Kod barw rezystora

Najważniejszym parametrem rezystora jest jego rezystancja. Jej wartość może być bezpośrednio umieszczona na obudowie „opornika”, lub zaszyfrowana w postaci kolorowych pierścieni umieszczonych na obudowie tego elementu.

W poniższej tabeli przestawiono matematyczne odwzorowanie w postaci cyfr dla poszczególnych kolorów pierścieni, oraz interpretację poszczególnych pierścieni umieszczonych na obudowie rezystora. Tabela została utworzona dla rezystorów na których obudowie umieszczono cztery kolorowe pierścienie.

Barwa	Pierwszy pierścień (cyfra)	Pierwszy pierścień (cyfra)	Pierwszy pierścień (mnożnik)	Pierwszy pierścień (tolerancja)
czarny	0	0	x 10 ^0	-
brązowy	1	1	x 10 ^1	± 1 %
czerwony	2	2	x10 ^2	± 2 %
pomarańczowy	3	3	x 10 ^3	± 15 %
żółty	4	4	x 10^4	-
zielony	5	5	x 10^5	± 0,5 %
niebieski	6	6	x 10 ^6	± 0,25 %
fioletowy	7	7	x 10 ^7	± 0,1 %
szary	8	8	x 10 ^8	-
biały	9	9	x 10 ^9	-
złoty	-	-	x 10^-1	± 5 %
srebrny	-	-	x 10^-2	± 10 %
brak	-	-	-	± 20 %

Tabela 1 - Kod barw rezystora

Odczytywanie kodu barw rozpoczyna się od pierścienia, który znajduje się bliżej końca obudowy. Dodatkowo aby ułatwić interpretację kodu barw pomiędzy pierścieniem oznaczającym mnożnik i pierścieniem określającym tolerancję stosuje się większą przerwę niż pomiędzy pozostałymi pierścieniami.

Rysunek 1- Interpretacja położenia pierwszego pierścienia dla rezystora o czterech pierścieniach:

1. rezystor z odstępem występującym pomiędzy mnożnikiem i tolerancją;

2. rezystor z jednakowymi odległościami pomiędzy pierścieniami;

Często zdarza się sytuacja, że odległości pomiędzy poszczególnymi pierścieniami są jednakowe, a ponadto odległość skrajnych pierścieni od końca obudowy rezystora jest taka sama. Wówczas należy przyjrzeć się kolorom pierścieni. Zazwyczaj w wyżej wymienionej sytuacji jeden z skrajnych pierścieni ma kolor złoty, lub srebrny - oznacza to, że tolerancja takiego pierścienia wynosi odpowiednio ± 5 % w przypadku pierścienia złotego i ± 10 % w przypadku pierścienia srebrnego. Należy wtedy rozpocząć interpretację kolorów pierścieni z przeciwnego końca obudowy rezystora.

Jeżeli na obudowie znajduje się inna liczba pierścieni, to wówczas właściwa jest następująca interpretacja:

1. w przypadku trzech pierścieni - pierwsze dwa pierścienie określają cyfry składające się na wartości rezystancji, trzeci pierścień określa mnożnik, a tolerancja wynosi ± 20 % (zgodnie z tabelą 1 brak pierścienia oznacza tolerancję ± 20 %);

2. w przypadku pięciu pierścieni - pierwsze trzy pierścienie określają cyfry składające się na wartości rezystancji, czwarty pierścień określa mnożnik, a piąty pierścień tolerancję;

3. w przypadku sześciu pierścieni - pierwsze trzy pierścienie określają cyfry składające się na wartości rezystancji, czwarty pierścień określa mnożnik, piąty pierścień określa tolerancję, a szósty pierścień określa współczynnik temperaturowy rezystancji - α (współczynnik ten wyraża zależność liczbową pomiędzy zmianą temperatury a zmianą rezystancji rezystora).

Rysunek 2 - Interpretacja poszczególnych pierścieni rezystora: a) rezystor z trzema pierścieniami na obudowie; b) rezystor z czterema pierścieniami na obudowie; c) rezystor z pięcioma pierścieniami na obudowie; d) rezystor z sześcioma pierścieniami na obudowie;

W celu odczytania wartości rezystancji należy wykonać następujące czynności:

1. określić położenie pierwszego pierścienia;

2. odczytać kolory kolejnych pierścieni;

3. odszyfrować oznaczenia kolejnych pierścieni zgodnie z oznaczeniami zawartymi w tabeli 1;

4. obliczyć wartość teoretyczną rezystancji rezystora korzystając z wzoru:

1. jeżeli rezystor posiada trzy, lub cztery pierścienie

gdzie:

R_teor - teoretyczna rezystancja rezystora, wartość jest wyrażona w Ω;

p₁ - cyfra odpowiadająca kolorowi pierwszego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

p₂ - cyfra odpowiadająca kolorowi drugiego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

p₃ - wartość mnożnika odpowiadająca kolorowi trzeciego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

2. jeżeli rezystor posiada pięć, lub sześć pierścieni

gdzie:

R_teor - teoretyczna rezystancja rezystora, wartość jest wyrażona w Ω;

p₁ - cyfra odpowiadająca kolorowi pierwszego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

p₂ - cyfra odpowiadająca kolorowi drugiego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

p₃ - cyfra odpowiadająca kolorowi trzeciego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

p₄ - wartość mnożnika odpowiadająca kolorowi czwartego z pierścieni odczytanego z tabeli 1;

5. Następnie należy określić zakres w jakim może zawierać się wartość rzeczywista rezystancji rezystora korzystając z wzorów:

1. jeżeli rezystor posiada trzy pierścienie, to wówczas tolerancja wynosi ± 20 %

gdzie:

ΔR_{max teor} - maksymalna wartość rezystancji o jaką może różnić się wartość teoretyczna rezystancji od wartości rzeczywistej rezystancji, określona za pomocą tolerancji przez producenta rezystora, wartość jest wyrażana w Ω;

2. jeżeli rezystor posiada cztery pierścienie

gdzie:

ΔR_{max teor} - maksymalna wartość rezystancji o jaką może różnić się wartość teoretyczna rezystancji od wartości rzeczywistej rezystancji, określona za pomocą tolerancji przez producenta rezystora, wartość jest wyrażana w Ω;

p₄ - wartość tolerancji odpowiadająca kolorowi czwartego pierścienia odczytanego z tabeli 1;

3. jeżeli rezystor posiada pięć, lub sześć pierścieni

gdzie:

ΔR_{max teor} - maksymalna wartość rezystancji o jaką może różnić się wartość teoretyczna rezystancji od wartości rzeczywistej rezystancji, określona za pomocą tolerancji przez producenta rezystora, wartość jest wyrażana w Ω;

p₅ - wartość tolerancji odpowiadająca kolorowi piątego pierścienia odczytanego z tabeli 1;

6. Po wykonaniu powyższych obliczeń, należy opracować wynik korzystając z wzoru:

gdzie:

R - przedział wartości, w którym powinna się znajdować wartość rzeczywista rezystancji wynikająca z tolerancji określonej przez producenta rezystora, wyrażona w Ω;

Interpretacja fizyczna wartości rzeczywistej rezystancji rezystora R_rzecz wynikająca z kodu barw umieszczonego na obudowie rezystora:

Przykłady:

1. Dany jest rezystor, którego obudowę przedstawiono na rysunku 3. Ile wynosi jego teoretyczna wartość rezystancji i w jakim zakresie powinna znajdować się wartość rzeczywista rezystancji.

Rysunek 3

W pierwszej kolejności ustala się pierścień leżący najbliżej końca obudowy rezystora. W analizowanym przypadku jest to pierścień w kolorze brązowym.

Następnie odczytuje się kolejność pierścieni:

1. pierwszy pierścień - brązowy;

2. drugi pierścień - czarny;

3. trzeci pierścień - czerwony;

4. czwarty pierścień - złoty;

Kolejnym krokiem jest odszyfrowanie znaczenia kolejnych pierścieni przy wykorzystaniu tabeli 1:

1. pierwszy pierścień w kolorze brązowym oznacza cyfrę 1;

2. drugi pierścień w kolorze czarnym oznacza cyfrę 0;

3. trzeci pierścień w kolorze czerwonym oznacza mnożnik, który wynosi w tym przypadku 10 ², czyli 100;

4. czwarty pierścień w kolorze złotym oznacza tolerancję ± 5 %;

Wartość teoretyczna rezystancji wynosi:

Zakres w jakim może zawierać się wartość rzeczywista rezystancji rezystora wynosi:

Po opracowaniu ustalono że przedział wartości, w którym powinna się znajdować wartość rzeczywista rezystancji wynikająca z tolerancji określonej przez producenta rezystora, wynosi:

Wniosek:

Na podstawie powyższych obliczeń można określić, że wartość rzeczywista rezystancji analizowanego rezystora powinna zawierać się w przedziale:

2. Dany jest rezystor, którego obudowę przedstawiono na rysunku 4. Ile wynosi jego teoretyczna wartość rezystancji i w jakim zakresie powinna znajdować się wartość rzeczywista rezystancji.

Rysunek 4

W pierwszej kolejności ustala się pierścień leżący najbliżej końca obudowy rezystora. W analizowanym przypadku jest to pierścień w kolorze zielonym.

Następnie odczytuje się kolejność pierścieni:

5. pierwszy pierścień - zielony;

6. drugi pierścień - niebieski;

7. trzeci pierścień - brązowy;

8. czwarty pierścień - złoty;

Kolejnym krokiem jest odszyfrowanie znaczenia kolejnych pierścieni przy wykorzystaniu tabeli 1:

5. pierwszy pierścień w kolorze brązowym oznacza cyfrę 5;

6. drugi pierścień w kolorze czarnym oznacza cyfrę 6;

7. trzeci pierścień w kolorze czerwonym oznacza mnożnik, który wynosi w tym przypadku 10 ¹, czyli 10;

8. czwarty pierścień w kolorze złotym oznacza tolerancję ± 5 %;

Wartość teoretyczna rezystancji wynosi:

Zakres w jakim może zawierać się wartość rzeczywista rezystancji rezystora wynosi:

Po opracowaniu ustalono że przedział wartości, w którym powinna się znajdować wartość rzeczywista rezystancji wynikająca z tolerancji określonej przez producenta rezystora, wynosi:

Wniosek:

Na podstawie powyższych obliczeń można określić, że wartość rzeczywista rezystancji analizowanego rezystora powinna zawierać się w przedziale:

) α - współczynnik temperaturowy rezystancji

---