INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY SPAWANIU I CIĘCIU PALNIKIEM ACETYLENOWO-TLENOWYM
(spawanie gazowe)
OBOWIĄZUJĄCY PRZEPIS
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470).
WYMAGANE UPRAWNIENIA
spawanie i cięcie metali za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego (gazowego) może być wykonywane tylko przez osoby dobrze zaznajomione teoretycznie i praktycznie z tą pracą, które przeszły należyte wyszkolenie w tej dziedzinie i zdały odpowiedni egzamin z uwzględnieniem znajomości przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ukończona Zasadnicza Szkoła zawodowa lub inne przeszkolenie zawodowe,
posiadanie „książeczki spawacza” z rodzajem uprawnień,
dobry stan zdrowia, potwierdzony zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym, brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku,
ukończony 18-ty rok życia.
CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ
brak odpowiedniej wentylacji,
samowolna zmiana procesu technologicznego,
odstępstwo od założeń technologicznych,
działanie promieniowania świetlnego i cieplnego,
odpryski płynnego metalu,
cofnięcie się płomienia z palnika do węża,
rozerwanie się węża gazowego i jego zapalenie,
wybuch na instalacji gazowej,
zapalenie się odzieży roboczej na spawaczu,
uderzenie przedmiotem upalanym,
działanie gazów i dymów spawalniczych,
nie stosowanie odpowiedniej odzieży roboczej i ochronnej oraz indywidualnych ochron osobistych,
nie przestrzeganie ustaleń zawartych w przepisach bhp oraz karcie charakterystyki gazów technicznych : tlen sprężony ; acetylen (rozpuszczony).
SPRZĘT OCHRONY OSOBISTEJ SPAWACZA GAZOWEGO ORAZ PRZEPALACZA
okulary ochronne spawalnicze,
ubranie robocze z podnoskiem stalowym,
fartuch spawalniczy (długi0 skórzany,
nagolenniki z nastopnikami,
rękawice ochronne spawalnicze,
rękaw ochronny skórzany (w razie potrzeby),
nakrycie głowy (beret lub czapka).
(powyższe dotyczy także pomocnika spawacza).
CZYNNOŚCI SPAWACZA GAZOWEGO PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY
Spawacz powinien :
zapoznać się z dokumentacja wykonawczą warsztatową,
wysłuchać poleceń i instruktażu zawodowego przełożonego dotyczących bezpiecznego i prawidłowego wykonania powierzonych zadań,
przemyśleć, przeanalizować bezpieczny przebieg pracy przy realizacji zadań,
przygotować stanowisko do spawania (lub palenia) oraz niezbędne pomoce warsztatowe, narzędzia itp.,
przygotować indywidualne ochrony osobiste i sprawdzić czy nie są uszkodzone,
być prawidłowo ubranym w odzież roboczą i ochronną,
sprawdzić sprawność techniczno-eksploatacyjną reduktorów i palnika acetylenowo-tlenowego,
sprawdzić stan techniczny węży gazowych (tlenowy i acetylenowy),
uprzątnąć miejsce spawania z wszelkich materiałów łatwopalnych,
zabezpieczyć stanowisko spawalnicze w podręczny sprzęt gaśniczy oraz pojemnik z wodą,
zapoznać się z instrukcją bhp i stosować się do jej ustaleń.
ZASADNICZE CZYNNOŚCI SPAWACZA PODCZAS WYKONYWANIA PRAC SPAWALNICZYCH
Spawacz powinien :
butle używane do spawania (cięcia) ustawić w pozycji pionowej i zabezpieczyć je przed upadkiem (stojaki lub wózki z zabezpieczeniem),
przetaczać butle ręcznie tylko na niewielką odległość,
przestrzegać zasadę umiejscawiania butli w odległości co najmniej 1 m od źródeł ciepła ( kaloryfery, grzejniki, pice itp.),
w przypadku spawania i cięcia metali jednocześnie przy pomocy płomienia gazowego i łuku elektrycznego, butle zabezpieczyć przed zetknięciem się z urządzeniami będącymi pod napięciem elektrycznym,
zawór redukcyjny do butli przekręcać lub odkręcać tylko za pomocą specjalnego klucza,
utrzymywać w stałej sprawności technicznej zawory redukcyjne oraz ich manometry,
przed przyłączeniem zaworu redukcyjnego do butli należy przedmuchać wylot zaworu butlowego strumieniem gazu (tlenu) poprzez delikatne odkręcenie zaworu butli,
po przyłączeniu zaworu redukcyjnego i po zluzowaniu śruby nastawnej należy powoli odkręcać zawór butli; przekręcić śrubę nastawną w celu uzyskania odpowiedniego ciśnienia roboczego. Podczas wykonywania tych czynności pracownik (spawacz lub przepalacz) powinien stać z boku śruby nastawnej zaworu redukcyjnego,
natychmiast zakręcić zawór butlowy w przypadku zapalenia się zaworu redukcyjnego lub butlowego (butli acetylenowej).
Spawacz powinien :
dbać o sprawność techniczną węży do gazu oraz chronić je przed uszkodzeniami mechanicznymi,
w razie uszkodzenia węże do gazów należy wymienić na nowe, ewentualnie można uszkodzone miejsca węży wyciąć i połączyć za pomocą złączki i zacisków śrubowych (łączenie za pomocą drutu jest zabronione),
posiadać węże gazowe do palnika minimalnej długości 5 m, a maksymalnej do 20 m. Długość łączonych odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m,
do spawania i cięcia używać palnika dostosowanego pod względem rodzaju i budowy do danej pracy,
utrzymywać w stałej sprawności techniczno-eksploatacyjnej palniki do cięcia i spawania. Wszelkie naprawy osprzętu spawalniczego powinny być wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach,
przy montowaniu (składaniu) palnika, jego poszczególne elementy i części dokręcać powoli i dokładnie,
obchodzić się z palnikiem należycie i ostrożnie, unikając jego zanieczyszczenia smarami, tłuszczami itp. Lub uszkodzenia mechanicznego,
zadbać aby wylot palnika miał prawidłowy przekrój i gładką powierzchnię wolną od skaz, rys i spiłowań zmieniających przekrój wylotu,
uszkodzona nasadkę wylotu palnika niezwłocznie zastąpić inną, sprawna technicznie,
przed przystąpieniem do pracy palnikiem niskiego ciśnienia (inżektorowym) należy : otworzyć kurek tlenowy, a następnie po upewnieniu się, że tlen wypływa, otworzyć kurek acetylenowy i zapalić płomień,
w razie cofnięcia się płomienia natychmiast zamknąć oba kurki palnika, jeżeli palnik jest rozgrzany należy go włożyć do pojemnika z wodą po uprzednim otwarciu kurka tlenowego.
CZYNNOŚCI ZAKAZANE SPAWACZOWI (PRZEPALACZOWI)
Spawaczowi (przepalaczowi) zabrania się :
pracowania w zatłuszczonej odzieży roboczej i ochronnej,
dotykać ręką gorących detali lub odpadów poprodukcyjnych,
wykonywać jakiekolwiek operacje spawania lub cięcia gazowego, uszkodzonym lub niesprawnym sprzętem spawalniczym, a w szczególności niesprawnym palnikiem,
wykonywania operacji spawania lub cięcia na zbiornikach, które nie zostały dokładnie oczyszczone z przechowywanych w nich wcześniej cieczy łatwopalnych, trujących itp.,
stawiania butli z gazami przy grzejnikach centralnego ogrzewania lub mocowania ich do grzejników,
stosowania drutu do mocowania butli,
odmrażania zaworów redukcyjnych płomieniem palnika,
stosowania węży do gazów innych niż przeznaczonych do tego celu,
mocowania węży do zaworów redukcyjnych, złączek, palnika za pomocą drutu,
smarowania części palnika smarem lub oliwą,
dokonywania napraw palnika, wymiany dysz (podgrzewającej i tnącej),
wypuszczać z rąk palący się palnik, odkładać go w przypadkowych miejscach (palnik odkładać tylko wygaszony),
ciąć lub spawać bez okularów ochronnych i bez pozostałych odpowiednich ochron osobistych,
palenia tytoniu podczas pracy,
opuszczać stanowisko pracy bez ważnych przyczyn,
dopuszczać do prac spawalniczych osoby nie posiadające stosownych uprawnień,
stosować niebezpieczne metody pracy stwarzające zagrożenie dla życia lub zdrowia.
CZYNNOŚCI SPAWACZA (PRZEPALACZA) PO ZAKOŃCZENIU PRACY
Spawacz (przepalacz) powinien :
zamknąć zawory butlowe (tlenowy i acetylenowy), po czym zwolnić śrubę nastawną reduktorów. Po wykonaniu tej czynności sprawdzić czy wskazówki manometrów znajdują się w pozycji zerowej,
węże gazowe zwinąć w krążek i odłożyć do szafki narzędziowej wraz z palnikiem i reduktorami,
odłożyć elementy spawane na wyznaczone miejsce odkładcze,
odpady poprodukcyjne zebrać do pojemników przeznaczonych do tego celu,
posprzątać stanowisko pracy lub miejsce, na którym odbywało się spawanie lub przepalanie,
ochrony osobiste wyczyścić i odłożyć do szafki,
nie opuszczać stanowiska pracy przed zakończeniem zmiany roboczej.
INNE INFORMACJE
Tlen sprężony :
należy upewnić się, że przestrzegane są wszystkie przepisy państwowe i lokalne,
substancja utleniająca. Kontakt z materiałami palnymi może spowodować pożar,
przechowywać w zamknięciu,
pojemnik przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu,
nie przechowywać razem z materiałami łatwopalnymi (nie stosować olejów i smarów),
nie palić tytoniu w czasie stosowania substancji,
upewnić się, że personel obsługujący zna i rozumie zagrożenie, jakie stanowi atmosfera wzbogacona w tlen,
nie wolno używać tlenu jako substytutu powietrza, azotu lub innego gazu,
przed zastosowaniem tego gazu w jakimkolwiek nowym doświadczeniu lub procesie technologicznym powinny zostać przeprowadzone gruntowne badania kompatybilności materiałów oraz bezpieczeństwa,
po odbiorze i przed użyciem butli należy zawsze sprawdzić, czy nie ma żadnego wycieku, przy pomocy odpowiedniego środka do badania szczelności.
Acetylen (rozpuszczony) :
należy upewnić się, że przestrzegane są wszystkie przepisy państwowe i lokalne,
upewnić się, że ci, którzy mają kontakt z gazem są świadomi, że jest on łatwopalny,
często pomija się zagrożenie uduszenia i należy je podkreślić w trakcie szkolenia obsługi,
przed zastosowaniem tego gazu w jakimkolwiek nowym doświadczeniu lub procesie technologicznym powinny zostać przeprowadzone gruntowne badania kompatybilności materiałów oraz bezpieczeństwa,
po odbiorze i przed użyciem butli z acetylenem należy zawsze sprawdzić, czy nie ma żadnego wycieku, przy pomocy odpowiedniego środka do badania szczelności.
INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Numer w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy (Dz. U. nr 199, poz. 1948 z 2003 r. wraz z późniejszymi zmianami)
008 - 001 - 00 - 8 (tlen).
Klasyfikacja :
zwroty R O substancja utleniająca
zwroty S R 8 kontakt z materiałami palnymi może spowodować pożar
S 17 nie przechowywać z materiałami łatwopalnymi
Numer w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy (Dz. U. nr 199, poz. 1948 z 2003 r. wraz z późn. zm.)
601 - 015 - 00 - 0 (acetylen)
Klasyfikacja :
zwroty R F+ substancja skrajnie łatwopalna
zwroty S R 5 ogrzanie grozi wybuchem
R 6 substancja wybuchowa z dostępem i bez dostępu powietrza
R 12 substancja skrajnie łatwopalna
S 9 przechowywać pojemnik w dobrze wentylowanym miejscu
S 16 nie przechowywać w pobliżu źródeł ognia - nie palić tytoniu
S 33 zastosować środki ostrożności - uwaga na wyładowania elektrostatyczne
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
wycinanie uszkodzonych miejsc węży gazowych dopuszczalne jest tylko w tych przypadkach, gdy końce węży łączy się metalowymi łącznikami o przekroju wewnętrznym odpowiadającym prześwitowi tych węży,
węże do tlenu i acetylenu powinny różnić się między sobą barwą, przekrojem i innymi łatwo dostrzegalnymi cechami,
przy nakładaniu końca węża na nasadkę zaworu redukcyjnego lub palnika należy wąż mocować za pomocą zacisku śrubowego,
przedłużanie węży może być dokonane jedynie przy użyciu odpowiednich łączników metalowych o średnicach odpowiadających przekrojowi wewnętrznemu danego węża,
każdy zaistniały wypadek przy pracy natychmiast zgłosić swojemu przełożonemu,
w razie zaistnienia wypadku stanowisko pracy pozostawić w takim stanie, w jakim nastąpił wypadek aż do momentu przybycia zespołu powypadkowego,
zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd oraz czystość stanowiska pracy. Odzież nasyconą tlenem należy przewietrzyć na świeżym powietrzu przez co najmniej 2 minuty,
szanować i dbać o powierzone stanowisko i jego wyposażenie,
przestrzegać zasad ujętych w niniejszej instrukcji, gdyż za ich nieprzestrzeganie mogą być wyciągnięte konsekwencje służbowe (kary porządkowe zgodne z Kodeksem pracy),
w razie zaistnienia sytuacji nie wymienionej w niniejszej instrukcji należy niezwłocznie zwrócić się do swego bezpośredniego przeł9ożonego o wytyczne co do dalszego postępowania.
UWAGA :
Ustalone terminy badań lekarskich (badania okresowe) muszą być bezwzględnie przez pracownika przestrzegane.
Opracował : Zatwierdził :
Tarnowskie Góry , czerwiec 2005 r.