System ochrony pracy Stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy jest podstawowym warunkiem realizacji zobowiązań państwa w zakresie zapobiegania wypadkom i zagrożeniom dla zdrowia, związanym z pracą lub występującym w trakcie pracy.

Ochrona pracy - to całokształt norm prawnych oraz środków badawczych, organizacyjnych i technicznych, mających na celu ochronę praw pracownika oraz ochronę jego życia i zdrowia przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy, a także stworzenie mu optymalnych warunków pracy z punktu widzenia ergonomii, fizjologii i psychologii pracy. W definicji pojęcia ochrona pracy mieści się pojęcie bezpieczeństwo i higiena pracy.

Wzajemna relacja obszarów objętych ochroną pracy oraz bezpieczeństwem i higieną pracy
(wg danych J. Kowalski - Podstawy prawne ochrony pracy w Polsce. W: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 2000 r.)

Państwowy nadzór nad warunkami pracy sprawują Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Technicznego, urzędy górnicze, inne państwowe organy nadzoru. System ochrony pracy w Polsce uwzględnia również społeczny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Kodeks pracy reguluje odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy przez pracodawcę i pracownika.

Schemat organizacyjny systemu ochrony pracy w Polsce

Schemat zawiera zestawienie podmiotów systemu z uwzględnieniem ich wzajemnych powiązań (decyzyjnych, finansowych, opiniodawczych i informacyjnych). Schemat zawiera następujące grupy podmiotów:

• - parlament, rząd, resorty i inne urzędy państwowe;

• - organy kontroli;

• - pracodawcy (zakłady pracy);

• - organizacje związkowe oraz organizacje pracodawców;

• - instytuty naukowo-badawcze.

 

Państwowa Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja Pracy działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 1981 roku o Państwowej Inspekcji Pracy. Podlega Sejmowi RP, a nadzór nad nią sprawuje Rada Ochrony Pracy powołana przez Marszałka Sejmu.
Państwową Inspekcję Pracy tworzą: Główny Inspektorat Pracy; 16 okręgowych inspektoratów pracy oraz inspektorzy pracy działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy.
PIP jest powołana do kontroli i nadzoru przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bhp, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych oraz inicjowania przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym.
 www.pip.gov.pl

 

Główny Inspektorat Sanitarny

Główny Inspektorat Sanitarny, jako centralny urząd administracji rządowej, funkcjonuje od dnia 1 stycznia 2000 r. Utworzony został w wyniku reformy administracji publicznej. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575 z późn. zm.) stanowi on aparat pomocniczy dla kierującego Państwową Inspekcją Sanitarną Głównego Inspektora Sanitarnego. Główny Inspektorat Sanitarny działa na podstawie nadanego mu w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 grudnia 1999 r. statutu. Zgodnie z przepisami statutu w skład Głównego Inspektoratu Sanitarnego wchodzą:

1. Departament Przeciwepidemiczny i Oświaty Zdrowotnej

2. Departament Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

3. Departament Higieny Środowiska

4. Departament Organizacyjno-Prawny

5. Departament Ekonomiczno-Administracyjny

 www.gis.gov.pl

 

Urząd Dozoru Technicznego

Dozór techniczny to działalność zmierzająca do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska.
Urząd Dozoru Technicznego jest państwową placówką realizującą zadania związane z wykonywaniem dozoru technicznego w zakresie ustalonym w ustawie o dozorze technicznym i aktach wykonawczych do tej ustawy.
Urząd, jako aktywny uczestnik prac integracyjnych Polski z Unią Europejską, dostosowuje swoją działalność do zasad stosowanych w Unii na polu zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń technicznych.
 www.udt.gov.pl

 

Społeczna Inspekcja Pracy

Społeczna Inspekcja Pracy powołana została przez II Kongres Związków Zawodowych w czerwcu 1949 roku, jako służba społeczna, powoływana i pełniona przez samych pracowników, w celu wzmożenia kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy oraz w celu podniesienia stanu bhp, jak również wzmocnienia bezpośrednio w zakładach pracy walki z chorobami zawodowymi. Podstawę prawną działalności Społecznej Inspekcji Pracy stanowi  Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. z dnia 30 czerwca 1983 r.).

 

Główny Urząd Statystyczny

Główny Urząd Statystyczny jest centralnym organem administracji państwowej, właściwym w sprawach statystyki. Prezes GUS wykonuje swoje zadania przy pomocy służb statystyki publicznej. Stałymi organami opiniodawczo - doradczymi Prezesa są: Kolegium GUS, Komisja Programowo-Metodologiczna, Komitet Redakcyjny, Konwent Dyrektorów, Naukowa Rada Statystyczna.
 www.stat.gov.pl

 

Ogólnopolskie organizacje związków zawodowych

 

• OPZZ

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) powołano w listopadzie 1984 roku przez Zgromadzenie Przedstawicieli Branżowych Związków Zawodowych. Celem OPZZ jest m.in. dążenie do zapewnienia godnych warunków życia i pracy w demokratycznym państwie prawa. Utworzenie OPZZ było urzeczywistnieniem, powszechnie wyrażanej przez związkowców w całym kraju, potrzeby istnienia ogólnopolskiego, kolegialnego organu przedstawicielskiego lewicowych związków zawodowych, który reprezentowałby interesy ludzi pracy w negocjacjach z przedstawicielami władz państwowych oraz służył doradztwem w sprawach dotyczących zarówno wszystkich pracobiorców jak i pracodawców.
 www.opzz.org.pl

• Solidarność

Niezależny, Samorządny Związek Zawodowy NSZZ "Solidarność" powstał na podstawie porozumienia z dnia 31.08.1980 roku. Celem Związku jest: obrona praw, godności i interesów pracowniczych członków związku, a w szczególności ochrona interesów zdrowotnych, materialnych, socjalnych i kulturalnych a także zabezpieczenie praw pracowniczych w zakresie wykonywanej pracy zawodowej, wynagrodzeń warunków socjalno-bytowych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Związek realizuje swoje cele poprzez m.in.: reprezentowanie swoich członków wobec pracodawców, władz i organów administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz organizacji i instytucji społecznych, a także poprzez sprawowanie kontroli nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy, podejmowanie przewidzianych prawem działań w przypadku występowania zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników.
 www.solidarnosc.org.pl

---