1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa substancji: Izobutylen [1-buten]

Wzór konstytucyjny: (CH3)2C=CH2

Wzór sumaryczny: C4H8

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag

Nr

CAS

Nr

EINECS

Symbol ostrzegawczy

Symbol

zagrożenia (R)

izobutylen

100

115-11-7

204-066-3

F+

12

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Gaz skrajnie łatwo palny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Izobutylen działa słabo drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Izobutylen to gaz będący naturalnym produktem rozkładu biologicznego, głównie roślin.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: Izobutylen ulega przemieszczaniu do dolnych warstw atmosfery. Z toksykologicznego punktu widzenia nie wykazuje żadnego działania chemicznego. Duszące działanie izobutylenu jest proporcjonalne do stężenia w atmosferze, a tym samym do stopnia zmniejszenia się w niej zawartości tlenu.

Usunąć poszkodowaną osobę ze skażonego izobutylenem środowiska na świeże powietrze. Osoby ratujące muszą wchodzić do ubogiej w tlen atmosfery z aparatami oddechowymi. W razie potrzeby zastosować sztuczne oddychanie.

Skażoną skórę przemyć czystą wodą, a następnie wodą z mydłem.

Skażone oczy przemywać czystą wodą przy wywiniętych powiekach przez 10-15 minut.

Do czasu transportu do szpitala zapewnić spokój, ciepło, świeże powietrze.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:

Gaz skrajnie łatwo palny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Butle z izobutylenem narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wytwarzania się mieszanin wybuchowych z powietrzem. Nie dopuścić do przedostania się izobutylenu do kanalizacji ze względu na możliwość eksplozji. Zanieczyszczone powietrze nasycać rozproszoną wodą.

Środki gaśnicze:

Stosować pianę odporną na alkohol, gaśnice proszkowe, ditlenek węgla, wodę; zagrożone butle i zbiorniki polewać intensywnie strumieniami wody.

Zalecenia szczegółowe:

Zagrożony obszar odgrodzić zgodnie z kierunkiem wiatru. Zagrożone butle wywozić w bezpieczne miejsce. Butle objęte pożarem, o ile warunki na to pozwalają, powinny wypalić się do końca.

Sprzęt ochronny strażaków:

Aparaty izolujące drogi oddechowe. Eksplozymetr. Stanowiska ochronne.

Uwaga dodatkowa:

W ogniu powstaje ditlenek węgla i para wodna.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:

Ogłosić alarm. Zlikwidować wszelkie źródła ognia oraz iskrzenia. Odciąć źródła ciepła. Osoby postronne wyprowadzić poza zagrożony obszar w kierunku „pod wiatr”.

Zalecenia szczegółowe, ochrony osobiste:

Skutki awarii likwidują osoby przeszkolone, wyposażone w aparaty oddechowe, ponieważ izobutylen wypiera tlen z powietrza.

Osoby dokonujące jakichkolwiek czynności związanych z akcją ratowniczą w skażonej izobutylenem atmosferze powinny być ubezpieczane jeszcze przez dodatkowe dwie osoby. Jedna osoba asystuje wewnątrz skażonego pomieszczenia (obiektu, którym mogą być również zbiorniki, kanały, studzienki kanalizacyjne, studnie, zagłębienia terenowe i inne), ze względu na fakt, że izobutylen jest cięższy od powietrza. Druga osoba, znajdująca się na zewnątrz tego pomieszczenia (obiektu), w każdej chwili musi być gotowa do udzielenia lub sprowadzenia pomocy. Skażone pomieszczenia (obiekty) muszą być intensywnie wentylowane świeżym powietrzem. Dokonać pomiarów eksplozymetrycznych. Nie można używać narzędzi wytwarzających iskry przy uderzeniach o twardą powierzchnię.

Metody utylizacji:

Kontrolowane spalanie - zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

7.1.

Zaleca się podejmowanie środków ostrożności podczas przemieszczania i magazynowania izobutylenu, ponieważ materiał został sklasyfikowany jako skrajnie łatwo palny; tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Należy unikać źródeł ciepła, zaiskrzeń i otwartego płomienia. W pomieszczeniach zamkniętych stosować wydajną wentylację mechaniczną. Zainstalować urządzenia gaśnicze. Temperatura wewnątrz pomieszczeń nie powinna przekraczać 35oC. Pomieszczenie powinno posiadać lekką konstrukcję dachu i być dobrze wentylowane. Butli nie wolno rzucać, przewracać, toczyć, uderzać, używać do celów niezgodnych z ich przeznaczeniem. Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym.

7.2

Ładowanie, wyładowywanie i przenoszenie butli, zarówno napełnionych, jak i opróżnionych, o pojemności ponad 10 litrów, powinno być wykonywane z należytą ostrożnością przez co najmniej dwóch pracowników, odpowiednio zaznajomionych z tymi czynnościami.

7.3

Izobuten przechowuje się w stanie sprężonym, w odpowiednio wytrzymałych stalowych butlach (wytrzymałość sprawdzana okresowo), wyposażonych w zawory przykryte nakręcanymi kołpakami. Butle w dolnej części mają czterokątną podstawkę. Masa butli stalowej, w zależności od przeznaczenia, waha się w granicach 29-75 kg. Butle turystyczne wykonane są z blachy stalowej i przeważnie zawierają od 0,5 do 10 kg gazu płynnego. Miejscem przechowywania są w zasadzie pomieszczenia zamknięte. Izobutylen może być przechowywany pod wiatami, na równej podłodze, osłonięty przed działaniami promieniowania słonecznego.

7.4

Butle (napełnione lub opróżnione) powinny być przewożone z nałożonymi kołpakami ochronnymi oraz ze ślepą nakrętką ochronną na króćcu bocznym zaworu butlowego.

7.5

W przypadku zaistnienia awarii połączonej z wydostaniem się większej ilości izobutylenu do środowiska, zagrożone pomieszczenia oraz obszar określony jako strefa bezpieczeństwa wyizolowane są z otoczenia. Poza jego obręb wyprowadzane są osoby postronne. Skutki awarii likwidują osoby przeszkolone, wyposażone w ochrony dróg oddechowych.

7.6

Nad pomieszczeniami, w których znajdują się butle z izobutylenem, nie mogą być organizowane miejsca pracy.

7.7

W miejscach przeładunku butli z izobutylenem nie mogą przebywać osoby niezatrudnione przy tych pracach.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

Dla izobutylenu nie ustanowiono.

Dla podobnego we własnościach butanu:

NDS - 1800 mg/m3,

NDSCh - 3000 mg/m3.

Ochrona zbiorowa pracowników:

Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynach, wyciągi pneumatyczne na stanowiskach pracy, urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:

W warunkach normalnych nie są potrzebne. W razie konieczności aparaty oddechowe.

Ręce:

Rękawice ochronne robocze.

Oczy:

Okulary ochronne w szczelnej obudowie.

Skóra i ciało:

Ubrania ochronne robocze.

Inne informacje:

Przestrzegać ogólnych zasad higieny. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Po zakończeniu pracy umyć ręce. Zanieczyszczone ubranie wymienić. W pomieszczeniach zamkniętych wskazane jest okresowo dokonywać pomiarów eksplozymetrycznych.

Zapobieganie:

Wszędzie tam, gdzie możliwe jest występowanie większych koncentracji izobutylenu, należy przeprowadzać okresowe lub stałe pomiary eksplozymetryczne. Osoby, które wykazują wrażliwość na obecność gazowych węglowodorów alifatycznych, nie powinny pracować w atmosferze zawierającej izobutylen.

Uwaga: Przebywanie w atmosferze zawierającej ponadnormatywne ilości izobutylenu doprowadza do zatrucia, które może zakończyć się komplikacjami zdrowotnymi. Pomocniczymi badaniami są badania hematologiczne oraz ocena czynności wątroby i nerek.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1

Masa cząsteczkowa: 56,11 g/mol

9.2

Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych izobutylen jest bezbarwnym gazem, o typowym zapachu charakteryzującym niższe węglowodory alifatyczne.

9.3

Temperatura topnienia: -140oC

9.4

Temperatura wrzenia: -7oC

9.5

Gęstość: 2,582 g/m3 (20oC)

9.6

Gęstość gazu w stosunku do powietrza: 2,11

9.7

Temperatura zapłonu: 28oC

9.8

Temperatura samozapalenia: 465oC

9.9

Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: 1,8-8,8% obj.

9.10

Prężność par: 1700 hPa/21oC

9.11

Mieszalność z wodą i innymi rozpuszczalnikami: Izobutylen nie miesza się z wodą. Miesza się z acetonem, alkoholami, eterami, chloroformem.

9.12

Inne: Na skalę przemysłową izobutylen otrzymywany na drodze frakcyjnej destylacji ropy naftowej. Jest składnikiem eteru naftowego. Izobutylen stosuje się jako składnik paliw oraz do licznych syntez organicznych.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:

Izobutylen jest stabilny chemicznie. Reaguje z silnymi utleniaczami. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Reaguje wybuchowo z ditlenkiem chloru i silnymi środkami utleniającymi oraz z nadtlenkiem baru w wysokiej temperaturze.

Własności korozyjne:

Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

11.1

Drogi narażenia: oczy - w przypadku kontaktu z ciekłą mieszaniną,

skóra - w przypadku kontaktu z ciekłą mieszaniną,

spożycie - mało prawdopodobne,

wdychanie - tak.

11.2

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Skroplony izobuten, parując z powierzchni ciała, może spowodować odmrożenie.

11.3

Skutki zdrowotne narażenia ostrego:

Izobuten jest słabo czynny biologicznie. Wykazuje pewne działanie narkotyczne, mogące powodować zaburzenia ruchowe, a nawet omdlenie. Nie wykazuje żadnego działania chemicznego. Zaliczony został do gazów „duszących fizycznie”. Zanim osiągnie stężenie działające dusząco, staje się wcześniej przyczyną wybuchu. Przy zawartości mieszaniny gazowej w atmosferze przekraczającej 20%, występują objawy będące wynikiem hipoksji, tj. przyśpieszenie akcji serca i oddychania, utrudnienie koncentracji uwagi i precyzji ruchów. Przy większym stężeniu narasta duszność, pojawiają się zaburzenia świadomości, senność, nudności i wymioty. Przy stężeniach jeszcze większych - ponad 75% - spadek ciśnienia tętniczego krwi, utrata przytomności, drgawki i wreszcie zaburzenia oddychania poprzedzające śmierć.

11.4

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: W literaturze przedmiotu brak informacji odnośnie do zdrowotnych skutków przewlekłego zatrucia izobutylenem. Skutki takie mogą być odnotowywane po dłuższym czasie systematycznego narażenia, w szczególności dla układu nerwowego i narządów ruchu.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

W literaturze przedmiotu brak informacji odnośnie do szczególnych zagrożeń dla środowiska ze strony izobutylenu.

Wskaźnik ostrej toksyczności dla ssaków wynosi 1.

Zagrożenie dla wód właściwie nie występuje.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) wskazane jest powolne opróżniane butli i zbiorników z izobutenu. Spalać mały strumień gazu u wylotu rurki wyprowadzonej z zaworu. Operację przeprowadzać w wyznaczonych miejscach.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1

Nazwa stosowana w transporcie:

izobutylen lub 2-metylopropen

14.2

Numer ONZ:

1012

14.3

Klasa RID/ADR/IMO:

2

14.4

Kod klasyfikacyjny:

2F

14.5

Numer rozpoznawczy zagrożenia:

23

14.6

Numer indeksowy (EC)

601-012-00-4

14.7

Symbole niebezpieczeństwa (R):

12

14.8

Symbole bezpieczeństwa (S):

2-9-16-33

14.9

Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3 (materiał łatwopalny):

0x01 graphic

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:

0x08 graphic

Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:

„Substancja skrajnie łatwo palna.”

Symbole zagrożenia

R 12

Substancja skrajnie łatwo palna.

Symbole bezpieczeństwa

S 2

Przechowywać poza zasięgiem dzieci.

S 9

Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym.

S 16

Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.

S 33

Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym.

Uwaga: Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika.

16. INNE INFORMACJE

  1. Chemiczne określenie produktu, wzór chemiczny:

Izobutylen lub 2-metylopreopen

16.2 Znaczenie symboli:

F+

Substancja skrajnie łatwo palna.

Numer rozpoznawczy zagrożenia:

23

Gaz palny.

Znaczenie oznaczeń transportowych

Klasa 2-2F

Gaz palny.

Numer ONZ: 1012

2-metylopropen.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z Rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

Wydanie: I

Data wydania: 20.12.02

Strona/stron 7/8

Nazwa:

IZOBUTYLEN

Izobutylen