1.Pojecie państwa: Państwo - jest wspólnotą polityczną naczelna terytorialna służebną i suwerenną. Państwo - jest suwerenna terytorialna o obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Państwo - jest polityczna organizacja społeczeństwa danego kraju.
2. Geneza państwa
1) Koncepcja teistyczna Tomasz z Akwinu (1225-1274), Paweł z Tarsu, Aureliusz Augustyn: Ustrój polityczny − struktura organizacyjna, kompetencje i określone prawem wzajemne zależności organów państwa. W innym ujęciu określenie dla dowolnej formy sprawowania władzy publicznej; zespół zasad dotyczących władzy publicznej w państwie, a także metod jej wykonywania. System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi. 5. Konstytucyjne podstawy ustroju politycznego RP Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997, zatwierdzonej w referendum z 25 V 1997 i obowiązującej od 17 X 1997. Konstytucja deklaruje w swym Wstępie nawiązanie do najlepszych tradycji Rzeczypospolitej przed zaborami i II RP, przypomina czasy łamania w Polsce podstawowych wolności i praw człowieka, akcentuje dążenie do zagwarantowania praw obywatelskich (zwł. przyrodzonej godności człowieka), rzetelności i sprawności działania instytucji publicznych, poszanowania wolności, sprawiedliwości, dialogu społecznego i poszanowania konstytucji jako podstawowego prawa dla III RP. 6. Katalog zasad ustroju w Konstytucji RP
a) ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU - oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w naszym kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 konstytucji ta prosta myśl znajduje się już w starożytności u rzymskiego prawnika Polidiusza, a najpełniej rozwinięta została w wieku XVI w pracy Bolina oraz Roseau. b) Zasada niepodległości i suwerenności państwa
• Z uwagi na doświadczenia historyczne została silnie podkreślona w kilku postanowieniach konstytucji. c) Zasada demokratycznego państwa prawnego
• RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej
• elementem demokratycznego państwa prawnego jest oparcie systemu źródeł prawa na zasadzie hierarchicznej budowy d). Zasada podziału władz
zasada równoważenia się władz) (art. 10) - ustrój polityczny RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Podział ten umożliwia wzajemną kontrolę wszystkich rodzajów władzy oraz zapobiega nadużyciom i ograniczeniom praw obywatelskich. e) Zasada społeczeństwa obywatelskiego
f) Zasada społecznej gospodarki wolnorynkowej Zasada społecznej gospodarki wolnorynkowej -państwo nie ingeruje w żaden sposób w działalność rynków - istotą systemu gospodarki wolnorynkowej jest maksymalne wyeliminowanie państwa z gospodarki, przy założeniu, że zakłóca ono warunki konkurencji, utrudnia działanie mechanizmów rynkowych, więc w konsekwencji szkodzi gospodarce. -gospodarka wolnorynkowa pozwala każdemu dokonywać wyboru zakresu produkowanych wyrobów lub świadczonych usług.
h) Zasada pluralizmu mediów - Obowiązywanie w państwie demokratycznym tej zasady jest gwarantem wolności prasy. Pozwala także na wolność pozyskiwania informacji oraz jej rozpowszechniania. Pluralizm mediów nie dopuszcza cenzury oraz koncesjonowania prasy. O tej zasadzie mówi art. 14 Konstytucji: Rzeczypospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.
i) Zasada przyrodzonej godności człowieka
• przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest źródłem wolności i praw człowieka
j) Zasada samorządności Istnienie samorządu jest podstawą dobrego funkcjonowania państwa demokratycznego. Samorząd i jego organy zapewniają obywatelom udział w rządach oraz realny wpływ na nie. Organy władzy samorządowej uczestniczą w sprawowaniu władzy. Jest także samorządność gwarantem decentralizacji w państwie. Art. 15 Konstytucji mówi: Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej, a art. 16: Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
7. System organów państwowych RP Organem państwowym jest odpowiednio zorganizowana instytucja, utworzona na podstawie przepisów prawa i powołana do wykonywania określonych zadań w imieniu państwa, będąca częścią aparatu państwowego. Z podmiotowego punktu widzenia organ państwowy może być jednoosobowy lub kolegialny. 8. Rola partii w systemie politycznym System partyjny (ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych - formalnych i nieformalnych - uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa} stanowiąc podsystem w systemie politycznym wypełnia następujące funkcje: -jest płaszczyzną konfrontacji partii politycznych w ich przedsięwzięciach zmierzających do realizacji założonych celów politycznych, a w szczególności walki o zdobycie lub utrzymanie władzy; -jest forum kształtowania opinii publicznej i rozwijania kultury politycznej; -stanowi mechanizm wyłaniania i zmiany ekip rządzących oraz potwierdzenia legitymizacji władzy państwowej. System partyjny jest wewnętrznie zróżnicowany. I tak dla opisywania systemów partyjnych na kontynencie europejskim od czasów Rewolucji Francuskiej (1789-1799) stosuje się schemat lewica - prawica. Poniższa tabela nr 2 ukazuje samo przyporządkowanie na skali prawica - lewica w krajach europejskich (%).Współcześnie prawicę, na przykład partie konserwatywne, utożsamia się z obroną indywidualizmu i wolnej konkurencji oraz przeciwstawianiem się rozbudowanej roli państwa. Lewicę, na przykład partie socjalistyczne czy komunistyczne, kojarzy się z tendencjami do zmian społecznych, często w kierunku zwiększenia roli państwa, opieki społecznej i pełnego zatrudnienia. Ten partyjny dualizm jest ciągle akceptowany przez wyborców. Obok polaryzacji pojawił się odmienny trend prowadzący do wyodrębnienia centrum, obecnego zwłaszcza w silnie sfragmentaryzowanych systemach partyjnych, na przykład we Włoszech. Nowe ruchy i partie polityczne, na przykład ekologiści, nie mieszczą się w schemacie lewica - prawica.
9. Struktura władzy ustawodawczej Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza) - jeden z elementów teorii trójpodziału władzy Monteskiusza, a także Johna Locke'a polegający przede wszystkim na ustanawianiu obowiązującego prawa. We współczesnych państwach demokratycznych tworzenie prawa jest podstawowym zadaniem parlamentu, ale to nie jedyny organ władzy do tego upoważniony. Parlament jest jedynym organem upoważnionym do tworzenia najwyższych aktów prawnych - ustaw, na podstawie których ustala się inne akty prawne. W ten sposób parlament wpływa na zasady działania państwa i na życie obywateli. 10. Organy ustawodawcze Organy ustawodawcze są powszechnie określane nazwą parlament, która wskazuje na miejsce, gdzie odbywają się debaty.
Parlamenty współczesnych państw noszą różne nazwy własne, na przykład: Sejm, Zgromadzenie Narodowe, Kongres. Parlamenty państw demokratycznych wyróżnia przedstawicielski charakter i demokratyczna legitymacja, czyli wybór reprezentantów przez suwerena w głosowaniu powszechnym, dający podstawy do realizacji woli narodu i powierzenia parlamentowi władzy prawodawczej. Organy ustawodawcze powołane są, więc przede wszystkim do stanowienia prawa, która to działalność przeważa w ich funkcjonowaniu. Parlament jest kolegialnym ciałem reprezentującym interesy suwerena, m. in. premiera, wyłonionym w rywalizacyjnych wyborach i wyposażonym w szereg funkcji, z których najważniejsza jest władza stanowienia prawa. Pozycja parlamentu zmieniała się na przestrzeni dziejów.
|
12. Organy wykonawcze
Władza wykonawcza spoczywa w rękach prezydenta oraz Rady Ministrów.
Politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa prowadzi rząd - Rada Ministrów, której pracami kieruje prezes Rady Ministrów (Premier). Skład Rady Ministrów proponuje premier przy współdziałaniu prezydenta i sejmu.
Urząd prezydenta - głowy państwa został przywrócony w 1989 r. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem RP w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży bezpieczeństwa i suwerenności państwa. Ma inicjatywę ustawodawczą oraz wydaje rozporządzenia i zarządzenia (niektóre wymagają kontrasygnaty premiera), może skrócić kadencję sejmu, odmówić podpisania ustawy (veto). Jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. W czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad wojskiem za pośrednictwem ministra obrony narodowej, na czas wojny mianuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych (na wniosek premiera). Jako reprezentant państwa na zewnątrz ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Polski w innych krajach i organizacjach międzynarodowych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Prezydent RP wybierany jest raz na pięć lat w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Może sprawować władzę maksymalnie przez dwie kadencje. Jest odpowiedzialny tylko przed Trybunałem Stanu.
Pozycja ustrojowa prezydenta w systemie podziału władzy według obowiązującej Konstytucji wygląda następująco:
Pozycja ustrojowa Prezydenta RP Omawiając zasadę podziału władzy wskazano, że jednym z podmiotów władzy wykonawczej jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (art. 10 ust. 2). Podstawę rozważań odnośnie pozycji Prezydenta w polskim systemie prawnym stanowi art. 126 ust. 1 i 2 Konstytucji. W myśl powołanych przepisów Prezydent jest: *najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej *gwarantem ciągłości władzy państwowej *Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji *stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
Odpowiedzialność Prezydenta W art. 145 ustawy zasadniczej wskazano zarówno sfery potencjalnej odpowiedzialności, jej zasady, jak również podmioty właściwe do wdrażania i przeprowadzania stosownych procedur. Prezydent może odpowiadać wyłącznie przed Trybunałem Stanu i to zarówno za zawinione naruszenie Konstytucji lub ustawy, jak i za przestępstwo, nawet nie mające związku ze sprawowaną funkcją.
14. Tryb wyboru prezydenta i warunki wygaśnięcia mandatu "1. Prezydent jest wybierany przez Naród, w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. [...J 4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie. 5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni. 6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów".
WARUNKI WYGAŚNIĘCIA MANDATU POSELSKIEGO:
15. Zasady odpowiedzialności Prezydenta
Zgodnie z polską konstytucją prezydent ponosi za swoje działania odpowiedzialność konstytucyjną. Za podejmowane przez siebie decyzje może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji lub ustaw. Przed Trybunałem Stanu może prezydenta postawić Zgromadzenie Narodowe uchwałą 2/3 głosów ustawowej liczby członków. Prezydent ponosi także odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa.
16. Kompetencje Prezydenta
Kompetencje prezydenckie można rozpatrywać w różnych sferach. Oto najważniejsze z nich:
17. Rola ustrojowa Rady Ministrów
Rada Ministrów:
18. Kompetencje Rady Ministrów -zapewnienie wykonania ustaw -wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy -wydawanie rozporządzeń w celu wykonania danej ustawy -kierownictwo i kontrola nad organami administracji rządowej -stworzenie projektu budżetu państwa -kierownictwo nad wykonaniem budżetu -zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa -zapewnienie porządku publicznego -utrzymywanie stosunków zagranicznych oraz kontaktów z rządami innych państw oraz z -organizacjami międzynarodowymi -ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju
19. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów- Kompetencje organizacyjne: -reprezentuje Radę Ministrów -kieruje jej pracami -zwołuje posiedzenia -ustala porządek obrad -przewodniczy posiedzeniom Kompetencje merytoryczne -kieruje merytoryczną działalnością Rady Ministrów -ponosi odpowiedzialność polityczną -decyduje o składzie Rady Ministrów -koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady -zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów -wydaje rozporządzenia -sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym Uprawnienia jako naczelnego organu administracji rządowej -posiada kompetencje generalne - do jego zadań należy wszystko to co nie jest zastrzeżone dla innych organów (tzw. domniemanie kompetencji) -wydaje rozporządzenia i zarządzenia -jest podstawowym łącznikiem administracji rządowej -jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej -dokonuje obsady personalnej szeregu organów administracji rządowej -nadzoruje organy centralne i terytorialne administracji rządowej -nadzoruje samorząd w granicach określonych w konstytucji i ustawach Obsługę urzędu Prezesa Rady Ministrów zapewnia Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Prezesowi Rady Ministrów podlega Rządowe Centrum Legislacji oraz wiele innych jednostek organizacyjnych.
20. Skład Rady Ministrów Zgodnie z art. 147 konstytucji Rada Ministrów składa się z prezesa Rady Ministrów i ministrów. W skład Rady Ministrów mogą być powołani wiceprezesi Rady Ministrów. Zarówno prezes, jak i wiceprezes Rady Ministrów mogą jednocześnie pełnić funkcję ministra. W skład Rady Ministrów wchodzą także przewodniczący komitetów, jeżeli tak stanowią odrębne ustawy. Prezes Rady Ministrów DONALD TUSK Wiceprezes Rady Ministrów: WALDEMAR PAWLAK Ministrowie:
21. Sądy
Sąd - we współczesnych demokratycznych systemach prawnych to niezawisły organ państwowy powołany do stosowania prawa w zakresie rozstrzygania sporów między podmiotami pozostającymi w sporze, a także decydowania o przysługujących uprawnieniach oraz dokonywania innych czynności określonych w ustawach lub umowach międzynarodowych. Wyposażony jest w atrybut niezawisłości i funkcjonuje w szczególnej, procesowej formie.
Sąd Najwyższy, naczelny organ sądowy w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z Konstytucją RP i ustawą o SN z 20 IX 1984 sprawuje on nadzór nad działalnością sądów powszechnych wojskowych i administracyjnych w zakresie orzekania (tzw. nadzór judykacyjny).
Sądy powszechne, organy wymiaru sprawiedliwości, które obejmują sądy rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne. W większości rozstrzygają sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego lub prawa pracy.
Sądy administracyjne, wyodrębniony system sądów powołanych do orzekania o zgodności z prawem decyzji podejmowanych przez organy administracji (administracja publiczna), a także rozstrzygania spraw między osobami prawnymi oraz obywatelami a organami administracyjnymi.
Sądy wojskowe, organy wymiaru sprawiedliwości działające w systemie sądownictwa szczególnego. Orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy o przestępstwa popełnione przez: żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach wojskowych oraz jeńców wojennych.
22. Trybunały: a) Trybunał Konstytucyjny Trybunał Konstytucyjny, to organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").
b) Trybunał Stanu Trybunał Stanu, w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.
|