W1 - Teoretyczne podstawy pedagogiki rodziny. Miejsce pedagogiki rodziny wśród innych nauk, obszary zainteresowań i podstawowe kategorie pojęć (280207)

Literatura:

2 sposoby uprawiania nauki:

subdyscyplina naukowa - dominacja jednego ze sposobu

3 stanowiska pedagogów względem pedagogiki rodziny:

Pedagogiki rodziny jako subdyscyplina posiada:

Cechy charakterystyczne pedagogiki rodziny:

Obszary tematyczne pedagogiki rodziny:

Pojęcia

- Małżeństwo

- prokreacyjne heteroseksualne monogamiczne oraz poligamiczne,

- homoseksualne;

- egzogamiczne - zakaz łączenia się w grupie,

- endogamiczne - nakaz wyboru z grupy,

- mieszane - nie respektujące zakazów i nakazów;

- matrylokalne,

- patrylokalne,

- neolokalne;

- dobierające się w sposób naturalny bez ingerencji zewnętrznej,

- kojarzone

- rodzina:

- pedagogika środowiskowa - akcent na rodzinę jako środowisko;

- teoria wychowania - akcent na rodzinę jako czynnik socjalizacji i wychowania;

- dydaktyka - rodzina jako przyczyna niepowodzeń I powodzeń w nauce;

- pedagogika wczesnoszkolna, pozaszkolna; metodyki;

- historia wychowania - wychowanie rodzinne na przestrzeni wieków

- dotyczą różnorodnych sytuacji życiowych w których zachodzą wzajemne stosunki miedzy członkami w najbliższym środowisku życia;

- charakter dwukierunkowy - interakcje lub charakter jednokierunkowy;

- niepowtarzalne;

- formy wsparcia: emocjonalne (komunikat o kochaniu, szacunku) i instrumentalne

- szczególny rodzaj więzi społecznej: osobowej lub rzeczowej;

- rodzina - przewaga więzi osobowej - trwałość;

- typy więzi - Tyczewski:

- typy - Tyszka:

- specyficzne warunki konieczne dla prawidłowego przebiegu procesu wychowania;

- ogół warunków materialnych i niematerialnych, ich wzajemne powiązania, stosunki i relacje zachodzące w rodzinie które tworzą atmosferę domu rodzinnego;

- wyrasta z naturalnej więzi, miłości łączącej rodziców ze sobą i rodziców z dziećmi;

- niepowtarzalna;

- charakterystyczne cechy: wzajemna życzliwość, miłość rodzicielska, współpraca, współdziałanie członków rodziny i kultywowanie tradycji;

- rodzaje:

- typy rodzin ze względu na atmosferę:

- inaczej - wychowanie w domu rodzinnym;

- uwzględniające różnorodne wpływy znajdujące ujście, ugruntowanie w obrębie samej rodziny głównie w stosunkach wychowawczych;

- spełnia się przez silną więź osobową między rodzicami a dziećmi wyrażająca się m.in. w odpowiedzialności za drugiego człowieka, we wzajemnych spotkaniach, w relacjach przepojonych miłością, troską, mądrością i doświadczeniem osób starszych;

- kojarzy wpływy refleksyjne I bezrefleksyjne; oddziaływanie i współdziałanie

w2 - Małżeństwo i rodzina w aspekcie historycznym i współczesnych przemian jej funkcji. Kierunki przemian życia małżeńsko-rodzinnego. (280307)

Rodzina jako Instytucja - funkcje - Tyszka:

- prokreacyjna,

- seksualna

- materialno-ekonomiczna,

- opiekuńczo-zabezpieczająca

- stratyfikacyjna,

- legalizacyjno-kontrolna

- socjalizacyjno-wychowawcza,

- kontrolna,

- religijna,

- rekreacyjno-towarzyska,

- emocjonalno-ekspresyjna

Przemiany funkcji

Przemiany rodziny - Tyszka - stadia przemian powiązane z formami społeczeństw; wyznaczane poziomem rozwoju społecznego, ekonomicznego i kulturowego:

- tradycyjna;

- XVI-XVII wiek;

- patriarchalna;

- podporządkowana władzy ojca;

- posiadała warsztat produkcyjny;

- role rodzinne i produkcyjne ściśle powiązane;

- duża spójność;

- praca w domu nie dała się oddzielić od produkcyjnej;

- dzieci pracują na rzecz rodziny;

- opieka nad dziećmi powierzana najstarszym córkom;

- opieka nad dziećmi wyłącznie dla kobiet;

- wydzielona rola żywiciela rodziny

- model rodziny współczesnej;

- dwa pokolenia;

- prowadzone własne gospodarstwo domowe;

- nieprodukcyjna;

- zawodowo pracuje poza domem też żona;

- znaczenia nabierają więzi osobowe;

- grupa bardziej zamknięta wewnętrznie;

- mniej stabilna, podatna na rozpad;

- wiek XIX-XX to wzrost zainteresowania opieka nad dzieckiem; dziecko urasta do podmiotu;

- udział mężów w domu - prace wymagające siły fizycznej i wymagające stosowania dyscypliny wśród dzieci;

- poprawa sytuacji kobiet; nadanie kobietom praw wyborczych, możliwość osiągania wyższego wykształcenia i zawodu;

- równość opieki prawnej nad dzieckiem;

- osłabienie spójności rodzin;

- kobiety praca zawodowa poza domem ze wzgl. na samorealizację;

- współudział męża w opiece nad dziećmi i obowiązkach rodzinnych;

- zmiana roli mężczyzny w rodzinie;

- szybki powrót do pracy po urodzeniu dziecka przez kobietę;

- problem opieki zastępczej;

- mniejsza liczba dzieci w rodzinie;

- macierzyństwo to faza w życiu kobiety a nie styl życia;

- macierzyństwo o charakterze świadomym;

- rodzina bazą przygotowującą pokolenie do samodzielnego życia, wspiera;

Podstawowe przemiany - kierunki przemian rodziny - Tyszka:

Cechy rodziny tradycyjnej - Slany

K. Slany - alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego

A. Kwak - lata 60-70 spadek wskaźnika zawierania małżeństw w większości krajów europejskich; podnoszenie się wieku zawierania małżeństw przez kobiety; wzrost liczby związków kohabitacyjnych (Szwecja, Dania - najpierw)

Młodzieńcza kohabitacja

Trendy i zmiany w ujmowaniu kohabitacji

- dewiacyjny, awangardowy fenomen dotyczący małej grupy osób

- wstęp do małżeństwa, okres próbny przed małżeństwem - związek bez dzieci

- akceptowana społecznie jako alternatywa dla małżeństwa; poosiadanie dziecka nie utożsamiane z koniecznością zawarcia małżeństwa

- małżeństwo i kohabitacja nie różnią się z uwagi na posiadanie w nich dzieci; kohabitacja jako forma niezamężnego życia

w3 - Rodzina jako środowisko wychowawcze. Rodziny funkcjonalne i dysfunkcjonalne (110407)

Działania celowe, świadome, zamierzone - środowisko wychowawcze

Rodzina

- troska o zaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka; dziecko jako najwyższa wartość,

- uznanie i szanowanie praw dziecka,

- Przekazywanie określonych wartości i tradycji kulturowe;

- nie wywiązywanie się rodziców w pełni z obowiązków wobec własnych dzieci,

- zaniedbanie realizacji określonych funkcji lub stworzenie zagrożenia występowania tego stanu,

- dezintegracja w sferze więzi emocjonalnej;

Czynniki zagrażające rodzinie

- zmiana modelu i typu rodziny oraz zmiana ról w małżeństwie (od wielopokoleniowej do nuklearnej, małodzietnej, bezdzietnej; od patriarchalnej do egalitarnej; aktywność zawodowa kobiet; );

- dezorganizacja struktury rodziny na skutek jej rozpadu (śmierć; rozwód; separacja; niepełność; rodziny zagrożone rozpadem: alkoholizm, narkomania, prostytucja; związki alternatywne);

- patologie w rodzinie (alkoholizm, przemoc: fizyczna, psychiczna, symboliczna, seksualna);

- dezintegracja w sferze kontaktów interpersonalnych w rodzinie (poczucie izolacji, pustki emocjonalnej, poczucie osamotnienia i samotności w rodzinie);

- nieletnie macierzyństwo;

czynniki wpływające na wystąpienie przemocy w rodzinie:

W4 - pomoc rodzinie. Kierunki i formy pomocy (250407)

Cel pomocy społecznej - zaspokojenie niezbędnych potrzeb jednostek i rodzin; udzielanie pomocy ze względu na dysfunkcję bądź patologię

Pomoc rodzinie - forma bezpośredniego oddziaływania na rodzinę i pośredniego na dziecko

Trzy kierunki działań:

  1. kompensacja społeczna

- wyrównywanie braków środowiskowych i organicznych;

- w przypadku dziecka może to być rodzina zastępcza lub instytucja

  1. profilaktyka wychowawcza

- działalność związana z neutralizowaniem czynników zagrażających

- dwojaka działalność: zapobieganie lub hamowanie

- działanie może być bezpośrednio skierowanie na dziecko lub działanie zapobiegające występowaniu negatywnych czynników

  1. ratownictwo

- Radlińska - forma pomocy doraźnej która zjawia się w sytuacjach nagłych: klęska życiowa, powódź itd.

- w odniesieniu do dziecka w rodzinie - konieczność wyrwania dziecka ze środowiska rodzinnego - rodzina problemowa

działalność socjalną należy zacząć od kompensacji równolegle podejmując profilaktykę (czasami kompensacja wyprzedza profilaktykę); działania ratownicze - czasowe lub stałe odebranie dziecka rodzinie

formy pomocy rodzinie:

formy pomocy rodzinie realizowane w ramach polityki państwa

model procesu wspomagania

- cechy osoby:

- kompetencje osoby

formy pomocy

  1. rządowe

- instytucje wspomagające rodzinę: żłobki, przedszkola, szkoły; ich zadaniem wspomaganie

- poradnictwo przedmałżeńskie, rodzinne, psychologiczno-pedagogiczne, poradnie zdrowia psychicznego, ośrodki terapii nerwic, świetlice socjoterapeutyczne

- sądownictwo

policja

- instytucje, placówki i organizacje pomocy społecznej: Polski Komitet Pomocy Społecznej, MOPR, Centrum Pomocy Rodzinie, DPS, PCK, CARITAS, Kościoły

  1. pozarządowe

- stowarzyszenia

- fundacje

- ruchy społeczne

- wolontariat

najwięcej rodzin zwraca się o pomoc materialną i socjalną

rodzina z dzieckiem nieuleczalnie chorym:

- negacja - rodzice nie wierzą i opóźniają proces leczenia, szukają innej diagnozy

- przymusowa akceptacja sytuacji

- lęk przed kalectwem, śmiercią

- uzależnienia

- częstym mechanizmem obronnym ucieczka np. w pracę

- matka emocjonalnie pogubiona, ojciec nie wspiera jej dostatecznie;

- cierpienie totalne - fizyczne, psychiczne, emocjonalne, socjalnie; dzieci traktują chorobę w kategoriach kary za grzechy, złe postępowanie;

- poczucie osamotnienia dziecka

- medyczne

- pozamedyczne - pedagog, psycholog, pracownik socjalny, interwent z ośrodka interwencji kryzysowej, osoba duchowna, grupy wsparcia, grupy samopomocowe

- emocjonalne

- psychiczne

- materialne, socjalne

- rehabilitacyjne

W5 - Ochrona praw dziecka. Metodologia pedagogiki rodziny (160507)

Prekursorzy:

Historia

- kompleksowy status prawny i społeczny dziecka;

- pierwszy i najważniejszy dokument międzynarodowy;

- dziecko jako osoba mająca prawa;

- 1990 - wejście w życie (światowa konstytucja praw dziecka);

- polska inicjatorem;

- chroni wszystkich poniżej 18 roku życia;

- jest uniwersalna;

- obejmuje wszystkie aspekty związane z dzieckiem i jego dobrem;

- nowe etyczne zasady i międzynarodowe normy postępowania wobec dziecka;

- prawa cywilne, społeczne, polityczne, kulturowe;

- dzieci winny korzystać z należytej ochrony i mieć możliwość rozwoju;

- 4 zasady: dzieci nie wolno dyskryminować bez względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, pochodzenie narodowościowe, etniczne czy społeczne; dzieci maja prawo do rozwoju (fizycznego, społecznego, duchowego, psychologicznego) we wszystkich aspektach swojego życia; dobro dziecka należy stawiać zawsze na pierwszym miejscu; dzieci powinny mieć zapewnione uczestnictwo w decyzjach dotyczących ich życia;

- prawo do życia i rozwoju; prawo do tożsamości, swobody myśli, sumienia i wyznania, do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dotyczących dziecka, wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi, prawo do wolności od przemocy fizycznej bądź psychicznej, prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia; prawo socjalne: do odpowiedniego standardu życia, ochrony zdrowia, do zabezpieczenia socjalnego, wypoczynku i czasu wolnego; prawa kulturalne: do nauki, korzystania z dóbr kultury, informacji; szczególne prawa do ochrony: prawo do adopcji;

Nieprzestrzeganie praw:

Tendencje wobec praw dziecka:

Ochrona:

metodologia

Badania jakościowe - Metody:

8

www.nonameuwb.eu