Postępowanie karne

Schemat procesu publiczno skargowego

I. II. III. IV. V. VI.








VII. VIII.

wyrok I-inst. wyrok II-inst.
I. przestępstwo jako przyczyna, a nie element procesu
II. informacja o przestępstwie
III. wszczęcie procesu ( gdy uzasadnione popełnienie ) apelacja kasacja
IV. postawienie zarzutów
V. zamknięcie postępowania dowodowego postępowanie przygotowawcze
VI. wniesienie AO
VII. rozprawa

Proces ma 2 etapy:
przygotowawczy
- 2 fazy:
a: in rem
b: in persona
sądowy

2 tryby ścigania

PUBLICZNO SKARGOWY PRYWATNO SKARGOWY


uprawnionym oskarżycielem jest AO wnosi i sam popiera oskarżyciel prywatny
oskarżyciel publiczny z oskarżenia prywatnego !
wnosi AO i go popiera, zazwyczaj tylko co do:
prokurator a: 212kk- pomówienie
b: 216kk- zniewaga
c: 217kk- naruszenie nietykalności
d: 157kk- uszkodzenie ciała i rozstrój do 7 dni
pokrzywdzony oskarżyciel prywatny


z urzędu ( większość ) na wniosek

( przestępstwo wnioskowe )

a: pokrzywdzonego:
publiczno skargowe na wniosek w sprawach o przestępstwo ścigane na
= pokrzywdzony musi wyrazić zgodę wniosek, z chwilą jego złożenia, postępowanie
na prowadzenie postępowania toczy się z urzędu

aby je wszcząć, konieczny jest wniosek !
gdy pokrzywdzony małoletni- przedstawiciel

ustawowy!
gdy pokrzywdzony zmarł- osoba najbliższa !

b: zezwolenie organu:
Sejmu, Senatu, NIK, TS

Cele postępowania karnego

sprawca ma być wykryty i uwzględnione zostały prawnie chronione
pociągnięty do odpowiedzialności interesy pokrzywdzonego
, a niewinny odpowiedzialności nie spełnione
poniósł zadania kpk

zwalczanie przestępstw umacnianie poszanowania prawa
zapobieganie przestępstw

Zasady procesowe

I. Zasada czynnika społecznego w procesie karnym
3 aspekty:

1. Ławnik

a: obecnie w SR brak
b: w SO są ławnicy !
o zbrodnie- 1S + 2Ł
zagrożenie karą dożywocia- 2 S + 3 Ł
2. Obowiązek współdziałania z organami ścigania
a: każdy posiadając wiedzę o przestępstwie ściganym z urzędu ma społeczny obowiązek powiadomić prokuratora i policję
b: obowiązek współdziałania w postępowaniu karnym z organami ścigania:
osób fizycznych, prawnych, jednostek nie posiadających osobowości prawnej
organów państwowych i społecznych
spółek
3. Współdziałanie w charakterze dowodowym

a: świadek, biegły, tłumacz, specjalista
b: instytucja ochrony świadka= anonimizacja świadka
świadek anonimowy
świadek incognito
c: zastrzeżenie danych świadka dla sądu i usunięcie z akt

II. Zasada obiektywizmu

( zasada audiatur et altera pars- wysłuchanie strony przeciwnej ! )
1. Sąd ma obowiązek badać i uwzględniać fakty na korzyść i na niekorzyść sprawy
2. Prokurator niezależny
a: gwarancje:
nieusuwalność
immunitet prokuratorski
ustawowe prawo do własnego zdania
nieprzenoszalność na inne stanowiska służbowe
3. Sąd niezawisły

a: gwarancje ustrojowe i procesowe
4. gwarancje zasady obiektywizmu:
a: gwarancje u podstaw zawodu sędziego
b: wykluczenie in iure: , gdy :
IUDEX INHABILIS: ( niezdatny )
sędziego sprawa bezpośrednio dotyczy
sędzia jest małżonkiem oskarżonego, pokrzywdzonego, obrońcy, przedstawiciela ustawowego, pełnomocnika
zachodzi pokrewieństwo lub powinowactwo z oskarżonym, pokrzywdzonym, obrońcą itp.
- pokrewieństwo= więzy krwi
- powinowactwo= relacja z małżeństwa
sędzia był świadkiem czynu
był prokuratorem podczas I instancji
orzekał wcześniej w tej sprawie
czynność jest wadliwa !
nie jest istotny termin złożenia wniosku
wyłącza się:
- sam sędzia składa na piśmie oświadczenie do akt
- sąd z urzędu
- na wniosek
IUDEX SUSPECTUS ( podejrzany o stronniczość )

wniosek o wyłączenie należy złożyć do rozpoczęcia przewodu sądowego
wyłącza się:
- na wniosek strony
- z urzędu
- na żądanie sędziego
może złożyć na piśmie oświadczenie do akt

III. Zasada prawa do obrony

Aspekt

Formalny Materialny
( prawo do korzystania z pomocy obrońcy ) ( konglomerat uprawnień do obrony )

prawo do biernej obrony
oskarżony wyjaśnia prawo wprowadzenia dowodów prawo zaskarżania
świadek zeznaje w procesie decyzji zaskarżalnych

nie musi wyjaśniać, a
jeśli wyjaśnia, może kłamać
nemo Se ibsum accusare prawo zadawania pytań/ dostęp do akt

( nikt nie musi siebie oskarżać)

1. aspekt formalny:
a: obrońca z wyboru= można zawsze ustanowić !
b: obrońca z urzędu= w pewnych przypadkach
c: obrońca obligatoryjny= wątpliwości co do stanu umysłowego:
nieletni
głuchy
niemy
niewidomy

d: oskarżony zawsze sam musi się przyznać do winy!


IV. Zasada kontradyktoryjności ( przeciwność- proces śledczy )

1. proces karny to spór równoprawnych stron o racje
a: muszą być strony- oskarżony i oskarżyciel
b: strony muszą być równoprawne- zasada równości broni
c: minimum dyspozytywności stron:
strony mogą minimalnie planować proces

2. zasada śledcza:
a: brak stron
b: brak równości broni
c: sprawniejszy tryb
d: sędzia, oskarżyciel i obrońca w jednej osobie!

3. W postępowaniu:
a: przygotowawczym: zasada śledcza z elementami kontradyktoryjności
b: sądowym: zasada kontradyktoryjności z elementami śledczej

V. Zasada skargowości ( przeciwność- oficjalność= działanie z urzędu )

1. wszczęcie postępowania sądowego następuje na wniosek oskarżyciela

2. Skarga= akt, czynność, której celem jest żądanie przeprowadzenia postępowania i sprawdzenia winy .
a: skarga:
inicjuje postępowanie sądowe! ( funkcja inicjująca )
określa ramy postępowania ( funkcja limitująca )
informuje oskarżonego o treści AO ( funkcja informacyjna )
3. Zasada:
a: skargowości- postępowanie sądowe, apelacyjne, kasacyjne, wznowieniowe
b: działania z urzędu- postępowanie przygotowawcze

VI. Zasada legalizmu ( przeciwność- oportunizm )

Zasada legalizmu	Zasada oportunizmu
= organ ścigania ma obowiązek ścigania przestępstw, wszcząć postępowanie przygotowawcze, wnieść AO i bronić go!	= kwestię ścigania oceniamy z punktu widzenia celowości wymiaru sprawiedliwości
Konsekwencją: dużo drobnych spraw	1. Świadek koronny 2. Umorzenie absorbcyjne a: wymogi: zagrożenie za występek do 5 lat prawomocnie skazano za inne przestępstwo orzeknięcie kary jest niecelowe ze względu na porównanie wysokości obu kar nie sprzeciwia się interes pokrzywdzonego b: SĄD MOŻE UMORZYĆ TO POSTĘPOWANIE !!! np. skazano na 25 lat za zabójstwo i teraz skazano na 2 lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata za kradzież skazuje się na 25 lat tylko!

VII. Zasada Jawności

1. Publiczna rozprawa= funkcja dydaktyczna- społeczeństwo wie, że wymiar działa
a: rozróżnia się jawność:
zewnętrzną ( publiczność)
wewnętrzną ( wobec stron procesu)- aspekt kontradyktoryjności
- strona postępowania :
+ ma wgląd w akta
+ może zapoznać się z przebiegiem czynności
+ może zaskarżyć czynności niezgodne z prawem

VIII. Zasada uczciwego procesu

1. Postepowanie ma być tak prowadzone, by oskarżony był przekonany, że proces jest uczciwy.
2. organ ma osiągnąć sprawiedliwość proceduralną
a: ustalenie kary wedle sprawiedliwych procedur i wyroku też
3. niewykorzystanie braku świadomości stron
4. prawo do wysłuchania obu stron

IX. Zasada szybkości

1. rozstrzygnięcie winno zapaść w rozsądnym terminie
2. długotrwałość procesu musi wynikać z skomplikowania sprawy

X. Zasada bezpośredniości

2 dyrektywy:

1. Organ ma obowiązek zetknięcia się osobiście z dowodem
2. W procesie organ musi korzystać z dowodów pierwotnych

dowody:
- pierwotne: te które zetknęły się bezpośrednio z relacjonowanym zdarzeniem
( świadek naoczny, świadek słyszący strzały )
- pochodne : korzysta się z nich, gdy:

+ brak dowodów pierwotnych
+ celem skontrolowania dowodu pierwotnego
( świadek ze słyszenia )

XI. Zasada domniemania niewinności

rozdział ciężaru dowodu:
- oskarżyciel udowadnia dowody!
- udowadnia się popełnienie przestępstwa
płaszczyzna procesowa:
1. oskarżony jest traktowany jako niewinny do wydania wyroku
płaszczyzna poza procesowa:
1. domniemanie in dubio pro reo

a: gdy nie udowodniono winy niewinny

b: działanie domniemania:
płaszczyzna faktyczna:
- okoliczności nie dające się usunąć należy tłumaczyć na korzyść oskarżonego

XII. Zasada swobodnej oceny sędziego

1. Sędzia rozpoznaje sprawę dzięki instrumentom:

a: doświadczeniu życiowemu
b: wiedzy naukowej
c: rozumowaniu logicznemu

2. Etapy oceny swobodnej:
a: ocena aprioryczna - przed
sąd dokonuje oceny zanim dopuści dowód pod kątem dopuszczalności i przydatności dowodu
b: ocena aposterioryczna - po
sąd dokonuje oceny pod kątem przeprowadzonego dowodu- całokształt


Uczestnicy postępowania

I. Organy procesowe:

1. Sąd

wydaje orzeczenia na etapie sądowym
względy merytoryczne- kwestie merytoryczne i incydentalne

a: skład:

zasadniczy: ( rozprawa )
- 1 s
- 1 s+ 2ł - zbrodnia- SO
- 1s + 3 ł- zbrodnia zagrożona dożywociem-SO
- sprawa zawiła w I instancji- 3 s.
- rozprawa apelacyjna i kasacyjna ( 3s.) od wyroków dożywotnich ( 5s.)
- posiedzenie:
+ SR, SO- 1s- I instancja, 3s.- odwoławczy
+ SA, SN- 3s.
- Przewodniczący składu- funkcja organizacyjno- techniczna
- postanowienia może wydać skład 3-osobowy( szczególna waga)

b: właściwość sądu:

rzeczowa:
- przyporządkowanie sprawy do poszczególnego szczebla sądownictwa
- I- instancja- SR i SO
- SR: jest zasadą orzekanie w I instancji, orzeka w sprawie wszystkich występków poza wymienionymi w art. 25 KPK
- SO: zbrodnie wszystkie oraz występki wymienione w art. 25 KPK
- SA: środki odwoławcze od orzeczeń I instancji w SA
miejscowa:
- podział RP na okręgi sądowe
- właściwym sądem jest sąd:
+ miejsca popełnienia
+ miejsca ujawnienia przestępstwa
+ miejsca ujęcia sprawcy przy zbiegu- sąd miejsca wszczęcia p. przygotowaw.
+ miejsce zamieszkania
funkcjonalna
- do niecałościowego rozstrzygnięcia sprawy- incydentalnie
- SN : kasacja
: zagadnienia prawne SA i SO jako II instancji
- SA: rozpoznaje apelacje od wyroków SO
: rozpoznaje zażalenia na postanowienia SO
: wydłuża TA ponad czas maksymalny
- SO: rozpoznaje apelację od wyroków SR
: rozpoznaje zażalenia od postanowień SR
: wydaje list żelazny
I-instancja: właściwość rzeczowa i miejscowa
II instancja: dewolutywność-właściwość funkcjonalna
kasacja: właściwość funkcjonalna
c: łączność spraw:
podmiotowa:
- 1 AO- kilka przestępstw jednego sprawcy
- właściwość rzeczowa: sąd wyższego rzędu - jeśli sprawy należą do właściwości różnych instancji sądów( SR i SO SO )
- właściwość miejscowa- sąd okręgu pierwszeństwa wszczętego postępowania- jeśli sprawy należą do właściwości tej samej instancji ( SR i SR SR wszczęcia p.p. )
przedmiotowa:
- 1AO- kilka sprawców jednego przestępstwa
- podżegacze, pomocnicy, współsprawcy

d: przestrzeganie właściwości:

właściwość sąd bada z urzędu!

jeśli:
- niewłaściwość niegroźna może przekazać, gdy jest konieczne odroczenie
- niewłaściwość groźna w każdym czasie na każdym etapie

e: Właściwość ruchoma - delegacyjna

sprawa właściwa dla SR do SO - ze względu na zawiłość lub szczególną wagę


SA postanowieniem przenosi sprawę

sąd wyższego rzędu przenosi


SR właściwy SR miejsca zamieszkania większości wezwanych





SN dla dobra wymiaru sprawiedliwości

SR właściwy SR inny

f: decyzje wiążące sąd:
deklaratoryjne nie wiążą
konstytutywne wiążą gdyż kształtują prawa ( rozwód, przysposobienie )

decyzje karne wiążące sąd karny
- recydywa
- wyrok łączny
- wyrok zapadły łączy sąd w podobnej sprawie

2. Prokurator

a: niezależny od czynników zewnętrznych
b: jest oskarżycielem publicznym
c: prowadzi postępowanie przygotowawcze

d: hierarchiczne podporządkowanie:
PPR- podporządkowany Prokuratorowi PR
- podlega wszystkim PPO i PPA
prokurator bezpośrednio przełożony
e: jednolitość prokuratury
prokurator występuje w imieniu prokuratorów RP
substytucja:
- może prokurator przełożony zlecić wykonanie czynności prokuratorowi podrzędnemu
- do SN może iść PPR
- do SA może iść PPO
f: jest obowiązany brać udział w rozprawie o przestępstwo w trybie publicznym
g: prokurator przystępując do postępowania, wypiera innego oskarżyciela
h: jeśli uzna , że wymaga tego interes społeczny, przyłączy się do oskarżenia prywatnego

g: nieprokuratorskie organy ścigania: CBA, ABW, SG, Policja, US, UC,

II. Strony: ( uczestnik , który otrzymał przez ustawę katalog uprawnień do wpływania na bieg postępowania )
czynna- oskarża
bierna- broni się
strona musi mieć INTERES!

P.P AO P.S

1. podejrzany 1. oskarżony
2. pokrzywdzony 2. publiczno skargowe- oskarżyciel publiczny

pokrzywdzony= o posiłkowym uboczny
nie chce brać chce brać udział dalej 3. prywatno skargowe
udziału jest
świadkiem oskarżyciel o. posiłkowy uboczny
prywatny

1. strony czynne procesu:
PROKURATOR:
obowiązek wnoszenia AO w trybie publicznym
w razie śmierci pokrzywdzonego prawa wykonuje najbliższy gdy brak, z urzędu prokurator

w postępowaniu przygotowawczym:

- prowadzi śledztwo
- dochodzenie policja, a prokurator gdy tak postanowi
OSKARŻYCIEL PRYWATNY:/
prawo oskarżenia przysługuje:
- pokrzywdzonemu
- osobie najbliższej= ma 3 miesiące od śmierci na wejście w prawa( zawiesza się postępowanie na ten czas )
- brak najbliższej osoby- prokurator z urzędu
- prokurator- gdy interes społeczny- pokrzywdzony staje się o. posiłkowym ubocznym

tryb oskarżenia prywatnego 1 miesiąc na jeśli oskarżyciel
P.P wytyczne spełnione wniesienie AO subsydiarny odstępuje
subsydiarnego

decyzja decyzja sąd powiadamia prokuratora
o umorzeniu post. o umorzeniu post. II o możliwości przystąpienia
znikoma społeczna szkodliwość w ciągu 14 dni nie przystąpi
niski interes społeczny SĄD UMARZA !!!

zażalenie pokrzywdzonego sąd uwzględniając uchyla umorzenie
i ustala wytyczna dla prokuratora
OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY SUBSYDIARNY
będzie występował obok prokuratora

może być pokrzywdzony
musi przed rozprawą złożyć wniosek o chęci przystąpienia w dowolnej formie !
odmowa, gdy:
- po terminie- po rozpoczęciu przewodu
- wnosi osoba nieuprawniona
POKRZYWDZONY:
osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości, instytucja państwowa, społeczna, samorządowa, której dobro naruszono i zagrożono
PIP ma prawa pokrzywdzonego
Ubezpieczyciel jest pokrzywdzonym
DO zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej należy wytoczyć wniosek o zasądzenie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego
POWÓD CYWILNY
postanowienie o roszczenie majątkowe
P.P AO + PA dopuszczeniu musi pozostawać w

związku z przestępstwem
jeśli powództwo
złożono w p.p.

postanowienie o WYROK

o podwójnym skutku

prokurator dołącza je do

akt i może wnosić o odpowiedzialność odpowiedzialność
zabezpieczenie roszczenia karna odszkodowawcza

powództwo wnosi

się do rozpoczęcia przewodu

powód
osoba najbliższa
prokurator odmowie o pozostawieniu bez rozpoznania
jeżeli :
zapadło już prawomocne orzeczenie
wniosek osoby nieuprawnionej
powództwo niedopuszczalne
współuczestnictwo konieczne po
stronie pozwanych

2. strony bierne :
OSKARŻONY :
a: etap przygotowawczy:
wydanie pisemnego postanowienia o przedstawieniu zarzutów- procedura zasadnicza
przesłuchanie ustne w charakterze podejrzanego- procedura wyjątkowa

osoba podejrzany	podejrzany	oskarżony
faza in rem	faza in persona
osoba faktycznie podejrzana co do której poczyniono czynności w postępowaniu przygotowawczym	osoba co do której: - wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów - przedstawiono zarzuty i przesłuchano	osoba przeciw której: - wniesiono AO - wniesiono o warunkowe umorzenie postępowania

b: prawa oskarżonego:
prawo składania wniosków dowodowych
prawo udziału w czynnościach

prawo do zaskarżenia

prawo strony
prawo do obrony
c: obowiązki porządkowe:
obowiązek stawiennictwa na wezwanie
obowiązek poinformowania sądu o zmianie adresu powyżej 7 dni
obowiązek poddania się oględzinom zewnętrznym, badaniom psychologicznym i psychiatrycznym
obowiązek zezwolenia na odebranie odcisków palców, fotografowanie i okazanie
d: oskarżony TA:
może porozumieć się z obrońcą pod nieobecność innych i korespondować
prokurator może zastrzec kontrolę korespondencji- w ciągu 14 dni od TA
w postępowaniu przygotowawczym, prokurator zezwalając na porozumienie, może być przy tym obecny

Reprezentanci strony

Przedstawiciel ustawowy Obrońca

pokrzywdzonego małoletniego ( do 18 lat) reprezentant oskarżonego tylko !!!
pokrzywdzonego ubezwłasnowolnionego adwokat lub aplikant adwokacki
osoby nieporadnej
oskarżonego nieletniego( do 17 lat)
oskarżonego ubezwłasnowolnionego




z urzędu z wyboru

= brak pełnomocnictwa = na podstawie pełnomocnictwa
= podstawą działania jest:
zarządzenie Prezesa sądu obligatoryjna
= prawo ubogich : = konieczność posiadania obrońcy, gdy:
jeśli nie ma obrony z wyboru oskarżony nieletni, głuchy, niemy, niewidomy,
jeśli w sposób należyty wykaże niepoczytalny
że bez uszczerbku dla niezbędnego oskarżony o zbrodnie lub zagrożony czyn karą
utrzymania siebie i rodziny nie stać pozbawienia wolności w SO jako I instancji
go na obrońcę

jeśli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru
SĄD wyznacza

Orzeczenia

Decyzje procesowe

Orzeczenia Zarządzenia
postanowienia: kiedy nie wymaga się postanowienia
- gdy nie wydaje się wyroku
wyroki:
- kiedy wymaga tego ustawa

Postanowienie	Zarządzenie
kwestie merytoryczne	kwestie techniczne i organizacyjne
etap przygotowawczy- policja, prokurator, sąd etap sądowy- sąd	Prokurator, Policja, Prezes Sądu, Przewodniczący składu sądowego

1. Ogłoszenie:
a: wyroku- ustnie na rozprawie
doręcza się z urzędu wyrok poza rozprawą!!! ( nakazowy na posiedzeniu !)
nie doręcza się wyroku na rozprawie !!!
b: postanowienia i zarządzenia- poza rozprawą- doręcza się prokuratorowi i stronie

2. Uzasadnienie:
a: wyroku:
I instancji:
- zasadą, że na wniosek strony w ciągu 7 dni od ogłoszenia ( od warunkowo umarzającego - pokrzywdzony też może )
- wyjątkowo- uzasadnia się z urzędu - gdy zgłoszono zdanie odrębne w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku
II instancji:
- zasadą, że uzasadnia się z urzędu
- wyjątek, że na wniosek - gdy odwołanie bezzasadne

b: postanowienia:
zasadą, że uzasadnia się razem z postanowieniem

wyjątek, że w sprawie zawiłej, odracza się uzasadnienie na 7 dni
c: zarządzenia:
tylko zaskarżalne !

Udział stron w czynnościach

1. posiedzenie- strona ma prawo udziału
a: ustawa- udział obowiązkowy= wezwanie
b: ustawa- udział uprawniony= zawiadomienie
c: ustawa milczy- udział dopuszczony jeśli się stawi= nie robimy nic
d: ustawa- udział niedopuszczalny= nic nie robimy

Terminy

zawite	prekluzyjne	instrukcyjne
stanowczy ( czynność po jego upływie jest bezskuteczna )	stanowczy ( czynność po jego upływie jest bezskuteczna )	niestanowczy ( czynność po jego upływie jest skuteczna )
zdefiniowany	niezdefiniowany	niezdefiniowany
dotyczy środków zaskarżenia	np. do otwarcia przewodu
Przywrócenie terminu zawitego: 1. przyczyna niedotrzymania niezależna od strony 2. wniosek o przywrócenie w ciągu 7 dni od ustania przeszkody 3. dopełnienie czynności Sąd wydaje postanowienie na które służy zażalenie

Forma czynności procesowej

1. czynność musi być pisemna
2. uzupełnienie braków formalnych w terminie 7 dni terminu prekluzyjnego !
3. treść czynności nie wedle nazwy, a zawartości treści

Podpisy i narada

1. przy naradzie i głosowaniu- skład plus protokolant
2. rozstrzyga się zwykłą większością głosów
gdy brak większości zwykłej sztuczna większość
3. oddawanie głosów:
a: ławnicy od najmłodszego
b: sędziowie
4. podpisywanie :
a: orzeczeń:
wszyscy= sędzia i ławnicy !
zdanie odrębne= podpisuje się i zaznacza zdanie odrębne
b: uzasadnień:
1s+ 2ł podpisuje sędzia tylko!
jeśli zdanie odrębne ławnik- on też!
2s+ 3ł podpisują 2 sędziowie tylko !
jeśli zdanie odrębne ławnik-on też !
5. brak podpisu jest bezwzględną przyczyną odwoławczą!!
6. UWAGA!!!- jest możliwa obecność dodatkowego sędziego lub ławnika
a: celem : technicznego zastępstwa w wypadku choroby jednego z członków składu!
b: np. skład przy zbrodni: 1ł'(1ł+ 1s+ 1ł )1s' ł' i s' wchodzą w zastępstwo !

---