych, zasadowych obojętnych? Czy na podstawie papierka wskaźnikowego można rozróżnić, który elektrolit jest słaby, a który mocny?

Podać reakcje dysocjacji badanych związków.

Obliczyć pH badanych roztworów.

Doświadczenie 5. Wskaźniki pH stosowane w laboratorium chemicznym.

Materiały i odczynniki: statyw na probówki, probówki, 2 M roztwory kwasu solnego, wodorotlenku sodu i woda destylowana, fenoloftaleina, oranż metylowy, lakmus.

Do dziewięciu czystych, ponumerowanych probówek dodać po 3 cm³ wody destylowanej. Do probówek nr 1, 2 i 3 dodać po 1 kropli fenoloftaleiny, do probówek 4, 5 i 6 po 1 kropli oranżu metylowego, a do probówek 7, 8 i 9 po 1 kropli lakmusu. Następnie do probówek 1, 2 i 7 wprowadzić po 4-5 kropli 2 M roztworu HCl, a do probówek 2, 5 i 8 po 4-5 kropli 2 M roztworu NaOH. Probówki nr 3, 6 i 9 służą do porównania barwy, zawierają tylko wodę destylowaną i odpowiedni wskaźnik. Zanotować, jakie barwy przyjmują badane wskaźniki w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym. Wyniki doświadczeń przedstawić w postaci tabelki, której wzór podany jest poniżej.

Wskaźnik Środowisko	Fenoloftaleina	Oranż metylowy	Lakmus
Kwaśne
Obojętne
Zasadowe

ĆW.5. ROZTWORY BUFOROWE.

Doświadczenie 1. Wyznaczanie pojemności buforou octanowego.

Materiały i odczynniki: pehametr, mieszadło magnetyczne, sztabki mieszające, zlewki o poj. 50cm³, pipety miarowe o pojemności 1-5 cm³ lub biureta na statywie, 0,2M i 1M octan sodu, 0,2M i 1M kwas octowy, 0,25M kwas solny, 0,25M wodorotlenek sodu, wzorcowe roztwory buforowe.

1. Przed przystąpieniem do wykonania doświadczenia należy zapoznać się z instrukcją obsługi pehametru oraz przeprowadzić jego kalibrację stosując dostępne wzorcowe roztwory buforowe. Po zakończeniu każdej serii pomiarów dokładnie przemyć elektrodę wodą destylowaną i umieścić w kolbie (zlewce) przeznaczonej do jej przechowywania.

1. Przygotować 40 cm³ buforu octanowego, w którym stężenia obu składników są jednakowe i wynoszą 0,10 mol/dm³ lub 0,5 mol/dm³.

2. Zmierzyć i zapisać pH przygotowanego roztworu. Otrzymany roztwór buforowy podzielić do dwóch zlewek na dwie równe części (po 20 cm³).

3. Do jednej ze zlewek ustawionej na mieszadle magnetycznym dodawać 0,25M HCl porcjami po 1,0cm³, mierząc pH po dodaniu każdej kolejnej porcji kwasu solnego (roztwór należy dokładnie mieszać). Dodawanie 0,25M HCl kontynuować do chwili, gdy zmiana pH wyniesie 2,0 jednostki.

4. Do drugiej części roztworu buforowego w analogiczny sposób dodawać 0,25M NaOH porcjami po 1,0cm³ dokonując pomiaru pH po dodaniu każdej kolejnej porcji zasady. Przerwać dodawanie 0,25M NaOH w chwili, gdy zmiana pH wyniesie 2,0 jednostki.

• wyniki uzyskanych pomiarów przedstawić w formie tabeli;

• obliczyć wartość pH roztworu buforowego po dodaniu kolejnych porcji 0,25M roztworów kwasu solnego i wodorotlenku sodu (pKa=4,75), wyniki zamieścić w tabeli;

• narysować na papierze milimetrowym wykres zależności pH roztworu buforowego w funkcji objętości dodanego roztworu0,25 MHCl i 0,25M NaOH oraz obliczyć pojemność badanego roztworu buforowego w [mol] przyjmując, że objętość V_buf=20cm³;

• jak wpływa stężenie roztworu buforowego (porównać między grupami dla buforu 0,1M i 0,5M) na pojemność i zmiany pH po dodawaniu niewielkich ilości mocnych elektrolitów;

l.p.	VHCl/VNaOH[cm^3]	nHCl/nNaOH[mmol]	Vr-r[cm^3]	ca[mol/dm^3]	cs[mol/dm^3]	pHobl	pHpom
1.	0	0	20

Doświadczenie 2. Wpływ dodanego roztworu 0,25M HCl i 0,25M NaOH
na pH 0,1m i 0,5M roztworu NaCl.

Materiały i odczynniki: pehametr, mieszadło magnetyczne, sztabki mieszające, zlewki o poj. 50cm³, pipety miarowe o pojemności 1-5 cm³ lub biureta na statywie, 0,1M i 0,5M chlorek sodu, 0,25M kwas solny, 0,25M wodorotlenek sodu, wzorcowe roztwory buforowe.

1. Przed przystąpieniem do wykonania doświadczenia należy zapoznać się z instrukcją obsługi pehametru oraz przeprowadzić jego kalibrację stosując dostępne wzorcowe roztwory buforowe. Po zakończeniu każdej serii pomiarów dokładnie przemyć elektrodę wodą destylowaną i umieścić w kolbie (zlewce) przeznaczonej do jej przechowywania.

1. Do dwóch zlewek o pojemności 50cm³ odmierzyć po 20 cm³ 0,1 lub 0,5M roztworu NaCl i zmierzyć pH tego roztworu.

2. Do jednej ze zlewek ustawionej na mieszadle magnetycznym dodawać 0,25M HCl porcjami po 1,0cm³, mierząc pH po dodaniu każdej kolejnej porcji kwasu solnego (roztwór należy dokładnie mieszać). Dodawanie 0,25M HCl kontynuować do chwili, gdy zmiana pH wyniesie 3,0 jednostki.

3. Do drugiej części roztworu NaCl w analogiczny sposób dodawać 0,25M NaOH porcjami po 1,0cm³ dokonując pomiaru pH po dodaniu każdej kolejnej porcji zasady. Przerwać dodawanie 0,25M NaOH w chwili, gdy zmiana pH wyniesie 3,0 jednostki.

• sporządzić na papierze milimetrowym wykres zależności pH roztworu chlorku sodu w funkcji dodanego roztworu 0,26M HCl i 0,25M NaOH;

• porównać otrzymane wyniki z zachowaniem roztworu buforowego w Doświadczeniu 1;

---