Ocena ryzyka zawodowego operatora żurawia

Identyfikacja zagrożeń

Lp.	Zagrożenie lub czynnik niebezpieczny, szkodliwy, uciążliwy	Źródło zagrożenia	Możliwe skutki zagrożenia
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
1.	Możliwość zapalenia się żurawia (pożar).	Zapalenie się paliwa w przypadku żurawi samojezdnych, najczęściej paliwa rozlanego w trakcie tankowania zbiornika. Zwarcie w instalacji elektrycznej. Palenie tytoniu w kabinie.	Najczęściej dochodzi do poparzeń i zatrucia dymami pożarowymi (zwłaszcza tlenek węgla), w skrajnych przypadkach do śmierci poszkodowanego.
2.	Wysoka temperatura powierzchni.	Gorące elementy silnika (układ wydechowy i chłodzenia) w przypadku żurawi samojezdnych, zwłaszcza przy prowadzeniu prac konserwacyjnych.	Poparzenia - najczęściej dochodzi do poparzeń I i II stopnia dłoni.
3.	Ruch środków transportu na placu budowy.	Poruszające się po placu budowy pojazdy (pojazdy mechaniczne obsługiwane przez osoby wykonujące prace na placu budowy, jak i samochody osobowe i ciężarowe obsługiwane przez uczestników ruchu pasów drogi, które nie zostały wyłączone z ruchu).	Stłuczenia, skaleczenia, ale także ciężkie uszkodzenia ciała (złamania, zmiażdżenia, obrażenia organów wewnętrznych) lub nawet śmierć.
4.	Przemieszczające się wyroby i materiały.	Transportowane ładunki. W przypadku żurawi samojezdnych możliwość przewrócenia się maszyny, w sytuacji ustawienia jej na niesprawdzonym podłożu gruntowym bez wymaganej stabilizacji. W przypadku żurawi szynowych do przewrócenia może dojść w sytuacji, kiedy zostaną zdemontowane wyłączniki krańcowe.	Ciężkie urazy ciała (złamania, zmiażdżenia), obrażenia organów wewnętrznych, nawet ze skutkiem śmiertelnym.
5.	Położenie stanowiska pracy na poziomie wyższym od otaczającego terenu zagrażające upadkiem z wysokości.	Śliskie (błoto, oblodzenie) schody wejścia do kabiny. W trakcie obsługi żurawi wieżowych drogą radiową, np. z poziomu stropu nowo wznoszonego budynku w przypadku nie zastosowania zbiorowych środków ochrony zabezpieczających przed upadkiem z wysokości (balustrad). Podczas przemieszczania się po ramieniu wysięgnika żurawia w czasie wymiany, np. liny stalowej (prace konserwacyjne prowadzone przez operatora mającego uprawnienia konserwatora).	Urazy ciała (zwłaszcza stłuczenia, złamania i zwichnięcia) szczególnie kończyn oraz bardzo niebezpieczne urazy głowy. W przypadku prowadzenia prac na wysokości - ciężkie urazy ciała, także obrażenia wewnętrzne, nawet ze skutkiem śmiertelnym.
6.	Powierzchnie sprzyjające upadkowi na tym samym poziomie.	Nierówne i śliskie drogi komunikacyjne na placu budowy.	Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała i urazy głowy.
7.	Wystające nieruchome elementy na przejściach.	Elementy konstrukcyjne żurawia, zwłaszcza przy wejściach do kabiny operatora.	Stłuczenia i inne urazy ciała - szczególnie kończyn i głowy.
8.	Ruchome elementy obsługiwanego żurawia.	Ruchome elementy silnika, pokrywa silnika, klapa serwisowa (szczególnie w trakcie prac konserwacyjnych), w przypadku żurawi samojezdnych. Ruchome elementy silników elektrycznych w tym przekładnie linowe, w przypadku żurawi pozostałych (prace konserwacyjne).	Urazy ciała - szczególnie dłoni (skaleczenia, zerwania paznokci, zmiażdżenia, a nawet amputacja urazowa palców).
9.	Ostre, wystające i chropowate elementy.	Elementy składowe urządzeń, obluzowane osłony, wykorzystywane narzędzia ręczne.	Urazy ciała - szczególnie palców i głowy (skaleczenia, otarcia).
10.	Ciśnienie oleju w przewodach.	Silny strumień gorącego oleju wyciekającego z pękniętego przewodu hydraulicznego.	Urazy ciała w przypadku pęknięciu przewodów hydraulicznych będących pod ciśnieniem najczęściej podczas przeprowadzania prac konserwacyjnych. Zaprószenia oczu, ciężkie uszkodzenia gałki ocznej, poparzenia, w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
11.	Używanie narzędzi ręcznych.	Narzędzia ręczne - młotki, klucze, skrobaczki, itp. Niewłaściwie dobrane lub niesprawne narzędzia (najczęściej uszkodzone uchwyty).	Skaleczenia, stłuczenia, zakłucia, najczęściej dłoni. Uderzenia odpryskami fragmentów narzędzi.
12.	Niebezpieczne napięcie w przewodzie elektrycznym.	Zagrożenie występuje podczas przeprowadzania przeglądu okresowego żurawia (np. co 30 dni w przypadku żurawi wieżowych, szynowych). Podczas tych czynności operator współpracuje z konserwatorem. Zagrożenie występuje również w przypadku pracy żurawiem w bliskim sąsiedztwie linii energetycznych.	Ciężkie urazy ciała. Obrażenia wewnętrzne ze skutkiem śmiertelnym.
13.	Zmienne warunki atmosferyczne.	Praca na otwartej przestrzeni. Wysoka temperatura i przeciągi w kabinie. Nagłe zmiany temperatur po wyjściu z klimatyzowanej kabiny.	Choroby układu oddechowego, w tym: przeziębienia, zapalenia oskrzeli, płuc, zatok.
14.	Obciążenie statyczne.	Wymuszona pozycja ciała podczas wielogodzinnej, nieprzerwanej pracy w kabinie.	Długotrwałe i nawracające dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego.
15.	Hałas.	Ruch pracujących na budowie maszyn, uderzenia młotem, silnik pracującego żurawia.	Obniżenie sprawności psychofizycznej, szybsze pojawianie się stanu zmęczenia i senności, co w konsekwencji może prowadzić do wypadków.
16.	Wibracja ogólna.	Układ napędowy żurawia. Nierówności drogi podczas jazdy żurawiem samojezdnym.	Zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego.
17.	Niedostosowanie stanowiska pracy do cech fizycznych i psychicznych operatora.	Kabina operatora, siedzisko, urządzenia do sterowania pracą żurawia.	Zmęczenie fizyczne i psychiczne.
18.	Obciążenie nerwowo-psychiczne, stres.	Wielogodzinna praca wymagająca wytężonej uwagi, zwłaszcza podczas złych warunków atmosferycznych.	Obniżenie sprawności psychofizycznej, szybsze pojawianie się stanu zmęczenia i senności, co może prowadzić do wypadków.
19.	Uczestnictwo w ruchu drogowym.	Przemieszczanie żurawi samojezdnych po drogach publicznych.	Potłuczenia, złamania, urazy organów wewnętrznych.
Zagrożenia biologiczne
20.	Wirusy grypy (typu A, B, C) Orthomyxoviridae.	Ludzie.	Grypa, zapalenie płuc.
		Gr. 2, szczepienia.		Powietrzno-kropelkowa.
	21.	Salmonella choleraesuis.		Woda, produkty roślinne i zwierzęce.	Salmonelloza, zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe.
		Gr. 3, szczepienia.		Posiłki.
	22.	Kropidlak biały Candida, albicans.		Ludzie.	Kandydoza paznokci, skóry, alergia.
		Gr. 2, brak szczepień A.		Bezpośrednia, wilgotne środowisko. Korzystanie z wyposażenia wspólnych toalet.
	23.	Laseczka tężca Clostridium tetani.		Gleba.	Tężec.
		Gr. 2		Bezpośrednia po zranieniach.

KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY	Data …...........	Numer Karty ....................................
		Sporządził zespół ............................................................ ............................................................ ............................................................
Stanowisko pracy Operator żurawia budowlanego	Liczba narażonych ........................
Charakterystyka stanowiska pracy. Praca operatora polega na: przygotowaniu żurawia do pracy (czynności kontrolne), obsłudze ww. urządzenia zgodnie z instrukcją użytkowania oraz instrukcją bezpiecznej obsługi i konserwacji, przeprowadzeniu czynności po zakończeniu pracy. Operatora wyposażono w: odzież i obuwie robocze, rękawice ochronne (dodatkowo podczas prac konserwacyjnych), torbę do transportu narzędzi oraz urządzenie radiowe do komunikowania się z sygnalistą - hakowym (w przypadku żurawi wieżowych). Operator ma na stanowisku pracy: instrukcje - użytkowania maszyny, bezpiecznej obsługi i konserwacji maszyny, przeciwpożarową, wykaz transportowanych elementów z podaniem ciężaru, apteczkę pierwszej pomocy oraz podręczny sprzęt ppoż. Operator wykorzystuje w pracy narzędzia ręczne, np.: klucze nasadowe, oczkowe, skrobaczki, itp.	Dokumenty odniesienia: rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.), rozp. MK oraz A,GTiOŚ z 10.2.1977 r. w sprawie bhp przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz.U. Nr 7, poz. 30), rozp. MPiOS oraz z 20.3.1954 r. w sprawie bhp przy obsłudze żurawi (Dz.U. Nr 15, poz. 58), rozp. MI z 6.2.2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401), PN-N-18002:2000, instrukcja użytkowania żurawia (np. wieżowego), instrukcje zakładowe.

Lp.	Zagrożenie	Źródło zagrożenia Wyniki pomiarów	Ciężkość szkód	Prawdopodo- bieństwo	Oszacowanie ryzyka	Działania profilaktyczne
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
1.	Możliwość zapalenia się żurawia (pożar).	Zapalenie się paliwa w przypadku żurawi samojezdnych, najczęściej paliwa rozlanego w trakcie tankowania zbiornika. Zwarcie w instalacji elektrycznej. Palenie tytoniu w kabinie.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Zakaz używania otwartego ognia i palenia tytoniu poza miejscami specjalnie do tego wyznaczonymi. Zapewnienie podręcznego sprzętu ppoż. na stanowisku pracy operatora. Stosowanie obowiązujących instrukcji (zwłaszcza dotyczących wykorzystywania materiałów łatwopalnych). Zwrócenie uwagi na zachowanie należytej ostrożności w trakcie tankowania żurawi samojezdnych.
2.	Wysoka temperatura powierzchni.	Gorące elementy silnika (układ wydechowy i chłodzenia) w przypadku żurawi samojezdnych, zwłaszcza przy prowadzeniu prac konserwacyjnych.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Zwrócenie uwagi na elementy maszyny o podwyższonej temperaturze. Zakaz samodzielnego wykonywania napraw. Właściwa organizacja pracy. Działania ograniczające pośpiech.
3.	Ruch środków transportu na placu budowy.	Poruszające się po placu budowy pojazdy (dotyczy zarówno pojazdów mechanicznych obsługiwanych przez osoby wykonujące prace na placu budowy jak i samochodów osobowych i ciężarowych obsługiwanych przez uczestników ruchu pasów drogi, które nie zostały wyłączone z ruchu).	Duża	Prawdopodobne	Duże	Zalecenie stosowania się do projektu organizacji ruchu. Stosowanie kamizelek odblaskowych. Oznakowanie i doświetlenie miejsc niebezpiecznych. Działania ograniczające pośpiech. Zalecenie zachowania należytej ostrożności.
4.	Przemieszczające się wyroby i materiały.	Transportowane ładunki. W przypadku żurawi samojezdnych możliwość przewrócenia się maszyny, w sytuacji ustawienia jej na niesprawdzonym podłożu gruntowym bez wymaganej stabilizacji. W przypadku żurawi szynowych do przewrócenia może dojść w sytuacji, kiedy zostaną zdemontowane wyłączniki krańcowe.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Wymóg ustawiania sprzętu wyłącznie na sprawdzonym pod względem stabilności terenie. Zakaz demontowania wyłączników krańcowych, a w przypadku stwierdzenia uszkodzenia wyłącznika - obowiązek niezwłocznego poinformowania bezpośredniego przełożonego. Działania ograniczające pośpiech. Zalecenie zachowania należytej ostrożności.
5.	Położenie stanowiska pracy na poziomie wyższym od otaczającego terenu zagrażające upadkiem z wysokości.	Śliskie (błoto, oblodzenie) schody wejścia do kabiny. W trakcie obsługi żurawi wieżowych drogą radiową, np. z poziomu stropu nowo wznoszonego budynku w przypadku nie zastosowania zbiorowych środków ochrony zabezpieczających przed upadkiem z wysokości (balustrad). Podczas przemieszczania się po ramieniu wysięgnika żurawia w czasie wymiany, np. liny stalowej (prace konserwacyjne prowadzone przez operatora mającego uprawnienia konserwatora).	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Pozwolenie na wykonywanie prac wyłącznie w strefie, gdzie zamontowane są środki ochrony zbiorowej (np. balustrady). Obowiązek stosowania środków ochrony indywidualnej. Działania ograniczające pośpiech. Zalecenie zachowania należytej ostrożności.
6.	Powierzchnie sprzyjające upadkowi na tym samym poziomie.	Nierówne i śliskie drogi komunikacyjne na placu budowy.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Dbałość o ład i porządek, zwłaszcza na drogach komunikacji wewnątrzzakładowej. Działania ograniczające pośpiech. Zachowanie należytej ostrożności.
7.	Ruchome elementy obsługiwanego żurawia.	Elementy konstrukcyjne żurawia, zwłaszcza przy wejściach do kabiny operatora.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Działania ograniczające pośpiech. Zalecenie zachowania należytej ostrożności.
8.	Ruchome elementy obsługiwanego żurawia.	Ruchome elementy silnika, pokrywa silnika, klapa serwisowa silnika (szczególnie w trakcie prac konserwacyjnych) w przypadku żurawi samojezdnych. Ruchome elementy silników elektrycznych w tym przekładnie linowe w przypadku żurawi pozostałych (prace konserwacyjne).	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Stosowanie odzieży roboczej o ściśle przylegających mankietach rękawów, połach, itp. częściach garderoby, które mogą zostać pochwycone. Zwrócenie uwagi na zachowanie należytej ostrożności. Przed otwarciem pokrywy silnika należy zawsze najpierw wyłączyć silnik i wyjąć kluczyk zapłonowy (w przypadku żurawi samojezdnych).
9.	Ostre, wystające i chropowate elementy.	Elementy składowe urządzeń, obluzowane osłony, wykorzystywane narzędzia ręczne.	Małe	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Działania ograniczające pośpiech. Przeprowadzanie przeglądów codziennych i usuwanie na bieżąco usterek, np. obluzowanych osłon, niesprawnych narzędzi ręcznych, itp.
10.	Ciśnienie oleju w przewodach.	Silny strumień gorącego oleju wyciekającego z pękniętego przewodu hydraulicznego.	Średnie	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Stosowanie się do instrukcji użytkowania wydanej przez producenta żurawia. Stosowanie osłon węży elastycznych. Regularne kontrole stanu węży zasilających oraz zapinek. Zakaz samodzielnej naprawy uszkodzonych elementów instalacji.
11.	Używanie narzędzi ręcznych.	Narzędzia ręczne - młotki, klucze, skrobaczki, itp. Niewłaściwie dobrane lub niesprawne narzędzia (najczęściej uszkodzone uchwyty).	Mała	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Działania ograniczające pośpiech. Stosowanie sprawnych narzędzi (przeglądy i eliminowanie narzędzi nie nadających się do użytku).
12.	Niebezpieczne napięcie w przewodzie elektrycznym.	Zagrożenie występuje podczas przeprowadzania przeglądu okresowego żurawia (np. co 30 dni w przypadku żurawi wieżowych, szynowych). Podczas tych czynności operator współpracuje z konserwatorem. Zagrożenie występuje również w przypadku pracy żurawiem w bliskim sąsiedztwie linii energetycznych.	Średnie	Prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Prace konserwacyjne powinny być przeprowadzane przez osoby z odpowiednimi kwalifikacjami - zakaz wykonywania napraw samodzielnie. Przestrzeganie instrukcji wykonywania prac. Zakaz wykonywania prac w bezpośredniej bliskości napowietrznych linii wysokiego napięcia.
13.	Zmienne warunki atmosferyczne.	Praca na otwartej przestrzeni. Wysoka temperatura i przeciągi w kabinie samochodu. Nagłe zmiany temperatur po wyjściu z klimatyzowanej kabiny.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Używanie przydzielonych sortów ubraniowych z uwzględnieniem aktualnych warunków atmosferycznych. Zapewnienie pomieszczeń do ogrzania się w porze zimowej. Zapewnienie napojów zimnych i gorących.
14.	Obciążenie statyczne.	Wymuszona pozycja ciała podczas wielogodzinnej, nieprzerwanej pracy w kabinie.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Odpowiednia organizacja pracy. Stosowanie przerw w pracy.
15.	Hałas.	Pracujące na budowie maszyny, uderzenia młotem, silnik pracującego żurawia.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Izolacja akustyczna kabiny. Nakaz stosowania ochronników słuchu.
16.	Wibracja ogólna.	Układ napędowy żurawia (w przypadku żurawi samojezdnych). Nierówności drogi podczas jazdy żurawiem samojezdnym.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Dbałość o stan techniczny żurawia, szczególnie układu amortyzującego siedzisko. Zmniejszenie prędkości jazdy po nierównym terenie.
17.	Niedostosowanie stanowiska pracy do cech fizycznych i psychicznych operatora.	Kabina operatora, siedzisko, urządzenia do sterowania ładunkiem i pracą żurawia.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Zapewnienie łatwości wchodzenia do i wychodzenia z kabiny operatora. Odpowiednia przestrzeń do sterowania. Zapewnienie czytelnych i jednoznacznych informacji o funkcjonowaniu mechanizmów i podzespołów żurawia oraz dobrej widoczności.
18.	Obciążenie nerwowo-psychiczne, stres.	Wielogodzinna praca wymagająca wytężonej uwagi, zwłaszcza podczas złych warunków atmosferycznych.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Dbałość o kondycję fizyczną i zdrowotną pracownika. Zwracanie uwagi czy operator rozpoczynający pracę nie wykazuje oznak zmęczenia. Prawo powstrzymania się pracownika (po uprzednim zawiadomieniu przełożonego) od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, przypadku gdy jego stan nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
19.	Uczestnictwo w ruchu drogowym.	Przemieszczanie żurawi samojezdnych po drogach publicznych.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Właściwe planowanie jazdy - korzystanie z tras najmniej uczęszczanych i poza godzinami szczytu. Zakaz korzystania z telefonu komórkowego oraz palenia tytoniu w czasie jazdy. Dbałość o stan techniczny. Okresowa kontrola stanu zdrowia kierowców. Przestrzeganie Prawa o ruchu drogowym. Wzmożona uwaga.
Zagrożenia biologiczne
20.	Wirusy grypy (typu A, B, C) Orthomyxoviridae.	Ludzie.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Szczepienia tylko A i B.
		Gr. 2, szczepienia.				Powietrzno-kropelkowa.				Nie.
	21.	Salmonella choleraesuis.				Woda, produkty roślinne i zwierzęce.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Bezwzględne przestrzeganie zasad higieny, spożywanie posiłków w pewnych punktach żywienia zbiorowego.
		Gr. 3, szczepienia.				Posiłki.				Nie.
	22.	Kropidlak biały Candida, albicans.				Ludzie. Korzystanie z publicznych łaźni i toalet.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe - dopuszczalne	Stosowanie mydeł i zasypek z dodatkiem środków przeciwgrzybicznych, środki ochrony indywidualnej.
		Gr. 2, brak szczepień A.				Bezpośrednia, wilgotne środowisko. Korzystanie z wyposażenia wspólnych toalet.				Nie.
	23.	Laseczka tężca Clostridium tetani.				Gleba.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie - dopuszczalne	Szczepienia ochronne, natychmiastowe opatrywanie ran.
		Gr. 2.				Bezpośrednia po zranieniach.				Nie
Uwagi: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku, choroby.						Zatwierdził:

9

---