1.Łożysko:

Szerokość 20 - 25 cm

Grubość 2 - 3 cm

Ilość liścieni (zrazików) 20 - 30

Grubość bariery łożyska 25μm (początkowo); 2μm(po zaniku cytotrofoblastu - 4 miesiąc)

2. Gastrulacja - 3 tydzień (15 - 16 dzień)

3.Implantacja - 6 - 9 dzień w stadium blastocysty. Wnika biegunem gdzie jest embrioblast - węzeł zarodkowy.

4. Bliźnięta jednojajowe (monozygotyczne):

a. Oddzielenie się 2-uch pierwszych blastomerów - 2owodniowe, 2kosmówkowe

b. Podział komórek węzła zarodkowego na 2-ie grupy - 2owodniowe, 1kosmówkowe

c. Rozdzielenie 2-uch grup kom jednej tarczy zarodkowej - 1owodniowe i kosmówkowe

4. α fetoproteina (AFP) - bada się jej poziom podczas amniocentezy (po 91 dniu; 14 tyg) - pojawienie się w płynie owodniowym świadczy o ciężkim zaburzeniu rozwojowym.

5. Somity - 43 powstają z mezodermy wewnątrzzarodkowej przyśrodkowej w 3 tyg. i każdy różnicuje się w 4tyg. na miotom i dermatom (z części grzebietowo - bocznej) oraz sklerotom (z części brzuszno przyśrodkowej somitu)

6. Grasica - rozwija się z III kieszonki skrzelowej jako uwypuklenie endodermy rosnące w dół w kierunku śródpiersia (pociąga za sobą dolną parę przytarczyc!)

7. Tarczyca

a. powstaje z zawiązka endodermalnego (uchyłka brzusznego nabłonka jelita pierwotnego) pomiędzy łącznicą a wzgórkiem nieparzystym (zawiązek języka)

b. w 3 miesiącu w rozwoju pojawia się koloid - rozwój pęcherzyków tarczycy

c. komórki C - pochodzą z ciał pozaoskrzelowych.

8. Torbielowatość nerki (schorzenie rodzinne - genetyczne) Wynika z niewykształcenia się rozgałęzień zawiązka moczowodu - brak przewodów wyprowadzających nerki, lub z nieprawidłowego zespolenia się nefronów z tymi przewodami.

9. Mikro - i makrostomia - zbyt małe lub zbyt duże usta - powstaje na skutek nadmiernego lub niepełnego zrośnięcia wyrostków żuchwowych i szczękowych. Okres 7 tygodnia jest decydujący dla prawidłowego zrośnięcia się zawiązków nosa wargi górnej i podniebienia - typowe wady to:

a. zajęcza warga - niezrośnięcie się rynienki podnosowej z 1-m lub2-oma wyrostkami szczękowymi

b. Rozszczep podniebienia

c. Niedorozwój szkieletu żuchwy

d.

10. Okres rozwoju najwrażliwszy na czynniki teratogenne to - okres zarodkowy 3 - 8 tyg.

11. Ciąża ektopiczna/ektopowa - pozamaciczna - najczęstsza w bańce jajowodu.

12. Rozwój kości na podłożu chrzęstnym - warstwy (strefy) od nasady:

a. chrząstki spoczynkowej

b. komórek proliferujących

c. przerostu komórek (kom. hipertroficznych)

d. kom. degenerujących

wapnienia (wytwarzania tkanki kostnej)

13. Angioblast - zespół rozrzuconych grup komórek pochodzenia mezenchymatycznego z którego powstaje układ krążenia. Znajduje się on w:

a. mezenchymie wewnątrzzarodkowej -

bocznie po obu stronach struny grzbietowej

b. powstają z niego zawiązki serca

c. między mezodermą a ektodermą

d. między mezodermą a endodermą

14. jego przekształcenie w naczynia polega na tym, że komórki angioblastu zaczynają układać się w lite pasma, w których pojawia się światło - wypełnione płynem (osoczem) ale brak elementów morfotycznych

- mezodermie pozazarodkowej pęcherzyka żółtkowego - powstają z niego wszystkie elementy morfotyczne krwi

- z kom. leżących na obwodzie wysp angioblastu powstają kom. śródbłonka, a kom. leżące wewnątrz tworzą - pierwotne komórki pnia - a z nich powstają hemocytoblasty

15. Po powstaniu na czyń następuje ich remodeling -nakładanie się kom. mięśni gładkich i perycytów (oba pochodzą z kom. macierzystych mezenchymy) na rurki śródbłonka.

16. Rozwój cewy sercowej 3 tydzień, (w 4 tyg. Serce zaczyna bić; rozdzielają się przedsionki)

17. Owulacja - oocyt II (zatrzymany w metafazie II) wraz z kom. ziarnistymi wzgórka jajonośnego

18. Blokady przed polispermią:

a. szybka (ok. 60 sek.) - gwałtowna zmiana potencjału wewnątrzkomórkowego z -60 na +10mV spowodowana wnikaniem jonów Na⁺ i Ca²⁺ oraz wzrost pH spowodowany ucieczką jonów H⁺ (aktywuje to metabolizm owocytu - dokończenie podziału mejotycznego II)

b. wolna -

c. - reakcja korowa - prowadzi do powstania przestrzeni okołożółtkowej pomiędzy osłonką przejrzystą a oocytem oraz uwolnienie z ziaren korowych enzymów lizosomalnych (gromadza się w tej przestrzeni) i glikoprotein (zwiększają zwartość osłonki mrzejrzystej)

d. - reakcja osłony - inaktywacja receptorów dla plemników

19. Kapacytacja (uzdatnienie) - zachodzi w zasadowym środowisku macicy i jajowodów polega na rozłożeniu glikoprotein główki plemnika leżących nad akrosomem oraz ubytku cholesterolu z błony plemnika (staje się ona bardziej płynna) - przemiany te umożliwiają fuzję błon plemnika i kom. jajowej - reakcję akrosomalną.

20. Genotyp plemników - 23 chromosomy jednochromatydowe (1n) [w tym 22 autosomy i 1 chromosom płciowy X(dziewczynka) lub Y(chłopczyk)] oraz 3pg DNA

a. plemniki Y poruszają się energiczniej i szybciej ale żyją krócej

b. plemniki X wolniejsze ale żywotniejsze

21. Nabłonek przejściowy - (endo i mezoderma) wyściela: moczowód, pęcherz moczowy i część sterczową cewki moczowej

Jest to nabłonek wielowarstwowy sześcienny składający się z 3 - 6 warstw komórek; powierzchniowa warstwa to kom. baldaszkowate (ich błona komórkowa zawiera na swojej powierzchni cerebrozydy - dzięki czemu są nieprzepuszczalne dla wody oraz charakterystyczne wgłębienia w kształcie V - może się spłaszczać <rozciągać>)

22. Rozwój kielicha ocznego - rozpoczyna się w 4 tyg.

23. APUD - rozproszone kom. endokrynowe wywodzące się z grzebienia nerwowego które:

a. pobierają prekursory aminowe i przeprowadzają ich dekarboksylację np.

- histydyna- histamina = kom. tuczne też są tu zaliczane

- tryptofan - serotonina

b. ponadto syntetyzują i wydzielają hormony peptydowe np. komórki przewodu pokarmowego:

- G - gastryna

- S - sekretyna

- I - CCK (pankreozymina)

- D - somatostatyna

- D₁ - VIP

- EC₁ - substancja P

Kom. układu APUD zwane są także srebro- lub chromochłonnymi (wyczerniają się srebrem i chromem metalicznym; redukują sole tych metali)

24. markery:

a. zewnętrzna błona mitochondrialna - MAO (monoaminooksydaza)

b. wewnętrzna błona mitochondrialna - dehydrogenaza bursztynianowa

c. matrix - syntaza cytrynianowa

d. błona komórkowa - fosfataza zasadowa

1. aparat Golgiego - TTP-aza pirofosfataza tiaminowa; fosfataza kwaśna

2. ER - glukozo-6-fosfataza

27ATP-aza - nie ma w otoczce jądra! Ze względu na to że brak transportu aktywnego - transport odbywa się przez 8-o kątne pory o Ø 80nm zbudowane z nukleoporyn.

28. Enzymy lizosomalne znajdujące się w świetle należą do grupy hydrolaz:

e. proteaza

f. lipaza triacyloglicerynowa

g. fosfolipaza

h. gilkozydaza

4. nukleaza

5. fosfataza

6. sulfataza

Są syntetyzowane w ER a następnie przenoszone do Aparatu Gplgiego gdzie ulegają modyfikacji i segregacji - te które zawierają mannozo-6-fosforan trafiają do lizosomów.

Ponadto błony lizosomalne zawierają enzymy transbłonowe, które funkcjonują jak pompa protonowa - przenoszą H⁺ do światła stwarzając optymalne warunki dla hydrolaz pH ok 5

25. Kolagenu stanowi 25% białek organizmu ( z czego 90% to kolagen typu I)

a. długość - 280 do 300nm

b. średnica - 1,5nm

d. liczba aminokwasów - 1000 (na łańcuch)

W tropokolagenie włókna znajdują się w odstępach 35nm przesunięte o 64nm (jest to też odległość kolejnych wiązań bocznych - elektrostatycznych i hydrofobowych; co 234 aa.)

26. Immunoglobuliny (Ig) = przeciwciała - cząsteczka glikoproteiny, która wiąże się z antygenem (fragmentem Fab) a następnie z różnymi kom. głównie krwi (fragm. Fc)

Cząsteczka Ig ma kształt litery Y i składa się z 4 łańcuchów polipeptydowych -

a. 2-uch L - lekkich

b. 2-uch H - ciężkich połączonychwiązaniami kowalencyjnymi dwusiarczkowymi S-S

Wyróżnia się 5 klas Ig: (ich mieszanina to tzw. przeciwciała poliklonalne)

a. IgG - stanowią 75% przeciwciał surowicy krwi

Występują (wiążą się z) makrofagi; neutrofile; eozynofile; limfocyty NK oraz ma zdolność aktywowania białek dopełniacza.

Jako jedyna przenika przez łożysko i zapewnia odporność noworodkowi.

b. IgM - 10% Ig surowicy krwi

Wiąże się z limfocytami; Jest wytwarzana jako pierwsza w życiu osobniczym (przez limfocyty B nie pobudzone antygenami)

W przebiegu niektórych chorób jest nazywana makroglobuliną.

c. IgA - w surowicy krwi w niewielkich ilościach za to jest głównym przeciwciałem wydzielin: śliny, łez, mleka, śluzu.

W płynach ciała występuje jako dimer - dimeryzacja zachodzi w komórkach plazmatycznych potem jest przenoszona do światła narządów drogą transcytozy.

d. IgE - wiąże się z receptorami powierzchni kom. tucznych i bazofili (występuje głównie w postaci związanej z komórką - przeciwciało cytofilne)

Związanie antygenu z IgE powierzchni tych komórek prowadzi do syntezy i uwalniania histaminy, prostaglandyn i leukotrienów - objawy alergii

e. IgD - pojawia się wspólnie z IgM jako jedno z pierwszych w życiu

Ig są wytwarzane w Erg; glikozylowane i segregowane w Ap. Golgiego i wydzielane zaraz po segregacji (brak magazynowania) Wytwarzają je: limfocyty B i kom. plazmatyczne

27. Odporność: Nieswoista (wrodzona) - naturalne bariery: naskórek, śluz, ruch rzęsek..itp. - rozwój reakcji zapalenia:

29. Produkcja cytokin zapalnych oraz ludzkich antybiotyków - defensyn - są to peptydy które wbudowują się w błony bakterii czyniąc je przepuszczalnymi.

Są produkowane przez kom. dendrytyczne, nabłonkowe, makrofagi i neutrofile.

Swoista (nabyta) - mechanizm ten rozwija się zwykle kilka dni. I polega na: rozpoznaniu antygenu - prezentacji go limfocytom - wytwarzanie Ig i cytokin - niszczenie obcych komórek (głównie przez makrofagi)

Odporność tą można podzielić na: - odpowiedź immunologiczną humoralną - limfocyty B

- odpowiedź immunologiczną komórkową - limfocyty T αβ

30. Pochewka Hertwiga - pochewka korzenia zęba, która modeluje korzeń oraz indukuje wytwarzanie zębiny przez odontoblasty.

Zęby mleczne i stałe powstają z ektodermy - szkliwo; oraz mezenchymy - zębina, cement i miazga.

Kom. ektodermalne (nabłonka pierwotnej jamy ustnej) tworzą listewki zębowe (6 - 7 tyg. dla zębów mlecznych; 5 miesiąc życia płodowego dla zębów stałych). Listewki zębowe wytwarzają narząd szkliwotwórczy (4 warstwy):

a. Wewnętrzna - ameloblasty (adamantoblasty) wytwarzają szkliwo - produkując

b. Amelogeninę - przyśpiesza dyfuzję jonów Ca²⁺ i PO₄^3-

c. Enamelina - opłaszcza powstające kryształy hydroksyapatytów (80 x 600nm) modelując ich kształt

c. proteoglikany

Kryształy wytworzone w istocie podstawowej wydzielonej przez 1 [4] ameloblasty tworzą - pryzmat - podstawową strukturę szkliwa. [ok. 5mln w zębach siecznych i ok. 12mln w trzonowych]

Pośrednia kom. sześciennych - funkcja ochronna i odżywcza

kom. gwiaździstych

Zewnętrzna - jednowarstwowy nabłonek leżący na błonie podstawnej

Komórki warstw wewnętrznej i zewnętrznej na wysokości przyszłego korzenia wytwarzają pochewkę Hertwiga.

Ameloblasty po zakończeniu wytwarzania szkliwa stają się płaskie i wraz z innymi kom. narządu szkliwotwórczego wytwarzają błonę Nasmytha - oszkliwie - zanika po kilku latach (poprzez ścieranie).

31. Linie konturowe - Retziusa (widać je na przekroju poprzecznym) - odzwierciedlają cykliczność mineralizacji szkliwa.

Jej odmianą jest tzw. linia urodzeniowa - występuje w zębach mlecznych (odzwierciedla zmianę w systemie odżywiania po urodzeniu)

32. Komórki podporowe ślimaka:

a. filarowe - biorą udział w wytwarzaniu błony siatkowatej - jednolita powierzchnia narządu spiralnego wytworzona przez przylegające do siebie szczytowe części kom. podporowych.

Filary wewnętrzne

Filary zewnętrzne

Te oba szeregi kom. filarowych nie przylegają do siebie swoimi bocznymi ścianami tworząc wolną przestrzeń - Tunel wewnętrzny

b. Falangowe - biorą udział w wytwarzaniu błony siatkowatej

wewnętrzne - jedna warstwa kom. po wewn. stronie filaru wewn.

zewnętrzne - 3-4 warstwy między filarem zewn. a kom. Hansena

Kom. falangowe mają wklęśnięcia, w których leżą kom. włoskowate.

- Kom. Hansena

- Klaudiusza

- Bottchera

Wszystkie leżą na zewnątrz od filaru zewnętrznego.

Między kom. falangowymi zewn. a kom. Hansena leży - tunel zewnętrzny.

c. Komórki włoskowate (ok. 16 tyś. w narządzie spiralnym):

- wewnętrzne typ I - (4tyś.) tworzą 1 szereg leżący na kom. falangowych wewn. Mają kształt kubków który wolnej powierzchni posiada 30 - 70 stereocyliów ułożonych szeregowo

- zewnętrzne typ II - (12tyś.) tworzą 3 - 4 szeregów na kom falangowych zewn. Mają kształt walców który wolnej powierzchni posiada 100 - 300 stereocyliów ułożonych w kształcie litery U [dł. stereocyliów waha się między 0,1 - 5μm]

W cytoplazmie kom. włoskowatych znajdują się pałeczki synaptyczne - ciałka złożone z centralnego filamentu otoczonego pęcherzykami synaptycznymi zawierającymi neurotransmiter.

Nabłonek ucha środkowego - jednowarstwowy płaski

→ w pobliżu ujścia trąbki słuchowej i przy błonie bębenkowej - jednowarstwowy sześcienny lub dwurzędowy walcowaty urzęsiony.

33. Siatkówka:

a. Niereceptorowa - pokrywa ciałko rzęskowe i tylną powierzchnię tęczówki

Jest zbudowana z 2-uch rodzajów nabłonków sześciennych przylegających do siebie bezbarwnikowego i barwnikowego.

b. Receptorowa - posiada warstwy (10):

- Barwnikowa - nabłonek barwnikowy

- Pręcików i czopków - zewn. i wewn. odcinki kom. pręciko- i czopkonośnych

- Graniczna zewnętrzna - zewn. zakończenia kom. podporowych (Müllera)

- Ziarnista (jądrowa) zewnętrzna - jądra kom. pręciko- i czopkonośnych

- Splotowata zewnętrzna - aksony kom. pręciko- i czopkonośnych oraz - synapsy i dendryty kom. dwubiegunowych amakrynowych i poziomych.

- Ziarnista (jądrowa) wewnętrzna - ciała komórkowe jądra komórek dwubiegunowych amakrynowych i poziomych

- Splotowata wewnętrzna - aksony kom. dwubiegunowych i poziomych oraz -synapsy i dendryty kom. zwojowych

- Komórek zwojowych - ciała komórkowe jądra komórek zwojowych

- Włókien nerwowych - aksony komórek zwojowych

- Graniczna wewnętrzna - wewn. zakończenia kom. podporowych Müllera

- Kom. podporowe Müllera - kom. glejowe występują prawie na całej szerokości siatkówki

Komórki nabłonka barwnikowego - leżą na błonie podstawnej naczyniówki - blaszce Brucha (1 - 4mm grubości). Na jego powierzchni znajdują się wgłębienia, w których leżą pręciki i czopki. W cytoplazmie melanina, co nadaje mu barwę czarną.

Funkcje nabłonka barwnikowego:

- Wytwarza płyn komór oka - pompują jony Na⁺ do tylnej komory oka (przechodzi za nimi woda)

- Stanowią część bariery krew siatkówka - posiadają między kom. połączenia typu occludens i adherens [pozostałe części - Śródbłonek

7. l

12. szka podstawna naczyń

13. Warstwa graniczna glejowa

14. W ERa - estryfikują witaminę A

15. Regulują czułość i rozdzielczość pręcików i czopków - poprzez zmiany rozmieszczenia ziarenek melaniny

1. W ciemności - ziarenka znajdują się w szczytowych częściach komórek → większa czułość↑, mniejsza rozdzielczość↓ kom. recepcyjnych

2. W świetle - znajdują się w wypustkach otaczających pręciki i czopki→ większa rozdzielczość↑, ale mniejsza czułość↓

16. Rozkładają pęcherzyki (dyski) pręcików i czopków zawierające barwniki rodopsynę (pręciki) lub jodopsynę (czopki) - poprzez liczne heterofagosomy

Plamka żółta - miejsce najlepszego widzenia - zagłębienie w siatkówce o Ø 700μm leżące na przecięciu się osi optycznej oka z siatkówką [bocznie od plamki ślepej - krążka nerwu wzrokowego]. Cechuje się:

-W większości jest utworzona z kom. czopkonośnych

- Charakterystycznym przebiegiem impulsu - „prosto do mózgu”

Kom. czopkonośna → dwubiegunowa → nerwowa zwojowa

- Jej środkowa najniższa część nazywa się dołkiem środkowym - w tym miejscu siatkówka składa się tylko z nabłonka barwnikowego i kom. czopkonośnych.

34. Gruczoły żołądkowe - ok. 15mln w blaszce właściwej błony śluzowej. Wyróżnia się:

- Właściwe - wyst. w błonie śluzowej trzonu i dna. To gruczoły (dł. 1,5mm) cewkowe, rozgałęziające się złożone z dna, szyjki i ujścia. Budują je komórki:

- Główne - najliczniejsze - znajdują się głównie w szyjce i dnie

Wydzielają pepsynogen i lipazy; A u niemowląt podpuszczkę (chymozynę)

- Okładzinowe - zawierają anhydrazę węglanową (produkuje H⁺ i HCO₃^-) Wymieniają jony HCO₃^- na Cl^- z naczyniami włosowatymi i następnie poprzez ATP-azę błonową czynnie wydzielają jony H⁺ i Cl^- do światła gruczołu gdzie powstaje HCl w stężeniu 155mmol/l

Wydzielają też czynnik wewnętrzny (Castle'a) IF - wchłanianie wit. B¹²

- Śluzowe ujścia i szyjki - wydzielają śluz, a także histony H2 (które powstają w nadmiarze w ich jądrach) - w świetle żołądka cięty on jest przez pepsynę na krótkie peptydy - Buforynę II - rodzaj defensyny.

- Endokrynowe - gastroendokrynowe (patrz APUD)

- Macierzyste - pluripotencjalne - znajdują się w szyjce gruczołu

- Wpustowe - to gruczoły cewkowe produkujące śluz i lizozym.

Budują je w większości kom. śluzowe i nieliczne endokrynowe i okładzinowe.

- Odźwiernikowe - to rozgałęzione gruczoły cewkowe. Wydzielają śluz zasadowy - kom. śluzowe, gastrynę - endokrynowe G, somatostatynę - endokrynowe D, lizozym

35. Krypty jelitowe - cewkowate wgłębienie nabłonka do blaszki właściwej błony śluzowej (sięga nawet blaszki mięśniowej) dł. 100 - 300μm

Stosunek krypt do kosmków wynosi 4:1

Są miejscem intensywnych podziałów nabłonka jelit - odtwarzają złuszczone komórki

W dnie krypty leżą komórki macierzyste pluripotencjalne. Czas migracji kom. potomnej różnicującej się na drodze od krypty do kosmka (gdzie się złuszcza) trwa 3 - 4 dni.

W kryptach znajdują się też kom. zróżnicowane jak:

Absorpcyjne, kubkowe, enteroendokrynowe, kom. Panetha

36. Kom. Panetha - znajdują się w okolicy dna krypt; produkują lizozym i defensyny oraz mają zdolność fagocytozy

37. Kępki Peyera (grudki limfatyczne skupione) - grupy (od kilku do 25) grudek limfatycznych w błonie śluzowej i podśluzowej jelita krętego i grubego.Ich miąższ budują:

17. Limfocyty B - głównie

18. Limfocyty T

19. Kom. plazmatyczne

20. Kom. dendrytyczne

21. Makrofagi

Ich światło pokryte jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, pomiędzy którego komórkami występują kom. M - posiadają fałdy (brak mikrokosmków) - jest to miejsce przenikania przez nabłonek wirusów i innych patogenów.

38. Kryptokępki - zgrupowania kilkuset limfocytów Tγδ w błonie śluzowej i podśluzowej jelita oraz w ścianie przewodów oddechowych

39. Przestrzeń okołozatokowa Dissego - początek naczyń limfatycznych wątroby.

Leżą między mikrokosmkami hepatocytu a śródbłonkiem sinusoidu.

40. Sinusoidy wątroby - odmiana naczyń włosowatych o dużej średnicy Ø 30μm. Cechuje je:

- Śródbłonek złożony z płaskich komórek z porami a Ø 100nm

- Brak blaszki podstawnej śródbłonka

41. Kom. Browicza - Kupffera - są to makrofagi leżące wewnątrz sinusoidów. Stanowią 15 - 20% kom. wątroby. Pełnią one funkcj:

- Zapobiegają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu - fogocytują włóknik, kompleksy włóknika i tromboplastyny

- Fagocytują bakterie

- Fagocytują kom. nowotworowe

42. Kom. Ito - komórki tłuszczowe okołozatokowe (lipocyty) - leżą w przestrzeniach Dissego. Funkcje:

- Wydzielają erytropoetynę (poza hepatocytami)

- Magazynują wit. A - rozpuszczoną w ich kroplach tłuszczu

43. Nabłonek oddechowy - budują Pneumocyty: Clary(nabłonek oskrzelikowy)

I - kom. płaskie (0,2μm) - stanowią 90% powierzchni pęcherzyka

II - kom. sześcienne - produkują surfaktant

III - kom. sześcienne wydzielnicze - prawdopodobnie chemoreceptory

Czasem między pneumocytami (lub w świetle pęcherzyków) leżą makrofagi - zwykle ich cytoplazma wypełniona jest pyłem - stąd nazwa komórki pyłowe

44. Kom. Clary (kom oskrzelikowe) - zaw. pęcherzyki wydzielnicze z GAG i białkami

45. Błonę śluzową tchawicy budują komórki:

- Urzęsione - ich rzęski przesuwają śluz

- Kubkowe - produkują śluz

- Szczoteczkowe - receptorowe

- ziarniste (endokrynowe układu APUD) - regulują przepływ powietrza

- limfocyty

46. Błony okienkowate - inaczej błony sprężyste (zbudowane z elastyny) wchodzą w skład błony środkowej (najgrubszej) - tętnic typu sprężystego.

47. W węźle chłonnym wyróżnia się 3 części:

- Korę - (strefa grasicozależna) - limfocyty B; kom. plazmatyczne; makrofagi

Limfocyty i limfoblasty części środkowej grudek limfatycznych w węzłach to odpowiednio centrocyty i centroblasty

- Część przykorową - (strefa grasicozależna) - limfocyty T

- Rdzeń - limfocyty; kom. plazmatyczne; makrofagi; fibroblasty

Rdzeń przenikają liczne żyłki, których śródbłonek zawiera receptory - selektyny E wiążą się one przejściowo z receptorami limfocytów zwalniając ich przepływ co pozwala na ich późniejsze wiązanie się z integrynami - zatrzymanie i przenikanie.

48. Bariera krew: (gdzie? Jak zbudowana Krew - mózg; siatkówka: jądro)

Narząd:

- Śródbłonek - brak porów i połączenia typu occludens

- Blaszka podstawna - gruba, ciągła, trudno przepuszczalna

- Pompy cząsteczkowe - transportery ABC - wypompowują wiele różnych cząsteczek do krwi

Grasica:

- Kom. nabłonkowe zrębu

- Śródbłonek i błona podstawna

Jąjdro:

- Kom. Sertolego - połączenia typu occludens

- Śródbłonek i błona podstawna

Mózg:

- Powierzchwna warstwa glejowa

- Śródbłonek i błona podstawna

Nerw:

- Fibroblasty onerwia

- Śródbłonek i błona podstawna

Siatkówka:

- Nabłonek barwnikowy (warstwy granicznej glejowej)

- Śródbłonek i błona podstawna

Szyszynka:

- Tkanka glejowa

- Śródbłonek i błona podstawna

49. Grasica - różnicują się tu limfocyty Tαβ

Powstaje z: 286

- Enedodermy III i IV kieszonki - zrąb zbudowany z nabłonka (wyjątek)

- Mezodermy wątroby i szpiku - kom. macierzyste limfocytów (tymocytów)

Masa grasicy rośnie od urodzenia do pokwitania, a później ulega inwolucji (masa grasicy w wieku 25 lat - 25g; 70 lat - 5g)

Kom nabłonkowe rdzenia które degenerują i układają się w grupy (2 - kilkanaście) to tzw. ciałka grasicze - Hassala

Funkcje grasicy:

- Selekcja limfocytów - w kontakcie z kom. pielęgnującymi (nabłonkowe zrębu) i makrofagami - 95% limfocytów ulega apoptozie

- Produkcja hormonów peptydowych:

- Tymozyna

- tymopoetyna

- grasiczy czynnik humoralny

Pobudzają one przekształcenie się linfocytów T w kom. immunologicznie kompetentne.

50. Chondroblasty - biorą udział w powstawaniu chrząstki drogą wzrostu śródchrzęstnego - dzielą się; zwiększają swoją masę produkując nowe proteoglikany i kolagen II

51. Metamielocyt - to bezpośrednia kom. prekursorowa granulocytu.

Posiada rogalikowate jądro, brak zdolności dzielenia się i glikogen w cytoplazmie.

- obojętnochłonny

- kwsochłonny

- zasadochłonny

52. Szczelina filtracyjna (25nm) - leży pomiędzy wypustkami podocytów I i II rzędowymi; między wypustkami II rzędowymi rozpięta jest przepona szczeliny (6nm)

53. Anafilaksja = reakcja anafilaktyczna - bardzo silna reakcja alergiczna np. u osób uczulonych na penicylinę czy jad pszczół itp.

54. Koatomery (ap. Golgiego) - kompleks białkowy, który bierze udział w powstawaniu pęcherzyków w procesie wydzielania konstytutywnego.

Składa się z podjednostek białka COP - powoduje wybrzuszenie błony

55. Glikokaliks - warstwa okrywająca błony - składa się z oligosacharydów związanych z białkami i lipidami błony oraz glikoproteinami zaadsorbowanymi na powierzchni.

Poziada ujemny ładunek elektryczny dzięki - zjonizowanym grupom karboksylowym i siarczanowym

56. Heterofagosom - pęcherzyki transportujące sfagocytowane cząsteczki z powierzchni komórek. W połączeniu z endosomami późnymi lub lizosomami - heterofagolizosomy

57. Histon H1 - powodują zagęszczenie lub rozluźnienie struktury nukleofilamentu w trakcie syntezy DNA lub transkrypcji

58. Limfocyty NK - stanowią 10% limfocytów krwi obwodowej.

Są dużymi limfocytami zawierającymi azurofilne ziarenka (lizosomy).

- Spontanicznie niszczą kom. nowotworowe

- Wydzielają interleukiny i TNF (czynnik martwicy nowotworów)

59. MHC - główny układ zgodności tkankowej (kodowany genem z 6 chromosomu)

[W transplantologii znane jako HLA - ludzkie antygeny leukocytarne]

- MHC I - łączą się z obcym peptydem (antygenem) w ER

- MHC II - łączą się z obcym peptydem (antygenem) w endosomach późnych

60. Komórki przysadki:

- Barwnikooporowe (chromatofobne) - kom. pęcherzykowe - są to kom. podporowe; niektóre mają zdolność do podziałów i fagocytozy

- Barwnikochłonne (chromatofilne) - endokrynowe:

1. Kwasochłonne - STH, PRL

2. Zasadochłonne - reszta

61. Nadnercza:

- Kora - budują ją głównie kom. endokrynowe; Dzieli się na warstwy:

a. Kłębkowatą - 10% grubości kory - wydzielają mineralokortykoidy

Kom. tej warstwy mają zdolność dzielenia się.

b. Pasmowatą - 60% grubości kory - glikokortykoidy

c. Siatkowatą - sterydowe hormony płciowe

- Rdzeń - produkuje katecholaminy:

a. Pęcherzyki jasne - adrenalinę i dopaminę

b. Pęcherzyki ciemne - noradrenalinę i dopaminę

Oba produkują chromograninę - białko wiążące przejściowo katecholaminy

62. Bruszyt - bezpostaciowy fosforan wapnia kości

63. Nukleosom - podstawowy składnik chromatyny (o wymiarach 11 x 6nm) Budowa:

- 200 par zasad DNA

- 2 tetramery histonów - H2A, H2B, H3 i H4 - razem tworzą oktamer

Oktamer i 140 per zasad DNA tworzą rdzeń nukleosomu

Pozostałe 60 par to tzw. DNA łączące.

Owinięcie DNA na oktamer skraca łańcuch 7x (z 2m do 30cm)

64. Nukleofilament = włókienko o szerokości 10 nm - zbudowane z nukleosomów

65. Solenoid (spiralnie zwinięty nukleofilament) = włókienko o szerokości 30 nm

Następuje tu kolejne 7x skrócenie DNA (z 30cm do 4cm)

- Solenoid może tworzyć pętle - na każdej znajduje się nić DNA składającą się z 60 - 200 tyś. par zasad - stanowiąca jednostkę czynnościową chromatyny

Kolejny - najwyższy stopień upakowania osiągany jest w chromosomach (mitotycznych) i wynosi on DNA 1: 10tyś - DNA skraca się do ok. 200μm

66. Język - brodawki: nabłonek; gruczoły Ebnera

- Nitkowate - najliczniejsze - nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący

- Liściaste - nabłonek może mieć cienką warstwę rogową i zaw. kubki smakowe

- Grzybkowate - nabłonek nierogowaciejący + kubki smakowe

- Okolone - 7 do 12 ułożone na kształt litery V na granicy trzonu i nasady

Posiadają nabłonek nierogowaciejący + kubki smakowe.

Otacza je rowek i wał błony śluzowej. Rowek pokrywa nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony.

W dnie rowka znajdują się ujścia gruczołów surowiczych Ebnera - części wydzielnicze tych gruczołów leżą w błonie śluzowej właściwej a nawet niżej w między komórkami mięśniowymi.

67. Zatoki węzła chłonnego - Brzeżne (podtorebkowe)

- Promieniste kory (wzdłuż beleczek)

- Promieniste rdzenia (w rdzeniu)

- Ściana zatok utworzona jest z licznych włókien siateczkowych między, którymi leżą liczne kom. dendrytyczne(ich wypustki wychwytują antygeny) nazywane są:

- Grudkowatymi - w korze

- Splatającymi się w rdzeniu

68. Dystrofina (oraz utrofina) - przytwierdzają pęczki miofibrylli do sarkolemy.

Dystrofina wytwarza filamenty cytoszkieletu łączące go z istotą międzykomórkową.

Dystrofia mięśniowa - brak dystrofiny lub ma nieprawidłową budowę

69. Nebulina - owija się dookoła filamentów aktynowych utrzymując je we właściwym położeniu

70. Cytoszkielet budują:

- Mikrofilamenty = filamenty cienkie aktynowe

Są rozmieszczone nieregularnie - szczególnie dużo jest ich pod błoną gdzie tworzą siateczkę graniczną - decyduje o aktywności ruchowej związanej z błoną:

- egzo- i endocytoza

- także o ruchu pęcherzyków w cytoplazmie

Pojedynczy filament aktynowy (Ø 5 - 8nm) jest polimerem aktyny G - może ona polimeryzować w aktynę F:

- koniec plus - polimeryzacja

- koniec minus - depolimeryzacja

Białka wiążące aktyne ABP:

- pontykulina i folina - ułatwiają polimeryzację

- filamina i α-aktynina - wiążą filamenty aktynowe ze sobą

- profilina i gelsolina - hamują polimeryzację lub aktywują depolimeryzację

- miozyna I i II - to białka motorowe - wywołują ruch

w kom. mięśniowej filamenty aktynowe mają regularne ułożenie i wiążą się z prążkiem Z sarkomeru.

- Filamenty grube = miozynowe

Mają Ø 15nm; są zbudowane z miozyny II (w mięśniu), miozyny I i IV (innych k.)

Miozyna składa się z 4 łańcuchów:

- 2 ciężkich - tworzą helisę

- 2 lekkich - tworzą główki

- Filamenty pośrednie - Ø 10nm; wyróżnia się tu klasy:

Typ I - keratynowe kwaśne

Typ II - keratynowe obojętne i zasadowe

Typ I i II zwane są tonofilamentami - głównie w kom. nabłonkowych

Typ III - filamenty wimetynowe, desminowe, glejowe

Typ IV - neurofilamenty

Typ V - filamenty laminowe blaszki jądrowej

Typ VI - filamenty nestyny (w rozwijających się neuronach)

- Mikrotubule - rurki o Ø 25nm (ściana 5nm i światło 20nm)

Są zbudowane z tubuliny α i tubuliny β, które tworzą heterodimery. Mogą one polimeryzować tworząc protofilamenty. Polimeryzacja zachodzi w - ośrodkach organizacji mikrotubuli (kompleksy γ tubuliny z innymi białkami - leżą w pobliżu centrioli w centrosomie)

Zwykle 13 protofilamentów łączy się tworząc mikrotubulę.

Związki wpływające na polaryzację i depolaryzację tubuliny:

- Alkaloidy roślinne - hamują polimeryzację tubuliny i wytwarzanie mikrotubul; zatrzymują także proces mitozy w metafazie (stąd ich nazwa - antymitotyki)

Niekiedy używane są w leczeniu nowotworów.

MAP - białka towarzyszące mikrotubulom np.:

- MAP2 i białko tau - zapobiegają depolimeryzacji i zapewniają stabilizację i równoległe ułożenie mikrotubuli np. w aksonach

Nadmierna fosforylacja białka tau prowadzi do bezładnego ułożenia mikrotubuli i jest przyczyną - Choroby Alzheimera

- Białka motorowe - kinezyna i dyneina - wpływają na ruch

Mikrotubule budują np. witki, rzęski, wrzeciono podziałowe

50. Mielinizacja - rozpoczyna się w 4 miesiącu życia płodowego - do końca 1 roku życia

Dojrzewanie czynnościowe osłonki mielinowej kończy się w 12 roku życia.

51. Wcięcia mieliny (Schmidta-Lantermana) - ma ono kształt litery V skierowanej wierzchołkiem ku jednemu z końców włókna i odgrywa rolę w odżywianiu osłonki.

52. Osłonkę mielinową wytwarzają:

- Lemocyty (kom. Schwanna) - w nerwach (dookoła jednego włókna)

- Oligodendrocyty - w OUN (dookoła kilku włókien)

53. Grubość osłonki mielinowej zależy od średnicy aksonu - im większa średnica tym grubsza osłonka (max. do 100 warstw podwójnych błon)

54. Spektryna - białko utrzymujące 2-u wklęsły kształt erytrocytu (leży pod błoną)

55. Ciałka Paciniego (blaszkowate) - receptory wrażliwe na wibrację;

Są to owalne twory, do których wnika 1 lub 2 dendryty (bez osłonki) kończące się kolbką. Występują w tkance podskórnej, krezce, torebce stawowej i narządach wewnętrznych.

56. Kubki smakowe - ok. 9 tyś. Buduje go 50 wyspecjalizowanych kom. nabłonkowych:

- 15 - 20 zmysłowych

- reszta to podporowe i podstawne

Kom. kubka ciągle odnawiają się z kom. podstawnych, a ich czas życia wynosi 10 dni.

57. Nabłonek węchowy - wielorzędowy walcowaty złożony z 3 rodzajów kom.:

- Węchowych - 10mln a każda jest dwubiegunowym neuronem

- Podporowych

- Podstawnych

!Nie ma kom. kubkowych.

58. Wydzielanie:

- Merokrynowe (ekrynowe) - kom. śluzowe

- Apokrynowe - gruczoł wonny i mlekowy

- Holokrynowe - gruczoł łojowy

59. Obwódka zamykająca (occludens) - w strukturach nieprzepuszczalnych np. tworzących bariery krew - narząd, lub nabłonkach których funkcja polega na wchłanianiu - uruchamiany jest transport błonowy np. pęcherz moczowy

60. Tkanka tłuszczowa brunatna - pojawia się w ost. 2 miesiącach życia płodowego. W rozwiniętej postaci występuje u niemowlęcia, później ulega inwolucji i zachowuje się tkance podskórnej okolicy: (gdzie, rola, termogenina = p32000)

- międzyłopatkowej

- szyi

- śródpiersia

- oraz w okolicy dużych tętnic brzusznych i nerek

Jej funkcje to:

- produkcja ciepła - jest bardzo silnie unaczyniona, a przepływ krwi przez nią może się zwiększać 100x

Kom. w błonie wewnętrznej mitochondriów posiadają specjalne białko kanałowe - p 32tyś. = termogeninę - kanały te przepuszczają do matrix protony (H⁺) podobnie jak syntaza ATP ale powodują rozproszenie energii w postaci ciepła

- wydzielanie leptyny - hormon sytości; pobudza też waskulogenezę i angiogenezę

61. Komórki ruchowe Betza - duże kom. piramidalne warstwy zwojowej kory mózgu Znajdują się w:(pole, okolica, warstwa kory) 292

- Zwoju środkowym przednim

- Polu 4 - wywołują „tu” ruchy dowolne

62. Komórki Purkiniego = kom. gruszkowate warstwy zwojowej kory móżdżku. Ø 70μm

W cytoplazmie mają liczne ciałka Nissla i duże jasne jądra.

Oddają ok. 60 tyś. dendrytów do warstwy drobinowej, a te wytwarzają 200tyś. synaps

W błonach kom. mają receptory dla IP₃ - ich zablokowanie prowadzi do:

wejch

62. Zwój - neurony nierównomiernie rozmieszczone i różnej wielkości (20 - 100μm)

63. Kom. śródbłonka naczyń płuc syntetyzują konwertazę, która odcina od angiotensyny 1 - 8-mio aminokwasowy peptyd - angiotensynę 2 (można powiedzieć, że ją aktywują)

64. Powrót pętli jelitowej wynosi - 270˚ w kierunku przeciwnym zegarowi

- 90˚ - w fizjologicznej przepuklinie

- 180˚ - po cofnięciu się przepukliny (w 3 miesiącu rozwoju)

65. Płytka przedstrunowa:

- Leży w części głowowej

- powstaje z niej zawiązek błony gardłowej

66. Połączenia zwierające - wyst. w nabłonkach, które są poddawane dużym siłom mechanicznym np. naskórek, nabłonek pochwy i szyjki macicy, a także między komórkami innych tkanek np. mięśnia sercowego. 3 postacie:

- Obwódki zwierające - łączą powierzchnie boczne kom. nabłonkowych w ich częściach wierzchołkowych;

- W przestrzeni międzybłonowej znajduje się kadheryna (białko transbłonowe) Jej cząsteczki niejako „zszywają kom. w miejscu połączenia.

- Desmosomy (plamki zwierające) - w tym połączeniu błony sąsiednich kom. znajdują się w odległości 50nm od siebie.

W przestrzeni międzybłonowej znajduje się desmoglobina (rodzaj kadheryny)

W desmosomie od strony cytoplazmy znajduje się krążek zbugowany z białka - desmoplakiny - odchodzą od niego tonofilamenty i biegną do desmosomu przeciwległej części komórki

Hemidesmosomy (półdesmosomy) - łączą kom. nabłonkowe z blaszką podst.

Buduje go krążek zagęszczonej cytoplazmy, od którego odchodzą tonofilamenty ku wnętrzu komórki

67. K. Splotowata występuje w:

23. szwy w czaszce

24. Przyczepach ścięgien do kości

- Błędnik

- Wyrostki zębodołow

4. Gruczoł krokowy (stercz):

Ma od 30 - 50 gruczołów pęcherzykowo cewkowych - wysłanych dwuwarstwowy nabłonek walcowaty lub sześcienny; Są to gruczoły:

1. Błony śluzowej

2. Błony podśluzowej

3. Główne

1. 20 przewodów odprowadzających - jednowarstwowy nabłonek walcowaty (przy ujściu do cewki moczowej przechodzi w przejściowy)

2. Wydzielina - stanowi 20% objętości nasienia; jest kwaśna i zawiera:

• Kwas cytrynowy

• Fosfatazę kwaśną

• fibrynolizynę

• hialuronidazę

68. Chromatyna jąderkowa - jest rozproszoną postacią końcowych odcinków chromosomów 13, 14, 15, 21, 22 pary

Części tych chromosomów, które biorą udział w odbudowie jąderka w telofazie mitozy to tzw. regiony organizujące jąderko = NOR

Całe chromosomy zawierające NOR to - chromosomy jąderkotwórcze

69. Syncytiotrofoblast - powstaje z namnażjących się zewnętrznych warstw kom. trofoblastu w trakcie implantacji blastocysty

70. Naturalna fizjologiczna przepuklina - występuje w 6 tyg. rozwoju

71. Surfaktant - zaczyna być produkowany między 28 - 32 tyg. życia płodowego.

Oznaką tego jest zwiększenie stężenia lecytyny w płynie owodniowym począwszy od 35 tyg. życia płodowego.

72. Z jelita przedniego powstaje:

- Przełyk

- Żołądek

- Dwunastnica

73. Przednercza - powstają dogłowowo z masy brzusznej kom. mezodermy pośredniej i zaraz zanika nie tworząc działającego narządu.

74. Erytropoeza megaloblastyczna - wytwarzanie krwinek czerwonych w 2tyg. życia zarodkowego w ścianie pęcherzyka żółtkowego

- Powstają duże erytrocyty - megaloblasty - zawierające jądra i HbF

Później komórki wędrują stąd do wątroby i śledziony gdzie rozpoczyna się:

Erytropoeza:

- Wątroba - 6 tyg.

- Śledziona - 10 tyg.

Hemocytopoeza (granulo-, mono-, limfo-, megakariocytopoeza) - 2 miesiąc

2 miesiąc - limfocytopoeza w grasicy

2 - 3 miesiąc - hemocytopoeza w szpiku (najpierw w obojczyku)

• miesiąc - limfocytopoeza w węzłach chłonnych

75. System Haversa = osteon - układ 4 do 20 blaszek kostny (zwykle ok. 6) leżących jedna na drugiej o grubości 3 - 7μm - tzw. blaszki systemowe

W środku osteonu leży Kanał Haversa - Ø 50μm zawierający naczynie i nerw

Odgałęzienia boczne naczyń biegną w poprzek kości w tzw. Kanałach Volkmanna

76. Budowa otoczki jądrowej - podwójna błona:

- Zewnętrzna - 5 do 8nm - jest przedłużeniem Erg i posiada rybosomy

- Wewnętrzna - 5 do 8nm

- Przestrzeń międzybłonowa (okołojądrowa) - 30nm

Posiada liczne pory:

- 10 000 - neurocyt

- 800 - kom. endokrynowa przysadki

77. Nabłonek wielowarstwowy nierogowaciejący np.:

- Część jamy ustnej nie biorąca udziału w żuciu np.:

a. Boczna i dolna powierzchnia języka

b. Brodawki grzybkowate

c. Brodawki okolone

- Światło przełyku

- W okolicy brzegu powieki i rąbka spojówki

78. Nabłonek języka i jamy ustnej - jaki nabłonek i z jakiego listka zarodkowego?

79. Przewód Cuviera?

80. Tetralogia Fallota?

81. Narządy z naczyniami typu zatokowego?

82. Wnętrostwo?

83. Czym wykrywa się kolagen?

84. Czego nie mają osteoklasty - chyba kolagenazy?

85. Co produkuje śródbłonek?

86. Nabłonek węchowy - jakie komórki ile rzęsek; (kom podporowe mikrokosmki)?

87. Glikokaliks - ładunek ujemny!

88. Połączenia typu nexus - gdzie jaki odstęp między kom?

89. Tolerancja immunologiczna?

90. Immunosupresja?

91. Peroksysomy - czy funkcjonują bez tlenu?

92. Powstawanie mitochondriów?

93. Chromatyna jąderkowa zawiera geny do syntezy jakich RNA?

94. Histocyty?

95. Budowa kości - wymiary blaszek kostnych ilość itp.

96. Na czym polega starzenie się kolagenu?

97. Kiedy się pojawia hemoglobina w różnicowaniu kom krwi?

98. Mięsień sercowy i gładki - wymiary kom.?

99. Diada i triada - na jakiej wysokości leżą?

100. Synapsy elektryczne?

101. Chyba było coś o zastawkach naczyń?

102. Migdałki - komórki M, które ile krypt?

103. Kora mózgu - gubość?

104. Warstwy kory hipokampa; zakrętu zębatego?

105. Nabłonek rogóki przedni - z jakiego listka?

106. Część guzowa przysadki? Albo z nerwowej coś z lejkiem?

107. Chrząstki krtani - jaki typ chrząstki?

108. Cement bezkomórkowy w zębie?

109. Z jakich listków pochodzą ślinianki?

110. Gruczoły w przełyku - w jakich częściach gdzie?

111. Zraziki wątroby - budowa?

112. Gdzie są dłuższe pętle Henlego w korze czy w rdzeniu?

113. Pochewka włosa?

114. Choroba Hirschprunga?

---