Rachunkowość - wykład

AKTYWA Aktywa trwałe - te składniki majątkowe, których postać nie będzie zmieniona w ciągu 1 roku licząc od końca roku danego. (Chodzi o zamiar, a nie o to, co faktycznie się stanie). I Wartości niematerialne i prawne. II Rzeczowe aktywa trwałe. III Należności długoterminowe. IV Inwestycje długoterminowe. V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Aktywa obrotowe - te składniki majątkowe, które firma ma zamiar zamienić na inną postać w okresie do 1 roku zmiana postaci występuje tutaj w tak zwanym „ruchu okrężnym środków obrotowych”. I Zapasy. II Należności krótkoterminowe. III Inwestycje krótkoterminowe. IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Ruch okrężny środków obrotowych Przedsiębiorstwo produkcyjne Pieniądze Wyrób gotowy Materiały Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne: - są to te zasoby, które nie posiadają postaci rzeczowej, - ich rozprowadzanie ograniczone jest prawem. Zaliczają się do nich: patenty, licencje, znaki towarowe, oprogramowanie komputerów, koszty poniesionych prac rozwojowych, wartość firmy. II Rzeczowe aktywa trwałe: - posiadają postać rzeczową. Zalicza się do nich: 1. Środki trwałe - grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego), prawo do lokalu spółdzielczego, budynki i budowle, urządzenia techniczne, środki transportu i pozostałe środki trwałe. Warunki, aby coś było środkiem trwałym: · Wykorzystywany do prowadzenia działalności · Służyć firmie dłużej niż rok · Jest własnością firmy bądź istnieje prawdopodobieństwo, że firma pr4zejmie na własność (leasing) 2. Środki trwałe w budowie - w przyszłości staną się środkami trwałymi, dziś są w trakcie budowy, rozbudowy, adaptacji, modernizacji, montażu itd. Każdy środek, który nie spełnia warunku: · Nie jest kompletny i zdatny do użytkowania w momencie przyjęcia zaliczany jest do tej grupy. 3. Zaliczki na poczet środków trwałych - wydane bądź przekazane pieniądze dla innego kontrahenta zgodnie z umową w zamian za środek trwały, który otrzymamy w przyszłości. III Należności długoterminowe: - kwoty pieniężne, które otrzymamy w przyszłości w okresie dłuższym niż rok. Występują w firmach leasingowych. IV Inwestycje długoterminowe - mają one 3 postacie: 1. niematerialną - to te wartości niematerialne i prawne, których firma jest właścicielem, ale nie wykorzystuje ich do prowadzenia własnej działalności. Jest właścicielem by osiągać korzyści winny sposób (korzyść z wynajęcia, wydzierżawienia; liczenie na wzrost wartości rynkowej przyszłości) 2. materialna - są to te rzeczowe aktywa, których jest właścicielem, ale nie wykorzystuje ich do prowadzenia własnej działalność. Jest właścicielem by osiągnąć korzyści w inny sposób. 3. finansowe - są to długoterminowe lokaty terminowe akcje i obligacje, które nabyło się z zamiarem przetrzymywania przez okres, co najmniej 1 roku licząc od końca roku. Udzielone, pożyczone długoterminowe, inne instrumenty finansowe przetrzymywane dłużej niż 1 rok. V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe - to te wydatki firmy, których firma nie może zaliczyć do kosztów danego okresu, bo wydatek dotyczy przyszłości np. opłata, za wynajęty budynek z góry na 3 lata; odsetki od zaciągniętego kredytu i pożyczek zapłacone z góry. Zgodnie z prawem do kosztów firmy można zaliczyć te wydatki, które dotyczą danego roku - te, które dotyczą przyszłości są rozliczeniami międzyokresowymi. Aktywa obrotowe I Zapasy - aby mówić o zapasach musi istnieć w firmie gospodarka magazynowa: magazyn i magazynier. W tym magazynie mogą znajdować się: · materiały - te składniki majątkowe, które nabyto po to by je przetworzyć i by powstały z nich wyroby gotowe oraz te, które umożliwiają firmie istnienie jako całość. Klasyfikacja: ~ podstawowe (tworzą trzon, istotę produkowanych wyrobów) ~ pomocnicze (nadają wytworzonym wyrobom cechy estetyczne, użytkowe) ~ uzupełniające (te, które pozwalają istnieć firmie jako całość - materiały biurowe, opakowania, części zamienne) · Półprodukty i produkty w toku półprodukt - materiał w pewnej fazie obróbki. Jeżeli tworzy on jakiś element produkowanych wyrobów jest on samodzielny, znajduje się w magazynie. produkt w toku - materiał ten znajduje się na stanowisku roboczym, na taśmie produkcyjnej np. piwo w basenach. · Produkty gotowe = wyroby gotowe - charakteryzują się tym, że od początku do końca wytworzono je w firmie, przeszły cały cykl produkcyjny, kontrolę końcową, znajdują się w magazynie i czekają na sprzedaż. · Towary - charakteryzują się tym, że nie wytworzono ich w firmie, która je posiada. Zostały one kupione po to by sprzedać je dalej (w detalu i hurcie) · Zaliczki na dostawy - wydane bądź przekazane pieniądze dla innego kontrahenta zgodnie z umową w zamian za otrzymane materiały, który otrzymamy w przyszłości. II Należności krótkoterminowe - te kwoty pieniężne, które otrzymamy od innych w okresie krótszym niż 1 rok biorąc pod uwagę, od kogo mamy należność. Można wyróżnić: · Należności od odbiorców - powstają, dlatego, że moment sprzedaży dla odbiorcy nie zawsze pokrywa się z momentem otrzymania pieniędzy. Ustawowy termin na zapłatę po wysłanej fakturze/otrzymanej fakturze to 7 dni. · Należności publiczno-prawne - są to kwoty, które otrzymamy od urzędu skarbowego, ZUS-u (organy publiczne), a wynikają one z nadpłaconych podatków lub ubezpieczeń społecznych. · Należności od pracowników - wynikają one z pobranych przez pracowników zaliczek i nierozliczonych do tej pory. · Pozostałe należności - od pozostałych osób, które występują rzadko w kontaktach z daną firmą (od PZU, od właściciela innej firmy). · Należności dochodzone na drodze sądowej - to te, co do, których zobowiązany do ich zapłaty ma wątpliwości (nie chce płacić, odmawia) wniesiony pozew sądowy przeciwko tej osobie oznacza należności dochodzone na drodze sądowej. III Inwestycje krótkoterminowe - ich zadaniem jest osiąganie korzyści w okresie do 1 roku. Można wyróżnić: · Krótkoterminowe papiery wartościowe (akcje, obligacje, bony skarbowe, bony pieniężne, bony komercyjne, weksle), których okres realizacji jest dłuższy niż 3 miesiące, ale krótsze niż rok. · Środki pieniężne na rachunkach bankowych - firma może posiadać wiele rachunków bankowych, lecz jeden - bieżący jest obowiązkowy. Obowiązek ten wynika z ustawy prawo działalności gospodarczej. Tam napisane, że: 1. Firma firmie, gotówką za otrzymaną fakturę może zapłacić tylko do kwoty 3000 Euro. Jeżeli faktura opiewa na wyższą kwotę to resztę należy zapłacić przelewem. 2. Jeżeli firmy współpracowały ze sobą w poprzednim miesiącu i współpraca te przekroczyła kwotę należności/zobowiązania w wysokości 10000 Euro to gotówką za otrzymaną fakturę w miesiącu następnym można zapłacić tylko do kwoty 1000 Euro. · Środki pieniężne w kasie - firma nie ma obowiązku posiadania kasy, lecz jak ją posiada musi spełniać warunek prezesa NBP. · Inne środki pieniężne - są to czeki i weksle otrzymane od kontrahentów, których termin wykupu (realizacji) jest nie dłuższy niż 3 miesiące. IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - to te wydatki firmy, których firma nie może zaliczyć do kosztów danego okresu, bo wydatek dotyczy przyszłości np. opłata, za wynajęty budynek z góry do 1 roku; odsetki od zaciągniętego kredytu i pożyczek. PASYWA ŹRÓDŁA POCHODZENIA MAJĄTKU Informują one o tym skąd wziął się majątek w danej firmie (kto wyposażył firmę w posiadany majątek). Mogą one być: - własne - nie podlegają zwrotowi, bezterminowo wnoszone, - obce - podlegają zwrotowi. Źródła pochodzenia nazywamy: - kapitałami - gdy mowa o spółkach - funduszami - gdy mowa o spółdzielni, przedsiębiorstwie państwowym. Kapitały (fundusze) własne odzwierciedlają tą równowartość majątku, którą do firmy wnieśli jej właściciele, bądź tą, której firma dorobiła się sama pozostawiając z roku na rok część zysków. Kapitały (fundusze) obce odzwierciedlają tę równowartość majątku, którą do firmy wnieśli kontrahenci i którą należy im zwrócić w przyszłości. Kapitały (fundusze) własne: I. Kapitał (fundusz) podstawowy. II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (-) wielkość ujemna. III. Udziały (akcje) własne (-). IV. Kapitał (fundusz) zapasowy. V. Kapitał z aktualizacji wyceny. VI. Pozostałe kapitały rezerwowe. VII. Wynik finansowy za rok ubiegły. VIII. Wynik finansowy roku bieżącego. Zobowiązania i rezerwy na za zobowiązania I. Rezerwy. II. Zobowiązania długoterminowe. III. Zobowiązania krótkoterminowe. IV. Rozliczenia międzyokresowe. Kapitały (fundusze) własne I. Kapitał (fundusz) podstawowy - odzwierciedlają tą równowartość majątku, którą do firmy wnieśli jej właściciele. Różnie nazywa się on w różnych formach własności: · W spółce akcyjnej - kapitał zakładowy (500 000zł) · W sp. z o.o. - kapitał zakładowy (50 000zł) · W przedsiębiorstwie państwowym - fundusz założycielski · W spółdzielni - fundusz udziałowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy - odzwierciedlają tą równowartość majątku, którą właściciele zadeklarowali wnieść do firmy i którą uiszczą w terminie późniejszym. III. Udziały (akcje) własne - są to te papiery własne firmy, które nie zostały sprzedane w publicznej ofercie bądź te, które firma zabrała swoim akcjonariuszom za ich długi wobec spółki i zamierza je sprzedać w przyszłości innym chętnym bądź też umorzyć. IV. Kapitał (fundusz) zapasowy - odzwierciedlają tą równowartość majątku, którą firma dorobiła się sama pozostawiając w miej z roku na rok część wypracowanych zysków. - w spółce akcyjnej istnieje obowiązek tworzenia tego kapitału poprzez przekazywanie, co najmniej 8% wypracowanych zysków corocznie do momentu, gdy wysokość tego kapitału będzie równe ⅓ kapitału zakładowego (później dobrowolnie). - w sp. z o.o. nie jest on obowiązkowy. - w przedsiębiorstwie państwowym i spółdzielni nazywa się o n odpowiednio fundusz przedsiębiorstwa i fundusz zasobowy - tworzy się go obowiązkowo, ale nie ma ograniczeń, co do wysokości. V. Kapitał z aktualizacji wyceny - odzwierciedlają tą równowartość majątku, która powstała w wyniku urzędowego przeszacowania. VI. Pozostałe kapitały rezerwowe - tworzone są z inicjatywy firmy, zazwyczaj na ściśle określony cel(nie są obowiązkowe), np.: na przyszłe inwestycje, na nagrody dla pracowników, itd. VII. Wynik finansowy za rok ubiegły - ten wynik finansowy, który został wypracowany w latach 2001, 2000 i wcześniejsze a co, do którego nie zapadła decyzja o podziale. Właściciele mogą w każdej chwili zebrać się i dokonać podziału, wypłacając np. dywidendy. Pozostawienie przez nich tej kategorii jest korzystne, bo gdyby przeznaczyli wynik na zwiększenie kapitału zapasowego to nigdy już nie mogą zebrać się, dokonać podziału i wypłacić sobie dywidendy. Korzyść: - zysk pozostaje w firmie i przynosi korzyści do dnia podziału. VIII. Wynik finansowy roku bieżącego - to ten wynik finansowy, który został wypracowany w roku 2002 i który będzie dzielony w roku 2003. Walne zgromadzenie po zatwierdzeniu sprawozdań podejmuje decyzję o podziale (najczęściej odbywa się to w maju). Przeznacza wypracowany zysk na dywidendy, zwiększenie kapitału zapasowego i rezerwowego nagrody z zysku (tzw. trzynastki) dla pracowników, darowizny. Za część, która nie została objęta podziałem przenoszona jest jako wynik finansowy z roku ubiegłego. Zobowiązania i rezerwy na za zobowiązania I. Rezerwy - są tworzone na te zobowiązania, co do których nie jest znany termin zapłaty bądź też kwota zapłaty, ale wiadomo, ze zobowiązanie takie będzie miało miejsce w przypadku udzielenia poręczenia osobie, która nie ma zdolności do spłaty zaciągniętych długów; na odszkodowanie dla pracowników zwalnianych w ramach reorganizacji. II. Zobowiązania długoterminowe - jest to kwota pieniężna, którą trzeba oddać innym w przyszłości, np.: zobowiązanie z tytułu wyemitowanych obligacji; kredyt inwestycyjny; inne zobowiązania długoterminowe. Zobowiązanie długoterminowe oznacza, że termin regulacji nastąpi w okresie dłuższym niż 1 rok licząc od końca roku danego. III. Zobowiązania krótkoterminowe - termin regulacji do roku czasu. Przykład: zobowiązanie wobec dostawcy za dostarczone materiały towary, gdzie termin zapłaty jest późniejszy niż dostawa; zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu naliczonych, ale nie jeszcze niezapłaconych podatków. Zaliczkę na podatek dochodowy od prowadzonej działalności jak i tę, którą potrąca się pracownikowi z jego pensji pracodawca musi odprowadzić do 20 następnego miesiąca za dany miesiąc (PIT-4, PIT-5) - VAT za dany miesiąc odprowadza się do 25 następnego miesiąca (VAT-7). Zobowiązanie wobec ZUS-u, składka do ZUS-u jest co miesiąc przekazywana. W budżetówce musi być przekazana do 5 dnia następnego miesiąca. Pracodawca, gdy nie ma pracowników - do 10 dnia następnego miesiąca. Pracodawca + pracownik do 15 dnia następnego miesiąca. Zobowiązanie wobec pracownika z tytułu naliczonych (około 20-25), ale jeszcze nie wypłaconych pensji pracownikom (wypłata określona jest zawsze w regulaminie wynagradzań, bądź wprost w umowie). Zobowiązania z tytułu zaciągniętych pożyczek, kredyt wystawionych weksli własnych Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych - firma, która zatrudnia > 20 pracowników ma obowiązek tworzenia ZFŚS (może go nie być, gdy jest układ zbiorowy pracy - pracownicy i pracodawca oświadczają. Że rezygnują z funduszu). Pracodawca musi otworzyć w banku rachunek ZFŚS i na ten rachunek w ciągu roku przekazać kwotę wynikającą z wyliczenia. (37,5% ∙ liczba etatów planowana ∙ średnie wynagrodzenie wydawane przez GUS (w lutym) w roku poprzednim lub w II półroczu roku poprzedniego, gdy to jest większe niż całoroczne). Aby US honorował wyliczoną kwotę jako kosz firmy należy terminowo przekazać tę kwotę na rachunek. 75% z wyliczenia do końca maja, 25% z wyliczenia do końca września. Pieniądze z funduszu są pieniędzmi pracowników - pracodawca nie może ich brać na kupno materiałów i wypłatę wynagrodzeń. Pieniądze te przeznaczone są na działalność socjalną firmy - w każdej firmie jest regularnie ZFŚS. Np.: na wczasy pod gruszą, choinki, packi, talony, kącik socjalny, sprzęt rehabilitacyjny poszkodowanym przez los, pożyczka remontowa. Należności od odbiorców i zobowiązania wobec dostawców związane z podstawową działalnością firmy nie zależnie od terminu regulacji zawsze zaliczane są do zobowiązań krótkoterminowych. IV. Rozliczenia międzyokresowe - są to te pieniądze, które firma pobrała od innych na poczet sprzedaży, a których nie można zaliczyć do przychodów, bo dotyczą one przyszłości. Inaczej mówiąc są to pobrane przez firmę pożyczki na poczet przyszłej sprzedaży. Gdy występuje miesiąc, w którym dokonana będzie sprzedaż to zaliczka ta przestanie być rozliczeniem między okresowym, a stanie się normalnym przychodem. BILANS Bilans - jest, to dwustronne zestawienie majątku (aktywa) i źródeł jako pochodzenia (pasywa) sporządzone na ściśle określony dzień zwany momentem bilansowym. Rodzaje bilansów: I. Ze względu na termin sporządzenia: · Bilans otwarcia - bilans sporządzany na 1 stycznia · Bilans zamknięcia - bilans sporządzany na 31 grudnia. Każda firma musi sporządzać te 2 bilansy. Inne wg uznania. II. Ze względu na stopień szczegółowości: · Bilans pełen - bilans bardzo szczegółowy, posiada on litery cyfry rzymskie i arabskie oraz myślniki · Bilans uproszczony - bilans mniej szczegółowy, który zawiera litery i cyfry rzymskie, lecz taki bilans mogą sporządzać tylko niektóre firmy tzn. te, które nie spełniają, co najmniej dwóch z 3 podanych warunków: 1. Zatrudnienie powyżej 50 osób 2. Suma bilansowa powyżej 2 mln EURO 3. Utargi, przychody powyżej 4 mln EURO. Elementy bilansu: Bilans jest zarówno dowodem księgowym jak i sprawozdaniem finansowym musi on posiadać wszystkie elementy charakterystyczne dla dowodu księgowego. Są to: - nazwa firmy, dla której jest sporządzany, - słowo bilans w treści dowodu - moment bilansowy (dzień, na który przedstawia się obraz firmy), - wyszczególnione aktywa wraz z podaniem wartości. Aktywa te uporządkowane są zgodnie z zasadą płynności tzn. od tych składników, które najtrudniej zamienia się na pieniądze, potem te, które są już praktycznie pieniędzmi, - wyszczególnione pasywa wraz z podaniem wartości - te uporządkowane są zgodnie z zasadą wymagalności (=spłata). Od tych, których nie trzeba spłacać, potem te, których termin spłaty jest najkrótszy (zobowiązania krótkoterminowe) - suma bilansów = suma aktywów i suma pasywów - sumy te powinny być sobie równe - data sporządzenia bilansu - data, kiedy faktycznie zakończono pracę bilansową (obowiązkowe sporządzenie do kończ marca). - podpis osoby, która sporządziła bilans (księgowa) i podpis kierownika jednostki, który ponosi odpowiedzialność za istnienie firmy. Gdy jest wieloosobowa (zarząd) to podpisują się wszyscy. Nazwa jednostki…………… Bilans sporządzony na dzień………………… Aktywa Wartość Pasywa Wartość A. Aktywa trwałeB. Aktywa obrotowe A. K(F) własneZobowiązania i rezerwy na zobowią. RAZEM ……………. RAZEM …………… Data sporządzenia Zasady bilansowe: Przy sporządzaniu bilansu obowiązują: 1. Zasada równowagi bilansowej, która mówi, że aktywa muszą być równe pasywom, czyli majątek musi być równy swoim źródłom pochodzenia. SA = SP 2. Zasada ciągłości bilansowej. Rozpatrywana jest w 3 aspektach: · Ciągłość w czasie, która oznacza, że bilans sporządzony na 31 XII jest taki sam jak bilans sporządzony na 1 I następnego roku. Bilanse te różnią się jednie momentem bilansowym. BZ = BO · Ciągłość formalna, polega na tym, że kolejne bilanse posiadają takie samo uporządkowanie po to by przykładając bilanse z kolejnych lat łatwo można było dokonać porównania. Aktywa uporządkowane wg tak zwanej zasady płynności tzn. od tych składników majątkowych, które najtrudniej zamienia się na pieniądze (budynki, budowle) po te składniki, które łatwo zamienia się na pieniądze (krótkoterminowe papiery wartościowe) lub te, które w ogóle nie trzeba zamieniać (kasa, rachunek bankowy). Płynność jest rosnąca. Pasywa uporządkowane są wg zasady wymagalności tzn. od tych źródeł, których w ogóle nie trzeba nikomu zwracać (kapitał własny) po te, których termin zwrotu jest krótki (zobowiązania krótkoterminowe). Wymagalność jest rosnąca · Ciągłość merytoryczna, która polega na tym, że w kolejnych latach stosowne, są te same zasady wyceny dla określonych składników bilansu. Te same zasady naliczania zużycia, te same zasady sporządzania kalkulacji. Zasady, które zostały przyjęte przez firmę zawsze określone są w opracowanej przez podmiot polityce rachunkowości. Wybór, co do różnych zasad daje ustawa o rachunkowości. (Polityka rachunkowości). Bilans jest jednocześnie: - dowodem księgowym - sprawozdaniem finansowym. Ujmuje on poszczególne kategorie w ujęciu statycznym tzn. przedstawia je tylko na jedną chwilę na jeden moment bilansowy. Jutro w tym bilansie może wszystko się zmienić. Zmiany te wywołują operacje gospodarcze. OPERACJE GOSPODARCZE Operacje gospodarcze - to takie zdarzenie, które spełnia równocześnie następujące warunki: · Musi dotyczyć danego przedsiębiorstwa lub w nim zachodzić · Musi być wyrażone wartościowo - w złotówkach · Musi spowodować 2 zmiany bądź to w składnikach aktywów, bądź to w składnikach pasywów, bądź to w składnikach aktywów i pasywów jednocześnie · Musi istnieć dowód księgowy, który potwierdza, że operacja miała miejsce. Te zdarzenia, które nie spełniają chociażby jednego z warunków nie są operacjami gospodarczymi i rachunkowość ich nie rejestruje. Określ czy jest to operacja gospodarcza, czy zdarzanie niebędące operacją: 1. Skierowanie do banku polecenia przelewu - zdarzenie, bo jest to prośba, nie ma dowodu, nie ma zmiany 2. Przyszedł wyciąg bankowy potwierdzający dokonanie przelewu - operacja, istnieje dowód, nastąpiła zmiana w aktywach (rachunek bankowy maleje) 3. U naszego sąsiada spłonął magazyn - zdarzenie, bo nie dotyczy danego przedsięb. 4. Kupiono za gotówkę środek trwały - operacja, bo nastąpiła zmiana aktywów, dotyczy przedsięb., kasa maleje, rosną środki trwałe. 5. Pracownicy zrobili zrzutkę na imieniny szefa - zdarzenie, bo nie zmieniają się aktywa, nie dotyczy przedsięb. 6. Gotówką uregulowano zobowiązania wobec X - operacja, bo zobowiązania wobec X maleją, kasa maleje. 7. Sporządzono plan finansowy na następny rok - zdarzenie, nie ma zmian 8. Podpisano w banku umowę kredytową, w której środki trwałe z otrzymanego kredytu będą udostępnione za miesiąc - zdarzenie. 9. Wyciąg bankowy potwierdzający wpływ pieniędzy z zaciągniętego kredytu - operacja, bo jest to dowód, aktywa (pieniądze na rachunku) i pasywa (kredyt bankowy) rosną, dotyczy danego przedsiębiorstwa. 10. Wysłano do kontrahentów oferty sprzedaży wyrobów gotowych - zdarzenie 11. Sprzedano wyroby gotowe, zapłata później - operacja, bo maleją wyroby gotowe, należności rosną. 12. Z powodu rażących zaniedbań wręczono pracownikowi wypowiedzenie - zdarzenie, pracowników nie ma w bilansie. 13. Wypłacono gotówką pensje pracownikom - operacja, dotyczy przedsięb., zmiana: kasa maleje i zobowiązania wobec pracowników maleją. Typy operacji gospodarczych: W zależności, gdzie występują zmiany, w jakich składnikach bilansu wyróżniamy: - operacje aktywne - są to takie, gdzie jeden składnik aktywów rośnie o daną kwotę, a inny składnik aktywów maleje o tę samą kwotę. ∑A = ∑P → ∑A + Z - Z = ∑P Operacja nie zmienia sumy bilansowej, ale zmienia strukturę aktywów. Np.: sprzedano wyroby gotowe, zapłata później. - operacja pasywna - polega na tym, że 1 składnik pasywów rośnie o daną kwotę, a inny maleje o tę samą kwotę. ∑A = ∑P → ∑A = ∑P+ Z - Z Operacja nie zmienia sumy bilansowej, ale zmienia strukturę pasywów. NP.: zaciągniętym kredytem spłacono zobowiązanie wobec dostawcy. - aktywno-pasywna - polega na tym, że zmieniają się zarówno aktywa jak i pasywa, przy czym biorąc pod uwagę kierunek zmian wyróżniamy: · Aktywno-pasywne zwiększające sumę bilansową - rośnie 1 składnik aktywów i rośnie 1 składnik pasywów o tę samą kwotę. ∑A + Z = ∑P + Z Operacja zmienia sumy bilansowej, strukturę pasywów i aktywów. Np.: kupiono materiały, zapłata później. · Aktywno-pasywne zmniejszające sumę bilansową - maleje 1 składnik aktywów i maleje 1 składnik pasywów o tę samą kwotę. ∑A - Z = ∑P - Z Operacja zmienia sumy bilansowej, strukturę pasywów i aktywów. Np.: spłacono gotówką zobowiązanie. KONTO KSIĘGOWE Konto księgowe - urządzenie służące do rejestracji operacji gospodarczych. Rejestracja operacji w tabeli zmian jest czasami nie możliwa, bo w firmach występuje w trakcie dnia tysiące takich operacji dodatkowo rejestracja w tabeli jest narażona na popełnienie błędów (ciągłe dodawanie i odejmowanie kwot). Formy kont: - drabinkowe (książeczka oszczędnościowa) - folio układ rubryk dwustronnych dwustronicowych, - pagina bądź dwustronnych jednostronicowych - teowe (w dydaktyce) Elementy konta: 1. Nazwa konta księgowego - nazwa pochodzi od tych kategorii, które znajdują się w bilansie (np.: materiały, kredyty, należności od odbiorców). W firmie nazwa konta określana jest nie tylko słownie, ale również cyfrowo. Każda firma sama określa oznaczenie cyfrowe nazwy, lecz dane grupy kont muszą spełniać jeden warunek - pierwsza cyfra jest narzucona obligatoryjnie i jest taka sama dla wszystkich firm w Polsce dla danej grupy kont. Zespoły, które narzucają obowiązek dla pierwszej cyfry: · 0 - majątek/aktywa trwałe · 1 - środki pieniężne, rachunki bankowe · 2 - należności i zobowiązania · 3 - materiały i towary · 4 - koszty wg rodzaju i ich rozliczenia · 5 - koszty wg typów działalności i ich rozliczeń · 6 - produkty pracy i rozliczenia międzyokresowe · 7 - koszt wytworzenie sprzedany wyrobów, przychody ze sprzedaży, pozostałe koszty i przychody operacyjne, zyski i straty nadzwyczajne · 8 - kapitały (F), wynik finansowy. O tym, jakie w firmie stosowane są konta do rejestracji operacji gospodarczych informuje zakładowy plan kont - to wykaz wszystkich nazw kont stosowanych w danej firmie. Firma musi go opracować przed rozpoczęciem prowadzenia rachunkowości. 2. Konto posiada 2 strony przeznaczone do rejestracji operacji gospodarczych: · Stronę debet - WINIEN i stronę kredyt - MA. Na stronach tych rejestrowane są operacje gospodarcze. Jako I - wsza operacja występuje tutaj odzwierciedlenie wartości danego składnika, którą posiadamy. I - wszy zapis na koncie może pochodzić z bilansu otwarcia (BO) z innego bilansu niż z bilansu na 1 stycznia (SP), bądź też może być prowadzony poprzez operację gospodarczą, która spowodowała pojawienie się danej kategorii dotychczas nie występującej strony służy do rejestracji zwiększeń i zmniejszeń danego składnika przy czym, która strona do czego to zależy od rodzaju konta. W prawdziwej księgowości zamiast numer operacji piszemy: - liczbę porządkową - datę zapisu - numer i rodzaj dowodu księgowego - krótka treść co się stało - kwota - 3. Obroty konta - to suma wszystkich operacji zarejestrowanych po każdej ze stron konta. A ponieważ konto ma 2 strony, więc występują obroty debetowe i obroty kredytowe. 4. Stan końcowy konta = saldo konta - informuje ono ile wartościowo pozostało danego składnika po przeprowadzonych operacjach gospodarczych. Saldo to różnica między obrotami, która wpisywana jest po tej stronie konta gdzie obrót jest mniejszy. Nazwa salda pochodzi od strony przeciwnej niż jest ono wpisane, bądź też od nazwy większego obrotu (bo to większy obrót pozostaje po zróżnicowaniu). 5. Sumy kontrolne ustalane po to by sprawdzić poprawność wcześniejszego działania matematycznego. Suma kontrolna to suma obrotu i salda (gdy występują). Po każdej ze stron konta, sumy kontrolne po stronie Dt i Ct muszą być sobie równe. Ponieważ w bilansie mamy aktywa i pasywa w związku z tym wyróżniamy 2 rodzaje kont bilansowych: - konta aktywne konta te funkcjonują na zasadzie przeciwieństwa. - konta pasywne konto aktywne konto pasywne Dt Rachunek bankowy Ct Dt Zobowiązania wobec dostawców CT SP/BO……… ……… BO/SP Różnice: 1. Nazwa konta aktywnego pochodzi od tych kategorii, które występują w bilansie po stronie aktywów (należności, kasa, towary, wartości niematerialne i prawne). Nazwa konta pasywnego pochodzi od tych kategorii, które występują w bilansie po stronie pasywów (zobowiązania, kredyt bankowy, wynik finansowy) 2. Pierwsza wartość przeniesiona z bilansu na konto aktywne wpisywane jest po stronie Dt. Natomiast pierwsza wartość przeniesiona z bilansu na konto pasywne wpisywane jest po stronie Ct. 3. Na koncie aktywnym operacje zwiększające dany składnik wpisywane są po stronie Dt. Operacje zmniejszające wpisywane skąpo stronie Ct. Na koncie pasywnym odwrotnie. 4. Na koncie aktywnym obroty debetowe są ≥ niż kredytowe. Na koncie pasywnym obroty kredytowe są ≥ niż debetowe. Obroty są równe, gdy wszystko co było w kasie zostało wypłacone. 5. Na koncie aktywnym stan końcowy jest debetowy lub nie występuje. Na koncie pasywnym stan końcowy jest kredytowy lub nie występuje. Ponieważ każda operacja powoduje, co najmniej 2 zmiany w związku z tym operacja ta rejestrowane jest na kontach zgodnie z tzw. ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU - każda operacja musi być zarejestrowane: - na co najmniej 2 kontach księgowych, - jeżeli na jednym koncie po stronie Dt to na drugim koncie po stronie CT, - w takich samych kwotach na obu kontach, - w oparciu o ten sam dowód księgowy na obu kontach. Konta, które połączone są daną operacją gospodarczą nazywamy kontami korespondującymi. Pod koniec miesiąca w każdym przedsiębiorstwie sporządzane jest zestawienie obrotów i sald tzw. OBROTÓWKA. Celem sporządzenia jest sprawdzenie czy podczas księgowania operacji nie popełniono błędów naruszających zasadę podwójnego zapisu. Jeżeli nie popełniono takiego błędu to w obrotówce powinny wystąpić następujące należności Do tego zestawienia wpisywane są wszystkie konta, które występują w firmie. Obrotówkę zawsze sporządza się przed spisaniem stanu końcowego na konto przed zamknięciem danego miesiąca, bo gdyby sporządzono ją po zamknięciu miesiąca to żadnej poprawy w danym miesiącu już wykonać nie można. Programy FK (finansowo-księgowe) od razu archiwizują. Zestawienie obrotów i sald wykrywa te błędy, które naruszają zasadę podwójnego zapisu, czyli: · Na jednym koncie jeden zapis; · Na dwóch kontach, po tych samych stronach; · W różnych kwotach; Obrotówka nie wykryje tych błędów, które nie naruszają zasady podwójnego zapisu (te trzeba szukać na piechotę): · Nie zarejestrowanie operacji w ogóle · Zarejestrowanie operacji na 2 kontach, ale nie tych, co trzeba · Zarejestrowanie operacji na tych kontach, co powinno być, ale nie na tych stronach, co powinno · Zarejestrowanie kwoty na 2kontach nie takiej jak trzeba. Do poprawienia błędu na kontach służą następujące metody: 1. Przekreślenie - jedną linią by błąd był czytelny obok parafka osoby poprawiającej i data poprawy. Nad przekreśleniem prawidłowy zapis. 2. Storno czarne - polega na tym, że zapis korygujący (kwota błędu) umieszczane jest po stronie przeciwnej niż wystąpił błąd. Przez co błąd po jednej stronie i zapis korygujący po drugiej stronie powoduje się znoszenie się zapisu. Wada: Sztucznie zawyża obroty. Nie może być stosowany na tych kontach, z których obroty brane są pod uwagę do oceny firmy. 3. Storno czerwone - zapis korygujący umieszczony jest po tej samej stronie gdzie wystąpił błąd, ale w kolorze czerwonym, który w rachunkowości oznacza liczbę ujemną. Metody poprawy dowodów księgowych: 1. Przekreślenie - nie stosuje się na dowodach własnych (zewnętrznych) wysłanych i obcych (otrzymanych). 2. Anulowanie błędnego dowodu i wystawienie nowego dowodu prawidłowego 3. Wystawienie noty korygującej - sprostowanie. ŁĄCZENIE I DZIELENIE KONT Łączenie kont - zastąpienie dwóch lub większej ilości kont jednym kontem. Łączenie kont ma miejsce wtedy, gdy na niektórych kontach zapisy dokonywane są rzadko w ciągu roku, przez co nie ma sensu utrzymywania konta. Metody łączenia kont: 1. Konto aktywne + konto aktywne = konto aktywne 2. Konto pasywne + konto pasywne = konto pasywne 3. Konto aktywne + konto pasywne = konto aktywno-pasywne · Łączenie metodą netto - ma zastosowanie do łączenia należności z zobowiązania tego samego kontrahenta. W wyniku tego łączenia otrzymujemy konto rozrachunków z kontrahentem X. Stan początkowy tego konta jest różnicą stanów początkowych, które złożyły się na łączenie, przy czym różnica ta na nowo powstałe konto wpisywana jest po tej stronie gdzie wartość stanu początkowego na kontach łączonych była większa. Na nowo powstałym koncie rejestrowane są zarówno należności jak i zobowiązania. Konto posiada jeden stan końcowy, który oznacza albo należność o kontrahenta X (stan końcowy Dt) albo zobowiązanie wobec kontrahenta X (stan końcowy Ct). · Łączenie metodą brutto - występuje w przypadku łączenia należności i zobowiązania różnych kontrahentów: A, B, C, D. Nowe powstałe konto aktywno-pasywne - rozrachunki z odbiorcami i dostawcami posiada dwa stany początkowe: stan początkowy Dt będący sumą stanów początkowych DT kont łączonych i stan początkowy Ct będący sumą stanów początkowych Ct kont łączonych. Na nowo powstałym koncie rejestrowane są zarówno należności jak zobowiązania. Konto posiada 2 stany końcowe: stan końcowy Dt i stan końcowy Ct, lecz stanów tych nie można ustalić metodą tradycyjną (różnica między obrotami, bo wtedy wyszedłby jeden stan końcowy). Aby ustalić dwa stany końcowe obowiązkowo należy prowadzić do tego konta, konta szczegółowe - analityczne. Z kont tych sporządzane jest zestawienie obrotów i sald. W zestawieniu tym, gdy obroty są takie same jak na koncie rozrachunków to istnieje prawdopodobieństwo, że księgowanie przeprowadzone jest dobrze i można z tego zestawienia przepisać stany końcowe na konto rozrachunków. Istnieją jako konta szczegółowe zestawienie obrotów i sald z nich sporządza się konto analityczne do konta syntetyczne rozrachunku Dzielenie kont - proces odwrotny do łączenia kont. Dzielenie kont polega na wyodrębnieniu z jednego konta wielu nowych kont, przy czym można mówić o podzielności poziomej i podzielności pionowej. Podzielność pozioma - przedmiotem podziału jest tutaj kategoria gospodarcza (nazwa konta, nagłówek konta) przy tej podzielności występują 2 warianty: 1. Konto dzielone przestaje istnieć a cały zakres jego obowiązków przejmują konta nowopowstałe. Wariant ten pozwala uzyskać informację szczegółową, lecz nie daje możliwości uzyskania Informacji ogólnej. Tą informację trzeba dodatkowo sobie stworzyć (wiadomo ile, jakich towarów istnieje, ale nie wiadomo ile jest ich razem). 2. Istnieje konto dzielone i obok niego konta uzyskane w wyniku podziału Konto syntetyczne dostarcza informacji ogólnej. Natomiast konta analityczne dostarczają informacji szczegółowych. Kont syntetyczne funkcjonuje z innymi kontami syntetycznymi zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Konta analityczne istniejące do konta syntetycznego funkcjonują w oparciu o tzw. Zasadę pojedynczego zapisu tzn. każdą operację zarejestrowaną na koncie syntetycznym należy powtórzyć po tej samej stronie i łącznie w takiej samej wartości na kontach analitycznych np. kupiono towary za 100zł, zapłata później, gdzie w tym jest: towarów A 40zł, towarów B 40zł, towarów C 20zł. Aby sprawdzić czy zasada powtórzonego zapisu jest stosowana prawidłowo, zawsze sporządza się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do konta syntetycznego. Jeżeli zasada jest stosowana prawidłowo to muszą wystąpić zgodności: · ∑ obrotów Dt kont analitycznych = ∑ obrotów Dt kont syntetycznych · ∑ obrotów Ct kont analitycznych = ∑ obrotów Ct kont syntetycznych · ∑ Sk Dt kont analitycznych = ∑ Sk Dt kont syntetycznych · ∑ Sk Ct kont analitycznych = ∑ Sk Ct kont syntetycznych Podzielność pionowa polega na tym, że z danego konta wyodrębniamy zbiór jednorodnych operacji pod względem kierunku zmian i do ich rejestracji przeznaczamy nowe konto podzielności pionowej. Przedmiotem podziału są zapisy na koncie a nie nagłówek konta tak ja było poprzednio. W wyniku podzielności pionowej uzyskujemy 2 rodzaje kont: 1. Konta korygujące - konta, które pozwalają na urealnienie wartości zapisanej na innym koncie. Nigdy nie istnieją samodzielnie. Zawsze prowadzone są do jakiegoś konta. Przykład - umorzenie do środków trwałych. Wartość netto = wartość brutto środków trwałych (Sk Dt) - dotychczasowe zużycie (Sk Ct, czyli umorzenie) Na koncie środków trwałych rejestrowane są jedynie takie zmiany, które dotyczą zwiększeń i zmniejszeń zarówno ilości, jak i wartości. Natomiast do zmniejszeń samej wartości środków trwałych przeznaczone jest nowe konto o nazwie umorzenie środków trwałych. Konto to nigdy nie może istnieć samodzielnie zawsze jest ono do środków trwałych. Wartość tego konta pozwala urealnić wartość konta środków trwałych. Środki trwałe rejestrowane są na koncie środków trwałych wartości brutto początkowej. Natomiast zmniejszenia tych środków trwałych na wskutek zużycia rejestrowane jest na koncie środków trwałych. Wartość netto środków trwałych inaczej wartość, która nie została jeszcze zużyta oblicza się następująco: Stan końcowy środków trwałych - stan końcowy umorzenia Wartość netto środków trwałych wchodzi do bilansu. Natomiast wartość umorzenia podawana jest w informacji dodatkowej do sprawozdania. Gdy konto korygujące ma taki sam stan końcowy jak konto podstawowe to stan końcowy zawsze dodajemy. Gdy konto korygujące posiada przeciwny stan końcowy to żeby otrzymać realną wartość należy stany końcowe odjąć. 2. Konta wynikowe - nazywane inaczej są: - kontami bezsaldowymi - bo nigdy na nich nie ustala się stanu końcowego, - kontami niebilansowymi - bo nigdy nie wchodzą do bilansu, - kontami wynikowymi - bo kształtują taką kategorię jak wynik finansowy. Konta te powstały w wyniku podzielności pionowej funduszu przedsiębiorstwa (kapitał zapasowy, kapitał samofinansowania). Zysk uzależniony jest od przychodów, zysku nadzwyczajnego oraz kosztów i strat nadzwyczajnych. Na zysk wpływa jako zwiększenie przychód i zyski nadzwyczajne. Natomiast jako zmniejszenie koszty i straty nadzwyczajne. Przychody i koszty a także zyski i straty nadzwyczajne nie mogą być rejestrowane bezpośrednio na kapitale samofinansowania, bo jego wielkość powinna być stabilna a nie podlegać zmianom miarę poniesionych kosztów i osiągnięcia przychodów. Stabilność kapitał samofinansowania, daje w pewien sposób gwarancję dla odbiorców zewnętrznych, co do wysokości wypracowanego majątku. Gdyby koszty i przychody były rejestrowane na kapitale samofinansowania, to firma miałaby możliwość nadziei sporządzania bilansu, stwarzania jego wartości jak największej. W związku z powyższym koszty i przychody rejestrowane są na wyodrębnionych do tego celu kontach przez cały rok w dniu 31.12. wartości te zostają przenoszone na wynik finansowy, ten z kolei po podziale wzrasta lub maleje kapitał samofinansowania - jego zmiana dokonywana jest raz w roku (odbiorcy sprawozdań mają pewność, że nie jest on sztucznie zawyżony dla ich potrzeb). koszty przychody Dt Finan.przedsięb. Ct kpcr kpcr straty zyski nadzw. kpcr kpcr Wynik finansowy Zysk = Sk Ct Sk Dt = strata Jest jedno albo drugie Kpcr - księgowane przez cały rok W roku następnym F. przedsięb. Rozliczenie W. finasowy xx xx 1 a 1b 1 - po zatwierdzeniu sprawozdań finansowych Walne Zgromadzenie dokonuje podziału wynik finansowy wypracowanego w roku poprzednim. a - gdy jest to zysk to część tego zysku mogą przeznaczyć na zwiększenie kapitału (F) samofinansowania. b - jeżeli jest to strata to mogą ją pokryć istniejącym kapitałem (F) samofinansowania. Kapitał (F) samofinansowania - to równowartość majątku wypracowane przez same przedsiębiorstwo sami swoimi odłożonymi zyskami finansują swoją działalność. Koszty i straty nadzwyczajne: (elementy zmniejszające wynik finansowy) Koszt - to to coś, co musimy utracić by to coś uzyskać. W rachunkowości nie ma jednego konta kosztów tylko zamiast niego występuje szereg różnych kont uzyskanych w wyniku podziału kosztów ze względu na różne kryteria: · Ze względu na rodzaj działalności. Zamiast jednego konta kosztów występują tutaj Koszty dział. podst.= operacyjnej koszty Pozostałe koszty operacyjne Koszty finansowe Każde konta kosztów funkcjonuje jak konto aktywne. Koszty działalności podstawowej = operacyjnej - są to wszystkie koszty poniesione w związku z realizacją celu podstawowego firmy, do które ją powołano np. w fabryce mebli, to wszystkie koszty poniesione w związku z wytworzeniem i sprzedażą mebli. def. Z ustawy o rachunkowości kosztów działalności podstawowej Koszt to prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznej o wiarygodnie określonej wartości w postaci zmniejszenia aktywów bądź wzrostu zobowiązań, którą ostatecznie doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego w inny sposób niż wycofanie ich przez właścicieli. · Ze względu na wyróżniane kryteria rejestrowane na czwórkach lub piątkach. Pozostałe koszty operacyjne - to koszty związane pośrednio z realizacją celu podstawowego firmy, do której ją powołano. Często wynikają one z niedbalstwa i nie dopatrzenia. Równie dobrze można by uniknąć ponoszenia tych kosztów. Ich przykłady: zapłacone kary za nieterminową dostawę, zanieczyszczenie środowiska, mandat szefa, gdy jechał służbowym samochodem, przedawnione należności, umorzone należności przekazane darowizny, wartość netto zlikwidowanych, bądź sprzedanych środków trwałych, koszty ponoszone z utrzymywania obiektów socjalnych firmy. Koszty finansowe - to koszty związane z obracaniem pieniędzmi bądź ich ekwiwalentem (poprzednia wartość) najczęściej dotyczą one ceny, jaką płacimy za korzystanie z cudzych pieniędzy, np.: odsetki od zaciągniętych pożyczek, kredytów, odsetki karne za nieterminową regulację zobowiązań długów, dyskonto w wystawionym wekslu, wartość w cenie zakupu sprzedawanych papierów wartościowych. Oprócz powyższych elementów, elementem zmniejszającym wynik finansowy jest także strata nadzwyczajna. Strata nadzwyczajna - skutki nieprzewidzianych zdarzeń losowych (powódź, pożar, gradobicie, kradzież), które powodują zmniejszenie aktywów bądź zwiększenie zobowiązań i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności. Przychody i zyski nadzwyczajne: (elementy zwiększające wynik finansowy) Przychody ze sprzedaży przychody Pozostałe przychody operacyjne Przychody finansowe W rachunkowości nie ma jednego konta przychodów. Zamiast niego występuję szereg różnych kont przychodów, które wyodrębnione są ze względu na rodzaj działalności. Każde konto przychodów funkcjonuję jak konto pasywne. Przychody ze sprzedaży - to kwoty należne bądź otrzymane, które wynikają ze sprzedaży efektów działalności podstawowej. W firmie produkcyjnej to przychód ze sprzedaży wyrobów gotowych. W firmie usługowej jest to przychód ze sprzedaży usług. W firmie handlowej to przychód ze sprzedaży towarów. Pozostałe przychody operacyjne = ekstra przychody = przychody związane pośrednio działalności podstawowej, np.: otrzymana kara, umorzone i przedawnione zobowiązania, otrzymane darowizny, kwota otrzymana ze sprzedaży środków trwałych lub wartość z odzysku ich likwidacji. Przychody finansowe - to kwoty należne bądź otrzymane a dotyczące działalności finansowej firmy, np.: odsetki od środków na rachunkach bankowych, odsetki od udzielonych pożyczek, dodatnie różnice kursowe, dyskonto w otrzymanych wekslach, wartość uzyskana ze sprzedaży handlowych papierów wartościowych. Elementem wpływającym na zwiększenie wyniku finansowego jest także zysk nadzwyczajny. Zysk nadzwyczajny - to skutek nieprzewidzianych zdarzeń losowych, które powodują zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia i nie jest to związane z ogólnym ryzykiem prowadzonej działalności, np.: odnaleziono skradziony wcześniej składnik majątkowy, otrzymano odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej za zniszczenia w zdarzeniu losowym. ZESPÓŁ 1 ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI BANKOWE Formy obrotu pieniężnego: 1. Gotówkowy - polega na fizycznym, bezpośrednim wręczeniu środków pieniężnych (gotówki) odbiorcy realizowany jest przez wpłatę gotówką, wypłatą gotówką, czekiem gotówkowym. 2. Bezgotówkowy - regulacja należności, zobowiązań następuje tutaj zazwyczaj za pośrednictwem rachunku bankowego. Wyróżniane są tutaj: · Przelew = polecenie przelewu - prośba skierowana do banku, aby ten zabrał określoną kwotę i przekazał ją na wskazany rachunek · Rozliczenie saldami = kompensata - polega na tym, że dwaj kontrahenci, którzy nawzajem dla siebie sprzedają i od siebie kupują przez cały miesiąc rejestrują swoje należności i zobowiązania pod koniec miesiąca każdy z nich różnicuje zarejestrowane należności i zobowiązania, dzięki czemu jeden z nich ma tylko należności a drugi tylko zobowiązania. Ten, kto ma zobowiązanie składa polecenie przelewu w banku. Forma ta pozwala uniknąć ponoszenie kosztów - płaci się tylko za 1 przelew a nie za kilka, kilkanaście, gdyby tej formy nie było. · Polecenie zapłaty (odwrotność do polecenia przelewu). Tutaj wierzyciel występuje do swojego banku, by ten zabrał z rachunku dłużnika określoną kwotę. O tej formie banki muszą być zawiadomione. Jeżeli dłużnik uzna, że wierzyciel zabrał mu za dużo pieniędzy to może transakcję odwołać i wtedy jego bank zabiera powrotem pieniądze na konto. Osoba fizyczna ma 30 dni, a podmiot ma 14 dni na odwołanie. · Akredytywa - ma zastosowanie głównie do podmiotów zagranicznych, mało znanych bądź też krajowych znanych, ale słynących z tego, że nie płacą. Firma X mówi, że sprzeda firmie Y towary, lecz tam musi otworzyć akredytywę. X z Y spisują umowę określając warunki dostawy. Umowę tę każdy z nich składa w swoim banku. Y występuje w swoim banku o otwarcie akredytywy - zabranie ich z rachunku bieżącego i przeniesienie ich na rachunek zablokowany przez określony czas pomimo, że są to jego pieniądze. X po otrzymaniu zawiadomienia o otwarciu akredytywy wysyła materiały do Y, a dokumenty świadczące o wysyłce składa w swoim banku. Ten zwiększa konto X z własnych środków natomiast dokumenty wraz z żądaniem przekazania pieniędzy przesyła do banku Y. Y otrzymuje materiały, dokumenty odbiera w swoim banku. Zalety: Dla X - ma 100% pewność, że otrzyma zapłatę, bo pieniądze czekają na niego zamrożone w banku. Dla Y - otrzymuje materiały, jakie sobie zażyczył wraz ze świadectwami rzeczoznawców w czasie jaki ustalił (nie musi utrzymywać magazynu). Wady: Dla X - musi dostosować się do terminu i wymogów jakościowych. Dla Y - ma zamrożone przez pewien czas pieniądze, a tak mógłby nimi obracać. · Rozliczenia planowe - mają często zastosowanie do dostaw częstych, codziennych, kilkudniowych (nabiał, chleb, mięso). Polegają na tym, że dostawca z odbiorcą umawiają się, że np. co tydzień będzie przelewana przez odbiorcę określona, stała kwota za dostawę nie zależnie od tego jaka jest jej wartość. Oboje przez cały czas rejestrują wartość dostaw i na koniec miesiąca porównują ja z kwotami jeż przelanymi co tydzień. Tydzień pierwszym tygodniu następnego miesiąca odbiorca uwzględnia wynikłą różnicę i przelewa albo więcej albo mniej. · Czek rozrachunkowy - polega na tym, że ten kto go otrzymał realizując go w swoim banku nie dostaje pieniędzy do ręki tylko kwota wynikająca z czeku powiększa rachunek bankowy. Czek ten różni się od gotówkowego tym, że tam pieniądze otrzymuje się od razu do ręki. Czeki budzące wątpliwość zatrzymywane są przez bank w celu sprawdzenia (= do inkasa). · Weksel - to papier wartościowy o ściśle określonych elementach. Wręczany jest dostawcy gdy ten zgodzi się przyjąć weksel. Wartość nominalna weksla wpisywana jest kwota większa niż kwota zapłaty zobowiązania bo dostawca chce otrzymać oprocentowanie skoro otrzymuje dzisiaj papier Anie pieniądze, które mu się należą. Oprocentowanie to nazywane jest dyskontem. Stopa tego oprocentowania uzgadniana jest przez kontrahentów. Kontrahentów dyskonta liczy się: kwota długu · stopa procentowa · liczba dni do wykupu weksla D = 365 ∙ 100% Rodzaje weksli: Ř Własny - występują 2 osoby: dłużnik wekslowy i wierzyciel. Ř Trasowany - trapa - występują tutaj 3 osoby: trasant, trasat i beneficjent wekslowy. W wekslu tym dłużnik zobowiązuje się do zapłaty osobą trzecią. Osoba ta na wekslu potwierdza, że widziała weksel i że ma go wykupić. Ř Inblanco - w bankach jako zabezpieczenie pożyczek; nie posada wypełnionych wszystkich elementów wekslowych. Nie posiada kwoty i daty zapłaty. Musi posiadać miejsce i datę wystąpienia i podpis EWIDENCJA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Wszystkie operacje, które miały miejsce na rachunku bankowym można zarejestrować tylko w oparciu o otrzymamy wyciąg bankowy - jeżeli takiego nie ma to nic na rachunku nie można zarejestrować. kasa Środki pieniężne w drodze Rachunek bankowy Sp xx 1 2 4 3 5 Kosz.dział.oper 8 inne rach. bank 6 Koszty finans. 9 Zobowiązania wobec dostawców 7 przych.finan. 10 1 - wpłata pieniędzy do banku - nadmiaru gotówki w kasie - kasa zmniejsza się lecz w dniu wpłaty nie można zarejestrować na rachunku bankowym bo nie ma wyciągu bankowego; dlatego powstają tzw. środki pieniężne w drodze. Inaczej w drodze jest zwiększenie rachunku bankowego. 2 - wyciąg bankowy potwierdzający wpłatę w operacji pierwszej. Powoduje on, że środki pieniężne w drodze przestają istnieć (bo nic już nie jest w drodze tylko w konkretnym miejscu) i zwiększa się kwota na rachunku bankowym. 3 - pobranie pieniędzy z banku do kasy powoduje zwiększenie kasy. Na rachunku bankowym nie można zarejestrować zmniejszenia bo nie ma WB w związku z czym zmniejszenie to rejestrowane jest na środkach pieniężnych w drodze - w drodze jest zmniejszenie rachunku bankowego. 4 - WB potwierdzający operację 3 powoduje że nie istnieje już w drodze zmniejszenie tylko zmniejszamy konkretne miejsce czyli rachunek bankowy. 5 - WB z rachunku bieżącego potwierdzający przekazanie pieniędzy na inny rachunek bankowy (np. rachunek akredytywy, rachunek ZFŚS, rachunek czeków potwierdzonych, rachunek terminowy). WB powoduje zmniejszenie rachunku bankowego, lecz dopóki nie otrzymamy WB z tych innych rachunków to kwota ta cały czas jest w drodze do innego rachunku bankowego. 6 - WB z innego rachunku bankowego potwierdzający wpływ pieniędzy przekazanych w operacji 5. Maleją środki pieniężne w drodze i rosną inne rachunki bankowe. 7 - WB z rachunku akredytywy potwierdzający zapłatę dla dostawcy bądź też realizację czeku rozrachunkowego, który wystawiliśmy potwierdzenie w banku i wręczyliśmy naszemu kontrahentowi. 8 - WB potrącone przez bank opłaty i prowizje za prowadzenie rachunku, ca zrealizowane przelewy, za otwarcie akredytywy itd. Zawsze stanowią koszty działalności. 9 - WB potrącone przez bank odsetki od zaciągniętej pożyczki, kredytu. 10 - WB potwierdzający doliczenie odsetek o od środków na rachunku bankowym. ZESPÓŁ 2 ROZRACHUNKI Rozrachunki - są to należności i zobowiązania rejestrowane na jednym koncie. Do ich ewidencji przewidziany zespół 2. Rodzaje rozrachunków: 1 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami. 2. Rozrachunki z pracownikami, w tym- rozrachunki z tytułu wynagrodzeń i - pozostałe rozrachunki z pracownikami. 3. Rozrachunki publiczno-prawne, w tym: - rozrachunki z ZUS-em, - rozrachunki z Urzędem Celnym, - rozrachunki z budżetem, w tym * rozrachunki z US (np. rozrachunki z tytułu podatku dochodowego.), rozrachunki z tyt. VAT, pozostałe rozrachunki z Urz. Skarb.) * rozrachunki z gminą ( z tyt. podatku od środków transportu, rolnego, leśnego i inne) 4. Pozostałe rozrachunki (np. z PZU, z właścicielami) WYNAGRODZENIA- rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzenia - jest to świadczenie pieniężne bądź w naturze jakie otrzymuje pracownik od swojego pracodawcy za wykonaną pracę. Elementy wynagrodzeń: - płaca zasadnicza- zawsze i wszędzie występują, pozostałe elementy nie. - dodatek za pracę: nocną, szkodliwą, kilkuzmianową itp. - dodatek funkcyjny, - premia z zysku, - i inne (np. premia motywacyjna) Rodzaje umów zawiązywanych z pracownikami - umowa o pracę ( kodeks pracy), - umowa zlecenie- na wykonanie określonej czynności ( kodeks cywilny), - umowa o dzieło- namacalny, widoczny, efekt pracy ( kodeks cywilny), - umowa kontraktowa- trzeba zawiązać samemu przedsiębiorstwo i trzeba sobie płacić ZUS Dokumentacja wynagrodzeń: - lista płac * osobowa- dla tych, którzy mają umowę o pracę, * bezosobowa- dla zlecenia i dzieła, Jest sporządzana co miesiąc, ustalane są wszystkie elementy wynagrodzeń: brutto, potrącenia i netto ( na rękę) - rachunek wystawiony przez zleceniobiorcę, - kasa wypłaci, przy wypłacie zaległych wynagrodzeń, - wyciąg bankowy, informuję o przelewie wynagrodzeń na konta osobiste pracowników, Wynagrodzenia przedawniają się po 3 latach. Firma nie może zmusić pracowników do otwarcia konta, ale może zmusić kandydatów do pracy (np. w warunkach przyjęcia do pracy) Regulamin wynagrodzeń - reguluje wszystkie sprawy związane z wynagrodzeniem, gdy firma ma więcej niż 20 pracowników. Jeżeli mniej niż 20 pracowników to szczegóły wynagrodzeń zawarte są w umowie zawartej z pracownikiem. Aby liczyć wynagrodzenia trzeba znać skalę podatkową obowiązującą na dany rok I Dochód: 0 - 37 024 - 19%*dochód- kwota wolna od podatku (ulga podatkowa) (530,08 rocznie, 44,17 miesięcznie) II Dochód: 37 024 - 74 048 - podatek z I + 30% od nadwyżki 6 516,40 powyżej 37 024 III Dochód: 74 048 - …….. - podatek z II + 40% od nadwyżki 17 623,60 powyżej 74 048 Pracodawca nie może wypłacić pracownikowi wynagrodzenia brutto, musi on dokonać potrąceń. Rodzaje potrąceń: 1. Potrącenia obligatoryjne - do ich dokonywania pracodawcę zmusiły przepisy prawne. Występuje on tutaj jako płatnik, tzn. osoba, która musi spełnić 3 warunki: · Obliczyć potrącenie · Potrącić go pracownikowi · Odprowadzić we właściwym terminie do właściwego urzędu Za obowiązki te pracodawca odpowiada całym swoim majątkiem Potrącenia obowiązkowe to: - składka ZUS - ubezpieczenie zdrowotne - zaliczka na podatek - inne wynikające z tytułów egzekucyjnych np. za popełnione manko pracownika, za alimenty, za udzielone poręczeni lub niespłacone kredyty w banku, za niezapłacone podatki 2. Potrącenia dobrowolne - wynikają one z porozumienia zawartego między pracownikiem z pracodawcą. Pracodawca nie ma obowiązku potrąceń, ale może. Przykłady: · Składka ubezpieczenie dobrowolne (NW, na życie) · Składka na rzecz związków, które istnieją w firmie, · Składka do kasy zapomogowo- pożyczkowej, · Spłata pożyczki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, · Opłata za wydzierżawiony majątek dla pracownika, · Inne, WYNAGRODZENIA BRUTTO ( zasadnicza+ premia+inne - potrącenia obowiązkowe - potrącenia dobrowolne = WYNAGRODZENIA NETTO ( na rękę) POTRĄCENIA Z TYTUŁU ZUS-U Pracodawca potrąca pracownikowi 18,71% jego wynagrodzenia brutto. Kwota ta musi być przekazana do ZUS-u w następujących terminach · do 5-tego, gdy budżetówka, · do 10-tego, gdy jest własna działalność bez pracowników · do 15-tego, gdy jest pracodawca + pracownicy Min. kwota do odprowadzenia ZUS-u w przypadku prowadzenia działalności podaje prezes GUS-u ( teraz prawie 600 zł, np. TAXI) ZUZ otrzymuje 18,71 * wynagrodzenie brutto dzieli ją na wyodrębnione w ramach ZUS fundusze: Ř Emerytalny FE 9,76%, przeznaczony na wypłatę w przyszłości emerytur, przy czym 7,3% z tej składki ZUS przesyła do wybranego otwartego funduszu emerytalnego Ř Fundusz rentowy FR 6,5% z niego ZUS wypłaca renty dla osób, które utraciły zdrowie i nie mogą pracować i nie mogą pracować z powodów naturalnych (?) Ř Fundusz chorobowy 2,45% z niego wypłacane są zasiłki chorobowe dla osób, które są w trakcie leczenie i nie pracują. ZUS wysyła zasiłek chorobowy, gdy pracownik choruje więcej niż 33 dni w roku. ZUS wypłaca 80% pensji (średnio z ½ roku), gdy ktoś leczy się w szpitalach to mniej (70,75%). Do 33 dnia choroby pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy tzw. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, przy czym pracodawca musi wpłacić 80%, ale może wypłacić 100%. Jeżeli zwolnienie ma się do 7 dni, to pierwszy dzień jest bezpłatny. ZUS może na prośbę pracodawcy sprawdzić pracownika chorującego do 33 dni. ZUS często sprawdza sam powyżej 33 dni. Powyższa stawka potrącenia obowiązuje przy umowie o pracę. ZUS w takiej samej wysokości potrącany jest również własnemu pracownikowi, który dodatkowo w danej firmie realizuje zlecenie bądź dzieło. Przy kontrakcie nie ma potrącenia ZUS-u. Podatnik musi ją zapłacić. ZUS potrącony jest także obecnie pracownikowi realizującemu w danej firmie zlecenie, gdy nie złoży oświadczeni, że w miejscu macierzystym zarabia mniej niż najniższa krajowa ( Ile za 2002), ( 9,76 + 6,5 obow, 2,45 dobr.) ZUS nie jest potrącany: - studentom i uczniom do 26 roku życia do realizowanych przez nich zleceń, - umów o dzieło zawartych z obcymi pracownikami - od umów zlecenia zawartych z obcymi pracownikami, gdy złożą oświadczenie, że zarabiają w miejscu macierzystym mniej niż najniższa krajowa. Aby obliczyć kolejne potrącenia (ubezpieczenie zdrowotne, zaliczkę na podatek) ( ponieważ są to kwoty liczone razem) ostępuje się następująco: 1. Umowa o pracę Wynagrodzenie brutto - ZUS= podstawa zdrowotnego Dochód = podstawa zdrowotnego - koszty uzyskanych przychodów Koszty uzyskania przychodów- to kwota przysługująca każdemu niezależnie od pełnionej funkcji ( ustawodawca wprowadził ją na dochodzenie do pracy, ubiór itp.). Pozostaje w kieszeni, nie liczy się od niej podatku. Koszty są ustalone ustawowo i są takie same dla wszystkich spełniających określone warunki: a) Jedna umowa o pracę 99, 96, rocznie 1199,52 b) Kilka umów o pracę- w każdym miejscu koszt podstawowy 99,96, lecz łącznie kwota ta w rozliczeniu rocznym (PIT) nie może być przez pracownika uwzględniona w wysokości większej niż 1799,37. c) Jeżeli pracownik dojeżdża do pracy z innej miejscowości to wtedy koszt uzyskania przychodu jest tutaj liczony jako koszt podstawowy powiększony o 25% ( 1,25 *99,96=124,95).Jeżeli pracownik nie zgadza się z powyższą kwotą, bo uznaje, że za dojazdy wydaje więcej to wtedy zakład pracy przez cały rok uwzględnia koszty w np. 124,95 ale on w rozliczeniu rocznym (PIT) może uwzględnić faktyczne koszty, jaki poniósł na dojazdy udokumentowane imiennymi biletami okresowymi ( publiczna komunikacją miejską) (trzymamy 5 lat). 2. Umowa zlecenie KUP wynoszą 20% zlecenia brutto, gdy nie jest ozusowane, bądź 20% kwoty zlecenia po odjęciu ZUS-u, gdy jest ozusowane. Tak samo jest przy umowie o dzieło. 3. Umowa o pracę lub umowa o dzieło z prawami autorskimi KUP wynoszą 50% wynagrodzenie brutto po odjęciu ZUS-u, gdy umowa jest ozusowana (umowa o pracę-zawsze, dzieło-różnie), bądź też 50% wynagrodzenie brutto, gdy umowa nie jest ozusowana (dot. tylko dzieła) Podatek = 19% * dochód - kwota wolna od podatku (44,17) ( przy umowie o pracę, ale zlecenie i dzieła jej nie mają) Zlecenie, dzieło: Podatek = 20%* dochód Wyliczona kwota podatku dzielona jest na dwa miejsca: - ubezpieczenia zdrowotne - zaliczka na podatek Ubezpieczenie zdrowotne - do ZUS-u, a ten przesyła do Narodowego Funduszu Zdrowia = 7,75%. Zaliczka na podatek - idzie do Urzędu Skarbowego i dzieli się z gminą (reszta - ubezpieczenie zdrowotne). Ubezpieczenie zdrowotne zawsze jest potrącane tam, gdzie występuje umowa o pracę, umowa zlecenie i umowa o dzieło z własnym pracownikiem. Ubezpieczenia zdrowotnego nie potrąca się studentom i od dzieła realizowanego przez obcego pracownika. Celč finansowanie bezpłatnej opieki zdrowotnej. Od 2003r. ogólna kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi nie 7,75% tylko 8%, przy czym reszta brakującej składki - 0,25% nie jest potrącana podatku tylko z wynagrodzenia netto pracownika (inaczej pomniejszana jest kwota, którą otrzymałby do ręki) Skrócone elementy listy płac: Wynagrodzenie brutto - ZUS (15,71%) = podstawa zdrowotnego - ubezpieczenie zdrowotne A (7,75%) - ubezpieczenie zdrowotne B (0,25%) razem potrącenia - zaliczka na podatek obowiązkowe - inne potrącenia obligatoryjne - potrącenia dobrowolne = wynagrodzenia netto (kwota, którą otrzyma pracownik do ręki) Pracodawca zatrudniając pracowników, jeżeli potrąca im z polski ZUS to obowiązkowo musi drugą część płacić sam z „kieszeni firmy”. Składka płaconej przez pracodawcę wynosi: Ř 9,76% - na fundusz emerytalny Ř 6,5% - na fundusz rentowy Ř 1,62% - na fundusz wypadkowy - są to odkładane przez ZUS pieniądze na wypłatę renty dla pracownika, odszkodowania dla pracownika, który uległ wypadkowi w pracy (w drodze ). (17,88 - całość) Składka na fundusz jest zróżnicowana ze względu na sektor gospodarki, aktualnie nie przekracza 3 %. (od 0,5 - 8,12 z ustawy) do zadań - 1,62% Dodatkowo pracodawca oprócz ZUS-u płaci również na: Ř Fundusz pracy - 2,45% - z niego kuroniówki, szkolenia dla bezrobotnych, dofinansowywanie własnej inicjatywy. Ř Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych - 0,15% z niego udzielane są pożyczki dla firm o słabej sytuacji finansowej, które mogą z tego wyjść. Łącznie obciążenie wynosi 20,48% Schemat: Ewidencja wynagrodzeń rozrachunki z pracownikami koszty działalności podst. zobow.wb ZUS z tytułu wynagrodzeń 4 - wynagrodzenia 1 b lista płac 1 a lista płac 1 c lista płac 1 d lista płac zobow. wobec US 1 e lista płac pozostałe zobowiązania 1 f lista płac kasa / rozr.bankowe 1 g lista płac / WB 1a - wynagrodzenie brutto wyliczone przez pracodawcę stanowi dla niego koszt o nazwie wynagrodzenia, a z drugiej strony zobowiązania wobec pracowników i pracodawca nie może wypłacić wynagrodzenia brutto, musi dokonać potrąceń; 1b - ZUS potrącony pracownikom zmniejsza długi pracodawcy wobec pracowników i zwiększa jego zobowiązania wobec ZUS-u 1c - potrącona składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczona od podatku (7,75%) też powoduje zmniejszenie zobowiązać wobec pracowników i zwiększenie wobec ZUS-u (kwota do ZUS-u a ZUS do NFZZ) 1d - ubezpieczenie zdrowotne potrącane pracownikowi (0,25%); też zmniejsza zobowiązania wobec pracowników i zwiększa wobec ZUS-u 1e - potrącona zaliczka na podatek, też zmniejsza długi pracodawcy wobec pracowników i zwiększa zobowiązania wobec US 1f - pozostałe potrącenia, też powodują zmniejszenie długi pracodawcy wobec pracowników i zwiększa zobowiązania wobec określonych osób 1g - księgowanie dokonywane w momencie wypłaty wynagrodzeń wtedy, gdy pracownik złoży podpis na liście płac, że odebrał pieniądze lub przyjdzie WB z banku potwierdzający przelew wynagrodzeń na konta osobiste pracowników. Operacja powoduje zmniejsza zobowiązania wobec pracowników i zmniejszenie środków w kasie, (gdy wypłata gotówkowa) bądź też środków na rachunku, (gdy wypłata na konta osobiste). Ewidencja składek ZUS płaconych przez pracodawcę. zobowiązania wb ZUS koszty dział.podstaw. 4 ubezp.społ.i świad.na rzecz pracow. 1 rachunek bankowy 2 WB 1 - składki ZUS wyliczone przez pracodawcę i płacone jako jego obowiązek obligatoryjny przy zatrudnianiu pracowników (20,48%) stanowi dla pracodawcy jego koszt o nazwie ubezpieczenia społeczne, (bo skoro państwo przymusiło pracodawcę do takich czynności to musiało pozwolić zaliczyć do kosztów) i jednocześnie jego zobowiązani wobec ZUS-u. 2 - przekazanie składki ZUS w określonym terminie przelewem bankowym (maleje rachunek i zobowiązania). Te podmioty, których utargi przekroczyły kwotę 10000 Euro obowiązkowo muszą być VAT-owcami. Te podmioty, których utargi nie przekroczyły 10000 Euro mogą wybrać zwolnienie albo opodatkowanie VAT-em. Te podmioty, które nie są VAT-owcami otrzymują faktury VAT-owskie od innych i cała kwota tej faktury stanowi dla nich wartość kupionych materiałów, towarów, środków trwałych (tak jak ja w sklepie kupuję kawę). Podmioty te dokonując sprzedaży skoro nie są VAT-owcami nie mogą w swoich fakturach sprzedaży wyszczególniać VAT-u. Inaczej jest u VAT-owców. VAT-owiec otrzymując fakturę VAT przy zakupie (oryginał) jako wartość zakupu rejestruje wartość netto faktury (kupione środki trwałe mają wartość 100zł a nie 122zł) natomiast kwota VAT-u ujawnione w tej fakturze jest VAT-em naliczonym. VAT naliczony zawsze wynika z faktur zakupu (u vatowca). Jest to kwota VAT-u, którą urząd skarbowy zwróci podatnikom (należność od US), jeżeli te zakupy dotyczą sprzedaży opodatkowanej. W przypadku, gdy zakupy dotyczą zarówno sprzedaży opodatkowanej jak i zwolnionej kwoty VAT-u naliczonego trzeba podzielić na tę część, która dotyczy sprzedaży opodatkowanej. Jak i tę część która dotyczy sprzedaży zwolnionej. W tym wypada, US zwróci jedynie VAT naliczony dotyczy sprzedaży opodatkowanej natomiast VAT naliczony dotyczący sprzedaży zwolnionej zwiększy wartość tego, co kupiliśmy. Podziały kwoty VAT-u naliczonego na 2 części dokonuje się w oparciu o struktury sprzedaży. Tutaj przyjmuje się, że jaki jest udział sprzedaży opodatkowanej w sprzedaży ogółem taki jest udział VAT-u naliczonego, którą US zwróci podatnikowi. Druga część VAT-u dotyczy sprzedaży zwolnionej. Tutaj, jaki jest udział sprzedaży zwolnionej w sprzedaży ogółem taka część z ogólnej kwoty VAT-u naliczonego nie będzie zwrócona podatnikowi tylko zwiększy ona wartość tego, co kupiliśmy (prawo do zwrotu wtedy, gdy faktura została zapłacona). VAT-owiec dokonując sprzedaży wystawia faktury VAT-owskie, w których wyodrębnia wartość netto sprzedaży i VAT zachowując dla siebie kopię. Kwota VAT-u ujawniona w fakturze sprzedaży jest VAT-em należnym → zawsze wynika z faktur sprzedaży - kopia. Jest to inaczej zobowiązanie sprzedawcy, wobec US (sklepikom dokonując sprzedaży nie ma całej kwoty, która wpłynęła do jego kasy do swojej dyspozycji - ta część kwoty, która jest jego to przychód ze sprzedaży natomiast ta część, którą musi oddać do US to VAT należny). Stawki VAT-ów: Ř 0% - eksport, książki, niektóry papier do drukowania, Ř 7% - warzywa puszkowe, Ř 22% - Ř 3% - warzywa surowe. Stawka 0% - jest bardzo dobra, bo ci, którzy dokonują takiej sprzedaży przy prowadzeniu własnej działalności dokonują zakupów i otrzymują faktury zakupów (należność od US). Dokonując natomiast sprzedaży mają stawkę 0%, czyli zobowiązania wobec US wynosi 0 (eksporterzy mają ciągłe zwroty z US). Przy zwolnieniu jest dużo gorzej. Zwolniony dokonując zakupów nie ma żadnego prawa do zwrotu VAT-u (do należności od US) dokonując sprzedaży nie ma zobowiązania wobec US. Rozlicznie VAT-u u VAT-owca na miejsce w postaci deklaracji VAT 7 (str. 40-41) którą za dany miesiąc należy złożyć do 25 dnia następnego miesiąca. ZESPÓŁ 3 MATERIAŁY I TOWARY = obrót materiałowy Rodzaje ewidencji materiałów: · Ilościowa - prowadzi ją magazynier · Ilościowo-wartościowa - prowadzi zazwyczaj dział zakupów lub komórka księgowa · Wartościowa - prowadzi księgowość Dokumentacja obrotu materiałowego: § Faktura zakupu - mamy zapłacić za materiały. § PZ - przyjęcie z zewnątrz - magazynier podpisuje, że przyjął materiał. § RW - rozchód wewnętrzny - wystawiany przez magazyniera, podpisywany przez kierownika działu produkcji lub inną osobę, odzwierciedla, że materiały zostały przekazane z magazynu do zużycia. § WZ - wydanie na zewnątrz - wystawiane, gdy materiały opuszczają terytorium zakładu np. przy ich sprzedaży bądź też wydanie do obróbki obcej. § PK - polecenie księgowania - wystawiane żeby udokumentować coś, co miało miejsce w firmie: przeszacowanie materiału, żeby ująć różnice stosowanych cen. Ewidencja zakupu materiałów. Ponieważ do księgowości dokumenty zakupu (FA i PZ) wpływają w różnym czasie to trzeba księgować je oddzielnie, potwierdzają tylko 1 operację - zakup. Faktura może przyjść wcześniej niż PZ (FA - pocztą a materiały w drodze lub PZ wcześniej FA - z dni od daty wydania). Aby kontrolować sprzedawcą (porównać to, co w fakturze z tym, co przyjął magazynier i ujawnił w PZ) stosowane jest konto - ROZLICZENIE ZAKUPU MATERIAŁÓW. Zob. wb dost. 3 rozlicz. zakupu materiał. materiały Brutto 1 FA Netto 2 PZ VAT naliczony 1 - FA na zakupione materiały; wartość netto z tej faktury jest rejestrowana na rozliczenie zakupu; kwota ta jest tam wstawiana i czeka na PZ by porównać wartości. 2 - PZ z jednej strony zwiększa wartość materiałów, materiałów z drugiej służy do porównania z wartością ujemną w fakturze. Jeżeli na danej dostawę zostały zarejestrowane 2 dokumenty FA i PZ to oznacza, że dostawa została rozliczona i konto rozlicznie zakupu materiałów nie ma żadnego stanu końcowego. Gdy dostawy nie zostały rozliczone konto może mieć 2 stany końcowe. - SkDt - jest wtedy, gdy materiały są w drodze (jest FA nie ma PZ) - SkCt - dostawa niefakturowana (jest PZ nie ma FA) Rodzaje cen stosowanych w obrocie materiałowym: Firma sama określa w polityce rachunkowej, jakie ceny będzie stosowała do obrotu materiałowego (po jakich cenach będzie przyjmować, wydawać materiały). Są 2 możliwości: 1. Zmienne ceny ewidencyjne (rzeczywiste ceny zakupu) oznaczają, że firma przyjmuje do magazynu materiały po cenie ujawnionej w fakturze (cen rzeczywistych); na ten sam materiał w związku z tym kupiony w różnym czasie u tego samego dostawcy bądź też w jednym czasie u różnych dostawców; wydając ten materiał trzeba zachować jakąś kolejność przy wydawaniu; firma może przyjąć jedną z 3 metod do wydawania: a) FIPO - pierwsze przyszło, pierwsze wyszło. Oznacza to, że w pierwszej kolejności opuszczają magazyn te materiały, które kupiono najwcześniej; 1 maja - 10 kg po 10 zł; 5 maja - 20kg po 12 zł; 8 maja - 5 kg po 19 zł; 10 maja wysłano do produkcji 15 kg materiału. RW na wartość 10 po 10 + 5 po 12, b) LIPO - ostatnie przyszło, pierwsze wyszło. Oznacza to, że w pierwszej kolejności opuszczają magazyn materiały, które otrzymano jako ostatnie: 10 maja wydano do produkcji : 5 po 19 + 10 po 12 (RW inna wartość), c) Średnia arytmetyczna (ważona) - najbardziej pracochłonna, bo po każdej dostawie trzeba liczyć cenę średnią koj, sztuki; RW wystawiona jest po cenie średniej: 10 maja będzie miało wartość - 10szt + 10zł + 20szt + 15zł Cena średnia = 30 Schemat: Obrót materiałowy w zmiennych cenach ewidencyjnych. koszty dział.podstaw. zob.wb.dost.A 3 rozlicz.zakupu mat. Materiały 4 zużycie mat.i energii 1 FA 2 PZ 3 RW VAT naliczony ZESPÓŁ 0 AKTYWA TRWAŁE W trakcie użytkowania aktywów trwałych zużywają się one. Zużycie to określane jest mianem amortyzacja - umorzenie. Aby policzyć kwotę zużycia trzeba dysponować następującymi danymi: 1. Wartość początkowa (WP) jest to cena nabycia (cena zakupu + koszty zakupu - załadunku, rozładunku, transportu, ubezpieczeń w drodze i montażu), gdy środek trwały jest kupowany bądź też koszt wytworzenia, gdy jest on realizowany we własnym zakresie. 2. Procentowa stopa zużycia, która określa w ilu procentach rocznie zużywa się środek trwały. Stopa ta może być określona przez przedsiębiorstwo, 100% a% = przewidywana strata użytkowani bądź też można ją przyjąć z przepisów podatkowych (załącznik do ustawy o podatku dochodowym przyjmując własną stopę niezależnie od jej wysokości. Zasady ustawy o rachunkowości są spełnione, lecz urząd skarbowy jako koszt przyjmuje tylko takie zużycie, które wynika ze stóp podatkowych). Metody amortyzacji (sposoby wyliczenia kwoty zużycia): Ř AMORTYZACJA LINIOWA = RÓWNIMIERNA - oznacza, że w każdym okresie użytkowania środka trwałego jego zużycie jest takie samo. Zużycie nalicza się tutaj po raz pierwszy w miesiącu następnym niż środek trwały został przyjęty tzn. został zakupiony, a w przypadku sprzedaży, likwidacji również za ten miesiąc, w którym wystąpiły te zdarzenia. Wp x a % ar = 100% ar - amortyzacja roczna wartości zużycia Ř METODA NIERÓWNOMIERNA - oznacza, że w każdym okresie użytkowania środka trwałego, jego zużycie jest różne: § Amortyzacja progresywna charakteryzuje się tym, że w miarę użytkowania środka trwałego zużycie środka trwałego rośnie. Nie jest liczona w Polsce (nie ma zast.); § Amortyzacja degresywna charakteryzuje się tym, że w pierwszym okresie użytkowania środka trwałego zużycie liczymy od wartości początkowej, natomiast w kolejnych okresach od jego wartości netto, lecz tak ustalaną kwotę zużycia możemy rejestrować do momentu, gdy odliczona kwota zużycia nie zrówna się z kwotą zużycia wyliczoną do porównań według amortyzacji liniowej. Metoda ta nazywana jest zwyczajowo degresywną a faktycznie jest to degresywno-liniowa, bo po zrównaniu amortyzacji liczonej sposobem degresywnym ze sposobem liniowym trzeba przejść na liniową. Jest dostępna dla niektórych środków trwałych: maszyny i urządzenia produkcyjne oraz środki transportu + sprzęt szybko starzejący się (komputery). Ř METODA NATURALNA - charakteryzuje się tym, że wartość środka trwałego dzieli się przez liczbę jednostek, które on wykona w swoim życiu. Aby obliczyć kwot ę zużycia w danym miesiącu mnoży się liczbę jednostek wykonanych w tym miesiącu przez stawkę. Wartości środka trwałego dla jednej jednostki, np. wartość początkowa dzielone jest przez liczbę km, jaką przejdzie w swoim życiu samochód. Przykład: Środek trwały o wartości 12000zł a) Amortyzacja liniowa przy założeniem, że a% = 20% aRI = 12000 x 20 / 100 = 2400 aRII = 2400 aRIII = 2400 aRIV = 2400 aRV = 2400 ∑ = 12000zł b) Amortyzacja degresywna przy założeniu, że stopa zużycia podstawowa a% = 20% i dodatkowo wiadomo, że zastosowano tutaj współczynnik podwyższający w wysokości 1,5 u = 1,5 (przy degresywnej zawsze stosowany jest współczynnik, waha się on od 1 do 1,5 a dla przedsiębiorstw funkcjonujących na terenach zagrożonych bezrobociem może on być jeszcze wyższy, ale nie może przekroczyć 2). aD% = 20% x 1,5 = 30% aI = (12000 x 30) / 100 = 3600 aII = (8400 x 30) / 100 = 2520 wartość netto:12000 - 3600 = 8400 aIII = (5880 x 30) / 100 = 1764 wartość netto: 8400 - 2520 = 5880 metoda liniowa aIII = 2400 aIV = 2400 wartość netto 5880 - 2400 = 3480 po III aV = 1080 wartość netto 3480 - 2400 = 1080 po IV c) Amortyzacja maturalna - wiedząc, że środek trwały w swoim życiu wykon 120 km, ton, roboczo/h. W polskim systemie oprócz powyższej metody istnieje także metoda uproszczona dotyczy ona tych środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 3,5tyś.zł Amortyzacja ta polega na tym, że po przyjęciu środka trwałego możemy jednym zapisem zarejestrować jego zużycie w wartości całej kwoty wartości początkowej (nie stosuje się tutaj żadnych wzorów, nie oblicza się zużycia w latach, w miesiącach). Dodatkowo zużycie to można zarejestrować w miesiącu przyjęcia maszyny, a nie w miesiącu następnym jak wymagają wszystkie wyżej opisane metody. Rejestracja zużycia koszt działal.podst. Środki trwałe umorzenie 4- amortyzacja SP 12000 200 200 1 PK 2000 4 2000 PK Rozliczenie śr.trw.zkupu zobow.wb.dost. 2000 2 FA 2000 2000 3 2000 PF(OT) 1 - zużycie środków trwałych za bieżący miesiąc (wyliczenia wg limitów), powoduje powstanie kosztu o nazwie amortyzacja i zwiększenie zużycia środków trwałych nazywanego także umorzeniem. Ponieważ zużycie środków trwałych określane jest mianem amortyzacja (umorzenie) to należy wyjaśnić różnicę między tymi kontami na dany środek trwały, aż do całkowitego jego zużycia gromadząc z roku na rok kwotę tego zużycia. Za każdym razem pozwala ono określić wartość netto środków trwałych, bo wartość początkowa (SkDt) środków trwałych umorzenie (Sk umożenia) daje war4tość netto. Amortyzacja natomiast jest to konto roczne, pozwala ustalić koszt zużycia, który pomniejszy wynik finansowy danego . 2 - faktura otrzymana na zakupiony środek trwały zwiększa zobowiązania wobec dostawcy i rejestrowana jest na rozliczenia zakupu, bo w tym momencie środka trwałego jeszcze nie otrzymaliśmy a na koncie tym możemy porównać wartość faktury z tym co otrzymamy w przyszłości. 3 - przyjęcie środka trwałego, na który fakturę otrzymano wcześniej. Zwiększa stan środków trwałych i jednocześnie umożliwia porównanie na rozliczeniu zakupu. 4 - rejestracja zużycia środka trwałego o niskiej wartości początkowej. Nie liczy się zużycia środków trwałych na takie środki jak: · Grunty · Dzieła muzealne · Zwierzęta EWIDENCJA I ROZLICZANIE KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI Przedsiębiorstwo ze względu na potrzeby informacyjne swoje koszty działalności podstawowej rejestruje w różnych układach. 1 - rejestracja kosztów w układzie rodzajowym - układ ten odpowiada na pytanie ile, czego zużyło się w firmie; jest on jednolity w skali gospodarki narodowej (tzn. we wszystkich firmach w Polsce jak jest to jest taki sam). W układzie tym rejestrowane są koszty dotyczące zarówno bieżącego okresu jak i okresów przyszłych. W układzie rejestrowane SA koszty proste tzn. takie, które nie dadzą się podzielić na elementy składowe (w odróżnieniu od nich istnieją koszty złożone w ramach, których wyróżnia się koszty proste - np. koszt transportu, który składa się ze zużycia materiałów, wynagrodzenia, podatków i opłat, amortyzacji, usługi obce). Podatki i opłaty - odzwierciedlają wartość świadczeń uiszczanych przez firmę o charakterze publicznym. Koszt ten zazwyczaj związany jest bądź to z majątkiem, który posiadamy i wykorzystywamy do prowadzenia działalności bądź to z rodz. transakcji, które występują w firmie. Zarówno jeden jak i drugi tytuł pociąga za sobą nałożone przez państwo albo podatki albo opłaty, np. podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, rolny, leśny, płaty skarbowe, administracyjne, podatek od czynności cywilno-prawnych.. Pozostałe koszty - tutaj rejestrowane są wszystkie te tytuły, których nie można zakwalifikować powyżej np. koszty podróży służbowych pracowników, koszty reprezentacji i reklamy firmy realizowanej we własnym zakresie. 2 - wszystkie te koszty zarejestrowane wcześnie w operacji 1-wszej przenoszone są za pomocą konta 490 (konto to pomimo, że w nazwie ma pojęcie koszt funkcjonuje inaczej niż konta kosztów - jest to konto rozliczeniowe a więc przenoszony koszt rejestrowany jest po kredycie) przenoszony jest jeżeli dotyczy bieżącego okresu na wybrane konto 5 przeniesienie takie może być dokonywane automatycznie (po zarejestrowaniu na 4-ach dany dowód księgowy rejestruje się od razu na 5) automatycznie bądź jednorazowo (w trakcie miesiąca rejestruje się tylko na 4 przez cały miesiąc prowadzi się rejestry a w ostatnim dniu miesiąca sumę zbiorczą z tego rejestru rejestruje na wybranej 5). Układ funkcjonalno-podmiotowy konta zapał 5 informują o tym, na co poniesiono koszty (na produkcję wyrobu A, czy produkcja wyrobu B - bo do konta produkcja podstawowa istnieje analityka) oraz w jakim miejscu firmy koszt zostały poniesione (na wydziale produkcyjnym czy w komórkach zarządu) koszty poniesione na wydziale produkcyjnym rejestrowane są na 2 kontach: a. Produkcja podstawowa - tutaj nanoszone są koszty bezpośredniej produkcji tzn. takie których odniesienie na produkty pracy w oparciu o dokumenty źródłowe jest celowe, możliwe i istotne. To, co widać w szafie to koszt bezpośredni. b. Koszty wydziałowe - na tym koncie ujmowane są koszty pośrednie produkcji tzn. takie których odniesienie na produkty pracy w oparciu o dokumenty źródłowe jest niemożliwe, niecelowe i nieistotne. Koszty wspólne na wydziale produkcyjnym gdzie produkowane są wszystkie produkty, np. remont maszyn. c. Oprócz kosztów poniesionych na wydziale produkcyjnym w zespole i rejestrowanych są również koszty zarządu - koszty poniesione w budynku administracyjnym oraz w związku z funkcjonowaniem firmy jako całość np. wynagrodzenie prezesa, sekretarki; amortyzacja budynku, ksera i zużycie innych środków w budynku administracyjnym, ochrona firmy, reklama. d. Koszty sprzedaży są to koszty załadunku, rozładunku, transportu, ubezpieczenia w drodze, montażu sprzedawanych wyrobów do kosztów sprzedaży nie zalicza się kosztów funkcjonowania działu sprzedaży, bo są to koszty zarządu. 3 - te koszty, które wcześniej zostały zarejestrowane w operacji 1 a nie dotyczą bieżącego okresu tylko okresów przyszłych przenoszone są za pomocą 490 na rozliczenie międzyokresowe kosztów. Przeniesiona kwota zawieszana jest tutaj do momentu gdy wystąpi miesiąc, którego koszt dotyczy. 4 - wystąpienie danego miesiąca którego koszt dotyczy powoduje zabranie określonej kwoty z rozliczę miedzyokresowych i przeniesienie jej na określone konto 5 bo 5 rejestruje koszty bieżącego okresu. 5 - pod koniec miesiąca z konta koszty wydziałowe zabierana jest cała kwota po to by w jednym miejscu mieć łączną wartość kosztów produkcji (bezpośredniej i pośredniej razem) i po to by można było sporządzić kalkulację. Kalkulacja to metoda obliczeniowa pozwalająca ustalić koszt wytworzenia 1 szt. wyrobu (podziałowa - prosta). Wzór: całkowite koszty produkcyjne (bezpośrednie + pośrednie) Kj = liczba przedmiotu kalkulacji Liczba przedmiotu kalkulacji - to ilość tych wyrobów, dla których ustalony jest koszt jednostkowy, przy czym jeżeli firma na moment sporządzania kalkulacji posiada produkcję nie zakończoną to trzeba oszacować stopień wytworzenia w procentach i liczbę produkcji nie zakończonej zamienić na umowną liczbę wyrobów gotowych. Np. po zarejestrowaniu operacji 5 na kocie produkcji podstawowej były zgromadzone koszty w wysokości 1000zł. W bieżącym okresie wytworzono 300szt. wyrobów gotowych oraz 1000 półfabrykatów przerobionych w 20% (których stopień wytworzenia na 20%) 1000 Kj = 300 + 1000 * 20% = 2 6 - w trakcie miesiąca przyjmowane są do magazynu wyroby gotowe dopóki miesiąc nie został zamknięty nie można sporządzić kalkulacji i ustalić kosztu jednostkowego. W związku z tym wyroby gotowe przyjmowane są do magazynu po koszcie planowanym (koszcie ewidencyjnym, bo nie mogą one czekać pod magazynem na ustalenie rzeczywistego kosztu. Skoro wiadomo, że w przyszłości koszt rzeczywisty będzie ustalony to przyjęcie wyrobów gotowych odbywać się będzie za pomocą konta przejściowego - Rozliczenie produkcji) 7 - wyksięgowanie z konta produkcji podstawowej tej części rzeczywistych kosztów, które przypadają na dawno już przyjęte do magazynu WG. Wyksięgowanie to powoduje produkcję podstawową i postawienie wartości na koncie rozliczenie produkcji by tutaj porównać wartość rzeczywistą z wartością ewidencyjną zarejestrowaną w operacji 6. 8 - na kocie Rozliczenie produkcji po obu jego stronach istnieją różne wartości: · Po Dt rzeczywisty koszt wytworzenia przyjętych wyrobów · Po Ct planowany koszt wytworzenia przyjętych wyrobów. Różnica między tymi wartościami nazywana jest odchyleniami od cen ewidencyjnych WG i umieszczane jest ono na koncie rozliczenie produkcji po tej stronie gdzie, wartość jest mniejsza (by konto rozliczyć - wyrównać strony) i odpowiednio na właściwej stronie konta odchyleń. Odchylenia Dt są gdy koszt rzeczywisty jest większy od ewidencyjnego. Odchylenia Ct są gdy koszt planowany jest większy od rzeczywistego. 9 - wydanie wyrobów gotowych z magazynu powoduje zawsze zmniejszenie konta wyrobów gotowych i gdy to wydanie dotyczy sprzedaży to zawsze powoduje powstanie kosztu wytworzenia sprzedanych wyrobów. WG zawsze wydawane są p takiej wartości, po jakiej zostały przyjęte. W związku z tym konto koszt wytworzenia kłamie, bo jest to wartość ewidencyjna a nie rzeczywista. Wartość tą trzeba skorygować - sprowadzić do wartości rzeczywistej. 10 - korekta wartości ewidencyjnej następuje poprzez przeksięgowanie części odchyleń przypadających na wydane wyroby gotowe. Kwota odchyleń, która skoryguje koszt wytworzenia ustaleń jest w oparciu o 2 wzory: Sk odchyleń Wn = Dt wyroby gotowe * 100% Do materiałów Wn * Ct wyrobów gotowych Kw = 100 Wyliczona kwota odchyleń zabierana jest z konta odchyleń i przenoszona akonto koszt wytworzenia………. 11 - operacja sprzedaży wyrobów gotowych zawsze składa się z 2 odchyleń operacji bo: · Trzeba wydać to, co sprzedajemy (miało to miejsce w 9) · Trzeba wystawić fakturę na sprzedane wyroby gotowe. Wystawiona faktura w operacji 11 powoduje powstanie należności w wartości brutto faktury i ponieważ należność dotyczy sprzedaży to powoduje powstanie przychodów ze sprzedaży. Przychody ze sprzedaży to jest ta kwota, która faktycznie zostanie u sprzedawcy a więc kwota netto faktury. VAT, który sprzedawca otrzyma od swojego odbiorcy nie jest kwotą, która pozostanie u niego bo kwotę tą musi on odprowadzić do Urzędu Skarbowego.

---