BRZUCH Z MIEDNICĄ

Powrózek nasienny

są to wszystkie twory wchodzące i wychodzące z moszny, biegnące w kanale pachwinowym. Jest on otoczony osłonkami odpowiadającymi osłonkom jądra. Od zewnątrz mamy:

- powięź nasienna zewnętrzna - powięź mięśnia dźwigacza jądra

- mięsień dźwigacz jądra

- powięź nasienna wewnętrzna Skład powrózka nasiennego:

1.Nasieniowód 2.Tętnica i żyła nasieniowodu

3.Tętnica jądrowa od aorty brzusznej

4.Splot żylny wiciowaty 5.Tętnica dźwigacza jądra 6.Naczynia chłonne

7.Gałąź płciowa nerwu płciowo udowego 8.Splot autonomiczny nasieniowodowy wtórny od splotu miednicznego

9.Splot autonomiczny jądrowy wtórny od splotu trzewnego

10.Szczątek wyrostka pochwowego

11.Przyjądrze

U kobiet:

- więzadło obłe macicy

- nn. chłonne biegnące od rogu macicy do ww. chł. pachwinowych powierzchownych

- t. i ż. więzadła obłego macicy

- n. biodrowo-pachwinowy

- g. płciowa n. płciowo-udowego

Wylot kanału stanowi pierścien pachwinowy powierzchowny,który

jest otworem w rozcięgnie m.skośnego zewnętrznego brzucha.Jest on ograniczony:

bocznie przez odnogę boczną

przyśrodkowo przez odnogę przyśrodkową

od góry i przodu przez włókna międzyodnogowe

od dołu i tyłu przez lig. reflexum

1.ŻOŁĄDEK [GASTER] leży w jamie brzusznej,wewnątrzotrzewnowo,w piętrze gruczołowym,w lewym podżebrzu i częściowo w nabrzuszu właściwym.

Th11 - wpust L1 - odźwienik dno wznosi się do V lewej PMŻ

wielkość jest zmienna,żołądek jest najwiekszy u osób jedzących dużo pokarmów

roślinnych.Największą długość żołądka wynosi 25-30 cm,szerokość 12-14 cm,

pojemność 1000-3000 ml.

Kształt żołądka zmienia się w zależności od jego wypełnienia,od pozycji ciała

oraz od napięcia mięśniówki.Zmienność kształtu w zależności od stopnia

napięcia mięśniówki:

3.Sąsiedztwo -

- przednia ściana żołądka sąsiaduje z: przeponą,lewym płatem wątroby i

przednią ścianą brzucha - w.trójkącie Labbego

- tylna ściana sąsiaduje przez torbę sieciową z trzonem i ogonem trzustki,lewą

nerką,lewym nadnerczem i śledziona

- wzdłuż krzywizny większej z okrężnicą poprzeczną i jej krezką,część górna z

śledzioną

5.Umocowanie - więzadło otrzewnowe żołądka -

2.Więzadło żołądkowo-śledzionowe

3.Więzadło żołądkowo-przeponowe

4.Więzadło wątrobowo-żołądkowe

6.Unaczynienie -

1. t.żołądkowa lewa

t.żołądkowa prawa

2.Wzdłuż krzywizny większej w odległości 1.5-2 cm od niej biegnie

t.żołądkowo-sieciowa lewa [ t.żołądkowo-sieciowa prawa

3.Tt.żołądkowe krótkie

7.Krew żylna odpływa -

1.Z krzywizny większej:

- ż.żołądkowo-sieciową lewą - ż.żołądkowo sieciową prawa 2.Z krzywizny mniejszej:

- ż.żołądkowa lewa i prawa czyli z.wieńcowa żołądka 3.Z dna żołądka -żż.żołądkowe krótkie

4.Z odźwiernika - ż.odźwiernikową

2.WATROBA [HEPAR] leży w jamie brzusznej,wewnątrzotrzewnowo,w piętrze gruczolowym,w prawym podżebrzu,nabrzuszu właściwym i częściowo w podżebrzu lewym.

,rozpoczyna się od X żebra w lini pachowej środkowej prawej,

3.Sąsiedztwo płatów -

lewy plat - z żołądkiem,brzusznym odcinkiem przełyku,płat czworoboczny -

odźwiernik i opuszka XII-icy

prawy płat - z częścią zstępującą XII-icy,zgięciem wątrobowym okrężnicy,prawą

nerką,prawym nadnerczem i pęcherzykiem żółciowym.

Powierzchnia przeponowa wątroby sąsiaduje z przeponą.

4.Budowa (w tym histologiczna) -

wątroba jest zbudowana z 2 płatów - prawego i lewego.Dodatkowo wyróżnia się na

powierzchni trzewnej płat czworoboczny i ogoniasty należące do płata prawego.

Wątroba jest pokryta torebką Glissona otoczona otrzewną.W wątrobie wyróżniamy

2 powierzchnie - przeponową i trzewną łączące się ze sobą z przodu brzegiem

dolnym.Z tyłu powierzchnia przeponowa przechodzi w trzewną nie wytwarzając

ostrego brzegu,miejscem przejścia jest tylna część powierzchni przeponowej,

zwane polem nagim.Jest to miejsce nie pokryte otrzewną,zrośnięte z

przepona.Na powierzchni przeponowej granicą między płatem prawym a lewym jest

miejsce odejścia więzadła sierpowatego,a na

powierzchni trzewnej rowek strzałkowy lewy.

Na płacie prawym widoczne są wyciski:

- okrężniczy,XII-iczy,nerkowy

i nadnerczowy.

- w rowku strzałkowym lewym wyróżniamy:

1.Część przednia leżąca do przodu od wrót wątroby -

szczelina więzadła obłego,zawiera więzadło

obłe wątroby - pozostałość po ż.pępkowej lewej.

2.Część tylna leżąca do tyłu od wrót wątroby - szczelina więzadła żylnego

,zawiera więzadło żylne Arancjusza -

Wrota wątroby [porta hepatis] -

leżą pomiędzy rowkami strzałkowymi,do przodu od płata ogoniastego,a do tyłu

od płata czworobocznego.We wrotach po stronie prawej z połączenia przewodu

wątrobowego prawego i lewego powstaje przewód wątrobowy wspólny.Po

jego lewej stronie tętnica wątrobowa właściwa dzieli się

na gałąź prawą i lewą.Od gałęzi prawej odchodzi a.cystica.Do tyłu od tych

tworów żyła wrotna dzieli się na gałąź prawą i lewą.Ponadto przez

wrota wątroby przechodzą naczynia chłonne oraz włókna nerwowe autonomiczne

splotu wątrobowego.

Żyła wrotna [v.portae]

Zbiera krew z:

- śledziony,trzustki,pęcherzyka żółciowego,

- brzusznego odcinka przełyku,żołądka,jelita cienkiego,kątnicy z wyrostkiem

robaczkowym,całej okrężnicy i 1/3 górnej prostnicy

- omentum maius et minus.

Żyła wrotna powstaje w jamie brzusznej,w przestrzeni zaotrzewnowej za głową

trzustki z połączenia ż.krezkowej górnej i ż.śledzionowej,do której uchodzi

ż.krezkowa dolna.W jej przebiegu wyróżniamy:

- cz.zatrzustkową - żyła biegnie ku górze za głową trzustki

- cz.zadwunastnicza - ż.biegnie ku górze do tyłu od cz.górnej XII

- cz.sieciowa - ż.biegnie w więz.wątrobowo-XII leżąć do tyłu od pozostałych

tworów.

W trakcie jej przebiegu do ż.wrotnej uchodzą:

- ż.wieńcowa żołądka

- ż.odźwiernikowa

- żż.pęcherzykowe

- połączenia z ż.wrotną mają żż.przypępkowe Burowa i Sappey'a pozostałości po

ż.pępkowej prawej,biegną wzdłuż lig.teres hepatis.

We wrotach wątroby ż.wrotną dzieli się na g.prawą i lewą,które uchodzą do

odpowiednich płatów,tam dzielą się na gałęzie górne i dolne,te na przednie i

tylne,one na żż.międzyzrazikowe a te na żyły okołozrazikowe,z których krew

wpływa do naczyń zatokowych zrazika wątroby gdzie kończy się krążenie wrotne.

3.DROGI ŻÓŁCIOWE

Wyróżniamy drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe i zewnątrzwątrobowe.

I.Drogi wewnątrzwątrobowe - między błonami komórkowymi sąsiadujących

hepatocytów biegną kanaliki żółciowe,które łączą

się następnie w przewodziki międzyzrazikowe,te łączą

się w przewodziki żółciowe,a te z kolei łączą się w przewód

wątrobowy prawy i lewy - odpowiednio w płacie prawym i lewym.

II.Drogi zewnątrzwątrobowe - we wrotach wątroby ductus hepaticus dexter et

sinister łączą się w przewód wątrobowy wspólny

[ductus hepaticus communis],który następnie łączy się z przewodem pęcherzykowym

[ductus cysticus] w przewód żółciowy wspólny.

pęcherzyk żółciowy [vesica fellea]

1.Położenie -

leży w dole pęcherzyka żółciowego w przedniej części rowka strzałkowego

prawego na powierzchni trzewnej wątroby.Spośród wszystkich elementow rzutujemy

na ścianę brzucha jedynie jego dno - leży w miejscu skrzyżowania prawego łuku

żebrowego z brzegiem bocznym m.prostego brzucha lub w miejscu połączenia

chrząstki żebra IX z VIII po stronie prawej.

- ma kształt gruszkowaty,

3.Sąsiedztwo - dno - z przednią ścianą brzucha pomiędzy okrężnicą poprzeczną a

brzegiem dolnym wątroby

trzon - spoczywa na okrężnicy poprzecznej

szyjka - z opuszką XII-icy

cały - z prawym i czworobocznym płatem wątroby.

anatomicznie wyróżniamy dno,trzon i szyjkę,która przedłuża się w przewod

pęcherzykowy.Pęcherzyk żółciowy jest wysłany błoną śluzową,

na zewnątrz niej leży błona mięśniowa,zbudowana z włókien mięsnych gładkich o

przebiegu spiralnym - 2 warstwy.Najbardziej na zewnątrz leży otrzewna

oddzielona od błony mięsnej tkanką podsurowiczą.

W przewodzie pęcherzykowym błona śluzowa tworzy szereg fałdów,które wspólnie

nazywamy zastawką spiralną Heistera

Przewód żółciowy wspólny [ductus choledochus]

Rozpoczyna się od miejsca połączenia przewodu wątrobowego wspólnego z

przewodem pęcherzykowym,w więzadle wątrobowo-dwunastniczym.

Przebieg:

1.Odcinek naddwunastniczy

2.Odcinek zadwunastniczy leży do tyłu od opuszki XII-icy.

3.Odcinek trzustkowy

4.Odcinek śródścienny -

4.TRZUSTKA [PANCREAS]

1.Położenie -

leży w jamie brzusznej na jej tylnej ścianie,wtórnie zaotrzewnowo w piętrze

gruczołowym.Głowa trzustki leży na poziomie kręgów L1 i L2,trzon trzustki

krzyżuje trzon kręgu L1 a ogon wznosi się do wysokości XI żebra,dochodząc do

wnęki śledziony.

3.Sąsiedztwo -

1.Głowa - sąsiaduje ze wszystkimi częściami XII-icy,powierzchnia tylna z

naczyniami krezkowymi górnymi,ż.wrotną,przewodem żółciowym wspólnym,

nacznyniami nerkowymi prawymi i v.cava inferior.

2.Trzon - powierzchnia przednia przez torbę sieciową z tylną ścianą żołądka,

powierzchnia tylna z aorta brzuszną,tt.nerkowymi,ż.nerkową lewą,lewą

nerką i lewym nadnerczem.

3.Ogon - biegnie w więzadle przeponowo-śledzionowym i sąsiaduje ze śledzioną

.Głowa jest spłaszczona w kierunku

przednio-tylnym,stąd wyróżniamy na niej pow.przednią i tylną.Na dolnym brzegu

głowy trzustki znajduje się wcięcie trzustki,przez które

przechodzą naczynia (t.i ż.) krezkowe górne.Od tylnej pow.głowy trzustki

odchodzi wyrostek haczykowaty leżący do tyłu od naczyń

krezkowych górnych w miejscu ich przejścia przez wcięcie trzustki.

Przejście głowy w trzon nosi nazwę szyjki trzustki,leży ona nad wcięciem

trzustki.Trzon ma na przekroju kształt trójgraniasty.Wyróżniamy w nim:

powierzchnie tylna,przednia i dolna oraz 3 brzegi przedni,górny i dolny.

Początkowy odcinek pow.przedniej trzonu w pobliżu głowy uwupuklony jest ku

górze.To uwypuklenie nazywamy guzem sieciowym.

Ogon jest spłaszczony,leży w więzadle przeponowo-śledzionowym i dochodzi do

wnęki śledziony.

5.Przewody trzustki -

Trzustka ma 2 przewody odprowadzające:

- przewód trzustkowy główny Wirsunga

- dodatkowt Santoriniego

6.Umocowanie -

1.Do tylnej ściany brzucha poprzez warstwę tk.łącznej będącej pozostałością

sklejonych blaszek otrzewnej w okresie rozwoju płodowego

2.Głowa jest objęta pętlą XII i łączy się przewodami trzustkowymi z częścią

zstępującą XII

3.Otrzewna ścienna pokrywa trzustkę od przodu

4.Ogon trzustki biegnie w więzadle przeponowo-śledzionowym

5.ŚLEDZIONA [SPLEN,LIEN]

1.Położenie -

leży w jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo,w lewym podżebrzu,w piętrze

gruczołowym pomiędzy IX a XI żebrem,jej oś długa biegnie wzdłuż X żebra.Biegun

tylny czyli górny leży 4-6 cm na lewo od kręgu Th10,biegun przedni czyli dolny

nie przekracza lini pachowej środkowej lewej.Pochodzenie rozwojowe

mezodermalne (z mezenchymy krezki grzbietowej żołądka).

3.Sąsiedztwo -

z żołądkiem,lewą nerką,zgięciem śledzionowym okrężnicy,ogonem trzustki,

przeponą i nie zawsze z lewym nadnerczem.

4.Budowa (w tym histologiczna) i czynność -

w budowie anatomicznej wyróżniamy:

1.Powierzchnię przeponową (boczną) i trzewną (przyśrodkową),na której

wyróżniamy:

powierzchnię żołądkową zawierającą wnękę śledziony

brzeg pśsredni

powierzchnię nerkową

powierzchnię okrężniczą

2.Brzegi - górny (karbowany,ostry,przedni)

dolny (tępy,tylny)

3.Końce - bieguny - tylny (górny) i przedni (dolny).

6.NERKA [REN]

1.Położenie -

jest narządem parzystym leży w jamie brzusznej,pierwotnie zaotrzewnowo,na

m.psoas maior,m.quadratus lumborum i części lędzwiowej przepony.Nerka prawa

leży na wysokości pomiędzy Th12 -L3 a nerką lewą Th11-L2.Są to granice

ekstremalne,ponieważ nerka jest zarówno ruchoma oddechowo,jak też jej wysokość

zależy od pozycji ciała.

Oś długa nerki biegnie od góry i strony przyśrodkowej ku dołowi i bocznie.

Ruchomość oddechowa: w zależności od pozycji ciała wynosi 1-3 cm (od 1/2 do

pełnej wysokości kręgu)

3.Sąsiedztwo -

1.Prawa nerka - nadnercze prawe,prawy płat wątroby,część zstępująca XII-icy,

zgięcie wątrobowe okrężnicy i pętle jelita cienkiego.

2.Lewa nerka - nadnercze lewe,żoladek,trzon trzustki,śledziona,zgiecie

śledzionowe okrężnicy i petle jelita cienkiego.

Powierzchnię tylną nerki krzyżują naczynia podżebrowe,naczynia lędzwiowe

I,n.podżebrowy,n.biodrowo-podbrzuszny i n.biodrowo-pachwinowy.

Wnęka nerki - jest ograniczona wargą przednią i tylną.Warga

tylna jest większa dzięki czemu wnęka jest skierowana ku przodowi,dołowi i

przyśrodkowo.We wnęce nerki leżą naczynia nerkowe - żyła do przodu od tętnicy

- a do tyłu od nich moczowód (układ vena arteria urether).

Nerka jest bezpośrednio pokryta torebką włóknistą,której głęboka warstwa

zawiera włókna mięsne gładkie.Torebkę włóknistą można stosunkowo łatwo

oddzielić od miąższu nerki,jedynie w przypadku kłębkowego zapalenia nerek i

zawału nerki torebka zrasta się ściśle z miąższem.Na zewnątrz od torebki

włóknistej leży torebka tłuszczowa obejmująca nerkę wraz z nadnerczem.Torebka

tłuszczowa jest stosunkowo gruba - 2-3 cm,ma znaczenie ochronne dla nerki oraz

warunkuje utrzymanie nerki w jej położeniu - u osób wychudzonych,kiedy zanika

torebka tłuszczowa nerka może opadnąć - nerka ruchoma.

Na zewnątrz od torebki tłuszczowej nerka jest pokryta powięzią nerkową

Garoty,która od przodu jest pokryta otrzewną ścienną.Powięź ta jest zbudowana

z 2 blaszek:

- przedniej (powięź przednerkowa)

- tylnej (powięź zanerkowa).

na przekroju czołowym przez nerkę widoczny jest miąższ nerki i zatoka nerki

[sinus renalis].Zatoka nerkowa otwiera się w kierunku przyśrodkowym we wnękę

nerki.W zatoce nerkowej leżą kielichy mniejsze,kielichy większe,miedniczka

nerkowa,tt.i żż.międzypłatowe oraz tk.tłuszczowa.

Na przekroju miąższu wyróżniamy istotę korową i rdzenna.Istota rdzenna tworzy

tzw.piramidy nerkowe,które na przekroju mają kształt

trójkątny.Są zwrócone podstawami w kierunku kory nerki,a szczytami w kierunku

zatoki nerkowej.Szczyt piramidy nosi nazwe brodawki nerkowej i jest objęty kielichem mniejszym.Istota korowa stanowi zewnętrzną część

miąższu nerki oraz wchodzi między piramidy tworzące słupy nerkowe.Od podstaw piramid w kierunku kory wnikają drobne podłużne

pasma,zwane promienistościami rdzennymi W każdej nerce Nefron zbudowany z następujących części:

1.Ciałko nerkowe,zbudowane z kłębka naczyn włosowatych tętniczych,otoczone

torebka Bowmana.

2.Kanalik proksymalny - kręty I rzedu - wychodzący z torebki Bowmana

3.Pętla Henlego,w którym wyróżnia się ramię wstępujące i zstępujące

4.Kanalik dystalny - kręty II rzędu - wstawka

7.NADNERCZE = GRUCZOŁ NADNERCZOWY [GLANDULA SUPRARENALIS]

jest narządem parzystym.Leży w jamie brzusznej,pierwotnie zaotrzewnowo w

piętrze gruczołowym,na górnym biegunie nerki,objęte wraz z nią torebką

tłuszczową i powięzią nerkową,na wysokości Th11-Th12.

3.Sąsiedztwo:

lewe - przepona,nerka lewa,żołądek,trzon trzustki,czasem śledziona

prawe - przepona,żyła główna dolna,prawy płat wątroby,prawa nerka

4.Budowa i czynność -

na przekroju wyróżniamy korę - barwy żółtawej i rdzeń - szarawej barwy.

Odmienne jest pochodzenie rozwojowe obu tych części: kora jest pochodzenia

mezodermalnego a rdzeń ektodermalnego - podobnie jak zwoje autonomiczne z

grzebieni nerwowych.W korze wyróżniamy:

1.Warstwę kłębkowatą - produkuje mineralokortykoidy

2.Warstwa pasmowata - produkuje glikokortykosterydy

3.Warstwa siatkowata - androgeny nadnerczowe

Komórki rdzenia nadnerczy produkują adrenalinę i noradrenalinę,uwalniane

wprost do naczyń.

5.Unaczynienie:

T.nadnerczowa górna T.nadnerczowa środkowa T.nadnerczowa ż.nadnerczowa prawa i lewa

8.MOCZOWÓD -

3.Przebieg i sąsiedztwa -

rozpoczyna się w przedłużeniu miedniczki nerkowej na wysokości L2 - lewy

wyżej,w miejscu przejścia miedniczki nerkowej w moczowód wyróżniamy zgięcie

nerkowe moczowodu.Następnie biegnie zaotrzewnowo,na

m.lędźwiowym większym,przyśrodkowo i ku dołowi.

W odcinku brzusznym do tylu od moczowodu biegną:

- n.płciowo-udowy

- naczynia biodrowe wspólne

Do przodu od moczowowdu prawego:

- część zstępująca i pozioma XII-icy

- naczynia jądrowe lub jajnikowe prawe

- naczynia okrężnicze prawe

- krezka j.cienkiego

Do przodu od moczowodu lewego: - zgięcie XII-iczo-czcze

- naczynia jądrowe lub jajnikowe lewe

- naczynia okrężnicze lewe

- krezka okrężnicy esowatej

wyróżniamy zgięcie brzeżne przejście odcinka brzusznego w odcinek miedniczny

moczowodu.Moczowód biegnie następnie po ścianie miednicy małej do przodu od

t.biodrowej wewnętrznej a przyśrodkowo od naczyń i nerwu zasłonowego.

Na wysokości kolca kulszowego zmienia kierunek - zgięcie

miedniczne,biegnie przyśrodkowo w kierunku dna pęcherza

moczowego,leżąc do tyłu od nasieniowudu lub t.macicznej,biegnąc w kierunku

przyśrodkowym i do przodu przebija skośnie dno pęcherza moczowego.

Dzięki skośnemu przebiegowi w ścianie pęcherza odcinek śródścienny moczowodu

unosi śluzowkę pęcherza,wytwarzając fałd który zamyka ujście pęcherowe

moczowodu na zasadzie zastawki,uniemożliwiając cofanie się moczu.

gałęzie od: t.nerkowej

t.jądrowej lub jajnikowej

aorty brzusznej

t.biodrowej wspólnej

t.odbytniczej środkowej

t.pęcherzowej dolnej

u O+ t.macicznej

I.JELITO CIENKIE

Wyróżniamy:

- jelito cienkie bezkrezkowe - XII

- jelito cienkie krezkowe - jelito czcze i kręte.

Błona mięśniowa tworzy dwie warstwy: okrężną położoną

wewnątrz, i warstwę podłużną leżącą zewnętrznie.

Ruchy wahadłowe, odcinkowe, robaczkowe czyli perystaltyczne

1.Jelito bezkrezkowe - dwunastnica [duodenum]

leży w jamie brzusznej,na jej tylnej ścianie.Opuszka wewnątrzotrzewnowo,

pozostałe części wtórnie zaotrzewnowo.Opuszka i część zstępująca leży w piętrze

gruczołowym,część pozioma i wstępująca w piętrze jelitowym.

Wyróżniamy:

- opuszkę (część górną) - leżącą na wysokości trzonu L1

- część zstępująca - po prawej stronie kręgosłupa na

wysokości od L1 - L3

- część pozioma - krzyżuje trzon L3

- część wstępująca - leży po lewej stronie kręgosłupa

na wysokości L3 do L2 XII przechodzi zgięciem XII-czczym w jelito czcze

3.Sąsiedztwo -

1.Wszystkie części XII sąsiadują z głową trzustki

2.Część górna opuszka:

- od przodu: - płat prawy i

- płat czworoboczny wątroby

- szyjka pęcherzyka żółciowego

- od tyłu: - ż.wrotna

- ductus choledochus

- a.gastro-duodenalis

3.Część zstępująca:

- od przodu - płat prawy wątroby

- trzon i szyjka pęcherzyka żółciowego

- mesocolon transversum

- od tyłu - moczowód prawy

- nerka prawa

- naczynia nerkowe prawe

- v.cava inferior

- ductus choledochus

4.Część pozioma:

- od przodu - naczynia krezkowe górne

- pętle jelita cienkiego

- od tylu - moczowód prawy

- v.cava inferior

- aorta brzuszna

5.Część wstępująca:

- od przodu - krezka jelita cienkiego

- od tyłu - naczynia nerkowe lewe

2.Jelito krezkowe - jelito czcze [jejunum] i kręte [ileum] Śą następnymi odcinkami jelita cienkiego,tworzą jelito cienkie krezkowe.obie te części jelita leżą wewnątrzotrzewnowo,zawieszone na długiej krezce, tworząc liczne pętle.Uważa się,że pętle jelita czczego leża w górnej części piętra jelitowego,głównie po stronie lewej,a pętle jelita krętego w dolnej części piętra jelitowego głównie po stronie prawej.

4.Budowa -

wyróżniamy brzeg krezkowy - miejsce przyczepu krezki i leżący naprzeciwko

brzeg wolny.W świetle jelita czczego i krętego widoczne są liczne fałdy

okrężne,których wysokość i gęstość ułożenia stopniowo maleje w kierunku jelita

grubego.Ponadto w błonie śluzowej widoczne są liczne grudki chłonne samotne,a

w jelicie krętym dodatkowo grudki chłonne skupione,ułożone osią długą wzdłuż

długiej osi jelita naprzeciwko przyczepu jej krezki,są szerokie na 1-2 cm i

dlugie 3-4 cm..

5.Umocowanie - krezka.

krezka jelita czczego i krętego potocznie krezka jelita cienkiego jest to

przejście otrzewnej ściennej w trzewną.

od jelita. 1.T.krezkowa górna

- końcowy odcinek t.krętniczo-okrężniczej

2.Ż.krezkowa górna

III.JELITO GRUBE [INTESTINUM CRASSUM]

Wśród odcinków jelita grubego wyróżniamy:

1.Kątnicę albo jelito ślepe - z wyrostkiem robaczkowym

2.Okrężnicę - wyróżniamy w niej następujące części -

a.okrężnicę wstępujacą

b.zgięcie wątrobowe c.okrężnicę poprzeczną d.zgięcie śledzionowe e.okrężnicę zstępującą f.okrężnicę esowatą 3.Odbytnicę albo prostnicę

1.Jelito ślepe [cecum]

leży w jamie brzusznej,wewnątrzotrzewnowo,na mięśniu biodrowo-lędźwiowym,w

prawym dole biodrowym (na prawym talerzu biodrowym). Najczęściej nie

posiada krezki.

2.Wyrostek robaczkowy [appendix vermiformis]

leży w jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo,w piętrze jelitowym,odchodzi od

tylno-przyśrodkowej ściany kątnicy,jego ujście do kątnicy jest przesłonięte

zastawką Gerlacha.Wyrostek posiada krezeczkę

3.Okrężnica wstępujaca [colon ascendens]

leży w jamie brzusznej,wtórnie zaotrzewnowo,w piętrze jelitowym na tylnej

ścianie jamy brzusznej,w rowku pomiędzy m.lędźwiowym większym a

m.czworobocznym lędzwi po stronie prawej.

3.Sąsiedztwo -

powierzchnia tylna sąsiaduje z wymienionymi mięśniami a w górnej części

dochodzi do dolnego bieguna prawej nerki,powierzchnia przednia sąsiaduje z

pętlami jelita cienkiego.

t.okrężnicza prawa

4.Zgięcie wątrobowe okrężnicy [flexura coli hepatica seu dextra]

Leży na wysokości 1/3 dolnej części powierzchni przedniej prawej nerki.

Sąsiaduje z prawą nerką i prawym płatem wątroby.Możemy je rzutować na VIII

żebro w lini pachowej środkowej prawej.

5.Okrężnica poprzeczna [colon transversum]

leży w jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo,zawieszona na krezce,na granicy

piętra gruczołowego i jelitowego.Sięga od zgięcia wątrobowego do

śledzionowego.Przebiega od okolicy podżebrowej prawej łukiem wypukłym ku

dołowi,biegnie powyżej pępka i dochodzi do okolicy podżebrowej lewej.

3.Sąsiedztwo -

- powierzchnia górna sąsiaduje z: prawym płatem hepar,pęcherzykiem żółciowym i

krzywizną większą żołądka

- powierzchnia tylna a ściślej krezka krzyżuje część zstępująca XII,głowę

trzustki i dochodzi do przedniej powierzchni lewej nerki.

- powierzchnia dolna sąsiaduje z pętlami jelita cienkiego.

6.Unaczynienie -

t.okrężnicza środkowa

6.Zgięcie śledzionowe okrężnicy [flexura coli lienalis seu sinistra]

Leży wyżej i bardziej ku tyłowi,niż zgięcie wątrobowe.Okrężnica tworzy kąt

ostry tak,że często końcowy odcinek okręznicy poprzecznej sąsiaduje z

początkowym odcinkiem okrężnicy zstępującej.

Zgięcie to jest umocowane więzadłem przeponow-okrężniczym

7.Okrężnica zstępująca [colon descendens]

leży wtórnie zaotrzewnowo,biegnie od lewego zgięcia okrężnicy do wysokości

lewego grzebienia biodrowego,gdzie przechodzi w okrężnicę esowatą.Biegnie w

rowku pomiędzy m.lędzwiowym większym a m.czworobocznym lędzwi.Układ taśm jak w

okrężnicy wstępującej.

5.Unaczynienie -

t.okrężnicza lewa 8.Okrężnica esowata [colon sigmoideum]

leży w jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo,w dole biodrowym lewym,zawieszona na

krezce,część pętli schodzi do miednicy mniejszej gdzie na wysokości granicy

między S2 a S3 przechodzi w odbytnicę.Położenie okrężnicy esowatej jest bardzo

zmienne

4.Unaczynienie -

tt.okrężnicy esowatej

9.Odbytnica [rectum]

w miednicy małej,podotrzewnowo,na k.krzyżowej i guzicznej, dostosowana do nich swoimi krzywiznami.U kobiet do tyłu od macicy i pochwy,u mężczyzn pęcherza moczowego i sterczu.

MIEDNICA

Dno miednicy :

Dno miednicy jest utworzone przez przeponę miedniczną, uzupełnioną w przednim odcinku przeponą moczowo-płciową. Przepona moczowo-płciowa leży poniżej przedniej części przepony miednicznej, zamykając od dołu tzw. wrota mięśnia dźwigacza odbytu, które są otworem w przeponie miednicznej. Przechodzi przez nie u mężczyzn cewka moczowa, a u kobiet cewka moczowa i pochwa.

Przepona miedniczna składa się z :

1. dwóch mięśni dźwigaczy odbytu 2. dwóch mięśni guzicznych oraz górnej i dolnej powięzi przepony miednicznej M. dźwigacz odbytu można podzielić na cztery części :

1). m. łonowo-odbytniczy 2). m. łonowo-guziczny 3). m. biodrowo-guziczny 4). m. odbytniczo-guziczny M. łonowo-odbytniczy rozpoczyna się na dolnej gałęzi k. łonowej, bocznie od spojenia łonowego, M. łonowo-guziczny.

M. odbytniczo-guziczny biegnie M. guziczny

Przepona moczowo-płciowa składa się z :

1). m. poprzecznego głębokiego krocza

2). dwóch mięśni poprzecznych powierzchownych krocza oraz

3). górnej i dolnej powięzi przepony moczowo-płciowej.

M. poprzeczny głęboki krocza wytwarza u płci męskiej m. zwieracz zewnętrzny cewki moczowej, a u płci żeńskiej m. zwieracz cewki moczowej i pochwy

Przepona moczowo-płciowa sięga ku przodowi do więzadła poprzecznego krocza a ku tyłowi do środka ścięgnistego krocza (M. poprzeczny głęboki krocza jest rozpięty między dolnymi gałęziami kk. łonowych oraz między gałęziami kk. kulszowych; sięga ku tyłowi do guza kulszowego.

M. poprzeczny powierzchowny krocza biegnie od przyśrodkowej powierzchni guza kulszowego do środka ścięgnistego przepony.

Mięśnie przepony moczowo-płciowej są unerwione przez n. sromowy.

Pęcherz moczowy (vesica urinaria)

Leży w miednicy mniejszej, w przestrzeni podotrzewnowej, za spojeniem łonowym; u płci męskiej na gruczole krokowym i do przodu od odbytnicy, a u płci żeńskiej na przeponie moczowo-płciowej

i przedniej części przepony miednicznej, do przodu od macicy i częściowo pochwy.

Sąsiedztwo :

Przednia powierzchnia pęcherza moczowego sąsiaduje z przednią ścianą brzucha i tzw. przestrzenią załonową W miednicy męskiej do tyłu od pęcherza leży odbytnica, na tylnej ścianie pęcherza leżą pęcherzyki nasienne, bańki nasieniowodów i przewody wytryskowe. Górna powierzchnia pęcherza sąsiaduje

z pętlami jelita cienkiego i dolną pętlą okrężnicy esowatej.

W miednicy żeńskiej tylna powierzchnia pęcherza sąsiaduje z pochwą i częścią nadpochwową szyjki macicy, a górna powierzchnia z przednią powierzchnią trzonu macicy. Między trzonem macicy, a tylną ścianą pęcherza znajduje się zagłębienie pęcherzowo-maciczne Przednia powierzchnia szyjki macicy i przednia ściana pochwy są zrośnięte z tylną ścianą i dnem pęcherza w okolicy trójkąta pęcherza; w tej okolicy końcowe odcinki moczowodów stykają się z przednią ścianą pochwy.

W miednicy męskiej miejsce sąsiedztwa dna pęcherza z bańką odbytnicy nosi nazwę trójkąta odbytniczo-pęcherzowego Trójkąt ten jest zawarty między bańkami nasieniowodów, stąd jego druga nazwa - trójkąt międzybańkowy

W budowie anatomicznej pęcherza można wyodrębnić szczyt, trzon i dno. Szczyt jest zwrócony ku górze i przodowi, dno ku dołowi i tyłowi. Od szczytu do pępka biegnie więzadło pępkowe pośrodkowe - pozostałość moczownika zdążające do pępka. Do dna pęcherza uchodzą moczowody,

a wychodzi z niego cewka moczowa. Cewka moczowa męska (urethra masculina)

Wyróżnia się w niej cztery odcinki :

- odcinek śródścienny - odcinek sterczowy - odcinek błoniasty - odcinek gąbczasty Rozpoczyna się ujściem wewnętrznym w dnie pęcherza moczowego. Ujście to prowadzi do części śródściennej, przechodzącej przez dno pęcherza, otoczonej m. zwieraczem wewnętrznym cewki moczowej. Poniżej pęcherza wchodzi do gruczołu krokowego - część sterczowa cewki moczowej. Następnie, po wyjściu z gruczołu kieruje się łukiem uwypuklonym ku tyłowi przez przeponę moczowo-płciową (część błoniasta cewki, mająca odcinek przeponowy i podprzeponowy)

i wchodzi przez opuszkę prącia do ciała gąbczastego prącia (część gąbczasta). W żołędzi poszerza się, tworząc dół łódkowaty i kończy się ujściem zewnętrznym cewki w szczycie żołędzi. Gruczoł krokowy - stercz (prostata)

Leży na przeponie moczowo-płciowej, poniżej dna pęcherza moczowego, do przodu od odbytnicy, do tyłu od spojenia łonowego. Powierzchnie boczne sąsiadują z mięśniami dźwigaczami odbytu. Jest przebity przez przewody wytryskowe oraz cewkę moczową. Stercz jest ułożony podstawą ku górze, szczyt jest skierowany do przepony moczowo-płciowej.

Gruczoł jest otoczony torebką i ma budowę płatową, składa się z 2 płatów bocznych i tzw. cieśni. Cieśń, zwana też płatem środkowym, leży pomiędzy przewodami wytryskowymi w tylnej części gruczołu, ku przodowi dochodzi do części sterczowej cewki moczowej.

Pęcherzyki nasienne (vesiculae seminales, glandulae vesiculosae)

Leżą na tylnej ścianie pęcherza moczowego otoczone razem z nim i sterczem silną blaszką przegrody odbytniczo-pęcherzowej, która oddziela je od przedniej ściany odbytnicy. Szczyty pęcherzyków są pokryte otrzewną wyścielającą zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe, pozostała część pęcherzyków nie styka się z otrzewną. Od strony przyśrodkowej pęcherzyki nasienne sąsiadują

z bańkami nasieniowodów, od strony bocznej szczyty pęcherzyków sąsiadują z końcowymi odcinkami moczowodów. Pęcherzyki leżą ukośnie, odcinki dolne zbliżają się do siebie i przechodzą w cienkie krótkie przewody wydalające, które łączą się w obrębie sterczu z nasieniowodami w przewody wytryskowe. Przewody wytryskowe przebijają stercz i uchodzą do cewki moczowej na wzgórku nasiennym.

Moszna (scrotum)

Jest workiem skórno-powięziowym, powstającym z wałów płciowych dla zstępujących jąder. Warstwy jej ściany

1. Skóra

2. Błona kurczliwa 2. Powięź podskórna

3. Powięź nasienna zewnętrzna 4. Powięź m. dźwigacza jądra 5. M. dźwigacz jądra 6. Powięź nasienna wewnętrzna 7. Osłonka pochwowa jądra

Jądro (testis, orchos) Leży w mosznie, objęte osłonką pochwową. Do tylnego brzegu jądra przyczepia się krezka jądra. Dolny koniec jądra jest przymocowany do moszny więzadłem mosznowym. Lewe jądro jest położone niżej niż prawe. Na górnym końcu jądra leży głowa najądrza, wzdłuż tylnego brzegu jądra biegnie trzon i ogon najądrza, a pod dolnym końcem jądra ogon najądrza zakręca i przechodzi w nasieniowód.

Zewnętrzną warstwę jądra stanowi osłonka biaława, od której odchodzą przegrody dzielące jądro na zraziki. Przegrody te zmierzają w kierunku śródjądrza. W śródjądrzu leży sieć jądra, do której dochodzą cewki nasienne proste). Z sieci jądra wychodzą przewodziki odprowadzające jądra, które dochodzą do głowy najądrza i w niej przechodzą w zraziki najądrza.

Najądrze (epididymis)

Jest zbudowane w głowy, trzonu i ogona. Głowa ma budowę zrazikową, a trzon i ogon są zbudowane

z poskręcanego przewodu najądrza. Przewód najądrza, opuszczając ogon najądrza, przechodzi w nasieniowód.

Unaczynienie jądra i najądrza jest wspólne - od t. jądrowej od aorty brzusznej. Krew żylna odpływa splotem żylnym wiciowatym, z którego wychodzą początkowo 2 żyły jądrowe, one następnie łączą się w 1 żyłę, która po stronie prawej uchodzi do vena cava inferior, a po stronie lewej do vena renalis sinistra.

Nasieniowód (ductus deferens)

Biegnie w przedłużeniu przewodu najądrza. Jego przebieg dzielimy na 4 części : jądrową, powrózkową, pachwinową i miedniczną.

W mosznie leży część jądrowa i powrózkowa. W powrózku nasiennym biegnie część powrózkowa

i pachwinowa.

Część jądrowa biegnie do góry wzdłuż tylnego brzegu jądra, przylegając do najądrza.

Część powrózkowa leży powyżej górnego końca jądra, kieruje się do pierścienia pachwinowego powierzchownego.

Część pachwinowa biegnie przez kanał pachwinowy i wychodzi pierścieniem pachwinowym głębokim.

Część miedniczna kieruje się początkowo ku dołowi i przyśrodkowo po wewnętrznej powierzchni przedniej ściany brzucha i następnie miednicy. Krzyżuje naczynia nabrzuszne dolne i następnie tętnicę pępkową od tyłu i zakręca, kierując się po ścianie bocznej miednicy do boku i tyłu. Krzyżuje od przodu naczynia biodrowe zewnętrzne, następnie nerw zasłonowy, a następnie naczynia zasłonowe i ponownie się odgina, kieruje się przyśrodkowo i ku górze na pęcherz moczowy. Wchodząc na pęcherz krzyżuje od przodu moczowód, a następnie zakręca i po tylnej ścianie pęcherza biegnie ku dołowi i przyśrodkowo. Poszerza się tworząc bańkę, która łączy się z przewodem wydalającym pęcherzyka nasiennego w przewód wytryskowy, który uchodzi do części sterczowej cewki moczowej na wzgórku nasiennym.

Powrózek nasienny (funiculus spermaticus)

Można go podzielić na dwie części : mosznową i pachwinową.

Skład powrózka nasiennego :

1). nasieniowód 2). t. i ż. nasieniowodu 3). t. jądrowa 4). splot żylny wiciowaty przechodzący w ż. jądrową

5). t. i ż. mięśnia dźwigacza jądra 6). naczynia chłonne

7). gałąź płciowa n. płciowo-udowego

8). splot jądrowy od splotu trzewnego

9). splot nasieniowodowy od splotu podbrzusznego dolnego

10). szczątek wyrostka pochwowego otrzewnej - pozostałość górnej części tego wyrostka.

Droga plemnika :

1. Cewki nasienne kręte 2. Cewki nasienne proste 3. Sieć jądra 4. Przewodziki wyprowadzające jądra 5. Przewód najądrza 6. Nasieniowód i bańka nasieniowodu 7. Przewód wytryskowy 8. Część sterczowa cewki moczowej męskiej 9. Część błoniasta cewki moczowej męskiej 10. Część gąbczasta cewki moczowej męskiej

11. Ujście zewnętrzne cewki moczowej

Macica (uterus, hystera, metra)

Leży w miednicy mniejszej żeńskiej, pośrodkowo, do tyłu od pęcherza moczowego i do przodu od odbytnicy, powyżej pochwy.

macica składa się z szyjki, trzonu i dna. W szyjce biegnie kanał szyjki macicy, otwierający się do pochwy ujściem macicy, a z jamą macicy jest połączony cieśnią. W trzonie macicy leży jama macicy. Szyjkę macicy dzieli się na część pochwową i nadpochwową. Część pochwowa jest otoczona sklepieniem pochwy. Do bocznego brzegu trzonu macicy, bezpośrednio poniżej ujścia jajowodu przyczepiają się dwa więzadła : własne jajnika i obłe macicy.

Więzadło własne jajnika jest pozostałością po górnej części ligamentum genitoinguinale, biegnie od macicznego końca jajnika do bocznego brzegu trzonu macicy, tuż poniżej ujścia jajowodu.

Więzadło obłe macicy jest pozostałością dolnej części lig. genitoinguinale, biegnie od bocznego brzegu macicy (bezpośrednio poniżej ujścia jajowodu), następnie jest otoczone przednią blaszką więzadła szerokiego macicy, przechodzi przez kanał pachwinowy i dochodzi do wargi sromowej większej.Więzadła:

1). podstawowe 2). łonowo-pęcherzowo-maciczne 3). krzyżowo-odbytniczo-maciczne

Więzadło szerokie macicy

Jajnik (ovarium) Leży w miednicy mniejszej żeńskiej, na jej tylno-bocznej ścianie, w jamie otrzewnowej, spoczywa w dołku jajnikowym, leżącym na powięzi zasłonowej.

Anatomicznie jajnik ma 2 końce : maciczny i jajowodowy, 2 brzegi : przedni (krezkowy) i tylny (wolny) oraz 2 powierzchnie : boczną (ścienną) i przyśrodkową (trzewną). W budowie wewnętrznej odróżnia się rdzeń, zawierający naczynia, nerwy i tkankę łączną, oraz korę.

Sąsiedztwo :

Jajnik sąsiaduje z lejkiem jajowodu i jego strzępkami, z naczyniami otaczającymi dołek jajnikowy

(p. wyżej), prawy z wyrostkiem robaczkowym, a lewy z dolną pętlą okrężnicy esowatej. Brzeg przedni jajnika sąsiaduje z krezką jajnika. Koniec jajowodowy jest miejscem przyczepu więzadła wieszadłowego jajnika. Unaczynienie :

Unaczynienie pochodzi od t. jajnikowej od aorty brzusznej oraz od gałęzi jajnikowej t. macicznej.

Jajowód (oviductus, salpinx, tuba uterina)

Odcinki : 1. śródścienny (maciczny) - rozpoczynający się ujściem macicznym2. cieśń 3. bańka 4. lejek z ujściem brzusznym, otoczonym strzępkami.

Sąsiedztwo :

Po prawej stronie jajowód sąsiaduje z wyrostkiem robaczkowym, po lewej z esicą. Oba jajowody mogą się stykać z pętlami jelita cienkiego.

Przedsionek pochwy (vestibulum vaginae)

Jest ograniczony po bokach przez wargi sromowe mniejsze, od przodu przez wędzidełko łechtaczki, od tyłu przez wędzidełko warg sromowych. Między nim a pochwą znajduje się błona dziewicza (hymen). Do przedsionka pochwy uchodzą : pochwa, cewka moczowa, gruczoły przedsionkowe większe i mniejsze oraz gruczoły przycewkowe.

Cewka moczowa, podobnie jak u mężczyzny może być podzielona na cztery odcinki (choć niektórzy wyróżniają tylko dwa : śródścienny i jamisty) :

- część śródścienna

- część nadprzeponowa - część przeponowa

- część podprzeponowa - uchodzi do przedsionka pochwy w miejscu zwanym brodawką cewkową.

Pochwa (vagina, kolpos)

Sąsiedztwo :

Ściana przednia jest zrośnięta z tylną ścianą pęcherza moczowego i cewką moczową przy pomocy tkanki łącznej. Ściana tylna jest oddzielona od przedniej ściany odbytnicy przez tkankę łączną przegrody odbytniczo-pochwowej i zagłębienie odbytniczo-maciczne.

Ściana przednia pochwy jest krótsza niż tylna, stąd w miejscu otaczającym ujście macicy tworzą się dwa sklepienia : przednie - mniejsze i płytsze oraz tylne - głębsze

i wyższe.

Krocze (perineum)

Obszar ograniczony od tyłu wierzchołkiem kości guzicznej, od boków więzadłami krzyżowo-guzowymi, gałęziami dolnymi kk. łonowych i gałęziami kk. kulszowych, a z przodu spojeniem łonowym stanowi okolicę kroczową.

Prącie (penis)

Składa się z dwóch ciał jamistych i jednego ciała gąbczastego, otoczonych skórą. Ciała jamiste tworzą odnogi prącia.Na przeponie moczowo-płciowej leży ciało gąbczaste, rozpoczynające się opuszką, otoczone mięśniem opuszkowo-jamistym. Ciała jamiste prącia tworzą w przestrzeni międzypowięziowej jego korzeń Prącie jest umocowane :

1). przez więzadło wieszadłowe prącia - 2). więzadło procowate prącia

Anatomia 3 - I

2

---