WSTĘP - SLAJD 1

Na ostatnich zajeciach omawialiśmy osobę fizyczną. Dziś chciałybyśmy przedstawić wam charakterystykę osoby prawnej.

Jak zapewne wiecie, człowiek aby osiągać bardziej złożone cele musi współdziałać z innymi ludźmi. Grupa jednostek, gdy ma jakiś wspólny cel, może np. łączyć posiadane środki w większe zasoby i organizować się. W grupie wytwarza się poczucie wspólnoty, a w organizmach bardziej rozwiniętych idea, którą możemy określać jako INTERES SPOŁECZNY. To wymaga, by powstające organizmy społeczne były jednostkami zorganizowanymi. Jest to możliwie dzięki przyznaniu im podmiotowości prawnej.

Jeśli chodzi o powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych, to określają je właściwe przepisy. Zawierają one normy prawne z różnych gałęzi prawa - m.in. z prawa administracyjnego, cywilnego czy prawa pracy.

Organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje poza ustawą także jej STATUT, który jest uchwalany przez członków danej osoby prawnej. Może być on także nadawany przez jej założyciela. Te właściwości statutu stanowią o samorządności większości osób prawnych.

POJĘCIE OSOBY PRAWNEJ

• Jednostka organizacyjna, która przez normę prawną wyposażona w zdolność prawną (może być więc podmiotem stosunków cywilnoprawnych). Możliwość taką daje fakt uznania jej przez ustawodawcę za osobę prawną.

Określone organizacje są więc podmiotami prawa tylko dlatego, że tak postanowił w stosunku do nich (bezpośrednio lub też pośrednio) ustawodawca

Osoba prawna to też

• Twór społeczny, prezentujący się w postaci zorganizowanej formy działalności ludzkiej, czyli realnego zjawiska

Podsumowując, podmiotowość prawna to cecha normatywna, czyli nadana przez ustawodawcę

POWSTANIE OSOBY PRAWNEJ

- mówiąc o powstaniu osoby prawnej mamy na myśli dwie sytuacje: zorganizowanie określonej struktury oraz wyposażenie jej w osobowość prawną

- odróżnia się 3 zasadnicze systemy powstania osoby prawnej:

1) SYSTEM AKTÓW ORGANÓW PAŃSTWA

2) SYSTEM KONCESYJNY

3) SYSTEM NORMATYWYNY

Ad1 - przy pierwszym systemie osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa - jeko akt jest niezbędą przesłanką powstania. Tym aktem może być akt normatywyny lub ustawa (np. ustawa o Państwowej Akademii Nauk), rozporządzenie Rady Ministrów albo akt administracyjny (tzw. akt erekcyjny) - tak powstają przedsiębiorstwa państowe podlegające ustawie o przedsiębiorstwach państowych.

Ad2. przy systemie koncesyjnym - organizacja społeczna powstaje z inicjatywy tzw. założycieli, którymi - zależnie od typu osoby prawnej - mogą być osoby fizyczne lub prawne, ale do tego potrzebne jest jeszcze zezwolenie właściwego organu państwa, czyli koncesja.

Ad3. w systemie normatywnym akt normatywny określa generalne przesłanki, od których spełnienia zależy powstanie konkretnej jednostki.

SYSTEM NORMATYWNY - obowiązuje przede wszystkim przt powstawaniu spółek akcyjnych oraz spółek z.o.o. System ten przyjmuje także ustawa o związkach zawodowych.

Przy powstawaniu osoby prawnej duże znaczenie ma wpisanie jej do odpowiedniego rejestru. Rejestracja pozwala kontrolować, czy nowa osoba prawna powstała zgodnie z obowiązującymi przepisami. Często więc jest tak, że dana osoba prawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do właściwego rejestru.

ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSÓB PRAWNYCH

- w kwestii przypomnienia - zdolność prawa jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków

-ogólnie można powiedzieć, że zakres zdolności prawnej osób prawnych jest węższy od zakresu tej zdolności u osób fizycznych. Zasadą jest, że zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne mogą uzyskiwać wszelkie prawa i mogą byc obciążone wszelkimi zobowiązaniami.

Istnieją jednak pewne ograniczenia zdolności prawnej osób prawnych:

- ograniczenia wynikające z istoty osób prawnych - to znaczy, że osoba prawna nie może być z natury rzeczy np.podmiotem stosunków z zakresu prawa rodzinnego, nie może być też podmiotem służebności osobistej czy nie może też (z wyjątkiem Skarbu Państwa) - dziedziczyć z ustawy

-ograniczenia wynikające z ustawy

-ograniczenia wynikające ze statutu - gdy np. postanowienie statutu wyłącza nabycie określonego prawa

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA

-Czyli, że osoba prawna odpowiada za swe zobowiązania całym swoim majątkiem

- osoba prawna ponosi także odpowiedzialnośc z tytułu czynu niedozwolonego - czyli zobowiązana jest do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu (odpwoeudzialnosć SP i innych państowych osób prawnych i jednostek samorządu terytorialnego za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państowych czy samorządowych jest uregulowana szczególnymi przepisami)

-ponadto zarówno osoba fizyczna, jak i prawna posiada zdolność występowania w procesie jako strona, czyli zodlność sądową

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH OSÓB PRAWNYCH

-podczas gdy osoba fizyczna może nie mieć zdolności do czynności prawnych czy też mieć zdolnośc ograniczoną, to każda osoba prawna ma automatycznie pełną zdolność do czynności prawnych

- w tym miejscu należy powiedzieć, że osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie (art. 38 k.c.)

• Osoba prawna działa poprzez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na statucie (art. 38 k.c.)

• Organ - składa się z osób fizycznych, które tworzą i urzeczywistniają wolę osoby prawnej

• Organ nie jest podmiotem stosunków prawnych, jest nim sama osoba prawna (nie wyłącza to istnienia stosunków prawnych między osobą prawną, a osobami wchodzącymi w skład organu

• Działanie organu - jest traktowane jak działanie samej osoby prawnej

• Działanie osoby fizycznej / osób fizycznych wchodzących w skład organu - jest uważane za działanie osoby prawnej tylko wtedy, jezleli osoby fizyczne występują w konkretnej sprawie jako organ i działają w granicach jego kompetencji

Najbardziej rozpowszechniony jest system organizacyjny, na który składają się organy:

Organ stanowiący, organ kontrolny i organ zarządzający.

Jeśli chodzi o tzw. Osoby prawne typu korporacyjnego, to możemy wymienić najczęściej: walne zgromadzenie członków, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna oraz zarząd.

Ważne jest, że od organu osoby prawnej należy odróżnić jej przedstawiciela, najczęściej jej pełnomocnika. Jaka jest różnica miedzy organem, a pełnomocnikiem? Organ wchodzi w skład struktury organizacyjnej osoby prawnej, podczas gdy pełnomocnik jest samodzielnym podmiotem prawnym niezależnym od podmiotowości osoby prawnej. Organ działa na podstawie uprawnień wynikających z ustroju osoby prawnej, pełnomocnik - na podstawie umocowania wynikającego z pełnomocnictwa.

Poza tym bez organu osoba prawna w ogóle nie może uczestniczyć w obrocie cywilnoprawnym, podczas gdy nie każda osoba prawna musi mieć pełnomocnika. Te różnice mają duże znaczenie w praktyce.

Jeżeli w wypadku działania organu mamy do czynienia w stosunku prawnym mamy do czynienia tylko z dwoma podmiotami, to jest osoba prawna i jej kontrahentem, to w wypadku działania przedstawiciela występują trzy podmioty: osoba prawna, jej przedstawiciel oraz kontrahent.

Jeśli chodzi o reprezentację osoby prawnej to możemy wyróżnić dwa jej rodzaje. Do pierwszego zaliczamy organy jednoosobowe - za przykład mogą posłużyć przedsiębiorstwa państwowe, gdzie do dokonywania czynności prawnym samodzielnie upoważniony jest dyrektor. Drugo rodzaj reprezentacji to kierownictwo kolektywne i ta koncepcja jest bliższa dla korporacyjnych osób prawnych.

W celu ochrony osób trzecich zawierających umowę z osobą występującą jako organ osoby prawnej art. 39 k.c przewiduje, że ten, kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres swego umocowania, musi zwrócic to, co otrzymał od drugiej strony oraz naprawić szkodę, którą druga osoba poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.

Odpowiedzialność za szkode ograniczona jest do tzw. Interesu ujemnego, czyli szkody poniesionej wskutek zawarcia bezskutecznej umowy (np. koszty związane z ta transakcją),a nie obejmuje interesu pozytywnego, czyli tego, że zawarta umowa nie została wykonana.

Kurator

Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swych spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora, którego podstawowym zadaniem jest postarać się o niezwłoczne powołanie organów osoby prawnej.

OZNACZENIE OSOBY PRAWNEJ; OCHRONA JEJ DÓBR OSOBISTYCH

Na oznaczenie osoby prawnej, pozwalające na odróżnienie jej od innych działających w obrocie jednostek składają się dwa elementy. Są to: nazwa oraz siedziba osoby prawnej. Nazwa osoby prawnej jest odpowiednikiem nazwiska osoby fizycznej i jest zarazem jej dobrem osobistym. Siedzibą osoby prawnej jest miejscowość (nie adres), w której ma siedzibę jej organ zarządzający.

W stosunkach składających się na działalność gospodarczą, w szczególności podlegających regulacji zawartej w kodeksie handlowym, nazwę te określa się jako firmę. Odgrywa ona dużą rolę w walce konkurencyjnej. Firma wchodzi w skład przedsiębiorstwa, przechodząc w razie zbycia przedsiębiorstwa na jego nabywcę.

Odpowiednikiem czci człowieka jest uznanie (dobre imię, renoma) jakim osoba prawna cieszy się w społeczeństwie lub określonych kręgach.

Firma s.z.o.o. i S.A. musi zawierać dodatek „s.z.o.o.” lub „S.A.”

Każda osoba prawna musi mieć nazwę. Przedsiębiorstwu państwowemu nazwę nadaje akt erekcyjny.

Myśląc o istocie osób prawnych należy przyjrzeć się dwum typom teorii -

-negującym lub uznającym realny byt osób prawnych.

Wg teorii fikcji, która powstała jeszcze w średniowieczu, realnym podmiotem prawa może być tylko człowiek. Osoby prawne traktowane są jako osba małoletnia - bez prawa do czynności prawnych.

Teoria majątku celowego mówiła, że osoba prawna jest bezpodmiotowym majątkiem związanym z pewnym celem. Teoria interesu natomiast głosi, że interes może być związany wyłącznie z osobą fizyczną.

Wg teorii kolektywnej własności osoba prawna to tylko szczególna postać własności kolektywnej.

Koniec bytu osoby prawnej.

Koniec bytu osoby prawnej. Tak samo jak różne są sposoby powstawania osoby prawnej, tak samo są różne okoliczności prowadzące do ustania jej bytu.

Powodem ustania bytu osoby prawnej może być akt powołanego do tego organu państwa - ten tryb jest aktualny przede wszystkim wtedy, gdy chodzi o osoby prawne, które zostały powołane do życia przez akt organu władzy lub administracji państwowej - np. likwidację przedsiębiorstwa opaństwowego może zarządzić organ przedstawicielski. Innym przykładem mogą być też osoby prawne oparte na członkostwie i powstałe z inicjatywy członków - założycieli, które także moga ulec rozwiązaniu w tym trybie. (z przyczyn wskazanych w prawie o stowarzyszeniach rada nadzorcza może rozwiązać stowarzyszenie, a spółki z.o.o. i spóki akcyjne mogą być w niektórych przypadkach rozwiązane przez sąd.

Jeśli chodzi np. o organizacje spółdzielcze, to ich specyfiką jest fakt, że przejście spółdzielni w stan likwidacji może być następstwem uchwały właściwego rewizyjnego związku, z tym zastrzeżeniem, że uchwałę tę spółdzielnia może zaskarżyć do sądu.

Drugą przyczyną ustania bytu osoby prawnej mogą być tzw. okoliczności obiektywne - czyli, że z mocy samej ustawy następuje rozwiązanie osoby prawnej - np. upływa czas, na który została ona powołana.

Trzeci przypadek - gdy powołane do tego organy osoby prawnej podejmują uchwałę o jej rozwiązaniu (np. walne zgromadzenie, gdy chodzi o spółdzielnię)

!!! Ale trzeba dodać, że te trzy grupy NIE WYCZERPUJĄ wszystkich możliwości przyczyn ustania bytu osoby prawnej, przewidzianych dla poszczególnych rodzajów osób prawnych - np. przy spółdzielniach i spółkach handlowych przyczyna rozwiązania jest również ogłoszenie upadłości).

Dwie postaci ustania osoby prawnej -

Likwidacja i reorganizacja.

Ustanie osoby prawnej łączy się z likwidacją jej działalności, a tym samym i majątku. Celem likwidacji osoby prawnej może być zaspokojenie wierzycieli. W przypadku spółkek kapitałowych likwidacji towarzyszy podzielenie nadwyżki między akcjonariuszy.

Reorganizacja następuje natomiast bez likwidacji osoby prawnej. Może ona polegać na połączeniu dwu osób prawnych (albo jedna osoba przejmuje drugą osobę prawną - inkorporacja /ustaje tylko osoba przyjeta/ lub też dwie łączące się osoby prawne mogą przestać istnieć i powstaje w ich miejsce nowa osoba prawna - tzw. unia. Innym sposobem reorganizacji może być podział osoby prawnej na kilka nowych osób prawnych. Taka reorganizacja nie powoduje ustania osoby prawnej.

„ułomne osoby prawne” (wg wykładni Woltera) - jednostki, które mimo nie posiadania osobowości prawnej mogą być podmiotami stosunków cywilnoprawnych (mają one pewną zdolność prawną)

-kwestia tej kategorii, tak jakby trzeciej, obok osób fizycznych i prawnych wyłania się w związku z tym, że w praktyce często mamy do czynienia z jednostakami organizacyjnymi lub tworami społecznymi, które w świetle art. 33 k.c. nie mają osobowości prawnej, ale nabywają prawa i zaciągają zobowiązania, a więc są traktowane często jakby były osobami prawnymi, z tym tylko, że stają się nosicielami praw i obowiązków nie w pełnym, ale ograniczonym zakresie.

-przyczyną istnienia tzw. ułomnych osób prawnych jest fakt rozbieżności między rygorystycznym i bardzo sformalizowanym systemem kreowania osób prawnych, a wymaganiom stawianym przez życie. Najłatwiej będzie w tym miejscu posłuzyć się kilkoma przykładami:

-w niektórych przypadkach spółka jawna, która może zaciągać zobowiązania i nabywać prawa oraz pozwać i być pozwana - mimo, że ustawodawca nie zakwalifikował jej jako osoby prawnej. Jest to przydatna konstrukcja, ponieważ pozwala (mimo pozostawienia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki) na uproszczenie niektórych praktyk - np. dzięki tej forule w procesie nie trzeba pozywać wszystkich wspólników, których liczba może być duża, lecz spółkę.

-właściciele lokali, które wchodzą w skład określonej nieruchomości stanowią wspólnotę mieszkaniową, która może nabywac prawa i zaciągać zobowiązania, mimo, że nie jest osobą prawną

-Organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, nawet jeśli nie mają osobowości prawnej

-spółki komandytowe

-ograniczona zdolność prawna różnego rodzaju zespołów osób fizycznych, komitetów (np. komitet rodzicielski), klubów

-liczne państwowe jednostki organizacyjne (organy Skarbu Państwa), którym przepisy nie przyznały osobowości prawnej

AGA

W odróżnieniu od osób fizycznych osoby prawne maja zróżnicowany charakter. Mają różny substrat majątkowy, ich sytuacja jest unormowana przez różne gałęzie prawa, przyświecają im różne cele itd.

Można więc posegregować osoby prawne ze względu na:

• Powiązania z nosicielami władzy(państwowe, samorządowe, wyznaniowe)

• Przedmiot działania (gospodarcze i niegospodarczeury

• Rolę jaką odgrywają zespoły ludzkie(typu korporacyjnego, t. zakładowego)

• Podległość różnym dziedzinom prawa(prawa publicznego, prywatnego)

• Zlokalizowanie ich central i na teren ich działania (krajowe, zagraniczne)

Poza tym osoby prawne możemy podzielić na różne rodzaje: przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie czy spółki.

Pierwszą kategorią reprezentują państwowe osoby prawne. Dla struktury organizacyjnej podstawową kategorię stanowi Skarb Państwa.

• Skarb Państwa

• osoba prawna o specyficznej naturze, symbolizuje samo państwo

• Jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych

• Nie ma siedziby ani jednolitej reprezentacji

• W jego imieniu działają jednostki organizacyjne Skarbu Państwa(urzędy administracji terenowej i centralnej, sądy ,placówki oświatowe)

• Państwowe osoby prawne

• Powołane są w celu realizacji różnych zadań zarówno gospodarczych jak i niegospodarczych

• Skarb Państwa oraz państwowe osoby prawne są pod względem organizacyjno-strukturalnym oraz majątkowym samodzielnymi i odrębnymi podmiotami

• Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za państwowe osoby prawne i na odwrót (art. 40 KC)

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Majątek stanowiący jego ekonomiczną podwalina jest wyodrębniony z ogólnej masy majątku państwowego

• Jest to samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot gospodarczy mający osobowość prawną

• Organy: ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza i dyrektor.

• Państwu przysługują względem przedsiębiorstwa określone uprawnienia, a w szczególności prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa zwane dywidendą(pobiera właściwy urząd skarbowy)

Kolejna wyróżniona kategoria to komunalne osoby prawne działają na podstawie ustawy o samorządzie terytorialnym, ustawy o samorządzie powiatowym i ustawy o samorządzie wojewódzkim, a także innych aktów prawnych. Obejmują przede wszystkim gminy, powiaty, województwa ale także związki międzygminne, związki powiatów, stowarzyszenia pomiędzy dowolnymi jednostkami samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego nie odpowiadają za zobowiązania samorządowych osób prawnych, i odwrotnie.

W myśl ustawy z 17.05.1989r o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w RP Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem.

W skład jego struktury wchodzą takie osoby prawne

• Konferencja Episkopatu Polski, metropolie, diecezje, archidiecezje, administratury apostolskie, parafie, zakony, Ordynat Polowy, uczelnie Katolickie- KUL .

Podobne założenia przyświecają ustawie z 4.07.1991 o stosunku do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

• W szczególności osobami prawnymi są Autokefaliczny Kościół Prawosławny jako całość, diecezje, parafie, klasztory Prawosławny Ordynat Wojska Polskiego.

Zbliżony charakter mają także ustawy z 13.05. 1994 o stosunku do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego RP oraz o stosunku do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego(ta sama data ustawy). W pierwszym przypadku osobowość prawną mają jako całość, diecezje, parafie, diakonaty, natomiast w drugim Kościół jako całość oraz parafie.

Następna kategoria wyodrębniona jest ze względu na przeznaczenie i pełnione funkcje czyli jest to gospodarcza i niegospodarcza osoba prawna. Ta pierwsza zajmuje się profesjonalną działalnością gospodarczą, zaś druga działalnością innego rodzaju.

Osobami prawnymi o przeznaczeniu gospodarczym są przede wszystkim spółki handlowe, banki, przedsiębiorstwa państwowe i komunalne. W polskim systemie prawnym można wyróżnić 5 rodzajów spółek - cywilna, jawna, komandytowa, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna.

Spółka cywilna to najprostsza forma współdziałania. Przez umowę społki cywilnej wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładu. Nie jest osobą prawną.

Kolejne spółki znajdują unormowanie w kodeksie handlowym i określane są jako spółki handlowe.

Spółka jawna- jest spółką, którą prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym wymiarze, a nie jest spółką handlową. Nie jest osobą prawną.

Spółka komandytowa- jest powołana do prowadzenia w większym wymiarze przedsiębiorstwa zarobkowego. Cechą szczególna jest to, że wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika zwanego komandytariuszem jest ograniczona. Nie posiada osobowości prawnej

Pozostałe spółki to spółki kapitałowe, w których chodzi o stały wkład finansowy.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zawiązywana w celach gospodarczych, wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Jest formą pośrednią między spółką jawną a akcyjną. Posiada osobowość prawną.

Spółka akcyjna jest spółką, której kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej wartości. Akcjonariusze mają jedynie prawo do akcji, nie odpowiadają swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Posiada osobowość prawną.

Inne osoby prawne o celach gospodarczych to przede wszystkim banki działające na podstawie Ustawy Prawa Bankowego z 29.08. 19997 oraz ustawa o Narodowym Banku Polskim z29.08.1997.

Bank jest osobą prawną działającą zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Narodowy Bank Polski jest Bankiem emisyjnym i centralnym . Ma osobowość prawną, nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Szczególny charakter mają Spółki jednoosobowe- będące także osobami prawnymi. Może to być spółka z.o.o lub spółka akcyjna. Konstrukcja ta polega na tym, że kapitał spółki znajduje się w ręku jednej osoby, która na zewnątrz występuje jako osoba prawna. Konstrukcja jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozwala przedsiębiorcy na wydzielenie z ogólnej masy majątku składników, które sa zaangażowane w działalność gospodarczą i stworzenie tym samym odrębnego majątku związanego z prowadzonym przedsiębiorstwem. Pozwala to zmniejszyć ryzyko związane z działalnością gospodarczą.

Jednoosobowe spółki akcyjne to przedsiębiorstwa państwowe przekształcone w

jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, w których wszystkie akcje należą do Skarbu Państwa.

Formą pośrednią między osobą prawną typu gospodarczego, a niegospodarczego jest spółdzielnia. Jest to Dobrowolne stowarzyszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadza działalność gospodarczą. Może prowadzić działalność społeczną i kulturalno-oświatową na rzecz swoich członków i ich środowiska. Organy spółdzielni to: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd. Spółdzielnie lokalizuje się między spółkami handlowymi a stowarzyszeniami.

Klasycznym przykładem osoby prawnej mającej cel niegospodarczy jest stowarzyszenie.

Jest to dobrowolny, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Podlega ono rejestracji w sądzie rejonowym, a Osobowość prawna uzyskuje wraz z uprawomocnieniem się postanowienia o zarejestrowaniu. Organy stowarzyszenia to: walne zgromadzenie członków, zarząd, organ kontroli wewnętrznej.

Z innych niegospodarczych osób prawnych należy wymienić:

• Związki zawodowe

• Dobrowolna i samorządna organizacja ludzi pracy, powołana do reprezentowania i ochrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych

• Obowiązek rejestracji w sądzie wojewódzkim

• Związek zawodowy rolników indywidualnych

• W zakresie ochrony własności gospodarstw rolnych, interesów ekonomicznych i socjalnych swoich członków i ich rodzin

• Działalność na rzecz rozwoju społecznego wsi i rolnictwa

• Cechy i inne organizacje rzemieślnicze

• Cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, izby rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego

• Organizacje Pracodawców

• Podlegają rejestracji w sądzie wojewódzkim

• prawo tworzenia przez pracodawców według uznania.

Szczególnie istotny jest podział na:

OSOBA PRAWNA TYPU KORPORACYJNEGO	OSOBA PRAWNA TYPU ZAKŁADOWEGO
Zbiorowość osób fizycznych związanych z osobą prawną przez członkostwo i realizujących wspólny im cel	Zaspokaja potrzeby osób fizycznych nie będących członkami zakładu
Skład da się określić liczbowo	Krąg osób korzystających nie jest określony
Substratem są ludzie	Substratem jest majątek
O celach i działalności decydują członkowie	Cel i kierunek działania jest z góry określony przez wolę założyciela, który tez określa sposób powoływania organów osoby prawnej
Stowarzyszenia, spółki, spółdzielnie, związki zawodowe, partie polityczne	Przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe, instytuty badawcze, fundacja, szpitale, muzea

Klasycznym przykładem Osoby prawnej typu zakładowego jest fundacja. Do istoty fundacji należy to, że dla osiągnięcia jakiegoś celu społecznie użytecznego zostaje z woli fundatora wyodrębniony określony majątek. Realizuje cel z majątku, bądź dochodu jakie przynosi majątek. Ze względu na społeczne cele fundacji podlega pewnej kontroli ze strony państwa- składa coroczne sprawozdania właściwemu ministrowi. Uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Rejestru Fundacji. Mogą je ustanawiać zarówno osoby prawne jak i osoby fizyczne. Podlega likwidacji w razie realizacji celu, wyczerpania środków.

Podział osób prawnych na osoby prawa publicznego i prawa prywatnego łączy się z podziałem na prawo publiczne i prywatne. Prawo publiczne to takie, którego celem jest ochrona interesu ogólnego, natomiast prawo prywatne zabezpiecza interesy jednostek. Osobą prawną prawa publicznego jest fundacja, a prawa prywatnego spółki handlowe i jednoosobowe Spółki Skarbu Państwa.

Podział na osoby prawne krajowe i zagraniczne wywodzi się z tego, aby z jednej strony przez nadmierne wymagania nie odstraszać kapitału obcego, z drugiej strony zaś aby warunki zaangażowania w kraju były korzystne również dla gospodarki krajowej.

Podmiotami zagranicznymi są osoby prawne z siedzibą za granicą oraz os. Prawne z siedziba na terytorium RP, ale zależne od podmiotów zagranicznych.

---