Andragogika

Hipnopedia- nauczanie podczas snu

PROGRAM:

1. pojęcie i przedmiot andragogiki;

2. potrzeby kształcenia ludzi dorosłych;

3. problemy kształcenia ustawicznego;

4. szkolnictwo dla dorosłych;

5. problemy kształcenia ludzi III wieku;

6. edukacja na odległość;

7. zasady, metody, formy i środki kształcenia osób dorosłych;

8. osobowość nauczyciela ludzi dorosłych;

9. problemy pomiaru ludzi dorosłych. Kontrola i ocena.

LITERATURA:

Malewski ,,Andragogika w perspektywie metodologicznej''

A. Turos ,,Andragogika ogólna''

J. Bogusz, Marczuk,, Problemy edukacji młodzieży i dorosłych w warunkach transformacji''

T. Aleksander ,,Wybrane problemy edukacji i wychowania dorosłych w okresie przekształceń ustrojowych''

W. Szewczuk ,,Psychologia człowieka dorosłego''

J. Delors ,,Raport edukacji''(Edukacja jest w nim ukryty skarb także dla dorosłych)

J. Bogusz ,,Metody aktywizujących studentów w procesie dydaktycznym szkół wyższych''

T. Wujek,, Wprowadzenie do dydaktyki dorosłych''

Z. Pietrasiński,, Rozwój człowieka dorosłego''

T:WPROWADZENIE DO ANDRAGOGIKI CZYLI NAUKI O KSZTAŁCENIU, CAŁOKSZTAŁCENIU I WYCHOWANIU OSÓB DOROSŁYCH.

PROBLEMY:

1. demograficzny spadek liczby ludności i postępujące starzenie się)

2. ekonomiczny(gospodarczo jest słabo rozwinięty)

3. problem pojawiający się z naszym wejściem do Unii Europejskiej

4. nowe zadania edukacji jako jednego z głównych czynników jednoczącej się Europy, cywilizacji oraz globalizacji.

Podstawą edukacji przez całe życie są fundamentalne zasady dydaktyczne tzw. cztery filary:

1. Uczyć się, aby wiedzieć

2. Uczyć się, aby działać

3. Uczyć się, aby żyć wspólnie

4. Uczyć się, aby być

Andragogika jest nauką młodzieńczą. Przedmiotem badań jest człowiek dorosły. Andragogika odpowiada na pytanie:

,,Jak wychować wychowanego?''

,,Jak zmieniać swoją osobowość, nawyki, poglądy, oceny, przyzwyczajenia?''

,,Jak postępować w zmieniających się sytuacjach?''

Życie ludzkie przebiega w czterech fazach:

1. dzieciństwo

2. młodość

3. wiek dojrzały (czas aktywności zawodowej)

4. starość

,,Słomiane psy. Myśl o ludziach i innych zwierzętach.''- książka

Człowiek nigdy nie zdoła zapanować, opanować rozwoju cywilizacji. Człowiek jest bezrozumny. Dominuje przekonanie, że edukacja ustawiczna dorosłych jest kluczem do budowania przyszłości, rządzenia samym sobą i podążania za cywilizacją. Nowoczesność jest obok człowieka. Edukacja ma przygotować dorosłego człowieka do opanowania siebie.

,,Wychowanie mimo wszystko”

Suchodolski dowodzi ,że edukacja dorosłych jest podstawą i ułatwi naprawę ludzkich serc. Jest przygotowaniem do podążania za rozwojem cywilizacji.

Zadania Strategii Edukacyjnej XXI wieku:

1. Wychowanie dla pokoju- gwarantem realizowania tego zadania jest wychowanie człowieka w człowieku.

2. Przygotowanie człowieka do udziału w ochronie środowiska naturalnego.

3. Potrzeba skuteczniejszego kształtowania umiejętności rozwiązywania problemów ekonomicznych, upośledzenie( umysłowe) społeczne, rozwijanie wrażliwości na ludzkie nieszczęście, cierpienie.

4. Wychowanie do dialogu-dialogu który niweluje zło, pozwala żyć w środowisku w którym ujawniają się różne przekonania oraz różnice.

5. Kształtowanie myślenia: racjonalnego, alternatywnego, humanistycznego oraz globalnego.

6. Silniejsze wiązanie kształcenia i wychowania z nauką(sięganie do różnorodnych sfer życia, do jego woli, uczuć, wyobrażenia; jest to apel od przedszkola do szkoły)

7. Wzbudzanie działalności edukacyjnej, dydaktycznej i wychowawczej odwagą i nadzieją

8. Konieczność formowania ludzi których cała postawa wyraża młodość (taką młodość, która oderwana jest od wieku)

T: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH KONIECZNOŚCIĄ NASZYCH CZASÓW. CZŁOWIEK DOROSŁY PODMIOTEM I PRZEDMIOTEM DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ.

Edukacja dorosłych stała się głównym nurtem XX wieku. Odkrywanie wiedzy.

DELORS TWÓRCA 4 FILARÓW EDUKACJI- OMÓWIENIE

1. Uczyć się, aby wiedzieć (po to aby zdobywać narzędzia zrozumienia)

2. Uczyć się, aby działać (aby oddziaływać na nasze środowisko)

3. Uczyć się, aby żyć wspólnie, żyć bezkonfliktowo, na wszystkich płaszczyznach swojej działalności)

4. Uczyć się, aby być ( uczyć się być dobrym człowiekiem, obywatelem. Człowiekiem który umie marzyć i urzeczywistniać swoje marzenia)

1. Opanowanie narzędzi wiedzy, która ułatwi posiadanie rozległego zakresu kultury ogólnej, z możliwością rozumienia otaczającego świata, wiedzy ogólnej, która służy rozwojowi zainteresowań i krytycyzmu. Nauczyć się jak czerpać naukę z otaczającego świata przez całe życie.

2. Zdobycie kwalifikacji do wykonywania konkretnego zawodu, przyszłej pracy, ale także do rozumienia interpretowania zmian technologicznych i ekonomicznych.

3. Nowa formuła edukacji umożliwia rozumienie drugiego człowieka i dostrzeganie współzależności.

4. Każdy człowiek powinien posiąść umiejętność samodzielnego i krytycznego myślenia, aby być zdolnym do niezależnych sądów decydowania o słuszności podejmowanych decyzji.

Edukacja historyczna miała charakter kompensacyjny a dziś staje się najczęstszą formą wychowawczo- dydaktyczną np. studia podyplomowe.

Edukacja dorosłych obejmuje taki rodzaj formalnych i nieformalnych działań edukacyjnych, które:

1. przedłużają i uzupełniają wykształcenie szkolne;

2. doskonalą kwalifikacje zawodowe;

3. ułatwiają zdobycie nowych kwalifikacji;

4. wzbogacają życie osobiste;

5. umożliwiają czynny udział w działalności polityczno- gospodarczej państwa.

Sokrates-wskazywał na kształcenie dorosłych.

Platon- obejmuje szacunku do prawa, tradycji, ludzi starszych, wiedzę z zakresu wykonywanego zawodu, pracy. Ujawnia optymizm oraz wiarę w uczucia dorosłego człowieka. Platon jest wybitnym twórcą starożytnej antropologii.

Tomasz More'a - filozof, renesans. opublikował książkę pt., Utopia'' opisuje w niej życie mieszkańców na wyspie utopia. Dwa podstawowe zadania wynikające z życia na wyspie to:

-obowiązek do pracy;

-obowiązek do nauki.

Tomasz Camponelle- XVI-XVII wiek. Wydał pracę ,,Państwo słońca''

1. obowiązek wszystkich ludzi do pracy

2. prawo do wykształcenia

3. prawo do dóbr materialnych.

Działało dużo instytucji kulturowo- oświatowych do których dostęp mieli wszyscy.

Jan Komeński napisał ,,Wielka dydaktyka'' nawoływał do powszechnego kształcenia całego państwa. Podkreślając ,że ludzie są zdolni do opanowania i przyswojenia wiedzy . Całożyciowa aktywność człowieka

motto: ,,Uczyć wszystkich wszystkiego''

Uniwersalna sztuka nauczania i wychowania wszystkich wszystkiego!!!

Współczesna andragogika zawdzięcza dużo Komeńskiemu. Określił on bowiem Siły pomagające w rozwoju człowieka ,opierające się na pracy, uczestnictwie w życiu zbiorowym, samokształceniu oraz samowychowaniu.

Motto:,, Całe życie jest szkoła”

Szymon M…. napisał książkę pt. ,,O szkołach czyli akademiach. Ksiąg złotych.'' Podkreślał, że wykształcenie jest ważne, był myślicielem, który domagał się kształcenia wojskowych.

Motto:,, Lepiej uczyć się później niż wcale”

,,Nikt Ne może obyć się bez wykształcenia''

Działacze Komisji Narodowej (edukacyjnej?) chcieli aby wychowanie i kształcenie dorosłych było równoległe prowadzone z nauczaniem młodzieży.

Europa- różne koncepcje rozwoju oświaty dorosłych:

XVIII wiek Anglia (okres rewolucji przemysłowej)

1. wymaganie wyższych kwalifikacji

2. zdobywanie wiedzy i umiejętności nie może się kończyć na nauce w szkole. Wzbogacanie wiedzy człowieka powinno trwać całe życie.

3. różne formy kształcenia dorosłych, zdobywa autonomię wobec kształcenia młodzieży. Ma swoją jakość.

Andragogika chroni przed niepowodzeniem i zniechęceniem do życia. Możemy przytoczyć tu następujący przykład: Dlaczego w szpitalach są ludzie którzy popełniają samobójstwa? Jednym słowem można odpowiedzieć ,że zostały zniechęcone do życia, nie otrzymały pomocy od drugiego człowieka, gdy jej najbardziej potrzebowali….

Andragogika ma za zadanie kształcić, jest najlepszą inwestycją jest inwestycja w człowieka !Andragogika zwraca się ku dorosłości. Czym jest dorosłość? Dorosłość jest podstawowym pojęciem andragogiki. Dorosłość to pojęcie trudne to zdefiniowania, gdyż nie można rozróżnić wieku dojrzałego od młodości.

Prakseologiczne i antropologiczne podejście do dorosłości:

- Prakseologiczne podejście nie sprzyja rozwojowi człowieka. Główne kryterium to gotowość, umiejętność podejmowania zachowań uznanych przez ogół za właściwe osobą dorosłym. Czyli prakseologiczny aspekt wskazuje na możliwość bycia dorosłym do bycia, funkcji, zadań wg. Prakseologa człowiek dorosły:

1. osiągnął dojrzałość społeczną, fizyczną i psychiczną

2. osiągnął dojrzałość emocjonalną

3. osiągnął dojrzałość kształtujące takie cechy jakimi są ufność, wytrwałość i solidarność.

To człowiek wewnętrznie zintegrowany, zdolny do samodzielnego myślenia i działania, przystosowujący się do nowych sytuacji życiowych.

-Z punktu widzenia antropologii filozoficznej i pedagogicznej ,,dorosłość nie stanowi kategorii zamkniętej w którymś momencie ludzkiej biografii. Człowiek nie jest dorosły lecz nieustannie staje się nim''

B. Suchodolski - człowiek pozostaje wciąż tym samym, nie jest nigdy póki żyje naprawdę takim samym człowiekiem. W każdym momencie swojego życia jest nie tylko ukształtowany ale wciąż się kształci. Człowiek dorosły ma nawyki, przyzwyczajenia- dorosłość osiągnięta w tym momencie jest osiągnięciem….

Według Tyszkowej dorosłość przejawia się w zdolności gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania wiedzy, doświadczeń. Dorosłość jest postrzegana poprzez:

1. niezależność ekonomiczną

2. obowiązki rodzinne

3. obowiązki zawodowe

4. odpowiedzialność za własne postępowanie

5. wyraża się w aktywności społecznej

6. w posiadanych wartościach

7. zdolności w opanowaniu i pracowaniu nad emocjami

8. samodzielności myślenia i działania

9. wyrażanie się w pokorze i przyjaźni

10. umiejętnością radzenia sobie z procesem starzenia się i śmiercią.

Pedagogika nie zajmuje się śmiercią. Twierdząc ,że

„Człowiek nie jest stary, tak długo jak jego marzenia przezwyciężają wypowiedziane przez niego żale i skargi”

Szuman określi cechy dorosłości:

1. Pozytywna działalność człowieka opiera się na kilku elementach:

1. kwalifikacje zawodowe i obywatelskich człowieka

2. umiejętności współżycia z innymi ludźmi

3. Maslow psycholog, hierarchia potrzeb,, pełen rozwój człowieka to otwartość na nowe doświadczenia, autonomię, zdolność do uczuć wyższych i integrację osobowości”.

1. Problematyzacja umysłu

1. to cecha objawia się w krytycznym i refleksyjnym ujmowaniu sensu życia.

1. Człowiek jest ogólną harmonią umysłu.

1. obiektywizacja własnego stosunku do ludzi i świata

Panowanie nad sobą i swoimi uczuciami

1. życiowa mądrość

2. dystans do wielu spraw( niepowodzenia szkolne, problemy rodzinne)

3. dążenie do rozwiązywania problemów a nie ucieczce przed nimi

4. samodzielności w myśleniu i działaniu

Wymienione cechy muszę się ściśle wiązać, musi powstać integracja.

T:Możliwośći edukacyjne ludzi dorosłych.

Przez długie lata sądzono, że życie ludzkie dzieli się na dwa okresy:

Młodość- przeznaczona na naukę

Lata późnej dojrzałości- aktywnego życia

Utrwaliło się przekonanie, ze w tym drugim okresie nie ma już czasu ma naukę.

William Janes ( lata działalności XIX i XX w.) był autorem ,,Zasad psychologii” Człowiek w wieku 25 r.ż. poza swoim zawodem nie może się już niczego nauczyć. Według niego po 25 r.ż. umysł człowieka rządzi rutyna.

John Tharndike- uczeń Janes'a podtrzymywał tą teorię, czyli uważał, że człowiek i jego umysł rozwija się tylko dzięki siłom wewnętrznym. 1928 r. książka pt.,, Uczenie się dorosłych”, która została opracowana przez Johna Tharndike odszedł w niej od teorii swojego mistrza. Napisał w niej, żę przy uczeniu się wiek odgrywa mała rolę. Dorośli mają przewagę nad dziećmi w nauce ponieważ posiadają cechy osobowości jak: jasność umysłu i …..

Według badań u ludzi zdrowych tylko cześć neuronów odumiera i to bardzo wolno. Komórki nerwowe wciąż tworzą nowe połączenia.

Udowodniono, ze starsi ludzie inaczej niż młodsi odbierają i przetwarzają bodźce, ale to nie znaczy ,że ich mózg jest mniej twórczy. Odpowiednio stymulowany nieustannie się rozwija i to bez względu na wiek.

Cechy dorosłych, które utrudniają naukę: droga życiowa, zaangażowanie społeczno- zawodowe, doświadczenia szkolne, zakres obowiązków rodzinnych, struktura czasu wolnego i lęk przedegzaminacyjny, brak umiejętności uczenia się , dolność uczenia się przedmiotów ,,X'' ( brak zdolności do uczenia np. matematyki)

Cechy pomagające w uczeniu się:

Uwaga- proces który ukierunkowuje czynności poznawcze na przedmiot, zjawisko. U dorosłego jest bardziej statyczna i trwała. Dobrze kształtowana uwaga pomaga w uczeniu się. Zakres uwagi u dorosłych jest szerszy niż u dziecka.

Spostrzeganie- układ procesów poznawczo-emocjonalnych. U dorosłego jest obiektywne i podlega woli i uwadze człowieka.

Wyobraźnia- tworzenie nowych wyobrażeń na podstawie wiedzy czy doświadczenia

Pamięć- reguluje zachowanie człowieka .Pamięć można nieustannie doskonalić.

Rola myślenia w edukacji dorosłych.

Myślenie umożliwia wytworzenie nowych informacji. Jest to proces twórczy. Myślenie człowieka dorosłego związane jest z wyrazami. Uczniom dorosłym pomaga w uczeniu się dojrzałość emocjonalna. Uczucia dorosłych są silniej podporządkowane im , ale i rozumiewaniu. Tak silnie rozwinięta motywacja praktyczno-zawodowa.

Podstawowe różnice w uczeni się dorosłych i dzieci wynikają z: psychiki, warunków życia, organizacja systemu dydaktycznego, zainteresowań, zależy od doświadczeń, ról społecznych.

T:Działy andragogiki oraz jej związki interdyscyplinarne.

Wyróżniamy 6 działów andragogiki:

I Dział andragogiki podstawowej- obejmuje ogólną teorię oświaty dorosłych, jej aparaturę pojęciową, cele kształcenia i wychowania dorosłych oraz metodologię ogólną badań oświaty dorosłych

II Dział teorii kształcenia dorosłych- obejmuje kształcenie formalne i nieformalne, cele kształcenia i środki kształcenia ogólnego i zawodowego, treści, metody, zasady ,środki kształcenia, zainteresowania dorosłych, charakterystykę placówek oświatowych, osobowość nauczyciela osób dorosłych

III Dział teorii wychowania dorosłych- zajmuję się charakterystyką wychowanka dorosłego, ideałami i treściami osób dorosłych, zjawiskami zachowań ludzi dorosłych

IV Dział teorii pracy kulturalno-oświatowej- obejmuje aktywność kulturalną osób dorosłych, rozwój czytelnictwa w środowisku osób dorosłych ,amatorski lub artystyczny

V Dział teorii porównań systemów oświaty dorosłych obejmuje systemy oświaty dorosłych w świecie

VI Dział historii praktyki i teorii oświaty dorosłych

Te 6 działów andragogiki może realizowac ściśle współpracując z naukami: pedagogicznymi, filozoficznymi, historycznymi, biologicznymi, psychologicznymi.

Najwięcej andragogika jest związana z naukami pedagogicznymi najściślej pracuje z ped. społeczna, ped. Pracy, ped. Wojskową oraz ped. Resocjalizacyjną, ped, porównawczą oraz dydaktyką , historią wychowania i ped ogólna.

Z nauk pedagogicznych andragogika zaczerpnęła metody metodologiczne.Łączą andragogikę silne związki z aksjologią, etyką, z teorią poznania, teorią człowieka, teorią osoby.

Sposoby poznania: żywe spostrzeganie, abstrakcyjne myślenie oraz praktyka.

Andragogika czerpie z psychologii, ponieważ dostarcza wiadomości na temat prawidłowości psychiki człowieka w rożnych okresach jego życia, a także o kształtowaniu się osobowości i o zmianach, które zachodzą w człowieku podczas nauczania i wychowania. Dostarcza takiej wiedzy o myśleniu, pamięci, motywacji, o kształtowaniu potrzeb, przyzwyczajenia.

Socjologia- andragogika czerpie z socjologii kultury, wychowania i oświaty. Andragogika czerpie wiedzę o zależnościach pomiędzy ludźmi, instytucjami, pracą, społecznym charakterze wychowania.

Z nauk przyrodniczych czerpie wiedzę o wyższych czynnościach nerwowych, stereotypach dynamicznych układach sygnałów.

T:Problematyka i metodologia andragogiki.

Odmienność:

1. andragogika szuka swoich własnych badań diagnostycznych, empirycznych, normatywnych.(wychowanie i kształcenie ludzi dorosłych-pracujących)

2. warunkiem skuteczności jest metodologiczny fundament,. podstawa tej dyscypliny naukowej.

Metodologia ma dwa znaczenia:

1. węższe oznacza sposób poznawania jakieś rzeczywistości,

2. szersze oznacza naukę o społecznych procesach eksploracji 9 badanie nieznanej rzeczywistości)

Procesy są wieloaspektowe.

Metody badań andragogiki:

Andragogika musi korzystać z innych dyscyplin i ich metod ale musi je modyfikować. Korzysta z następujących metod badawczych:

1. historyczno-porównawczych

2. obserwacji

3. diagnostyczno-opisowych

4. eksperymentu

5. analizu dokumentów

6. sondażu diagnostycznego

7. biograficzne

8. badań psychologicznych( skale postaw, testy psychologiczne, kwestionariusz osobowości)

Ad.1.

Metoda historyczno-porównawcza opiera się głównie na postępowaniu i myśleniu historyka. A wiec podstawą są materiały źródłowe, urzędowe, dokumenty osobiste urozmaicone wywiadami, dialogiem oraz dyskusją.

Ad.3.

Metoda diagnostyczno-opisowa polega na dokładnym opisie wycinka rzeczywistości osoby dorosłej. Badania podejmuje się na potrzeby andragogiki- istotę konkretnego faktu edukacyjnego. Obserwacja, badanie dokumentów. Mogą występować w różnych formach:

a. sondażu diagnostycznego - metoda pozwalająca poznać kogoś poglądy, opinie, aktywność, informacji. Zbieranie opinii na tle wykorzystania wykonywanego zawodu osoby dorosłej

b. badań monograficznych - taka forma badań monograficznych skupia się na badaniu jednego faktu, zagadnieniu, instytucji lub problemie .Zaletą tej metody jest dostarczenie wiedzy jakościowej.

Metody obejmują szeroki zakres edukacji dorosłych. Aby zbadać przyczyny konkretnego zjawiska, możemy wykorzystać eksperyment.

Ad.4.

Eksperyment ped.- jest szczególnie istotny i często stosowany w dydaktyce. Stosowanie metody eksperymentu ma na celu skontrolowanie jakie zmiany powstają w danym układzie pod wpływem określonego nowego czynnika, który nazywamy zmienną niezależną. Chodzi więc o odkrycie jakie związki przyczynowo - skutkowe zachodzą pomiędzy zmienną niezależną, specjalnie przez nas wprowadzoną, a elementami tego układu, który badamy. Eksperyment to niezwykle użyteczna metoda. W pedagogicznej pracy wychowawcy dostarcza on takich informacji jak: jakie są efekty inicjatyw wychowawczo - edukacyjnych podejmowanych przez nauczyciela, jaką wartość mają nowe metody nauczania, nowe metody wychowawcze, jakie skutki przynoszą konkretne działania wychowawcy.

Eksperyment może przyjąć następująca postać:

1. naturalny (podczas zajęć szkolnych :burza mózgów)

2. laboratoryjny (wywołuje ograniczenia moralne, które mogą zaszkodzić badania)

Ad. 7.

Metody biograficzne- pozwala ona na ustalenie skutecznej metody trafienia do ucznia dorosłego. Odpowiada na pytanie:

,,Kim jest uczeń dorosły?”

,,Jakie są potrzeby edukacyjne ucznia dorosłego?”

,,Jak się uczą osoby dorosłe?”

,,Jak ocenia siebie osoba dorosła?”

Metoda ta pozwala poznać samopoczucie osoby dorosłej .Poznając jednostkową biografię ucznia, studenta można przekształcić drogę życiową tej jednostki w naukowy dokument.

,,Uczenie się jest całożyciowym doświadczeniem człowieka”

Badania biograficzne pokazują nam różnorodność wspomnień jednostki, dotyczących np. wspomnień krajobrazu otaczającego człowieka przez całe życie, symboli, obrzędów, obyczajów czy historię.

Badania biograficzne:

1. uczą słuchać innych

2. uczą obserwować fakty ludzi zaangażowanych w opis

3. uczy wykorzystywania wspomnień do teorii andragogicznej.

Wywiad narracyjny - w Polskiej literaturze największe zasługi zawdzięczamy F. Znanieckiemu, O. Czereniawska? Andragogika coraz częściej korzysta z dorobku pedagogiki porównawczej. Zadajmy sobie wiec pytanie czy Andragogika spełnia warunki naukowe? Czy możemy powiedzieć o Andragogice, że jest samodzielną dyscypliną naukową?

Cztery warunki dyscypliny naukowej (określa samodzielność):

1. wyraźne zarysowanie przedmiotu badań

2. aparatura pojęciowa( proces, treści, zasady…)

3. kryteria danej dyscypliny( dorosłość)

4. ukształtowanie własnej metodologii badań

Andragogika jest więc samodzielną dyscypliną naukową, gdyż spełnia powyższe cztery warunki.

Andragogika-schemat:

1. ogólna teoria i praktyka nauczania osób dorosłych

2. jest to ogólna teoria i praktyka uczenia się osób dorosłych

3. jest to ogólna teoria i praktyka samokształcenia osób dorosłych

4. jest to ogólna teoria i praktyka konstrukcji podręczników i technicznych środków nauczania osób dorosłych

Przedmiotem badań są( wszystko odnosi się do ucznia dorosłego):

1. cele nauczania osób dorosłych ,,Jak rozmawiać?”

2. treści ,,Jakie treści dobrać, aby….”

3. metody -sposoby realizacji celów

4. formy-zewnętrzna organizacja celów zajęć

5. środki

6. osobowość nauczyciela

T:Metody kształcenia osób dorosłych.

Metoda kształcenia- wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizujących świadomie, w celu złożonych zmian w osobowości uczniów; systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów; metody odpowiadają na pytanie „jak nauczać?”

Metoda kształcenia jest to świadomy i celowo organizowany proces nauczania osób dorosłych, który zapewnia przyswojenie umiejętności i nawyków oraz zapewnia rozwijaniu się poznawczych ucznia dorosłego.

I Klasyfikacja metod historyczne metody kształcenia szkolnego i dorosłych:

-metody oglądowe

-metody słowne

-metody praktyczne

Metody oglądowe - oparte na obserwacji. Pokaz - demonstrowanie uczniom czegoś, to metoda oparta na obserwacji. Pokaz bywa metodą towarzyszącą, która występuje z inną.

Metody oparte na słowie:
1. Opowiadanie - polega na zaznajomieniu uczniów z jakimiś rzeczami, zjawiskami w formie ich słownego opisu. Wykorzystywane jest w młodszych klasach szkoły podstawowej, dlatego musi być obrazowe.
2. Wykład - służy przekazywaniu uczniom jakiś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.
a. Wykład konwencjonalny - treść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do zapamiętania.
b. Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego
c. Wykład konwersatoryjny - polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy.
3. Pogadanka - jej istota polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie znanego celu stawia pytania uczniom, na które oni udzielają odpowiedzi. Jest to najstarsza metoda dydaktyczna, stosowana już przez Sokratesa. Jest ona przede wszystkim wykorzystywana w niższych klasach szkoły podstawowej.
4. Dyskusja - polega na wymianie poglądów na określony temat, można wykorzystać ją dopiero w najwyższych klasach szkoły podstawowej oraz w szkole średniej. Dyskusja, bowiem wymaga specjalnego przygotowania uczestników.
5. Praca z książką - jeden z najważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości. Samodzielne korzystanie z książek przez uczniów może mieć formę - uczenia się z podręcznika, - sporządzania notatek, - lektury uzupełniającej.

Metody oparte na działalności praktycznej:

1. Metoda laboratoryjna - polega na tym, że uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment (np. na chemii). Może występować w dwóch odmianach:
a. tradycyjna - uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela
b. problemowa - uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment, nie wiedząc, z jakim skutkiem

T:Klasyfikacja metod

II Klasyfikacja metod:

1. Rola i zadania nauczyciela

2. Stopień aktywności ucznia dorosłego

Autorzy tej klasyfikacji wyodrębnili dwie grupy metod:

-metody podające tzn. monologowe lub analogowe (wykład, referat, opis, opowiadanie)

-metody poszukujące tzn. dialogowe, erotematyczne (metody zmuszające ucznia do myślenia)

III K klasyfikacja metod przyjmuje;

-źródło informacji

-stopień przygotowania ucznia do samodzielnego zdobywania wiedzy

Cztery grupy metod:

1. Objaśniająco-poglądowe( metody reprodukcyjne0

2. Problemowe

3. Częściowo-poszukujące

4. badawcze

Zarówno pedagodzy i andragodzy są świadomi niedoskonałości wymienionych wyżej trzech klasyfikacji metod. Wciąż zauważamy dążenie do ujednolicenia.

Klasyfikacja metod za Szlosek:

Metody podające (opis, pogadanka, wykład, opowiadanie, odczyt)
Metody eksponujące (pokaz połączony z przeżyciem, sztuka teatralna)
Metody programowe (z użyciem podręcznika, programów, z użyciem komputera, maszyny dydaktycznej)
Metody praktyczne (pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia laboratoryjne, metoda projektów, metoda tekstu przewodniego)
Metody problemowe (wykład problemowy, konwersatoryjny, klasyczna metoda problemowa, metody aktywizujące)

,,KONCEPCJA KSZTAŁCENIA WIELOSTRONNEGO”- to taka uniwersalna ale nie wpełni, która posiada wiele jednostronnych poglądów nauczania.

W procesie uczenia podkreśla się jednostronne myślenie:

1. pamięć (przedstawiciel: Herbart- Dydaktyka pamięci ,,Słuchaj i zapamiętaj” najważniejszym w procesie nauczania jest nauczyciel)

2. myślenie (przedstawiciel: Dewey najważniejszym w procesie nauczania jest uczeń.)

3. przeżywanie (Szkoła twórcza)

4. działanie (Szkoła pracy)

SCHEMAT KSZTAŁCENIA WIELOSTRONNEGO

MNS

B metody problemowe( metody aktywizujące) E strategia eksponująca

A metody padające( Herbart) (szkoła twórcza)

KKW P strategia praktyczna

Uczenie się poprzez

działanie pamięć

uczenie się poprzez przeżywanie myślenie

MUS

Objaśnienie skrótów ze schematu:

MNS - METODY NAUCZANIA ( STRATEGIE)

KKW- KONCEPCJA KSZTAŁCENIA WIELOSTRONNEGO

MUS- METODY UCZENIA SIĘ (STRATEGIE)

Ciekawostka ,, Myślenie to wszystko, co przychodzi nam przypadkowo do głowy, bez ciągłości logicznej, np. jakieś urojenia, banalne wspomnienia czy przelotne marzenia. Wg Deweya człowiek „myśli” w ten sposób częściej niż chciałby się do tego przyznać; Myślenie odnosi się do tego, czego nie jesteśmy w stanie spostrzec zmysłowo, co tworzy jednak zwarte zdarzenia i epizody. Są to twory wyobraźni i uczuć i jako takie nie zmierzają do żadnej prawdy ani wiedzy, np. oparte na fantazji opowiadanie dziecka; I wreszcie znaczenie pojęcia o szczególnej wadze - myślenie, którego wynikiem jest mniemanie, świadoma refleksja o świecie. Wpływa ono na inne mniemania, na postępowanie ludzi, wywołuje określone logiczne konsekwencje. Jest to po prostu myślenie refleksyjne, czyli „czynne, wytrwałe i uważne rozważanie jakiegoś mniemania”, aby oprzeć je na mocnych argumentach. Dewey podaje w tym miejscu jako przykład Kolumba jego rewolucyjne jak na wczesny renesans mniemanie co do kulistości ziemi, co było wynikiem odważnego odrzucenia przez podróżnika wcześniejszej hipotezy oraz dokładnego studiowania faktów. Z powyższego wynika, że myślenie jest niezwykle ważne, a więc należy je odpowiednio kształcić, aby uniknąć omyłek, błędów, a nawet życiowych upadków, których- o dziwo- unika zwierzę rządzące się z reguły jedynie instynktem. Źródłem ludzkich błędów w myśleniu są nie tylko wrodzone skłonności, ale przede wszystkim- wg Deweya- warunki społeczne. Dlatego tak ważna jest szkoła, wychowanie, odpowiedni nauczyciel, którego podstawowym zadaniem jest kształcić swego ucznia w zakresie odróżniania mniemań dowiedzionych od nieopartych na niczym twierdzeń. Pedagog nie może jednak nauczyć myśleć (bo to wrodzona cecha człowieka), ale powinien (i może) nauczyć swego wychowanka myśleć dobrze.

Metody kształcenia nie poddają się jednej uniwersalnej koncepcji myślenia.

Metody aktywizujące

-pierwowzory: metodologiczne postępowanie Sokratesa, jego dialogów prowadzonych z uczniami

Polska- Prof. Kotarbiński

Metody aktywizujące - pomoce i wskazówki, dzięki którym uczeń poszerza swoją wiedzę, pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z innymi, uczy się dyskutować o spierać na różne tematy.

Metody aktywizujące-stanowią określony sposób współdziałania grupy i osoby prowadzącej. Umożliwiają aktywne uczenie się, zarówno przez działanie jak i przeżywanie. Aktywizacja uczniów staje się w dzisiejszych czasach, zjawiskiem bardzo powszechnym. Stosowanie jej, daje wspaniałe rezultaty nie tylko w procesie nauczania, ale również wychowania, czy socjalizacji.

XIX-XX wiek powstały doktryny pedagogiczne:

-odkrywcze;

-wynaleźcze;

-optymalnego działania

Do metod aktywizujących zaliczamy:

1. Metody sytuacyjne-- zwana metodą przypadków - polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, że jest on typowy, często wykorzystujemy w szkolnictwie medycznym, wojskowym.

2. Metoda symulacyjna - inaczej inscenizacja - to udawanie kogoś np. nauczyciela, robi się wszystko tak jakby się nim było. Uczeń jest aktywny

3. Gry dydaktyczne - Burza mózgów - ta metoda przeznaczona jest do samodzielnego, szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.

Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez przeżywanie!

Ciekawostka dotycząca metod aktywizujących:

Metody problemowe: rozwijają umiejętność krytycznego myślenia ;przedstawiają uczniom sytuacje problemowe ; organizują proces poznawczy; Pomoce potrzebne do ich zrealizowania: filmy dydaktyczne fotografie rysunki Internet dane liczbowe; Przykładowe metody problemowe: burza mózgów, obserwacja, dyskusja panelowa ,metoda problemowa oraz studium przypadku

Metody ekspresji i impresji: Nastawione są na: emocje i przeżycia; powodują wzrost zaangażowania emocjonalnego uczniów; Stanowią efekt: doznań i przeżyć związanych z wykonywaniem określonych zadań; Przykładowe metody ekspresji i impresji: gra symulacyjna ,mapa mózgu ,metoda laboratoryjna ,metoda projektu; Metody graficznego zapisu: Przyczyniają się do: samodzielnego podejmowania decyzji; Jak ujmuje się proces myślenia? etapy podejmowania decyzji i cały przebieg procesu myślenia (na różnych szczeblach w określonych sytuacjach) przedstawia się na rysunku; Przykładowe metody graficznego zapisu: drzewko decyzyjne, plakat ,mapa mentalna, mapa skojarzeń.

Pozytywny wzór nauczyciela, który potrafi dobrze nauczać :

-wie wszystko albo nie wie wszystkiego ale dba o to by poszukiwać wspólnie z uczniami wiedzy, nie pozbawia uczniów samodzielnego myślenia. Stara się eliminować niekorzystne czynniki pedagogiczne. Eliminuje źródła niepowodzeń dydaktycznych.

Cechy nauczyciela wg. uczniów:

-sprawiedliwy, inteligentny, cierpliwy, wyrozumiały, precyzyjnie wyraża myśli, wymagalność, stanowczość, estetyczny wygląd, poczucie humoru, umiejętność wpływania na sytuacje wychowawcze oraz zdolność wnikania w naturę ludzkiego istnienia.

Co niszczy autorytet nauczyciela?:

-nerwowość, niesprawiedliwość, ordynarność, zarozumialstwo, złośliwość, wybuchy nieuzasadnionego gniewu oraz brak poczucia humoru.

T:KIERUNKI ROZWOJU EDUKACJI LUDZI DOROSŁYCH (DELORS+ RAPORT EDUKACJI)

Komisja miała za zadanie opracowanie raportu o kierunkach i wskazaniach dotyczących edukacji dorosłych. Raport składał się z 3 części ważny był wstęp, który napisał Delors

,,Edukacja- konieczna utopia” Stwierdza w nim, że rozwój edukacji zależy od polityków, ekonomistów i finansistów ,gdyż oni decydują na wszystkich szczeblach o rozwoju edukacji.

Delors mówi, że ,,w rozwoju edukacji potrzebna jest utopia i nierealne plany na przyszłość, gdyż jedynie one pozwalają je zrealizować” Zaleca koncepcję edukacji przez całe życie. Edukacja ustawiczna i edukacja podążają ku społeczeństwu wychowującego.(4 filary edukacyjne Delorsa)

Owe 4 filary Delorsa wymuszają: WAŻNE!!!!!!!

-nowy dobór treści kształcenia

-stałe doskonalenie sposobów kształcenia dydaktycznego

-wdrażanie osób uczących się do samodzielnej aktywności poznawczej

Delors postuluje

-upowszechnienie pierwszego etapu edukacji(edukacja zaczyna się od przedszkola)zreformować

-szkoły średnie zaczęły przygotowywać uczniów do nauki na uczelniach wyższych

-szkoły wyższe stały się miejscem powszechnym dla osób dorosłych( studia podyplomowe itp.)

Od czego zależy edukacja dorosłych?

-zależy od nauczycieli i ich przygotowania

-środowisko społeczne( skuteczność działań państwa na rzecz edukacji dorosłych)

Edukacja dorosłym sprzyja:

-globalizacja( rozszerzenie kontaktów ,migracja lecz z drugiej strony utrudnia brak znajomości języków obcych przez ludzi dorosłych)

Skuteczność edukacji dorosłych:

1. relacja uczeń-nauczyciel

2. aktywność samokształcenia

3. edukacja kształcenia na odległość

4. technologia pracy umysłowej

5. podwyższanie autorytetu nauczyciela

6. umiejętność korzystania z mediów

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN

- literatura np. wybrać jedną pozycję z listy podanych na początku zajęć lektur i przedstawić dowolnie przez siebie wybraną tzn. orientować się co w danej pozycji się zawiera, własna interpretacja książki

-istota andragogiki, przedmiot badań (wykłady + literatura przedmiotu)

-Metody kształcenia dorosłych i próba ich klasyfikacji

-czynniki warunkujące skuteczność uczenia się osób dorosłych w oparciu o literaturę i moje drogi edukacyjnej (np. badania biograficzne)

Praca ma mieć charakter osobisty .Cenna jest indywidualność, twórczość, samodzielność myślenia w oparciu o wykłady i podaną literaturę!

---