Prawo Międzyn : zespół norm regulując. stosunki między państwami oraz organizacjami międzynar. i innymi uczestnikami stosunków międzynarod. , które mają zdolność działania w stosunkach międzynarodowych.
Funkcje Prawa Międzynarodowego:
1. określa sytuacje państwa w tzw. społeczności międzyn.
2.określa podstawowe zasady postępowania między państwami we wzajemnych stosunkach np.zasada nieagresji.
3. reguluje konkretne zindywidualizow. stosunki między państwa.
4. ustala formy wzajemnych stosunków np. prawo dyplomatycz. lub konsularne
5.ustala reguły postęp. na obszarach nie objętych , nie podlegających niczyjej suwerenności.
Cechy Charakt. dla PMP
Sposób tworzenia prawa oraz sposób egzekwow. PMP.W stosunkach międz. nie ma wyraźnie określonego ustawodawcy brak jest nadrzędnego organu prawodawczego Normy prawa międzyn. tworzone są przez podmioty tego prawa, przede wszystkim przez państwa w wyniku porozumienia między nimi
W prawie międzynarod. nie ma scentralizowanego aparatu przymusu który np. jak w prawie wewnęt. stałby na straży prawa. W prawie międzyn. każde państwo indywidualnie bądź wspólnie z innymi państwami może stosować środki niezbędne w przypadku naruszenia prawa [stosując środki przymusu , które są jednakże dopuszczalne i uznawane przez prawo międzynarodowe.].
Trzy rodzaje sankcji PMP:
1.sank natury psycholog. - stwierdzenie naruszenia prawa i napiętnowanie państwa naruszającego prawo poprzez światową opinię publiczną np. rezolucja lub forma orzeczenia organu międz.
2. san. natury odwetowej stosowane mogą być indywidualnie przez państwo lub zbiorowo przy udziale innych państw .Sankcjami są
RETORSJA - jest to zastosowanie wobec państwa , które naruszyło interesy innego państwa środków natury podobnej w świetle PMP. Zastosowanie retorsji przez państwo wobec innego państwa jest dopuszczalne i zgodne z prawem. są stosowane najczęściej w związku z podjęciem przez inne państwo środków dyskrym. drugie państwo .
REPRESALIA - są bezprawnym działaniem będącym odwetem za dokonane wcześniej podobne bezprawie. Mają na celu wymuszenie od strony przeciwnej poszanowania prawa międzyn. Pomimo , że represalia są działaniem bezprawnym to zwyczaj międz. zezwala na stosowanie represaliów przy zachowaniu zasady proporcjonalności. PMP zezwala na stosowanie represaliów wyłącznie do rzeczy.
3.Sankcja Zorganizowana - nie może być stosowana przez pojedyncze państwo. Podmiotem właściwym zastosowania tej sankcji jest zawsze organ międzynarod. [sankcje ekonomiczne , polityczne , gospodarcze, zbrojne]
SANKCJE ZBROJNE - w obecnie obowiązującym PMP jedynym organem międzynarodowym , który ma prawo stosowania sankcji zbrojnych jest Rada Bezpieczeństwa przy ONZ, która ma to upoważnienie przy dwóch przypadkach.
- w sytuacji zagrożenia pokoju
- w przypadku ataku agresji państwa
Ź R Ó D Ł A P M P -
1.źródła materialne - oznacza całokształt przyczyn czynników , przesłanek , które to mają istotny wpływ na zaistnienie norm prawa międzynarodowego. Do takich podstawowych przesłanek powstania tych norm można zaliczyć współpracę międzynarodową, współzawodnictwo, działanie organizacji międzynarod.
2. źródła o charakterze formalnym - są to formy w których tworzone są normy prawa międzynarodowego . Są to formy w których przejawia się wola państw[ lub innych podmiotów]. Do najważniejszych form PMP zaliczyć można - Umowę międzynarodową
- Prawo zwyczajowe
3.źródła o charakterze poznawczym - są to inaczej mówiąc zbiory dokumentów oraz analiza działalności organizacji podmiotów międzyn.[przede wszystkim dokumenty dotyczące PMP oraz orzecznictwo organizacji międzyn.
UMOWA MIĘDZYNARODOWA - jest jedną z ważniejszych i najstarszych instytucji prawa międzynarodowego. Jest głównym źródłem pmp. Zagadnienia umów międzynarodowych [kwestie związane z zawieraniem umów, stosowaniem , nieważnością itd.] reguluje prawo traktatowe. Największe znaczenie spośród umów międzyn. regulujących prawo traktatów ma Konwencja wiedeńska z 23.maja 1969r. o prawie traktatów. Polska stała się stroną konwencji w 1990r oraz Konwencja wiedeńska z 21.marca 1986r. o prawie traktatów między państwami a organizacjami międzynarodowymi lub między organizacjami międzynarodowymi [rozszerzyła krąg podmiotów]
RODZAJE UMÓW MIĘDZYN.
1.Ze względu na tryb zawierania umo.
-umowy zawierane w tzw. trybie złożonym ,które wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia
- umowy zawierane w tzw. trybie prostym w wyniku podpisania lub wymiany not. Tryb prosty polega na podpisaniu takiej umowy przez pełnomocników jeżeli nie jest wymagana głowa państwa natomiast wymiana not jest stosowana zazwyczaj gdy jest zawierana umowa multilateralna [tzn. gdy jest zawierana pomiędzy więcej niż dwoma państwami]
2. Ze względu na organ który występuje w imieniu państwa umowy
- umowy państwowe, które są podpisywane przez głowę państwa
- umowy rządowe , które podpisywane są w imieniu rządu
- umowy resortowe podpisywane przez właściwego ministra bądź w jego imien
3. Ze względu na liczbę stron uczestniczących w umowie :
-umowy dwustronne [ bilateralne]
- umowy wielostronne[multilateralne]
4. Ze względu na możliwości przystąpienia do takiej umowy:
- umowy o charakterze zamkniętym
- umowy częściowo otwarte
- umowy o charakterze otwartym [ bezwarunkowo-otwartym]
5. Ze względu na formę wyrażenia woli:
- umowy w formie pisemnej
- umowy w innej formie niż pisemne
6. Ze względu na formy dokumentu:
- umowy zawierane w formie jednego dokumentu
- umowy zawierane w formie wielu dokumentów [przykładem umowy w formie wielu dokumentów jest tzw wymiana not].
7. Ze względu na kryterium czasu:
- krótkoterminowe
- średnioterminowe
- długoterminowe
Praktyka wypracowała pewne typy postanowień merytorycznych , nazywanych klauzulami , które ujmowane są w umowach w niemal identyczny sposób. Jedną z takich klauzul jest klauzula prolongacyjna , która umożliwia milczące przedłużenie umowy na taki sam lub dłuższy okres czasu.
PODMIOTY PRAWA MIĘDZYN.
Są to podmioty , które występują w stosunkach prawno-międzynarodowych których działanie bezpośrednio reguluje prawo międzynarodowe. Muszą posiadać tzw .podmiotowość prawną międzynarodową tj. zdolność nabywania praw oraz zaciągania zobowiązań międzynarodowych.
Cechami zdolności podmiotów międzynarodowych są:
1.Podmiot może dokonywać wszelkich czynności prawnych
2.Może utrzymywać stosunki dyplomatyczne i konsularne
3.Może tworzyć normy prawa międzynarodowego np.poprzez zawieranie umów międzynarodowych
4.Ma uprawnienia/ zdolność procesową/występowania przed trybunałami międzynarodowymi.
5.Przysługują określone w prawie międzynarodowym przywileje i immunitety.
6.Podmiot ponosi odpowiedzialność za szkody wynikające z faktu naruszenia norm prawa międzynarodowego.
Do podmiotów pmp zaliczamy:
1. Państwa - primus interpares [ pierwszy wśród równych]
2.Organizacje Międzynarodowe
3.Podmiot - Stolica Apostolska
4.Podmiotowość narodu [ w tej podmiotowości wyróżniamy dwa rodzaje [powstańcy i strona wojująca]
5. Podmiotowość jednostki
6. Podmiotowość osób prawnych
PAŃSTWO - jest to organizacja polityczna , suwerenna, wyposażona we władzę do której przynależność ma charakter sformalizowany .
PODMIOTOWOŚĆ państwa przejawia się w 2 aspektach
-państwo jest uznane przez inne państwa oraz organizacje międzynarodowe
-możliwość prowadzenia niezależnej polityki od innych państw
W sensie PMP państwo charakteryzuje
-pierwotność -tzw pełność
-suwerenność
Do podstawowych cech państwa należą:
- terytorium -ludność -władza państwowa- zdolność do wchodzenia w stosunki
Powstanie i upadłość państwa
1.zjednoczenie dwóch lub kilku istniejących państw
2.INKORPORACJA jednego państwa przez drugie [jedno państwo traci swoją podmiotowość międzynarodową natomiast terytorium drugiego się powiększa i powstaje jedna podmiotowość]
3.rozpad istniejącego państwa na dwa lub więcej państw
4.SECESJA -oderwanie się częsi terytorium istniejącego państwa i utworzenie na nim nowego niezależnego państwa, nabywającego podmiotowość prawno-międzynarodową
RODZAJE PAŃSTW
1.Państwa jednolite - wszelkie umowy międzynarodowe są zawierane w imieniu jednego państwa ,obecnie zdecydowana większość państw.
2.Państwa złożone - tzw .federacje i konfederacje - generalnie prowadzona jest polityka międzynarodowa przez organ centralny a jego istotą jest podział suwerenności między całość a części składowe.
FEDERACJA- jej istotą jest posiadanie centralnych organów , w związku z czym występuje ona jako jeden podmiot pmp. .Państwa związkowe rezygnują z prowadzenia stosunków międzynar. na rzecz federacji i nie mają w związku z tym w ogóle lub mają ograniczoną zdolność do czynności w stosunkach międzynar. Państwami federalnymi są USA, Argentyna , Brazylia , Meksyk, Szwajcaria.
KONFEDERACJA- jest luźnym związkiem państw opartym na umowie międzyn. dla prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej i obronnej. Z reguły nie ma centralnej władzy wykonawczej. Państwa związkowe pozostają suwerennymi i samodzielnymi podmiotami pmp natomiast związek może mieć ograniczoną podmiotowość .Obecnie konfederacje nie występują.
3.Państwa zależne - to takie państwo , którego zdolność do utrzymywania stosunków międzyn. i prowadzenia polityki zagranicznej jest ograniczona na rzecz innego podmiotu .Prawno międzynarodowa zależność oznacza przejęcie reprezentacji zewnętrznej jednego państwa przez inne, występujące w jego imieniu. Nie pozbawia ona podmiotowości prawno-międzynarodowej , ale w konsekwencji ograniczenia zdolności do czynności prawnych prowadzi do jej upośledzenia. Państwami zależnymi są protektoraty oraz państwa wasalne.
5. Mini państwa .[Lichtenstein, Monako , San Marino]
6.Państwa trwale neutralne. [Szwajcaria i Austria]
T ; C U D Z O Z I E M C Y.
OBYWATELSTWO- specyficzna więź prawna łącząca państwo z daną jednostką. Na jednostkę nakłada się obowiązki ale też jednostka ma w stosunku do państwa określone prawa. Wynika z tego obowiązek wierności i lojalności w stosunku do państwa oraz zwierzchnictwo osobowe państwa / jurysdykcja/ nad własnymi obywatelami , niezależnie od tego , gdzie się znajdują a więc także na obszarze nie podlegającym niczyjej suwerenności oraz na obszarach innych państw. Obywatel obowiązany jest szanować prawo swego państwa , także jeśli się znajduje poza terytorium , a w konsekwencji może być pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie prawa swego państwa , nawet jeśli naruszenia tego dokonał w czasie pobytu za granicą. Równocześnie obywatel każdego państwa uprawniony jest do korzystania z opieki swego państwa .Jest to tzw.opieka dyplomatyczna .Polega ona na tym , że państwo może występować na forum międzyn. w imieniu swoich obywateli w stosunku do innych państw oraz przed sądami międzyna. i komisjami arbitrażowymi.
CUDZOZIEMIEC - osoba , która nie jest obywatelem danego państwa. Cudzoziemcami mogą być obywatele innych państw lub nie posiadać żadnego obywatelstwa /apatrydzi/.
Wszystkie osoby przebywające na terytorium państwa podlegają jego władzy i prawu. Cudzoziemca będącego obywatelem dwóch lub więcej państw traktuje się jako obywatela tego państwa , którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium RP.
Osobę , która oprócz obywatelstwa polskiego posiada inne obywatelstwo na terytorium RP traktuje się jako obywatela RP. Sprawa traktowania cudzoziemców należy do kompetencji własnej państwa i jest regulowana jego prawem wewnętrznym. W praktyce państwa wykształciły pewne systemy traktowania cudzoziemców:
1 - traktowanie narodowe - / równouprawnienie ogólne/ polega na przyznawaniu cudzoziemcom w zasadzie takiego samego zakresu praw cywilnych , z jakiego korzystają obywatele,
2 - traktowanie specjalne - polega na przyznaniu cudzoziemcom tylko określonych uprawnień przewidzianych w prawie wewnętrznym lub umowie międzynarodowej ,
3 - traktowanie w sposób najbardziej uprzywilejowany - polega na przyznaniu obywatelom określonego państwa takich praw , jakie już posiadają lub uzyskają w przyszłości obywatele jakiegokolwiek państwa trzeciego , najbardziej uprzywilejowanego .
Prawa przysługujące cudzoziemcom są z reguły węższe niż prawa , z jakich korzystają obywatele danego państwa ; podlegają one ograniczeniom, w szczególności z uwagi na bezpieczeństwo lub porządek publiczny. Cudzoziemcy ograniczeni są w zakresie prawa posiadania własności oraz wykonywania określonych zawodów .Cudzoziemiec przebywający w obrębie jurysdykcji jakiegoś państwa jest zobowiązany do respektowania jego ustawodawstwa i zarządzeń regulujących jego pobyt.
Dopuszczanie i wydalanie cudzoziemców na terytorium RP -
1 - O dopuszczeniu cudzoziemca na terytorium państwa decyduje samo państwo. Generalnie w RP cudzoziemiec może przekroczyć granicę oraz przebywać na jej terytorium jeżeli posiada ważny dokument podróży oraz wizę o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Przekroczenie granicy może być uzależnione od uiszczenia przez cudzoziemca opłaty związanej z wjazdem. Ponadto cudzoziemiec powinien posiadać lub mieć udokumentowane posiadanie środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na terenie RP.W ruchu wizowym państwo nie ma obowiązku uzasadniania swych decyzji.
2 - Wydalanie cudzoziemców odbywa się wg określonej procedury zawartej w rozdziale 8 ustawy o cudzoziemcach oraz w protokole 4 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Istnieje zakaz zbiorowego wydalania cudzoz.
Cudzoziemcowi wydaje się decyzję o wydaleniu z terytorium RP:
a - jeżeli przebywa na terytorium bez wymaganej wizy , zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE
b - jeżeli wykonywał pracę niezgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo podjął działalność gospodarczą niezgodnie z obowiązującymi przepisami
c - nie posiada środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na terytorium RP
d - jeżeli jego dane są wpisane do wykazu cudzoziemców , których pobyt na terytorium RP jest niepożądany
e - jego dalszy pobyt stanowiłby zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego albo naruszałby interes RP
f - niezgodnie z przepisami przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę
g - dobrowolnie nie opuścił terytorium RP w terminie określonym w decyzji
h - nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych
i - zakończył odbywanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w RP za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe
j - został skazany w RP prawomocnym orzeczeniem na karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu i istnieją podstawy do przeprowadzenia postępowania o przekazanie go za granicę w celu wykonania orzeczonej wobec niego kary.
Cudzoziemcowi , który posiada zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE nie wydaje się decyzji o wydaleniu .
Zasady Traktowania Cudzoziemców Uprzywilejowanych
Cudzoziemcy uprzywilejowani to tacy którym wolno to czego innym nie wolno oraz którzy są zwolnieni z obowiązków do których inni są zobowiązani.
Do spraw stosunków dyplomatycznych państwo posiada :
Organy wewnętrzne - należą do nich parlament , głowa państwa , premier i rząd , minister spraw zagranicznych , ministerstwo spraw zagranicznych
Organy zewnętrzne - dzielą się na stałe i tymczasowe .Do stałych zalicza się ambasady , poselstwa , urzędy konsularne , stałe misje przy organizacjach międzynarodowych i inne stałe przedstawicielstwa i misje. Do tymczasowych zaliczane są wszelkie misje ad hoc o charakterze dyplomatycznym jak np. delegacje biorące udział w konferencjach międzynarodowych , organizacjach międzynarodowych , rokowaniach , przedstawiciele państw w różnych komisjach międzynarodowych oraz misje specjalne a także oddziały wojskowe oraz okręty wojenne państw znajdujące się poza granicami państwa wysyłającego .Rolę tymczasowych organów reprezentujących państwo za granicą spełnia również głowa państwa , szef rządu , minister spraw zagranicznych i inni ministrowie podczas ich tymczasowego pobytu za granicą np.w misji specjalnej.
Przywileje i immunitety przyznawane są państwu wysyłającemu , w celu zabezpieczenia skutecznego wykonywania funkcji przez misje dyplomatyczne reprezentujące ich państwo , a nie po to , aby zapewnić korzyści poszczególnym osobom. Przywileje i immunitety służą więc bezpośrednio celowi utrzymania i rozwijania stosunków między podmiotami prawa międzynarodowego. Łączą się więc one nie z osobami , lecz funkcjami . Służą one zapewnieniu swobody wykonywania funkcji głównie przez uwolnienie osób korzystających z przywilejów i immunitetów od wszelkich form przymusu i zapewnienia im bezpieczeństwa osobistego.
Osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dzielą się na cztery grupy .
1.do pierwszej zaliczane są osoby korzystające w pełni ze zwyczajów i immunitetów dyplomatycznych - a mianowicie: szef misji dyplomatycznej oraz pozostali członkowie personelu dyplomatycznego misji , jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, nie będący obywatelami państwa przyjmującego .Z przywilejów i immunitetów nie będą korzystać małżonkowie mieszkający oddzielnie , żyjący w separacji oraz dzieci będące na własnym utrzymaniu i mieszkające oddzielnie.
2.do drugiej grupy należą członkowie personelu administracyjno - technicznego / sekretarze , szyfranci , lekarze , kierowcy /. Korzystają oni z przywilejów i immunitetów , z tym jednak , że immunitet jurysdykcji cywilnej i administracyjnej państwa przyjmującego nie stosuje się do czynności dokonanych przez nich poza obowiązkami służbowymi , a przywileje i immunitety dotyczące zezwolenia na wwóz oraz zwolnienia z wszelkich opłat celnych , podatków i innych pokrewnych należności dotyczą tylko przedmiotów wwiezionych w okresie pierwszego urządzania się.
3.trzecią grupę stanowią członkowie personelu służby misji , nie będący obywatelami państwa przyjmującego ,
4. czwartą grupę służący prywatni także nie będący obywatelami państwa przyjmującego.
Trzecia grupa korzysta jedynie z immunitetu w sprawach służbowych i zwolnieniu od podatków od wynagrodzenia , a czwarta grupa tylko z tego ostatniego przywileju oraz ewentualnie z przywilejów i immunitetów przyznawanych przez państwo przyjmujące.
Rodzaje Przywilejów
1.NIETYKALNOŚĆ OSOBISTA
2. NIETYKALNOŚĆ POMIESZCZEŃ MISJI
3.MAJĄTEK MISJI DYPLOMAT.
4. ARCHIWA, DOKUMENTY I KORESPONDENCJA MISJI
5. IMMUNITET JURYSDYKCYJNY - oznacza nie podleganie jurysdykcji państwa przyjmującego w zakresie jego jurysdykcji karnej , cywilnej i administracyjnej .
6.IMMUNITET KARNY -Osoba dyplomaty jest zwolniona z odpowiedzialności prawno-karnej. Nie podlega orzecznictwu sądów karnych. Immunitet ten wyłącza całkowicie właściwość sądów karnych i organów śledczych . Nie można stosować żadnych sankcji. Dyplomata nie może być bez swej zgody przesłuchiwany w charakterze świadka Nie można przeciwko dyplomacie wszczynać postępowania sądowego. Nie można takiej osobie doręczać żadnych wezwań .Istnieje możliwość zwracania się do nich z prośbą za pośrednictwem ministra spraw zagranicznych państwa przyjmującego o wyjaśnienia i zaznania na piśmie , jednak odpowiedź na taką prośbę należy wyłącznie do dobrej woli adresata.. Od zasady immunitetu jurysdykcji karnej istnieją dwa wyjątki a mianowicie: osoby korzystające z tego immunitetu mogą podlegać jurysdykcji karnej państwa przyjmującego jedynie w razie uprzedniego wyraźnego zrzeczenia się przez państwo wysyłające immunitetu od jurysdykcji karnej lub także po upływie terminu wyznaczonego przez państwo przyjmujące do opuszczenia jego terytorium w razie uznania danej osoby za persona non grata , po upływie którego wygasa także immunitet od jurysdykcji karnej.
7.IMMUNITET OD JURYSDYKCJI CYWILNEJ I ADMINISTRACYJNEJ
Ponadto dodatkowo dyplomaci zwolnieni są od opłat , podatków i ubezpieczeń społecznych .Posiadają przywileje : prawo używania flagi i godła państwa wysyłającego oraz przywilej korzystania z radiostacji i szyfrów.
P R A W A C Z Ł O W I E K A
są to powszechne prawa moralne o charakterze podstawowym , przynależne każdej jednostce w jej kontaktach z państwem .Ich istnienie opiera się na trzech zasadniczych przesłankach :
- każda władza jest ograniczona
- każda jednostka posiada sferę autonomii , do której nie ma dostępu żadna władza
- każda jednostka może się domagać od państw ochrony jej praw.
Źródłem i podstawą praw i wolności człowieka jest PRZYRODZONA NIEZBYWALNA GODNOŚĆ OSOBOWA CZŁOWIEKA.
Związana jest ona z samą istotą człowieczeństwa i wynika z faktu bycia człowiekiem .
UNIWERSALNOŚĆ PRAW CZŁOWIEKA
Podmiotowa -przysługuje każdemu człowiekowi niezależnie od jego indywidualnych cech/rasy , płci , inteligencji itp./
Przedmiotowa - chronią różne kategorie dóbr istotnych z perspektywy ludzkiej egzystencji
- dobra osobiste / np. prawo do życia , wolność od tortur/
- dobra polityczne / prawo wyborcze /
- dobra gospodarcze / prawo do własności /
- dobra socjalne / prawo do zabezpieczenia społecznego /
- dobra kulturalne / prawo do nauki /
Terytorialna - służą człowiekowi pod każdą szerokością i długością geograficzną
Niezbywalność Praw Człowieka - człowiek nie może być skutecznie pozbawiony praw człowieka , ani sam nie może się skutecznie ich wyzbyć.
Prawa człowieka mają charakter uniwersalny i należą do wszystkich ludzi żyjących w każdym społeczeństwie Ponadto mają charakter podstawowy, tzn iż nie trzeba ich uzasadniać , powołując się na jakiekolwiek inne prawa. Prawa człowieka regulują stosunki między jednostką i państwem , jego organami i funkcjonariuszami sprawującymi władzę na różnych szczeblach.
Funkcje praw człowieka:
1.Ochrona wolności jednostki przed jej naruszeniem przez państwo
2Konieczność stworzenia przez państwo możliwości realizacji praw jednostki
3.Ochrona przez państwo praw i wolności jednostki przed naruszeniami przez inne osoby.
Prawa człowieka to prawa indywidualne nie zaś zbiorowe - ich podmiotem jest pojedynczy człowiek.
Rozróżnia się 2 grupy praw człowiek.
1.Prawa Materialne - to konkretne wolności i prawa przysługujące człowiekowi / np. wolność sumienia , wyznania , prawo do nauki itp./
Prawa materialne dzielą się na :
- prawo - obowiązek rządzących zrobienia czegoś czynnie dla każdego z obywateli państwa
-wolność - to nałożone na rządzących zakazy ingerowania w określone obszary życia.
Jeśli mam prawo to obowiązkiem władzy jest coś dla mnie zrobić
Jeśli przysługują mi wolności to państwo ma się od działania wstrzymać
2.Prawa Proceduralne - procedury pozwalające każdemu skutecznie bronić swoich praw przed ich naruszeniem.
Prawa i Wolności człowieka:
1.Prawo do życia 2.Zakaz tortur
3.Zakaz niewolnictwa i przymusowej pracy 4.Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego 5.Prawo do rzetelnego procesu sądowego 6.Zakaz karania bez podstawy prawnej 7.Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego , mieszkania i korespondencji 8.Wolność myśli , sumienia i wyznania 9.Wolność wyrażania opinii 10.Wolność zgromadzania się i stowarzyszania
11.Prawo do zawarcia małżeństwa
12.Prawo do skutecznego środka odwoławczego 13.Zakaz dyskryminacji
14.Uchylenie stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego
Pierwszym międzynarodowym dokumentem odnoszącym się do ochrony praw człowieka jest uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 10.12.1948r. POWSZECHNA DELKARACJA PRAW CZŁOWIEKA - zamieszczone tam są podstawowe prawa i wolności :
- prawo polityczne i obywatelskie
- prawo ekonomiczne , kulturalne i społeczne
- prawa solidarności międzyludzkiej
* prawo do życia w przyjaznym środowisku
* prawo do dziedzictwa kulturowego
W dniu 4.11.1950 r. zawarto w Rzymie w ramach Rady Europy EUROPEJSKĄ KONWENCJĘ PRAW CZŁOWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOŚCI - akceptacja zasad Konwencji stała się istotnym kryterium stanu demokracji w państwach i kulturowej bliskości zachodnioeuropejskiego regionu , w konsekwencji również jednym z podstawowych warunków przyjęcia nowych państw do Rady Europy.
Polska przyjęła 19.01.1993 r., ostatnia Rosja 05.05.1998 r.
Ważnym instrumentem uzupełniającym Europejską Konwencję Praw Człowieka jest Europejska Konwencja w sprawie Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu przyjęta przez Komitet Ministrów Rady Europy 26.06.1987r./weszła w życie 1.02.1989r/
Polska podpisała 10.10.1994r., obowiązuje od 01.02.1995 r.
Ponadto 28.01.1981r.państwa członkowskie Rady Europy przyjęły Konwencję o Ochronie Osób w Związku z Elektronicznym Przetwarzaniem Danych o Charakterze Osobistym/weszła w życie 1.10.1985r/
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA - w maju 1994r. otwarto do podpisu Protokół nr 11 tworzący nowy etap funkcjonowania konwencji. W wyniku tego rozpoczął działalność od 1.11.1998r.Trybunał Praw Człowieka stając się stałym i jedynym organem powołanym do rozpatrywania wszystkich skarg , zaś Europejska Komisja Praw Człowieka zakończyła działalność z dniem 31.10.1999r.
Trybunał składa się z sędziów , których liczba jest równa liczbie państw stron Konwencji .Sędziów Trybunału wybiera Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy Sędziowie są niezawiśli i działają w imieniu własnym a nie jako reprezentanci państw.
Aby skarga indywidualna była rozpatrzona przez Trybunał muszą być spełnione pewne kryteria dopuszczalności skargi:
1wyczerpano wszystkie dostępne środki odwoławcze w kraju
2.zachowano limit 6 miesięcy od krajowej decyzji ostatecznej w sprawie
3.skarżący jest bezpośrednią bądź pośrednią ofiarą naruszenia prawa
4.nie jest anonimowa
5.nie jest , co do istoty identyczna ze sprawą już rozpoznaną przez Trybunał
6.nie jest rozpatrywana przez inną instytucję międzynarodową
7.nie stanowi tzw. nadużycia prawa do skargi / skarga jest wykorzystywana w celach politycznych/
8.nie jest w sposób oczywisty bezzasadna / jej podstawą nie są prawa wolności ustanowione w Konwencji/
9.skarga może być składana w języku narodowym skarżącego
Skargi kierowane przeciwko Polsce mogą dotyczyć tylko spraw mających miejsce po 30.iv 1993r./ data zakończenia procedury ratyfikacyjnej/
Trybunał rozpatruje sprawy w oparciu o swój statut. Jest on organem jednoinstancyjnym. Na straży wykonywania wyroków stoi Komitet Ministrów Rady Europy.
DZIAŁALNOŚĆ PAŃSTWA A OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA
Większość praw materialnych to prawa ograniczone. Jedynie wolność od tortur i wolność od niewolnictwa nie może być ograniczona w żadnych okolicznościach. Ograniczenia dopuszczalne są tylko ze względu na konkretne cele i można to robić jedynie USTAWĄ
SYSTEM MIĘDZYNARODOWY OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI CZŁOWIEKA
- Karta Narodów Zjednoczonych (1945)
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (Paryż 10.12. 1948)
- Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)
- Dokumenty wyspecjalizowane
System EUROPEJSKI ZWIĄZANY Z RADĄ EUROPY:
-Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950)
-Europejska Karta Socjalna (1961-1966)
-Dokumenty wyspecjalizowane
SYSTEMY REGIONALNE
-Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów ( 1981)
- Amerykańska Konwencja Praw Człowieka (1969)
- Arabska Karta Praw Człowieka (1994)
SYSTEMY UNIWERSALNE:
Karta Narodów Zjednoczonych - podpisana 26.06.1945r. weszła w życie 24.10.1945r.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - ZO ONZ (10.12.1948r.)
MIĘDZYNARODOWE PAKTY PRAW CZŁOWIEKA - 1966:
- Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych , Kulturalnych
- Międzynarodowy PAKT Praw Obywatelskich i Politycznych 16.12.1966r.
Polska ratyfikowała w/w 03.03.1977r.
oraz
Umowy Szczegółowe
- Konwencje w sprawie likwidacji wszystkich form dyskryminacji rasowej
- konwencje przeciwko torturom
RADA EUROPY Londyn 1949 r.
Pałac Europy w Strasburgu Francja
Struktura Organizacyjna Rady Europy
Komitet Ministrów - organ decydujący RE w którym zasiadają ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, uchwala konwencje , przyjmuje rekomendacje w celu wykonania wspólnej polityki, przyjmuje nowych członków , uchwala program organizacji i jej budżet.
Zgromadzenie Parlamentarne- organ opiniodawczo-doradczy o pewnych uprawnieniach decyzyjnych. Wybór sekretarza generalnego i sędziów Trybunału Praw Człowieka . Uchwalone przez ten organ dokumenty wyznaczają ogólne kierunki dla ministrów , rządów , parlamentów i partii politycznych.
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych- organ konsultacyjny , reprezentuje władze lokalne i regionalne zajmuje się autonomią lokalną , ochrona zdrowia , ochroną środowiska kulturą i edukacją.
Sekretariat - ( z sekretarzem generalnym) - sekretarz reprezentuje organizację na zewnątrz i z sekretariatem prowadzi bieżącą działalność , politykę Rady Europy.
EUROPEJSKI NSYSTEM OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA - związany z Radą Europy :
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - Rzym 4.11.1950r ,weszła w życie 08.09.1953rPolska stroną Konwencji - 19.01.1993r.
Europejska Karta Społeczna - Turyn 18.10.1961r.zrewidowana Strasburg - 03.05.1996r.
Umowy Szczegółowe
- Europejska Konwencja o Zapobieganiu Torturom lub poniżającemu albo nieludzkiemu traktowaniu albo karaniu ( 26.11.1987r)
- Konwencja o Ochronie osób w Związku z Automatycznym Przetwarzaniem Danych Osobowych (28.01.1981r.)
POLSKA CZŁONKIEM Rady Europy - 26.11.1991r.
Polska stroną Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności od 19.01.1993r
Polska w dniu 01.05.1993r.uznała kompetencje Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka także w zakresie skarg indywidualnych.
Europejska Konwencja Praw Człowieka - prawa i wolności przysługują:
- obywatelom danego państwa
- cudzoziemcom
- obywatelom innych państw
- uchodźcom
- bezpaństwowcom
Każdy człowiek podlegający jurysdykcji danego państwa jest adresatem praw i wolności EKPCz.
POLICJA A PRAWA CZŁOWIEKA
Trzy płaszczyzny odniesień praw człowieka do policji:
1.Policjant jako stróż prawa - jako jeden z najważniejszych organów porządku prawnego może i powinna chronić prawa i wolności człowieka.
2. Policjant jako potencjalny naruszyciel praw człowieka- policja w trakcie swych urzędowych działań powinna przestrzegać praw i wolności człowieka - art. 14 Ustawy o Policji.
3. Policjant jako jednostka - powinien być traktowany jako podmiot praw i wolności oraz podlegać szczególnej ochronie.
W państwie prawa człowiek może czynić to wszystko co nie jest wyraźnie zabronione przez prawo , natomiast państwo lub jego funkcjonariusze np.policji - tylko to na co im prawo zezwala.
STANDARDY PRAW CZŁOWIEKA W PRACY POLICJI -
1..poszanowanie prawa i praw człowieka - policjant musi szanować tak samo prawa wszystkich bez względu na ich pozycję społeczną , pochodzenie , religię czy inne cechy
2..Prawa Człowieka mogą być ograniczone - policjant nie może sam ograniczać praw innych osób , może to robić tylko na podstawie prawa i gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie dla ochrony ściśle określonych wartości
3.policjant powinien w każdej sytuacji przestrzegać prawa. Powinien również przeciwstawiać się naruszeniu prawa przez innych policjantów . Żadne okoliczności nie zwalniają policjanta od odpowiedzialności za takie czyny popełnione w związku ze służbą jak : - zabójstwo - stosowanie kar cielesnych - okaleczenie - torturowanie - poddawanie eksperymentom itp.
Przestępstwa nie będą nigdy potraktowane jako wykonywane w ramach obowiązków służbowych.
Przestępstwo Transnacjonalne:
Czyn , który ze względu na charakter sprawy sposób i okoliczności jego popełnienia bądź skutki , nosi charakter ponad graniczny i ponadnarodowy /ponadpaństwowy/a w związku z tym ściganie i karanie jego sprawcy nie jest możliwe bez współpracy międzynarod. i bez udziału pmp. Np. terroryzm, fałszerstwa międzynar., Wszyskie są p-stwami konwencyjnymi. Sprawcą przestępstwa transnacjonalnego może być wyłącznie osoba fizyczna lub grupa osób fizycznych.
Przestępstwo konwencyjne - czyn popełniany przez osobę fizyczną naruszający wartości lub interesy istotne dla wielu państw , o którego bezprawności i ściganiu na zasadzie represji wszechświatowej państwa te decydują w konwencji wielostronnej.
Przestępstwo konwencyjne może mieć zasięg krajowy lub postać p-stwa transnacjonalnego .Przykładami p-stw konwencyjnych są :
-utrzymywanie w niewolnictwie
- handel ludźmi -nielegalny obrót środkami odurzającymi i psychotropowymi -fałszerstwo pieniędzy -czyny przeciwko bezpieczeństwu narodowemu , lotnictwu cywilnemu -czyny skierowane przeciwko osobom posiadającym przywileje i immunitety międzynerod.
- piractwo morskie
Konwencja Narodów Zjednoczonych Przeciwko Międzynarodowej Przestępczości Zorganizowanej - 15.XI 2000r.Palermo - sesja wyjazdowa ZO ONZ
W ramach organizacji międzynarodowych ważną rolę w kształtowaniu tej współpracy odgrywa ONZ oraz jej organy:
- Zgromadzenie Ogólne
- Rada Gospodarczo-Społeczna
- Sekretariat Generalny
oraz liczne ciała pomocnicze takie jak :
- komisje prawa międzynarodowego
- kongresy Narodów Zjednoczonych
Wyspecjalizowane organizacje ONZ zajmujące się zwalczaniem i zapobieganiem przestęp.:
UNESCO -organizacja narodów zjednoczonych ds. oświaty nauki i kultury( kradzieże dzieł sztuki oraz ich przemyt)
WHO - światowa organizacja zdrowia
FAO - organizacja narodów zjednoczonych ds. wyżywienia i rolnictwa ( nielegalna produkcja , przetwarzanie i handel środkami odurzającymi i psychotropowymi)
ICAO - organizacja międzynarodowa ds. lotnictwa cywilnego ( czyny bezprawne ds. lotnictwa cywilnego)
ITU -międzynarodowy związek telekomunikacyjny( nielegalny przekaz radiowy)
IMO - międzynarodowa organizacja morska ( czyny przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej)
ILO - międzynarodowa organizacja pracy ( praktyki uzależniające człowieka w stopniu zbliżonym do niewolnictwa)
IAEA - międzynarodowa agencja energii atomowej ( zagadnienia nielegalnego obrotu materiałami radioaktywnymi)
Instrumentami ONZ w walce z p-ścią są Konwencja przeciwko nielegalnemu obrotowi środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi z 1988r. i Konwencja z 2000 przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej czy Konwencja przeciwko korupcji 31.X 2003r.
W ramach Rady Europy przyjęto wiele instrumentów do walki z organizacjami przestępczymi np.
-Europejska Konwencja o Pomocy Prawnej w Sprawach Karnych - 1959r.
- Konwencja w Sprawach Prania Dochodów Pochodzących z Przestępstwa Ich Ujawniania , Zajmowania i Konfiskaty - 1990r
- Europejska Konwencja o zwalczaniu terroryzmu - 1977r.
- Europejska Konwencja o Ekstradycji - 1957r.
27.01.1999r. - Konwencja Prawno - Karna w Sprawie Korupcji
08.01.2001r. - Konwencja o Cyberprzestępczości.
INTERPOL- siedziba Lion / międzynarodowa organizacja policji kryminalnych/ - organizacja działa już ponad 80 lat. W 2000 roku członkami Interpolu było 186 państw. Interpol powstał w roku 1923 jako Międzynarodowe Komisje Policji Kryminalnych. Od 1956roku organizacja nosi nazwę Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnych INTERPOL.W 1975r. Interpol uzyskał prawo do współpracy z Radą Gospodarczą ONZ . Od 1996r. otrzymał status stałego obserwatora przy zgromadzeniu ogólnym ONZ.
Struktura Zgromadzenie Ogólne , Komitet Wykonawczy tzw Sekretariat Generalny - na co dzień kierujący pracą organizacji z sekretarzem wybieranym na 5 lat.
W Polsce w KGP w Biurze Gabinecie Komendanta Policji działają dwa twory do kontaktów międzynarodowych tj,Wydział Rozwoju i Międzynarodowej Współpracy Policji oraz Biuro Wywiadu Kryminalnego , które są odpowiedzialne za współpracę wszystkimi dostępnymi kanałami z partnerami zagranicznymi - Interpolem , Europolem ,Baldcomem oraz zagranicznymi i krajowymi oficerami łącznikowymi.
W walce z przestępczością międzynarodową Interpol wykorzystuje różne instrumenty , które są publikowane na wniosek państw członkowskich przez Sekretariat Generalny , np. 6 kategorii kolorów oznaczających różne dziedziny:
czerwone - poszukiwania w celu aresztowania i ekstradycji
żółte - wszczęcie poszukiwań osób zaginionych
niebieskie - uzyskanie dodatkowych danych o osobie lub informacji o nielegalnej działalności
czerwone - ustalenie tożsamości nie zidentyfikowanych zwłok
zielone - ostrzeżenie o osobach , które popełniły przestępstwo i prawdopodobnie mogą popełnić takie same w innym kraju
pomarańczowe - informacje o osobach , które mogą posiadać ukrytą broń lub materiały wybuchowe oraz inne niebezpieczne przedmioty
Budżet organizacji składa się ze składek organizacji członkowskich
.Języki oficjalne to : angielski , francuski , hiszpański, arabski.
EUROPOL - Międzynarodowa Organizacja Rządowa w Ramach UE.
O jego powstaniu zadecydowały państwa członkowskie Unii Europejskiej zawierając Traktat z Mastrich 7.02.1992r.
2.VI 1993r, w Kopenhadze ministrowie spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw członk.UE przyjęli porozumienie o utworzeniu Europejskiej Jednostki Narkotykowej z czasem przemianowanej na EDU - Europol Druks Unit. Do podstawowych zadań EDU należało zwalcznie przestępczości narkotykowej.
26.VI 1995r. przyjęto konwencję Europolu i tym samym EDU zostało wchłonięte do tej organizacji.
EUROPOL jest podmiotem prawa międzynarodowego. Siedziba Haga w Holandii. Jego funkcjonariusze posiadają immunitety i przywileje międzynarodowe. Obecnie personel liczy około 500 osób, z czego 80 to oficerowie łącznikowi, którzy reprezentują różne jednostki organów ścigania / policji , żandarmerii , straży granicznej , czy służb celnych ) . Oficerowie łącznikowi są nadal funkcjonariuszami organów ścigania kraju i odpowiadają przed swoimi władzami krajowymi - oni wspólnie z innymi pracownikami Europolu / analitykami , ekspertami / obsługują w wymiarze 24 godzinnym wszystkich partnerów organizacji. Europol utrzymuje kontakty z władzami państw członkowskich poprzez tzw.Krajowe Jednostki ds. Współpracy z Europolem oraz oficerów łącznikowych Europolu.
Europol wspomaga państwa założycielskie poprzez :
1. ułatwienie wymiany danych osobowych i nieosobowych pomiędzy oficerami łącznikowymi w Europolu
2. wykonywanie analiz operacyjnych , raportów strategicznych oraz analiz kryminalnych w oparciu o informacje dostarczone przez państwa członkowskie lub uzyskane z własnych źródeł.
3. wsparcie techniczne organizacji w trakcie postępowań i operacji prowadzonych przez organy ścigania państw członkowskich .
Struktura Europolu
Zarząd -Dyrektor -Kontroler Finansowy
Polska członkiem UE - 1.05.2004r.
Polska członkiem Europolu 1.XI.2004r.Przed wejściem do UE Polska utrzymywała kontakty z organizacją na podstawie Umowy o Współpracy Polskiej Policji i Straży Granicznej z Europejskim Biurem Policji EUrOPOL 3.X.2001
Najważniejsze akty międzyn. Dot. działań Policji tzw. SYSTEM UNIWERSALNY:
1. Mięxzyn. Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych - ZO ONZ - 16.12.1996 r.
2. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania - ZO ONZ 10.12.1984 r.
3. Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego - ZO ONZ w Rezolucji nr 34/169 z 17.12.1979 r.
3. Podastawowe zasady użycia siły oraz brobi palnej przez f-szy porządku prawnego - VIII Kongres Narodów Zjedn. 27.08-07.09.1990 r. Hawana
SYSTEM EUROPEJSKI
1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - Rzym 4.11.1950 r. weszła 03.09.1953
2. Europ. Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu - RE Strasburg 26.11.1987 r. weszła 01.02.1989 r.
3.Konwencja o ochronie osób związanych z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych - RE 28.01.1981 - weszła 01.10.1985 r.
4. Deklaracja o policji - anek do rezolucji 690 - 08.05.1979 r
5. Korzystanie z danych osobowych przez służby policyjne - Zalecenie R/87/15 Kom. Minis. RE - 17.09.1987 r. System - wszystkie dokumenty wzięte razem do kupy tworzą system