Witamina B₁ (aneuryna, tiamina)

BUDOWA

• zbudowana jest z pierścienia pirymidowego połączonego z grupą metylową i z pierścienieniem tiazolowym.

FUNKCJE

• Dekarboksylacja i utlenianie aminokwasów

• Przemiana węglowodanów bo,

• Jest koenzymem dekarboksylazy kwasu pirogronowego i dehydrogenazy kwasu glutaminowego niedobór:

• Zahamowanie cyklu Krebsa i zakłócenie cyklu pentozowym

• Razem z kwasem pantotenowym ,foliowym i metioniną ułatwia rozbudowę estrogenów wątrobie i ich wydalanie w postaci glukoronianów

• Ułatwia perystaltykę układu pokarmowego

• Ułatwia resorpcje tłuszczów

• Wzmaga aktywność enzymów trawiennych

Niedobory

• U ludzi i zwierząt objawiają się najczęściej niedowładami i porażeniami nerwów

• Zahamowanie wzrostu

• Osłabienie napięcia i porażenia mięśni

• Zwyrodnienie i powiększenie serca

• Rozlane rozmiękczenie mózgu (polyencephalomalatia)

• Biegunki

• Wybroczyny na błonie śluzowej żołądka

• Obrzęki i niedowład żwacza

Nadmiar

• Przedawkowanie witaminy B1 występuje rzadko.

• Objawia się zawrotami głowy, nadwrażliwością, drżeniami mięśni, zaburzeniami rytmu serca i reakcjami alergicznymi.

Niedobory witaminy B₁ u zwierząt:

Świnie: wybroczyny w jelitach i żoładku, zaburzenia ruchowe ( spowodowane degradacją włókien obwodowych);

Psy: choroba lekowa, histeria psów, chęć do ucieczki, niepokój, nieposłuszeństwo

Krowa- ogniska martwice w mózgu, zaburzenia w chodzie , zapaść

Futerkowe- niedowłady, enzym tiaminaza rozkłada tiaminę jest to poważny problem u futerkowych bo żywimy je rybami;

Drób- brak apetytu, osowiałość, pióra nastroszone, charakterystyczne zasinienie grzebienia i dzwonków, trudny chód, połykanie karmy, porażenie - przykurcze mięśni poprzecznie prążkowanych (mięśni zginaczy stóp i prostowników nóg, skrzydeł oraz szyi - postawa astrologa)

Źródła witaminy B₁

W naszym kraju głównym źródłem witaminy B1 są: produkty zbożowe, mięso, wędliny (szczególnie wieprzowina) oraz rośliny strączkowe - groch, fasola. Ponieważ tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren zbóż, procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają mąkę w tę witaminę. Pieczywo ciemne, razowe, kasze i niepolerowany ryż są znacznie lepszym źródłem tiaminy niż pieczywo jasne. Bogatym źródłem witaminy B1 są drożdże oraz pieczywo i ciasta wypieczone na drożdżach. Proszek do pieczenia podnosi pH ciasta (środowisko zasadowe) i zwiększa straty tiaminy podczas wypieku.

Awitaminoza B₁ przejawia się chorobą beri-beri. Występuje ona w 2 postaciach:

1. Postać sucha (nerwowa) - powoduje zapalenie wielonerwowe lub zapalenie mózgu (encephalopatia Wernicke). Zapalenia wielonerwowe u ludzi są połączone z zaburzeniami występowania odruchów, utratą koordynacji mięśniowej i zaburzeniami czucia (przeczulice). Awitaminoza występuje często u alkoholików prowadząc do psychozy Korsakowa i drżenia namiarowego.

2. Druga postać obrzękowa- charakteryzuje się zaburzeniami przemiany wodno-elektrolitowej. Prowadzi to do powstawania obrzęków nie tylko tkanki podskórnej ale także narządów wewnętrznych a zwłaszcza mięśnia sercowego. Zaburzenia gospodarki wodnej są sprawą wtórną, gdyż są wywołane wadliwą przemianą węglowodanową i białkową związaną z zaburzeniami regulacji nerwowej. Im więcej w wyniku zaburzeń tych przemian tworzy się substancji toksycznych tym więcej wody gromadzi się w tkankach, jest ona bowiem niezbędna dla rozcieńczenia i wydalania tych produktów. Należy podkreślić, że obrzęk twarzy występujący przy beri-beri nie jest spowodowany zniekształceniem rysów twarzy.