19.02.2011 r.

1. RYNEK - ogół zamierzonych i zrealizowanych transakcji kupna i sprzedaży oraz warunki na

jakich one są proponowane i dokonywane. Rynek to ogół stale dokonujących się w gospodarce proces, w ramach którego kupujący i sprzedający decydują o tym, co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach.

GOSPODARKA - jest systemem składającym się z wielu ściśle ze sobą powiązanych i

uzupełniających się rynków. Na poszczególnych rynkach zgłaszane są: popyt i podaż na określone dobra oraz dochodzi do ustalenia ich ceny i zawarcia transakcji.

Z punktu widzenia przedmiotu wyróżnia się:

• rynek nieruchomości,

• rynek pracy,

• rynek produktów (dobra i usługi),

• rynek (rynki finansowe).

RYNEK FINANSOWY - to rynek, na którym dokonuje się transferu kapitału od osób lub

instytucji, które zgłaszają na nie zapotrzebowanie i mają możliwość efektywnego ich zastosowania.

Rynek finansowy to rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie lub sprzedaży instrumentów finansowych.

Rynek finansowy to rynek, za pośrednictwem którego dokonywana jest wymiana jednego rodzaju aktywów finansowych na inne aktywa.

Na rynkach finansowych dochodzi do spotkania podmiotów dysponujących nadwyżkami finansowymi i podmiotów, które odczuwają niedobory finansowe.

Instrument finansowy:

• prawa i zobowiązania majątkowe, jakie wynikają z kontraktu zawartego między dwoma stronami na rynku finansowym,

• kontrakt między dwoma stronami regulujący zależność finansową, w jakiej obie strony pozostają.

INSTRUMENTY FINANSOWE - zobowiązania (roszczenia) finansowanie jednych

podmiotów gospodarczych w stosunku do innych

Instrumentami finansowe są:

• depozyty bankowe,

• papiery wartościowe,

• polisy ubezpieczeniowe,

• jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

• instrumenty uczestnictwa,

• instrumenty pochodne (np. opcje).

2. Na rynkach finansowych występują:

• towar - którym są określone instrumenty finansowe,

• cena - która zależy od rodzaju instrumentów (w przypadku instrumentów depozytowych i pożyczkowych są stopy procentowe, dla waluty - kurs walutowy, dla akcji i udziałów - ich bieżące ceny rynkowe),

• podaż - podmioty oferujące instrumenty finansowe w zamian za pieniądze,

• popyt - podmioty nabywające instrumenty finansowe i wyzbywające się płynności w formie pieniędzy.

Do podstawowych czynników kształtujących podaż środków na rynku finansowym zalicza się:

• oszczędności gospodarstwa domowego przeznaczone na przyszłe wydatki konsumpcyjne lub w aktywach przynoszących dochód,

• zyski przedsiębiorstwa,

• dodatkową kreację pieniądza przez system bankowy,

• zyski inwestorów instytucjonalnych.

Do podstawowych czynników kształtujących popyt środków na rynku finansowym zalicza się:

• realizowana przez państwo polityka gospodarcza w tym przede wszystkim polityka pieniężna i fiskalna,

• sytuację na rynku finansowym będącą odzwierciedleniem ogólnej koniunktury gospodarczej,

• różnicę pomiędzy wysokością własnych środków będących w dyspozycji uczestników rynku finansowego a zapotrzebowaniem na pokrycie potrzeb finansowych tych podmiotów.

3. Rola rynku finansowego:

• umożliwia podmiotom gospodarującym uniezależnienie decyzji konsumpcyjnych i inwestycyjnych od wielkości posiadanych w danym momencie zasobów (umożliwia elastyczne kształtowanie czasowej struktury, konsumpcji i inwestycji),

• stwarza większe możliwości wzrostu efektywności wykorzystania zasobów w gospodarce,

• stwarza inwestorom możliwości zróżnicowania pakietów posiadanych aktywów oraz ograniczenia ryzyka.

Funkcje rynku finansowego:

• alokacja kapitału (gromadzenie, pozyskiwanie),

• mobilizacja kapitału,

• wycena kapitału,

• transformacja kapitału.

4. Funkcjonowanie rynku finansowego

Podmiot dysponujące podmioty zgłaszające

nadwyżkami pieniężnymi zapotrzebowanie na kapitał

wolne środki

oferty wolnego kapitału oferty pozyskania kapitału

papiery wartościowe

wolny kapitał zapotrzebowanie

pośrednicy

rynki finansowe (instrumenty finansowe)

5. Kryteria podziału rynku finansowego

1. Funkcja rynku finansowego:

• rynek walutowy (dewizowy),

• rynek pieniężny,

• rynek kapitałowy,

• rynek depozytowo - kredytowy,

• rynek pozabilansowy instrumentów finansowych,

2. Przedmiot transakcji:

• rynek walutowy (dewiz),

• rynek instrumentów o charakterze wierzytelnościowym,

• rynek instrumentów o charakterze własnościowym,

• rynek pochodnych instrumentów finansowych,

1. Okres zapadalności zobowiązań finansowych:

• rynek pieniężny,

• rynek kapitałowy,

1. Charakterystyka instrumentów finansowych:

• rynek pieniądza bankowego,

• rynek papierów wartościowych,

V) Stopień formalizacji:

• rynek zinstytucjonalizowany - kształtowany oraz organizowany przez instytucje,

• rynek niezinstytucjonalizowany - powstanie i rozwój jest funkcją popytu i podaży na dany instrument finansowy,

VI) Wartość pojedynczej transakcji:

• rynek detaliczny - transakcje opierające na niewielkie lokaty,

• rynek hurtowy - transakcje na znaczne kwoty,

VII) Sposób wykorzystania instrumentów finansowych:

• rynek pierwotny - rynek powstania instrumentów finansowych,

• rynek wtórny - obrót instrumentami finansowymi,

VIII) Dostępność instrumentów:

• rynek publiczny - dostęp powszechny,

• rynek prywatny - kierowana do konkretnej osoby,

IX) Zasięg transakcji finansowych i zakres ich kontroli:

• rynek wewnętrzny (krajowy, lokalny) - instrumenty wyrażone są w walucie krajowej, podlegają prawu danego kraju,

• rynek zewnętrzny - międzynarodowy: zagraniczny (rynek na którym prowadzi się transakcje finansowe, podmiot mający siedzibę w innym kraju, ale w walucie danego kraju),

• eurorynek - dotyczy transakcji, które są przeprowadzane w „eurowalucie”;

dotyczy instrumentów finansowych zawieranych w kraju, w którym ta waluta nie jest oficjalną waluta kraju emisji,

• globalny - dany instrument jest jednocześnie planowany w różnych regionach (rynek kredytowy, rynek papierów wartościowych),

X) Termin rozliczenia transakcji:

• rynek natychmiastowy - rozliczenia transakcji muszą być dokonane w ciągu 2 dni roboczych do przekazania,

• rynek terminowy - transakcje po ustalonej cenie, gdzie aktywo finansowe zostanie rozliczone w przyszłym czasie

Polska posiada kontrakt na 50-letnią obligację.

6. RYNEK WALUTOWY (dewizowy) - całokształt transakcji walut wraz z instytucjami

pomagającymi je przeprowadzić oraz zespół urządzeń i czynności, które umożliwiają przeprowadzenie tych transakcji.

WALUTA - oficjalna jednostka pieniężna danego kraju. Prawo dewizowe reguluje zasady

przeprowadzenia transakcji walutowych.

RYNEK DEWIZOWY - transakcje krajowych środków płatniczych na wartości dewizowe.

WARTOŚCI DEWIZOWE - obejmują dewizy i kruszce dewizowe:

• dewizy - waluty obce, jednostki rozrachunkowe, papiery wartościowe w walutach obcych, dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego (czek),

• kruszce dewizowe - złoto, platyna.

RYNEK PIENIĘŻNY - transakcje kupna i sprzedaży długoterminowych papierów

wartościowych; od 1 dnia do 1 roku.

Rynek pieniężny to rynek, na którym przeprowadzane są transakcje z wykorzystaniem instrumentów finansowych, których termin zapadalności nie przekracza 1 roku.

RYNEK KAPITAŁOWY - transakcje kupna i sprzedaży długoterminowych papierów

wartościowych; dłuższe niż 1 rok.

Rynek kapitałowy - przedmioty transakcji mają okres zapadalności przekraczający 1 rok (depozyty, lokaty, waluty, wszystkie instrumenty finansowe).

RYNEK DEPOZYTOWO - KREDYTOWY - transakcje związane z lokatami, depozytami,

kredytami, pożyczkami bankowymi, leasingiem, factoringiem, wykupem wierzytelności.

RYNEK POZABILANSOWYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH - przedmiotem

obrotu są instrumenty, których cena wyznaczana jest na podstawie instrumentu podstawowego.

RYNEK WALUTOWY - wymiana walut sensu stricto; odnosi się do transakcji wymiany

walut (2 różnych walut).

RYNEK INSTRUMENTÓW O CHARAKTERZE WIERZYTELNOŚCIOWYM - dotyczą

aktywów, które ucieleśniają dług (lokata, depozyt, kredyt, nota dłużna, bony skarbowe, obligacja).

RYNEK INSTRUMENTÓW O CHARAKTERZE WŁASNOŚCIOWYM - transakcje

aktywami, które ucieleśniają prawo własności (akcje, udziały).

7. Podział rynku finansowego

RYNEK PIENIĄDZA






Detaliczny rynek Rynek dłużnych papierów Rynek międzybankowy


bankowy wartościowych krótkoterminowych








rynek bonów rynek bonów rynek bonów rynek certyfikatów rynek akceptów

NBP skarbowych komercyjnych depozytowych

bankowych


RYNEK KAPITAŁU



Bankowy rynek kredytu Rynek publicznych dłużnych

średnio i długoterminowego papierów wartościowych

Rynek prywatnych dłużnych Rynek własnościowych



Papierów wartościowych prywatnych papierów wartościowych

8. RYNEK PIENIĄDZA BANKOWEGO - obejmuje obrót instrumentów finansowych,

których jedną ze stron jest bank.

RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH





Rynek pierwotny: Rynek wtórny:

- rynek publiczny, - rynek giełdowy (w określonym miejscu

- rynek niepubliczny (prywatny), i czasie),

- rynek pozagiełdowy,

- rynek prywatny.

RYNEK NIEPUBLICZNY - oferta sprzedaży trafia do wybranej grupy adresatów.

RYNEK WTÓRNY - dokonuje się obrotu papierami wartościowymi, które są już w obiegu.

9. Pośrednicy finansowi i ograniczone przez nich rynki finansowe (podmiotowa klasyfikacja rynków finansowych):

• banki depozytowo - kredytowe:

• rynek usług depozytowych,

• rynek kredytów i pożyczek bankowych,

• niedepozytowe instytucje pośrednictwa finansowego:

• rynek usług ubezpieczeniowych (ubezpieczenie na życie, ubezpieczenia majątkowe, emerytalne),

• rynek funduszy inwestycyjnych (otwarte fundusze inwestycyjne i zamknięte),

• rynek usług leasingowych (bankowe i niebankowe przedsiębiorstw factoringowe),

• rynek usług factoringowych (bankowe i niebankowe przedsiębiorstwa factoringowe),

• rynek obligacji, akcji i innych papierów wartościowych (banki inwestycyjne, domy maklerskie, agencje reatingowe, giełdy).

• Instrumenty rynku kapitałowego:

1. Ze względu na rodzaj uosabianego prawa majątkowego:

• instrumenty wierzytelnościowe (dłużne) - lokaty, kredyty, polisy,

• instrumenty udziałowe - dają prawo własności do części majątku,

1. Ze względu na sposób przenoszenia tytułu własności do praw majątkowych:

• instrumenty na okaziciela - nie widnieją dane imienne właściciela,

• instrumenty imienne - nie ma określonego inwestora (polisa, lokata),

1. Ze względu na charakter uzyskiwanych dochodów:

• instrumenty przynoszący stały dochód - stałe oprocentowanie,

• instrumenty przynoszący stały dochód - rynkowe stopy procentowe,

1. Ze względu na poziom ryzyka:

• instrumenty bez ryzyka - w praktyce nie istnieją,

• instrumenty o małym ryzyku - emitowane przez podmioty posiadające dobrą kondycję finansową,

• instrumenty o umiarkowanym ryzyku - pojawiają się pewne trudności finansowe,

• instrumenty o wysokim ryzyku - podmiot ma trudności finansowe.

11. Struktura podmiotowa rynków finansowych

Istniejące regulujące i Instytucje organizujące obrót

nadzorujące rynki finansowe instrumentami finansowymi






Emitenci Instytucje finansowe Inwestorzy

(pośrednicy finansowi)

(osoba zgłaszająca zapotrzebowanie)

12. Instytucje regulujące i nadzorujące rynek finansowy można rozpatrywać w ujęciu:

• wąskim - to agendy państwowe wyspecjalizowane w poszczególnych segmentach rynku finansowego, ich głównym zadaniem jest nadzór nad przestrzeganiem obowiązującego prawa przez podmioty działające na tym rynku, czasami posiadają kompetencje w zakresie stanowienia norm prawnych. Występują 3 typy organizacji nadzorujących rynki finansowe: nadzór nad rynkiem kapitałowym, nadzór ubezpieczeniowy i nadzór bankowy,

• szerokim - to organy władzy państwowej, których główne zadanie polega na tworzeniu regulacji prawnych, a w mniejszym zakresie spełniają funkcje nadzorcze, do nich można zaliczyć: parlament (uchwalający ustawy regulujące funkcjonowanie rynku finansowego), władze wykonawcze (rząd, ministrowie - wydają akty prawne niższego rzędu, a także mogą pełnić niektóre funkcje nadzorcze nad instytucjami rynku finansowego).

13. Regulacje rynków finansowych - cele państwa:

Państwo na rynku finansowym występuje w roli podmiotu:

• regulujące i kontrolujące procesy zachodzące na rynku finansowym oraz udzielającego zezwoleń na prowadzenie działalności w tym sektorze,

• oddziałujące na koniunkturę gospodarczą,

• zawiera transakcje na tym rynku (najczęściej w roli pożyczkobiorcy).

Instytucje regulujące i nadzorujące rynek finansowy:

• agendy rządowe,

• bank centralny,

• instytucje nadzorcze.

14. INSTYTUCJE ORGANIZUJĄCE OBRÓT - grupa podmiotów mająca za zadanie

przede wszystkim mają stworzyć technicznych warunków sprawnego przebiegu oraz rozliczenia transakcji, których przedmiotem są instrumenty finansowe. Do tych przedmiotów zaliczamy:

• giełdy,

• instytucje pozagiełdowe rynku regulowanego,

• depozyty papierów wartościowych,

• domy maklerskie,

• firmy zarządzające aktywami.

INSTYTUCJE FINANSOWE - podmioty, których głównym zadaniem jest pośredniczenie

w transakcjach zawieranych n rynkach finansowych. Są to podmioty nabywające papiery wartościowe oraz emitujące własne zobowiązania w celu zgromadzenia pieniądza niezbędnego do zakupu papierów wartościowych. Świadczą także różnego rodzaju usługi dla podmiotów sektora niefinansowego. Do podmiotów tych można zaliczyć:

• banki,

• zakłady ubezpieczeniowe (towarzystwa, firmy),

• fundusze inwestycyjne,

• fundusze emerytalne,

• pozostałe instytucje finansowe.

EMITENCI - wszystkie podmioty występujące na rynku pierwotnym z popytem na

pieniądz oraz podażą papierów wartościowych. Są to podmioty nie posiadające wystarczających zasobów pieniężnych do zrealizowania swoich zamierzeń konsumpcyjnych, inwestycyjnych bądź produkcyjnych, a także zasobów potrzebnych do uregulowania ich wymagalnych zobowiązań. Do podmiotów tych można zaliczyć:

• gospodarstwa domowe,

• przedsiębiorstwa,

• instytucje finansowe,

• państwo,

• organy samorządu terytorialnego,

• podmioty zagraniczne.

INWESTORZY - to przede wszystkim te podmioty, które dysponują oszczędnościami

pieniężnymi i poszukują korzystnych lokat. Występują na rynkach jako nabywcy przede wszystkim papierów bądź kontrahentów pochodnych. Do podmiotów tych można zaliczyć:

• gospodarstwa domowe,

• przedsiębiorstwa,

• instytucje finansowe,

• państwo,

• organy samorządu terytorialnego,

• podmioty zagraniczne.

---