Uniwersytet Rzeszowski

Doping w Sporcie

Krzyżanowska Justyna

Gr.IV/Fizjoterapia/I rok SUM/niestacjonarne

Medycyna Sportowa i Odnowa Biologiczna , mgr M. Maślanka

Doping - to sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej zawodnika metodami wykraczającymi poza normalny, "naturalny" trening, choć w praktyce granica między dopingiem i treningiem jest często bardzo trudna do ustalenia. Ogólnie za doping uważa się metody medyczne, potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, które zostały oficjalnie zabronione. Zwalczaniem dopingu na świecie zajmuje sie Światowa Komisja Antydopingowa.

Doping jest często szkodliwy dla zdrowia, czasami może wywołać kalectwo lub śmierć, szczególnie, jeśli jest stosowany nieostrożnie.

Współczesne metody dopingu stosowane pod ścisłą kontrolą specjalisty są niezwykle trudne do wykrycia, a umiejętnie stosowane wcale nie muszą powodować ujemnych efektów zdrowotnych, przynajmniej w okresie aktywności sportowej. Ich efekty uboczne mogą się jednak ujawnić już po zakończeniu kariery sportowej, gdyż bezpieczeństwo większości stosowanych metod i środków dopingowych nie jest tak dobrze przebadane jak dostępne na rynku legalne środki farmakologiczne.

Ze względu na stosowane metody doping można podzielić ogólnie na:
-farmakologiczny- polegający na podawaniu biologicznie czynnych związków chemicznych, których użycie nie jest uzasadnione leczeniem zawodnika.
-fizjologiczny - polegający na wymianie płynów ustrojowych, zwłaszcza krwi, przeszczepach tkanek (mięśni i ścięgien), stosowanie szkodliwych dla zdrowia zabiegów takich jak zbijanie masy poprzez chirurgiczne usuwanie tkanki tłuszczowej.
-genetyczny - polegający na modyfikacji kodu genetycznego zawodnika, np. poprzez stosowanie wirusów; obecnie jest on niemożliwy do wykrycia, ale rzadko stosowany ze względu na wysokie koszty.

Ze względu na główny cel dopingu można go podzielić na:
-doping siłowy - którego celem jest osiągnięcie jak największego przyrostu masy mięśniowej zawodnika
-doping wytrzymałościowy - którego celem jest trwałe zwiększenie zdolności organizmu do znoszenia długotrwałego, intensywnego wysiłku fizycznego.
-doping stymulujący - którego celem jest czasowe zwiększenie odporności na ból i wysiłek poprzez stosowanie technik zapobiegających odczuwanie bólu i zmęczenia.
Doping siłowy i wytrzymałościowy stoją z sobą w pewnej sprzeczności. Za szybki wzrost masy mięśniowej powoduje zwykle obniżenie wytrzymałości na długotrwały wysiłek, z kolei wzrost wytrzymałości, można osiągnąć przez ogólne zmniejszanie masy zawodnika. Doping stymulujący jest skuteczny na bardzo krótką metę, gdyż szybko powoduje nadmierne wycieńczenie organizmu zawodnika.

Doping farmakologiczny

jest najłatwiejszy do zastosowania i jednocześnie najłatwiejszy do wykrycia.

Najczęściej stosowanym związkami chemicznymi w dopingu farmakologicznym są:
-sterydy anaboliczne - działające głównie poprzez zwiększanie masy mięśniowej, takie jak testosteron
-hormony pobudzające wzrost czerwonych krwinek takie jak np. EPO
-związki pobudzające -okresowo zwiększające wydolność lub zapobiegające odczuwaniu bólu przy nadmiernym wysiłku fizycznym, tzw. stymulanty - takie jak np.: amfetamina, ecstasy i ich pochodne.

DOPING DOZWOLONY

Czasami za doping farmakologiczny jest także uważane stosowanie tzw. suplementów - skoncentrowanych preparatów zawierających aminokwasy, a także tzw. "końskich" dawek witamin (zwłaszcza z grupy B), oraz regulowanie równowagi elektrolitycznej organizmu, poprzez stosowanie płynów zawierających duże stężenie soli fizjologicznych. Tego typu doping był już stosowany w starożytności. Tego typu środki nie są jak dotąd oficjalnie zabronione.
W pewnych szczególnych sytuacjach dozwolone jest też stosowanie maści i innych preparatów zewnętrznych, zawierających substancje przeciwbólowe i rozluźniające. Nie jest też zabronione stosowanie tradycyjnych substancji pobudzających takich jak np.: kawa, czy Coca Cola, choć zawierają one związki chemiczne, które stosowane w czystej formie byłyby uznane za nielegalny doping. Zawodnicy, w których krwi wykryto ślady kofeiny lub kortykosteroidów, często bronią się tym, że spożyli je razem z legalnymi napojami lub, że zostały one wchłonięte przez skórę z legalnych środków przeciwbólowych.

Sportowcy muszą bardzo uważać jakie leki stosują. Na przykład zwykły syrop na kaszel może zawierać efedrynę lub jej pochodne, substancję pobudzającą zakazaną na zawodach powyżej stężenia 10 mikrogram/ml i zawodnik może przypadkowo być oskarżony o doping.

Doping fizjologiczny

Polega na stosowaniu rozmaitych technik medycznych, czasowo zwiększających wydolność organizmu. Jest on - zwłaszcza autotransfuzje krwi - dość trudny do wykrycia. Zazwyczaj celem tego zabiegu jest zwiększenie do maksimum liczby czerwonych krwinek w organizmie, gdyż to one odpowiadają za szybki transport tlenu do mięśni. Większa liczba czerwonych ciałek we krwi oznacza wzrost wytrzymałości a także zwiększoną zdolność do krótkotrwałego wysiłku fizycznego. Drugim, mniej ważnym efektem transfuzji jest szybkie pozbycie się z organizmu toksyn powstających w czasie wysiłku, a także śladów stosowania dopingu farmakologicznego. Doping poprzez transfuzję krwi był szczególnie popularny w zawodowym kolarstwie. Został jednak ograniczony przez wprowadzenie maksymalnej, dopuszczalnej liczby czerwonych krwinek a także niezapowiedziane kontrole na hotele i ośrodki treningowe, w których przebywają sportowcy. Legalną, wciąż stosowaną techniką na wzrost liczby czerwonych krwinek, jest trening wysokościowy, polegający na odbywaniu długotrwałych obozów kondycyjnych przeprowadzanych na wysokościach pow. 2500 m. n.p.m. bezpośrednio przed ważnymi zawodami. Wszystkie te metody są w dużym stopniu łatwe do wykrycia i obarczone są dużym ryzykiem szybkiego i nieodwracalnego zrujnowania zdrowia zawodnika.

Doping genetyczny (terapia genowa)

Jest to najnowsza technika dopingowa polegająca na dokonywaniu manipulacji na kodzie genetycznym zawodnika lub kontroli ekspresji genów. Istnieją generalnie trzy możliwe techniki dopingu genetycznego:

• ingerencje w kod genetyczny zawodnika, modyfikujące wzrost liczby komórek tkanek szczególnie potrzebnych do uprawiania sportu (głównie mięśni oraz szpiku kostnego)

• dokonywanie wszczepu obcych tkanek, wcześniej zmodyfikowanych genetycznie, które namnażają się w organizmie

• podawanie preparatów zawierających zmodyfikowane genetycznie mikroorganizmy - np.: bakterie produkujące hormony.

Jak dotąd doping genetyczny jest praktycznie niewykrywalny i trudno jest powiedzieć, czy jest on stosowany. Najbardziej prawdopodobne jest, że zastosowanie dopingowe znalazła już terapia genowa o nazwie Repoxygen, firmy Oxford Biomedica, która prowadzi do stałego syntezowana przez komórki tkanki mięśniowej EPO. Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) w 2001 r. wprowadziła oficjalną definicję dopingu genetycznego, zaś w 2004 r. wszelkie jego formy zostały oficjalnie dopisane do listy zakazanych praktyk dopingowych tej agencji.
Jak dotąd doping genetyczny jest praktycznie niewykrywalny i trudno jest powiedzieć, czy jest on stosowany.

SKUTKI STOSOWANIA DOPINGU

Negatywne skutki dopingu

Podwyższone ciśnienie krwi: W powstaniu nadciśnienia tętniczego dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne, psychoemocjonalne, nerkowe i hormonalne. Nadciśnienie powoduje zmiany: w układzie krążenia (przerost lewej komory serca, w mózgu (udary),w nerkach (stwardnienie). Objawy kliniczne to bóle głowy, pogorszenie wzroku, niewydolność układu krążenia, zawał serca, udar mózgu i niewydolność nerek. Wielu kulturystów stwierdza, że podczas brania sterydów, ciała ich stały się miękkie i opuchnięte. Powodem tego jest nagromadzenie wody w organizmie, bezpośrednią tego przyczyną jest podwyższony poziom we krwi sodu i potasu. Serce kulturysty biorącego sterydy jest obciążone ponieważ następuje bardzo szybki przyrost masy mięśniowej. Krew staje się gęsta i ciężko płynie w naczyniach krwionośnych, a więc serce musi ciężko pracować. Po odstawieniu sterydów parametry wracają do normy. Po bardzo długim braniu sterydów pozostaje możliwość, że ciśnienie krwi nie znormalizuje się i zmiany w układzie krwionośnym mogą okazać się nieodwracalne.

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]Wpływ działania sterydów na funkcjonowanie wątroby: Wątroba jest największym gruczołem ustroju, jest ośrodkiem przemiany materii w organizmie, wydziela żółć niezbędną do trawienia tłuszczów, reguluje przemianę białek i cukrów oraz przemianę acetową. Magazynuje okresowo glikogen, tłuszcze i białka. Ponadto dezaktywuje substancje, które mogły by zagrażać organizmowi. Do takich substancji należą sterydy. Ogólnie można powiedzieć, że krótkotrwałe zaburzenia funkcjonowania wątroby są odwracalne. Doustnie brane sterydy w dużych ilościach mogą powodować zmiany w strukturze wątroby.

Zmiany w systemie hormonalnym: Hormony przenoszone są przez krew i mogą wywierać wpływ na wszystkie tkanki wrażliwe na ich działanie. Układ hormonalny stanowi obok układu nerwowego podstawowy układ regulacyjny w organizmie. Hormony spełniają w nich rolę chemicznych przekaźników informacji. Podczas przyjmowania sztucznego hormonu z zewnątrz organizm nie produkuje lub produkuje w niewielkich ilościach hormony gonadropowe (FSH,ICSH). Może to doprowadzić do niepłodności np. : zaburzenia wzwodu prącia, zaburzenia wytrysku, zaburzenia popędu płciowego. Zaburzenie czynności jąder polega na niewydolności czynności komórek śródmiąższowych i układu kanalików plemnikotwórczych. Podczas brania Primobolanu dochodzi do zaburzenia czynności jąder. Jednakże po odstawieniu sterydów czynności wracają do normy. Branie sterydów w przedłużających się okresach czasu jest niewskazane gdyż istnieje możliwość, że organizm nie zregeneruje się całkowicie.

Pobudzona agresywność: Testosteron powoduje, że mężczyźni są agresywniejsi od kobiet, które w bardzo małych ilościach produkują ten hormon. Sterydy o bardzo silnym działaniu androgennym pobudzają agresywność u biorących. Ta wewnętrzna siła daje sportowcom bodźce do jeszcze cięższego treningu. W przypadkach nadmiernej agresywności należy bardzo łagodnie przerywać branie leku aby nie wpaść w depresję.

Powiększenie sutek: Powiększenie sutek jest bardzo często sprawą dziedziczną. Często w okresie dojrzewania sutek powiększa się przybierając kształt pączka. Jest to rzecz normalna. Powodem tego jest wydzielanie przez organizm estrogenu - z czasem objawy te znikają. Początkiem przerostu gruczołu jest ból sutka i nadwrażliwość brodawki, w późniejszym czasie gromadzenia tkanki tłuszczowej. Często te objawy pojawiają się podczas brania silnych androgenów w dużych ilościach (Enantan Testosteronu, Anadrol). Fachowym wyrażeniem przerostu sutka jest - Ginekomastia.

Wpływ na układ krążenia i pracę serca: Faktory krzepnięcia krwi są niekiedy zmienione. Przemiana glukozy, trójglicerydów i cholesterolu doznała uszczerbku, co może prowadzić do stwardnienia tkanek. Również poziom glukozy może obniżyć się (bardzo niebezpieczne dla diabetyków). Zwiększone wydzielanie insuliny może także prowadzić do stwardnienia tętniczek. Kortyzol to hormon nadnerczy. Wykazuje wielokierunkowe działanie na przemianę węglowodanów, tłuszczów i białek, wpływa na przemianę wodno-elektrolitową oraz na układ krwiotwórczy. Kortyzol jest głównym, hormonem stresowym organizmu. Podniesiony poziom tego hormonu we krwi pozwala atletom ciężej trenować (kolaże dostają go podczas długich i trudnych wyścigów). Jego zażywanie niesie kilka małych niekorzyści. Zatrzymanie elektrolitów i wody w organizmie - konsekwencją tego jest podwyższone ciśnienie krwi, uszkodzenie struktur tkanki łącznej (zrywanie ścięgien). Te nieprawidłowości mogłyby wytłumaczyć dlaczego sportowcy wolą zażywać doustne sterydy. Po odstawieniu tych sterydów normalizują się wartości krwi. (Choroby serca i naczyń krwionośnych są w krajach Europy Zachodniej najczęstszą przyczyną zgonów).

Efekty maskulinizacyjne: Androgenne efekty sterydów są następujące: rozrost pęcherzyków nasiennych, członka, prostaty (gruczołu krokowego), zgrubienie strun głosowych (obniżenie głosu), gęściejszy zarost, powiększenie tkanki tłuszczowej i zwiększony popęd seksualny. U młodocianych przyśpieszone dojrzewanie kostne, co ciągnie za sobą redukcję dziedzicznego wzrostu. Kobiety (zwłaszcza młodsze) mogą doświadczyć podobnych objawów i może wystąpić opóźnienie lub wstrzymanie miesiączki. Po odstawieniu sterydów miesiączka wróci do normy ale inne objawy nie mijają. Zmiany są nieodwracalne. Niektórzy kulturyści mogą zaobserwować wzrost owłosienia na ciele przy utracie włosów na głowie, przerost brody.

Szkody w tkance łącznej: Wprawdzie nie ma na ten temat jeszcze żadnych naukowych prac ale doświadczenie pokazuje, że anaboliki zwiększają skłonność do kontuzji tkanki łącznej. Szczególnie na tę uwagę powinni uważać początkujący kulturyści, u których następuje szybki przyrost mięśni. Tkanka łączna u młodych kulturystów jest jeszcze nie przygotowana na duże obciążenie. Aby zapobiec takim kontuzjom radzi się przed pierwszym użyciem steroidów trenować rok lub dwa by przygotować stawy i ścięgna na duże obciążenia. Długoletni ciężki trening znacznie skraca karierę. Warto co jakiś czas (kilka miesięcy) zmieniać trening na półciężki lub lekki aby oszczędzać stawy.

Zwiększona podatność na infekcje, utrata wagi i siły podczas brania sterydów: Uboczne działania podczas brania sterydów można by wytłumaczyć tzw. negatywnym bilansem azotowym. Po odstawieniu sterydów organizm nie jest w stanie przywrócić normalnego poziomu hormonów organizmie. W międzyczasie organizm traci dużo białka, z tego powodu regeneracja jest niewystarczająca. Po odstawieniu sterydów organizm źle znosi długi i ciężki trening. Właściwym wyjściem jest zredukowanie treningu dając wypoczynek psychice i całemu organizmowi. Choć są osoby, które twierdzą, że gdy odstawili sterydy i nie zmniejszyli treningu większemu spalaniu ulegała tkanka tłuszczowa, co jednak wydaje się wątpliwe. Każdy kulturysta powinien słuchać głosu swojego organizmu i odpowiednio reagować. Doświadczenie zdobywa się po wielu kuracjach.

Bóle i nieruchomości w stawach: Staw to ruchome połączenie stykających się kości. Powierzchnie stawowe kości powleka chrząstka, a stykające się końce kości otacza błoniasta torebka stawowa. Często zauważa się, że po odstawieniu sterydów stawy są sztywne i bolą w trakcie treningu. Niewiadomo jeszcze jakie są tego przyczyny ale wszystko wskazuje na to, że ewentualnych powodów należy szukać w ujemnym bilansie azotowym. Bolesność stawów może trwać do 3 miesięcy.

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Stosowanie dopingu może doprowadzić do wielu powikłań oraz poważnych problemów zdrowotnych, między innymi tj.:

Pozytywne skutki dopingu

Zwiększenie siły: Kurczliwe elementy tkanki mięśniowej zwiększają się przy ciężkim i długotrwałym treningu, jak i przy odpowiednim odżywianiu. Aktyna i Miozyna są fachowymi wyrażeniami dla składników tych kurczących elementów. Także zwiększenie siły może być osiągnięte przez magazynowanie wody w tkance jak i wokół niej. Po odstawieniu sterydów siła maleje, co jest zrozumiałe.

Zwiększenie masy mięśniowej: Zwiększenie miofibryli (włókna mięśniowe) i przyrost objętości wody w tkance powodują, że następuje przyrost masy mięśniowej. Oczywiście branie sterydów należy połączyć z ciężkim treningiem i optymalnym odżywianiem.

Zmniejszenie bólu wywołanego przez zapalenie stawów i zapalenie ścięgien: Wielu kulturystów stwierdza, że ich bóle, które odczuwają przy ciężkim i po części złym treningu, zmniejszają się lub całkowicie znikają przy kuracji sterydowej. Sterydy jak Metanabol oraz Deca-Durabolin pomagają w w/w dolegliwościach. Takie właściwości to pozytywna strona sterydów, która jest wykorzystywana w medycynie, odnowie biologicznej, rekonwalescencji.

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]Redukcja (zmniejszenie) tkanki tłuszczowej: Wprawdzie odpowiednia dieta pomaga w spalaniu tkanki tłuszczowej ale przy zażywaniu sterydów spalanie tłuszczu jest dużo szybsze. Wytłumaczeniem tego jest fakt, że przemiana materii podczas brania sterydów jest znacznie szybsza. Optymalnym aspektem przy spalaniu tłuszczu są ćwiczenia aerobowe trwające od 30 do 60 minut.

Zwiększenie wytrzymałości: Pod wpływem sterydów stan kortyzolu we krwi jest podwyższony. Kortyzol jest hormonem stresu, który pozwala kulturystom trenować z większą wytrzymałością.

Poprawa zarysu żylnego u kulturystów (waskularyzacja): Fenomen ten jest jeszcze dokładnie nie wytłumaczony, ale przyjmuje się, że właśnie te objawy występują z powodu podwyższonego ciśnienia krwi. Wyraźne zarysy żylne są właściwością top-kulturystów.

Skrócony czas wypoczynku po ciężkim treningu i po kontuzjach: Dzięki zwiększonej syntezie białka czas wypoczynku po kontuzjach lub operacjach jest znacznie skrócony. To samo odnosi się dla stanu wyczerpania po ciężkim treningu. I tak organizm może być po krótkiej przerwie znowu ciężko obciążany, co przyśpiesza przyrost masy mięśniowej.

Zwiększona możliwość zrobienia cięższych i częstszych powtórzeń oraz serii: Stan ten tłumaczy się zwiększoną syntezą fosfokreatyny. Fosfokreatyna to związek wysokoenergetyczny występujący w mięśniach. Jest on głównym dawcą energii dla eksplozywnych i krótkich ciężkich aktywności. Bez wystarczającego zasobu tego związku w mięśniach, osiąga się szybciej granice możliwości i wytrzymałości.

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Adres strony internetowej Komisji Do Zwalczania Dopingu z Sporcie, zawierającej listę środków zakażanych oraz dozwolonych w sporcie: http://leki.coms.pl/

Okresy półtrwania oraz czas wykrywalności sterydów anabolicznych.

1. Okresy aktywnego półtrwania: Środki doustne Anadrol / Anapolan50 (oxymetholone) 8 do 9 h Dianabol (methandrostenolone, methandienone) 4.5 do 6 h Methyltestosterone 4 dni Winstrol (stanozolol) (tabletki lub depot brany doustnie) 9 h Środki inekcyjne Deca-durabolin (Nandrolone decanate) 15 dni Finaject (trenbolone acetate) 3 dni Primobolan (methenolone enanthate) 10.5 dni Sustanon lub Omnadren 15 do 18 dni Testosterone Cypionate 12 dni Testosterone Enanthate 10.5 dni Testosterone Suspension 1 dzień Winstrol (stanozolol) 1 dzień Estry sterydów Formate 1.5 dnia Acetate 3 dni Propionate 4.5 dnia Butyrate 6 dni Caproate 9 dni Isocaproate 9 dni Heptanoate 10.5 dnia Cypionate 12 dni Nonanoate 13.5 dnia Decanoate 15 dni Undecanoate 16.5 dnia Inne Arimidex 3 dni Clenbuterol 1.5 dnia Cytadren 6 h Ephedrine 6 h T3 10 h 2. Czas wykrywalności sterydów w teście krwii: 18 miesięcy Deca - Nandrolone Decanoate 12 miesięcy Nandrolone Phenylpropionate 5 miesięcy Equipoise - Boldenone Undecylenate Primobolan - Methenolone Enanthate Trenbolone Finaplex - Trenbolone Acetate Injectable Dianabol - Injectable Methandienone 3 miesiące Sustanon 250 Omnadren 250 Testosterone Enanthate Testosterone Cypionate 2 miesiące Anadrol - Oxymetholone Fluoxymesterone Formebolone Winstrol-V - Injectable Stanozolol Drostanolone 5 tygodni methandienone mesterolone ethylestrenole - Silabolin noretadrolone 3 tygodnie oxandrolone stanozolol tabletki 2 tygodnie Testosterone Propionat 1 tydzień Testosterone Undecanoate 4 dni Clenbuterol

3. Przykładowe ceny środków dopingujących:

	Hemotropin 90 tabl. (Hormon Wzrostu) 289,00
	Halodrol 60 tabl. (Testosteron) 159,00
	FinaJet 60 tabl. (Testosteron) 153,00 zł
	Testagen 120 tabl. (Testosteron) 219,00
	Humanobol 60 kaps. (Testosteron) 129,00
	Animal Test 21 sasz (Testosteron) 245,00
	T-Bomb II - 168 tabl.  (Testosteron) 198,00

12

---