1. Właściwość rzeczowa, miejscowa, instancyjna sądów administracyjnych

WŁAŚCIWOŚĆ: zdolność prawna sadu do rozpoznania i rozstrzygania danych spraw

RZECZOWA

Określa kategorię spraw należących do kognicji sądu administracyjnego WSA i NSA

MIEJSCOWA

*16 WSA (dla każdego województwa jeden sąd)

* Sprawy z przekazania np. wniosek o wyłączenie sędziego (właściwość miejscowa może ulec zmianie)

* NSA - cały kraj

Kryterium wg siedziby organu którego działanie bądź zaniechanie zaskarżono (miejsce skarżącego nie ma znaczenia)

INSTANCYJNA WSA I instancja, NSA II instancja

WSA rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sadu Administracyjnego.

WŁAŚCIWOŚCI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH jest określona ( uwarunkowana ) trójpodziałem władzy ( art. 164 Konstytucji RP )

Sądy Administracyjne sprawują kontrolę organów administracji publicznej.

FUNKCJE SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

1. Sądy administracyjne powołane są do kontroli organów adm. publicznej, badają czy działanie organów adm. publ. odpowiadają obowiązującym przepisom prawa

2. Sądy administracyjne oddalają skargę lub kasują ( uchylają ) decyzję org. adm. co skutkuje powrotem sprawy do właściwego organu w celu ponownego rozpatrzenia.

3. Sądy administracyjne kasują decyzję organów II lub I instancji

4. Sądy administracyjne badają stan prawny na dzień wydania przez właściwy organ adm. publ. zaskarżonej decyzji. ( są wyjątki )

ZAKRES WŁAŚCIWOŚCI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH.

Właściwość sądów szczególnych musi być wyznaczona w sposób wyraźny. Do właściwości Sądów Administracyjnych należą tylko te sprawy które ustawa wyraźnie powierza ich zakresowi właściwości.

TRZY SFERY WŁAŚCIWOŚCI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH ( art. 3 § 2 )

1. Rozpoznawanie skarg na określone działanie lub zaniechanie działania organu administracji publicznej,

2. Rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji samorządowej oraz między Samorządowymi Kolegiami Odwoławczymi , a także rozpatrywanie sporów kompetencyjnych między organami samorządowymi a organami administracji rządowej,

3. orzekanie w innych sprawach w których przepisy odrębnych ustaw przewidują sądową kontrolę administracji i przewidują określone środki orzekania w tych sprawach.

2. Zasady postępowania sądowo-administracyjnego

ZASADY to postulaty które zostały wyjęte przed nawias i wszystkie dalsze przepisy dotyczące instytucji procesowych powinny być ich rozwinięciem i powinny się z nimi zgadzać. Są bardzo pomocne w sytuacjach kiedy mamy do czynienia z luką prawną.

ZASADY W POSTĘPOWANIU SĄD-ADM. :

1.Zasada administracyjności (tj. dwuinstancyjności)(art. 78, 176 Konstytucji; dział IV ustawy ppsa)

Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I-ej instancji (wyjątki może wprowadzić ustawa). Konstytucja mówi, ze postęp. sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. A więc zasada ta zakłada istnienie sądów niższych i wyższego rzędu, oparta jest na zasadzie skargowości tzn. Strony niezadowolone z rozstrzygnięcia mogą zwrócić się ze skargą na wydane orzeczenie do wglądu wyższego rzędu. Sąd ten tylko pod warunkiem istnienia takiego zaskarżenia bada wydane orzeczenie w sądzie niższego rzędu. Sądy administracyjne to NSA i WSA

2.Zasada udzielania pomocy stronom. (art. 6, 140, 162 § 2 ustawy ppsa)

Sąd adm. powinien udzielać stronom występującym bez adwokata lub radcy prawnego wskazówek potrzebnych co do czynności procesowych, pouczać o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań, wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego lub środka zaskarżenia, pouczeń skutkach nie zgłoszenia wniosków sprawie kosztów, skutkach nie zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania. Zasada ta ma zapobiec nierówności stron w postępowaniu.

3.Zasada legalności.(art. 184 Konstytucji; art. 1 § 2 ustawy ppsa)

NSA i in. sądy adm. sprawują kontrolę działalności publicznej. Kontrola jest sprawowana pod względem zgodności z prawem jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sądy stosują środki określone w ustawie

4.Zasada jawności.(art. 45 Konstytucji; art. 96 § 1 ustawy ppsa)

Konstytucja gwarantuje każdemu sprawiedliwe, jawne rozpatrzenie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Sąd z urzędu może zarządzić odbycie rozprawy przy drzwiach zamkniętych jeżeli publiczne rozpatrywanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa, porządku publicznego lub gdy mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą służbową. Może odbyć się również rozprawa za zamkniętymi drzwiami na wniosek strony jeżeli wymaga tego ochrona jej życia prywatnego, lub ważny interes prawny. Wyrok ogłaszany jest publicznie. Zasada ta przewiduje także prawo dostępu stron do akt sprawy.

5.Zasada ekonomiki i szybkości procesów.

Sąd adm. powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Każdy ma prawo do rozpatrywania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Rozpatrzenie to powinno nastąpić w rozsądnym terminie (Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności)

6.Zasada kontradyktoryjności i oficjalności.

Wiąże się ze wszczęciem postępowania, musi wystąpić spór aby przeprowadzić postępowanie sądowo-administracyjne pomiędzy stroną a organem

7.Zasada dostępu do sądu/ prawa do sądu. (art. 184 Konstytucji)

Zasada ta oznacza prawo uruchamiania postępowania przed sądem jako organem niezależnym, bezstronnym i niezawisłym. Każdy podmiot ma prawo wystąpić do sądu adm. przeciw każdej formie działania adm. publ.

8.Zasada równości stron i uczestników postępowania - art. 12 ppsa

9. Zasada dyspozycyjności (rozporządzalności przedmiotem postępowania) - art. 60 ppsa

Wniesienie skargi jest uprawnieniem skarżącego i jego prawem jest także możliwość cofnięcia skargi Wyjątki od zasady: jeżeli cofnięcie zmierza do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności- sąd wówczas uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne

10.Zasady dowodowe (prawdy obiektywnej i swobodnej oceny dowodów)

11.Zasada związania sądu administracyjnego ustaleniami wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa art. 11 ppsa

Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny. Istotą tej zasady jest dążenie do uniknięcia sprzecznych ustaleń poczynionych przez różne sądy w sferze odpowiedzialności karnej

3. Klasyfikacja podmiotów postępowania sądowo-administracyjnego

Podmioty postępowania sadowoadministracyjnego

1. sąd administracyjny - obligatoryjny

2. strony postępowania - obligatoryjny

3. uczestnicy postępowania ( podmioty fakultatywne)

4. prokurator i RPO jako podmioty na prawach strony - fakultatywne

SĄD ADMINISTRACYJNY - musi być właściwy w sprawach sądowo-administracyjnych w przypadku stwierdzenia swojej niewłaściwości - przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu w formie postanowienia. Orzeka w składzie 3 sędziów (skład zawodowy), wyjątek: skład jednoosobowy - na posiedzeniu niejawnym, prowadzenie postępowania mediacyjnego. Ppsa reguluje również problem wyłączenia sędziego

a) z mocy samej ustawy

b) na podstawie postanowienia sądu

1. STRONA - KWALIFIKOWANY UCZESTNIK POSTĘPOWANIA (nie są stronami osoby powołane do reprezentowania stron w postępowaniu, pełnomocnicy stron, ich przedstawiciele ustawowi, organy osoby prawnej)

• SKARŻĄCY - podmiot który wnosi do sądu administracyjnego skargę na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną. Legitymację do złożenia skargi posiada każdy, kto ma w tym interes prawny, a także Prokurator , RPO, organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności. Ponadto legitymację do wniesienia skargi mają również inne podmioty, którym ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Skarżącym może być osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka nie posiadająca osobowości prawnej

• ORGAN którego działania lub bezczynność jest przedmiotem skargi. O tym jaki organ uzyska status strony decyduje przedmiot sprawy. Może to być organ:

• Administracji publicznej - rozumiemy organ administracji publicznej w sensie ustrojowym i funkcjonalnym

• Organ wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji publicznej, w drodze upoważnienia czy też porozumienia

• Fikcja prawna - organ, który nie jest administracja publiczna ani nie wykonuje zadań zleconych z zakresu administracji publicznej

2. UCZESTNICY POSTĘPOWANIA - Uczestnikiem postępowania jest podmiot, który nie będąc stroną, ma prawo uczestniczyć w postępowaniu oraz korzystać z wszystkich uprawnień przysługujących stronie

Pierwszą kategorię stanowią uczestnicy postępowania na prawach strony z mocy prawa (z mocy prawa art. 33§1 - wynik procesu dotyczy jej interesu prawnego). Podmioty które nie wniosły skargi, ale brały udział w postępowaniu administracyjnym i wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego . W tej grupie uczestników postępowania znajdują się osoby, które nie zaskarżyły decyzji lub postanowienia, a skargę wniósł inny uprawniony do ego podmiot:

• inna strona postępowania administracyjnego

• prokurator

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Organizacja Społeczna

Uczestnicy postępowania na prawach strony mogą brać udział zarówno po stronie skarżącego jak i po stronie organu którego działanie lub bezczynność została zaskarżone.

Drugą kategorię uczestników postępowania sądowoadministracyjnego stanowią osoby, które zgłosiły udział w postępowaniu i zostały dopuszczone przez Sąd (z mocy postępowania sądu - postępowanie o dopuszczenie - - osoba z art. 33§2 + organizacja społeczna.) Prawo zgłoszenia takiego udziału przysługuje dwóm kategoriom podmiotów:

- osobom, które nie brały udziału w postępowaniu, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego

- organizacji społecznej, w sprawach innych osób, jeżeli prawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności

Wymienione podmioty nie stają się uczestnikami na skutek samego zgłoszenia udziału, lecz o dopuszczeniu ich do udziału w sprawie rozstrzyga sąd w drodze postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

Pozycja prokuratora i RPO

1. osoby te mogą wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, czyli przystąpić do już toczącego się postępowania

2. maja prawo do wniesienia skargi, skargi kasacyjnej, zażalenia oraz skargi o wznowienie postępowania

3. przesłanka skorzystania z uprawnień jest wymóg ochrony praworządności (prokurator) lub praw człowieka i obywatela (RPO)

4. po skorzystaniu z uprawnienia uzyskują status podmiotu na prawach strony

4. Zdolność sądowa i procesowa

Sądowa - to zdolność występowania przed Sądem Administracyjnym jako strona lub uczestnik postępowania

Zdolność tą posiadają:

• osoby fizyczne posiada zdolność sądową bez względu na wiek ( od chwili urodzenia do śmierci), oraz bez względu na to czy ma zdolność do czynności prawnych czy też tej zdolności nie posiada lub ma ją ograniczoną

• osoby prawne

• państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

• inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, (Spółka jawna, komandytowa, akcyjna) wtedy, gdy odrębny przepis prawa czyni je adresatem praw i obowiązków ze sfery administracyjno-prawnej

• organizacje społeczne nie posiadające zdolności prawnej.

Procesowa - to zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych. Chodzi tu w istocie o zdolność do wykonywania czynności procesowych. Wyznacznikiem jest zdolność do osobistego podejmowania czynności procesowych. Zdolność procesową przyznaje się podmiotom które mają zdolność sądową

Zdolność procesową mają:

• osoby fizyczne posiadające zdolność do czynności prawnych

• osoby prawne (mają zawsze pełną zdolność procesową)

• organizacje społeczne i jednostki organizacyjne posiadające zdolność sądową (mają zawsze pełną zdolność procesową)

Ograniczenia i brak zdolności procesowej

• 1. osoby fizyczne ograniczone w zdolność do czynności prawnych- ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych , które może dokonywać samodzielnie ( art. 26§2 Ppsa)

• 2. Osoba fizyczna nie posiadająca zdolności procesowej może podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego.

5. Pełnomocnictwo w postępowaniu sądowo-administracyjnym

PEŁNOMOCNICTWO - umocowanie do działania w imieniu strony lub uczestnika postępowania wynika z woli osoby reprezentowanej. A jeśli nie ma ona zdolności procesowej - przez jej przedstawiciela ustawowego. Wyróżniamy pełnomocnictwo:

• ogólne; jest pełnomocnictwem do prowadzenia wszelkich spraw przed sadami administracyjnymi

• do prowadzenia poszczególnych spraw; uprawnia pełnomocnika do prowadzenia tylko poszczególnych spraw

• do niektórych tylko czynności w postępowaniu; polega na umocowaniu do dokonywania ściśle określonych czynności procesowych (np. złożenia skargi kasacyjnej)

Krąg osób które mają występować w charakterze pełnomocników:

1. adwokat lub radca prawny

2. inny skarżący lub uczestnik postępowania

3. osoby najbliższe dla strony, czyli rodzice małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia

4. inne osoby przewidziane w przepisach szczególnych (np. doradca podatkowy, rzecznik patentowy, pracowni osoby prawnej)

Wygaśnięcie pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo wygasa na skutek:

• zdarzeń procesowych: osiągnięcie celu dla którego zostało ono udzielone

• pozaprocesowych zdarzeń prawnych dotyczących mocodawcy: śmierć strony, utrata przez nią zdolności procesowej. Następuje dopiero z chwilą zawieszenia postępowania

• pozaprocesowych zdarzeń prawnych dotyczących pełnomocnika: śmierć pełnomocnika, utrata przez pełnomocnika zdolności procesowej, utrata przez pełnomocnika kwalifikacji (np. skreślenie z listy adwokatów)

• wypowiedzenia pełnomocnictwa: zarówno reprezentowany jak i pełnomocnik może wypowiedzieć pełnomocnictwo w każdym czasie, powinno być złożone w tej samej formie w jakiej zostało udzielone tj. w formie pisemnej lub ustnie.

6. Legitymacja skargowa

LEGITYMACJA PROCESOWA ZWANA SKARGOWĄ dzieli się na :

materialną, to taka która jest wywiedziona z prawa materialnego. Interes prawny przyznany przez prawo materialne

formalną , posiada ją organ występujący w charakterze uczestnika na prawach strony, brak interesu prawnego (Rzecznik Praw Obywatelskich, prokurator)

Legitymacja skargowa przysługuje:

• każdemu kto ma w tym interes prawny

• Prokuratorowi

• RPO

• Organizacji społecznej w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu adm.

• Innemu podmiotowi, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi

7. Wyczerpanie środków zaskarżenia jako przesłanka dopuszczalności skargi

Wyczerpanie środków zaskarżenia - art. 52 Ppsa (2 sensu stricte)

• skargę można złożyć po wyczerpaniu środków zaskarżenia jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub RPO

• przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie

• jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności inne jak

• decyzje administracyjne

• postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty

• postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie

można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa

• w odniesieniu do innych aktów jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia - konieczne jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, nie stosuje się w terminu 14 dniowego

8. Tryb i termin wniesienia skargi do sądu administracyjnego

SKARGA - jest pismem procesowym strony (skarżącego), który żąda w tym piśmie dokonania przez sąd administracyjny kontroli zgodności z prawem określonego działania lub zaniechania adm. publ. naruszających prawo lub interes prawny skarżącego.

Termin do wniesienia skargi- art. 53Ppsa

1. gdy ustawa nie przewiduje środka zaskarżenia skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie

2.gdy ustawa przewiduje środek zaskarżenia skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organowi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, w przypadku nie udzielenia przez organ odpowiedzi na wezwanie to w terminie 60 dni od dnia wezwania do usunięcia naruszenia prawa

3.dla Prokuratora i RPO- termin 6 mcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia, od wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności, termin ten nie dotyczy aktów prawa miejscowego

4. termin może być przywrócony: jeżeli strona nie dotrzymała go bez swojej winy, wymaga to uprawdopodobnienia

Tryb wniesienia skargi -art. 54 Ppsa

1. Ppsa ustanowiła pośredni tryb wniesienia skargi do sądu administracyjnego czyli skargę wnosi się za pośrednictwem organów, którego działanie lub bezczynność zaskarżono.

2. Organ przekazuje skargę sadowi wraz za aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia wniesienia

3. Organ ma prawo autokontroli własnego rozstrzygnięcia- może uwzględnić skargę w całość do dnia rozpoczęcia rozprawy

9. Instytucja odrzucenia skargi

Odrzucenie skargi następuje:

• jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego, w sprawie nie istnieje przedmiot zaskarżenia objęty kompetencją sądu -( istnienie drogi sądowoadministracyjnej)

• skargę wniósł podmiot nieuprawniony (może być wniesiona do sądu przez odpowiedni podmiot posiadający legitymację procesową, czyli interes prawny :RPO, prokurator, strona, organizacja społeczna) Posiadanie zdolności sądowej i procesowej jest warunkiem wniesienia skargi, lecz o charakterze względnym

• skarga jest wniesiona po upływie terminu wniesienia, uchybienie terminowi powoduje jej odrzucenie, chyba że termin ten zostanie przywrócony

• gdy w wyznaczonym terminie nie uzupełniono braków formalnych skargi. Skarga musi mieć właściwą formę , oraz spełniać inne warunki przewidziane prawem (wymogi pisma procesowego) - w razie wystąpienia braków formalnych sąd wezwie podmiot do ich uzupełnienia lub poprawienia. Jeżeli w określonym terminie 7 dni podmiot nie dokona uzupełnienia braków formalnych to sąd odrzuci skargę

• brak uiszczenia wymaganego wpisu również powoduje odrzucenie skargi. Sąd nie podejmuje żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona stosowna opłata

• skargę można wnieść tylko jeden raz w określonej sprawie, w innym przypadku sąd odrzuci skargę

10. Orzeczenia sądowe

Orzeczenia sadowe

1 jest to najistotniejsza czynność sadowa może się ona odnosić do toku postępowania lub innych kwestii wypadkowych bądź do istoty sprawy sądowoadministracyjnej

2. rodzaje orzeczeń sadowych

1. wyroki

2. postanowienia

3. zarządzenia przewodniczącego i sądu (charakter prawny tych ostatnich jest sporny)

Wyroki a postanowienia

1. wyrok rozstrzyga sprawę co do istoty, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. postanowienia NSA o rozstrzygnięcie sporu o właściwość)

2. postanowienie- to co do zasady akt procesowy wpadkowy, wydawany w przypadkach gdy ustawa nie przewiduje wydania wyroku

ROZSTRZYGNIĘCIA:

ORZECZENIA

I WYROK - zgodnie z art. 132 p.p.s.a. sprawę rozstrzyga się wyrokiem. Stanowi on rozstrzygnięcie sprawy i dotyczy jej istoty. W tej formie sąd orzeka więc co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków tego naruszenia.

• Może być on podjęty jedynie przez sędziów przed którymi toczyła się rozprawa

• Zapada po tajnej naradzie złożonej z dyskusji oraz głosowania nad orzeczeniem

• Zostaje podjęty większością głosów

• Orzeczenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę ( w sprawie zawiłej odroczenie na okres 14 dni, może dodatkowo wyć wydłużone jeden raz najwyżej o 7 dni)

• Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym

• Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia wyroku

• Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni od dnia jego ogłoszenia

• Odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się każdej stronie

Wyrok- zasadnicze cechy

1. tylko wyrok ma formę solenną -tzn. sąd wydaje w imieniu RP

2. co do zasady wydany jest po przeprowadzeniu rozprawy

3. jedynie prawomocnemu wyrokowi przysługuje powaga rzeczy osądzonej (art.1717Ppsa)

Wyrok składa się z trzech części:

• -części wstępnej, tzw. Komparycji

• -właściwego rozstrzygnięcia (tenor, formuła sentencji)

• -uzasadnienia

Część wstępna wyroku

obejmuje:

1.sygnaturę akt

2.nagłówek „w imieniu RP”

3.oznaczenie sadu

4.wskazanie imion i nazwisk sędziów, protokolantów, prokuratora- jeżeli brał udział

5.datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydanie wyroku

6.oznaczenie skarżące

7.oznaczenie przedmiotu zaskarżenia

II POSTANOWIENIA - jeżeli ustawa o p.p.s.a. nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Zapadają one na rozprawie w składzie 3 sędziów chyba że ustawa stanowi inaczej.

ZASKARŻALNE - należy do nich większość postanowień kończących postępowanie

NIEZASKARŻALNE - należą zarówno niektóre postanowienia kończące postępowanie, jak i postanowienia wydane w toku postępowania w stosunku do których ustawodawca nie przyjął możliwości wniesienia zażalenia

* Postanowienie kończące postępowanie w sprawie i zamykające drogę do wyroku (postanowienie o odrzuceniu skargi, o umorzeniu postępowania, o odrzuceniu środka odwoławczego)

* Postępowanie kończące w sprawach, w których nie wydaje się wyroku (spory o właściwość)

* Wydawane w toku postępowania - dotyczą one różnych kwestii powstających w rozpoznawanej przez sąd sprawie

III INNE ROZSTRZYGNIĘCIA

ZARZĄDZENIA - są to quasi-orzeczenia, które mogą być podejmowane w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Mogą to być zarówno zarządzenia przewodniczącego wydziału, jak i przewodniczącego składu, sędziego czy referendarza lub sądu. Dotyczą różnego typu kwestii zarówno, zarówno procesowych jak i administracyjnych.

ZEWNĘTRZNE - z reguły niezaskarżalne, chyba, ze przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy są zaskarżalne przysługują takie środki o niejednolitym nazewnictwie takie jak: odwołanie, sprzeciwy, zażalenie.

WEWNĘTRZNE - odnoszą się do funkcjonowania sądu, oddziału. Wydaje je przewodniczący wydziały poza sprawą. Zarządzenie tego typu niezgodne z prawem może być uchylone przez Prezesa Sądu.

IV UCHWAŁY - wydawanie uchwał stanowi wyłączną kompetencję NSA

KONKRETNE (art. 15 par. 1) - to uchwały wiążące dla danego składu orzekającego w konkretnej sprawie. Celem tych uchwał jest wyjaśnienie wątpliwości, poważnych, które dot. kwestii o zasadniczym znaczeniu. Muszą mieć charakter obiektywny i wiązać się z rozstrzygnięciem sprawy.

ABSTRAKCYJNE (art. 15 par. 1) - mają charakter niewiążący prawnie (oprócz NSA). Ich warunkiem jest wystąpienie rozbieżności w orzecznictwie sądów adm. Mogą być one podejmowane na wniosek Prezesa NSA, Prokuratora Generalnego, RPO.

11. Skarga kasacyjna

Skarga kasacyjna jest instrumentem ochrony tak interesu jednostkowego (skarżącego) jak i interesu publicznego. Oparta jest na konstrukcji gravamen - skarżący wyraża niezadowolenie lub pokrzywdzenie z orzeczenia, nie musi natomiast posiadać interesu prawnego.

Przedmiot skargi - służy od wyroków WSA (każdy co do zasady) i od postanowień tych sądów kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis stanowi inaczej np. postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej - tu służy zażalenie. Jest specyficznym środkiem odwoławczym posiadającym elementy apelacji. Postanowieniami na które służy skarga kasacyjna są np. postanowienie o odrzuceniu skargi czy umorzeniu postępowania.

Wnosi ją do WSA strona postępowania (skarżący, organ), prokurator, RPO. Art. 175 par. 1 i 3 ograniczają szeroką legitymację skargową, gdyż skargę sporządza adwokat lub radca prawny, rzecznik patentowy - w sprawach podatkowych, rzecznik patentowy - w sprawach własności przemysłowej).

Warunkiem koniecznym skutecznego wniesienia skargi jest uprzednie doręczenie tym podmiotom odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

PODSTAWY SKARGI KASACYJNEJ: (art. 174) to zarzuty na podstawie których można jedynie skutecznie zaskarżyć orzeczenie sądu.

• Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię (mylne zrozumienie treści przepisu) lub niewłaściwe zastosowania (błąd w subsumcji)

• Naruszenie przepisów postępowania, sądowego jeżeli uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy (niezbędny jest związek przyczynowy między uchybieniem a wynikiem)

• Naruszenie prawa materialnego i przepisów postępowania jednocześnie.

Wskazanie podstaw kasacji ma istotne znaczenie, bowiem wywiera skutki procesowe. Zatem wskazanie podstaw kasacji oznacza wskazanie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego.

Sporządzenie kasacji przez stronę, czyli skarżącego lub organ jest brakiem kasacji, który zasadnie zostanie odrzucony jako niedopuszczalny.

Przymus adwokacko-radcowski w zakresie sporządzenia skargi kasacyjnej - ustawa ppsa wprowadza obowiązek profesjonalnego sporządzenia skargi. Przymus obejmuje tylko czynność sporządzenia skargi (jej podpisanie) nie zaś jej wniesienie i udział w postępowaniu kasacyjnym. Podmiotami uprawnionymi do sporządzenia skargi są:

• adwokat, radca prawny (zasada)

- dodatkowo: sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych (jako strona lub jej zastępcy)

• prokurator, RPO (jako podmioty ustawowe)

• doradca podatkowy (sprawy obowiązków podatkowych)

- rzecznik patentowy (sprawy własności przemysłowych)

WYMOGI SKARGI KASACYJNEJ

Skarga kasacyjna powinna spełniać dwie grupy wymagań:

WYMAGANIA FORMALNE SKARGI KASACYJNEJ

• Określenie sądu, jaki je wydał

• Oznaczenie stron

• Wymagania pisma procesowego w postępowaniu

• Wskazanie załączników

• Osnowa wniosku lub oświadczenia

• Podpis

WYMAGANIA MATERIALNE SKARGI KASACYJNEJ

• Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest zaskarżone w całości czy w części

• Przytoczenie podstaw kasacyjnych

• Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu zmian lub uchylenia

TRYB I TERMIN WNIESIENIA SKARGI

1. Tryb wniesienia - pośredni, skargę wnosi się do sądu który wydał orzeczenie

2. Termin wniesienia: 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem

3. Prokurator i RPO - jeżeli orzeczenia nie doręcza się stronie to podmioty te mogą wystąpić w terminie 30 dni od dnia wydania orzeczenia o sporządzenie uzasadnienia, wnieść skargę w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

TRYB ROZPOZNANIA

Skargę kasacyjną składa się do WSA, gdzie dochodzi do preselekcji (właściwy termin i forma). Jeżeli przekazano do NSA skargę niedopuszczalną lub dotknięta brakami NSA odrzuca SK na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego lub zwróci do WSA w celu dokonania czynności zmierzających do usunięcia braków. Gdy skarga nie zostanie odrzucona jest przekazywana do NSA, gdzie również spotykamy się z fazą wstępną oraz z fazą rozpoznania kasacji. NSA rozpatruje sprawę w granicach SK jak również bierze pod uwagę z urzędu przesłanki nieważności postępowania.

ROZSTRZYGNIĘCIA (ORZECZENIA), CO DO SKARGI KASACYJNEJ

• Oddalenie skargi kasacyjnej (nie jest ona usprawiedliwiona w zakresie podstaw, albo orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu

• Uchylenie orzeczenia w całości lub w części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (w razie uwzględnienia skargi)

• Uchylenie orzeczenia i rozpoznanie skargi (gdy brak jest naruszeń procesowych a jedynie naruszono prawo materialnego). Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym orzeczeniu

• Uchylenie orzeczenia i odrzucenie skargi lub umorzenie postępowania (forma postanowienia), gdy skarga uległa odrzuceniu albo postępowanie umorzono przez WSA

SKARGA KASACYJNA JEST TO ŚRODEK DEWOLUTYWNY (PRZEKAZYWANIE SPRAWY DO WYŻSZEJ INSTANCJI)

12. Zasady postępowania kasacyjnego

13. Zażalenie

Zażalenie - to środek odwoławczy konkretny, przysługuje tylko wówczas gdy ustawa tak stanowi od postanowień WSA (nie jest dopuszczalne zażalenie na postanowienie NSA), które nie kończą postępowania w sprawie (od kończących służy skarga kasacyjna). Wywołuje skutek względnie suspensywny (WSA może wstrzymać wykonanie postanowienia). Zażalenie nie jest środkiem pełni dewolutywnym, bowiem nie zawsze jest SK powodująca przeniesienie postępowania do NSA. Zażalenie wnosi się od:

- postanowień, gdy ustawa tak stanowi,

- postanowień wyliczonych w art. 194 par.1 pkt. 1 - 10

- zarządzeń Przewodniczącego, gdy ustawa przewiduje wniesienie zażalenie.

WYMOGI ZAŻALENIA

1. termin do wniesienia to 7 dni od doręczenia postanowienia

2. tryb wniesienia pośredni za pośrednictwem WSA

3. wymogi formy

- ogólne warunki pism

- wskazanie zaskarżonego postanowienia

- wniosek o zmianę lub uchylenie

• zwięzłe uzasadnienie zażalenia

• przymus adwokacko-radcowski, odnosi się wyłącznie do sporządzenia zażalenia na odrzucenie skargi kasacyjnej

Postępowanie zażaleniowe przed WSA

1. WSA doręcza zażalenie pozostałym stronom postępowania a następnie przedstawia NSA akta sprawy wraz z zażaleniem

2 .WSA może zastosować samokontrolę własnego postanowienia, jeżeli:

• zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub

• jest oczywiści uzasadnione

3. samokontrola stosowana jest na posiedzeniu niejawnym

1. WSA co do zasady uchyla zaskarżone postanowienie w miarę potrzeb

2. Nowe postanowienie jest aktem zaskarżalnym na ogólnych zasadach

Postępowanie zażaleniowe przed NSA

1. NSA rozpoznaje ten środek na posiedzeniu niejawnym

2. tryb postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej

3. NSA nie jest związany żądaniem określonym w treści zażalenia (co do zmiany lub uchylenia)

4. orzeczenie NSA ma zawsze formę postanowienia, niezależnie od treści

5. ze względu na istotę postanowień orzeczenia kasacyjne stanowić powinny wyjątek

14. Wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego (przesłanki, wznowienie, zasady)

1. To nadzwyczajny środek prawny wzruszenia prawomocnych orzeczeń (zarówno wyroków jak i postanowień tak WSA jak i NSA)

2 ten tryb postanowienia oparty jest na zasadzie skargowości (można żądać wznowienia), nie jest dopuszczalne wznowienie z urzędu

3. legitymację skargową (skarga o wznowienie postępowania) posiada strona postępowania (prokurator, RPO) oraz uczestnicy postępowania jeżeli uprzednio zostały dopuszczone do udziału w postępowaniu

Podstawy wznowienia postępowania

1. Przyczyny nieważności

2 niekonstytucyjność (rozumiany jako niezgodność aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą) podstawy prawnej, wydanie orzeczenia sądowego

1. przyczyny restytucyjne

Przyczyny nieważności jako przyczyny wznowienia

1. uczestniczenie w składzie sądu osoby nieuprawnionej

2. orzeka sędzia wyłączony z mocy ustawy a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła się domagać wyłączenia

3. strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana, wskutek naruszenia przepisów była pozbawiona możności działania

Przyczyny restytucyjne jako podstawy wznowienia

1. oparcie orzeczenia na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym następnie uchylonym

2. uzyskanie orzeczenia za pomocą przestępstwa (czyn musi być ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym chyba, że postępowanie karne nie może być wszczęte lub umorzone)

3. późniejsze wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogły by mieć wpływ na wynik sprawy, a strona nie mogła uprzednio z nich skorzystać

4. późniejsze wykrycie prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej spraw

INSTANCYJNA

Wyłączenia art. 5 ppsa

WSA I instancja

NSA II instancja

WSA rozpoznają wszystkie sprawy sądowo-administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sadu Administracyjnego

1

12

---