Egzamin z hydrologii
1)Który z greckich filozofów, żyjący w VII - VI wieku p.n.e. uważał że „wszystko z owdy pochodzi i do niej powraca”
Tales z Miletu
2) Kto sformułował tzw. „kondensacyjną teorię obiegu wody”
-Arystoteles
3) Nauki o wodzie można podzielić na następujące działy:
-hydrometeorologia;
-potamologia;
-hydrogeologia;
-pedohydrologia;
-paludologia;
-limnologia;
-glacjologia;
-oceanografia.
4)Dorzecze albo zlewnia jest to:
Zlewnia jest to obszar z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika (rzeki, jeziora, bagna). W zależności od formy dopływu rozróżnia się zlewnie powierzchniową (topograficzną) i podziemną. W przypadku gdy zlewnia obejmuje cały system rzeczny, tj. system rzeki głównej i jej dopływów, pojęcie zlewni jest równoznaczne z pojęciem dorzecza.
Dorzecze jest to zatem obszar, z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego.
5)Wymień układy sieci rzecznej rozwinięte w zależności od odmiennych warunków środowiska geograficznego:
•Układ pierzasty - powstaje w długich wąskich dolinach, jednocześnie sieć symetryczna;
•Układ widlasty - jest charakterystyczny dla jednostronnych zrębów o asymetrycznych stokach jest to więc sieć asymetryczna;
•Układ kratowy - występuje w : górach o budowie rusztowej (Bieszczady, G. Świętokrzyskie); w obrębie drumlinów; na obszarze objętym zlodowaceniem - w odcinkach pradolin (łamany bieg Odry i Warty);
•Układ dendryczny czyli drzewiasty - silnie rozwinięta sieć rzeczna w górnym biegu w obrębie gór, a słabiej rozwinięta w dolnym biegu w obrębie pogórzy i kotlin, jest to sieć cieków insekwentnych;
•Układ wachlarzowy - tworzy się najczęściej na stożkach napływowych u podnóży gór;
•Układ koncentryczny - tworzy się w obrębie zagłębień bezodpływowych i kotlin (wygasłe stożki wulkaniczne, zagłębienia polodowcowe, zagłębienia w kotlinach erozyjnych, deflacyjnych lub tektonicznych);
•Układ decentryczny albo rozbieżny lub odśrodkowy - tworzy się na izolowanych wzniesieniach
6)Bieg rzeki w stosunku do powierzchni inicjalnej dzielimy na nastepujące typy:
•Konsekwentna - spływające zgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej, są to rzeki i doliny najstarsze.
•Subsekwentne - dopływające mniej więcej prostopadle do konsekwentnych. Doliny tych rzek wyerodowane są zazwyczaj w mniej odpornych skałach.
•Resekwentne - dopływające do subsekwentnych i płynące zgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej.
•Obsekwentne - również dopływające do subsekwentnych ale płynące niezgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej.
•Insekwentne - rzeki dopływające skośnie do rzeki konsekwentnej.
7)Kiedy w obrębie zlewni kształtowany jest reżim autochtoniczny, a kiedy allochtoniczny:
•Autochtoniczny -jeżeli reżim rzeki na danym odcinku jej biegu jest wynikiem oddziaływania środowiska geograficznego regionu przez który przepływa
•Allochtoniczny - jeżeli reżim rzeki na danym odcinku jej biegu nie jest uwarunkowany środowiskiem geograficznym tego regionu, lecz oddziaływaniem środowiska w źródłowej jej części.
8)Obszary egzoreiczne są to:
Obszary egzoreiczne - obejmują takie dorzecza, których rzeki główne wpadają do morza a więc tworzą zlewiska. Jest to możliwe w obszarach gdzie dostawa wody w postaci opadów lub lodowców przewyższa straty na parowanie.
9)Obszary endoreiczne są to:
Obszary endoreiczne - obejmują takie dorzecza których rzeka główna kończy się w obrębie obszaru bezodpływowego - jezioro lub bagno, którego woda intensywnie paruje. W obrębie tych obszarów znaczna część rzek okresowo wysycha.
10) Obszary areiczne są to:
Obszary areiczne - to tereny zupełnie pozbawione stałej sieci rzecznej; cechujące się występowaniem strug tylko epizodycznie płynących.
11)Długość rzeki wynosi 600 km; oblicz jej krętość i rozwinięcie jeżeli długość linii łączącej ujście tej rzeki z jej źródłem wynosi 220 km, a długość doliny tej rzeki 330 km.
Rozwinięcie rzeki - jest to stosunek długości rzeki do linii prostej łączącej źródło z ujściem; jest tym mniejsze im krótszą, możliwie prostolinijną drogą zmierza do ujścia.
R=600/220=2,72
Krętość rzeki - jest to stosunek długości rzeki do długości jej doliny; jest mała gdy długość koryta jest zbliżona do długości doliny i zwiększa się gdy rzeka w obrębie swojej doliny meandruje.
K=600/330=1,81
12)Terminata erozyjna jest to:
Terminata erozyjna - jest to krzywa przy której rzeka już by nie erodowała ani nie akumulowała a jedynie odbywałby się transport materiału - jest ona hipotetyczna i nie osiągalna.
13)Narysuj przekrój poprzeczny koryta rzeki w obrębie zakola:
14)Obliczyć średni spadek rzeki wiedząc, że wysokość jej źródeł (Hźr) wynosi 1000 m n.p.m., wysokość ujścia rzeki wynosi 200 m n.p.m., a długość rzeki wynosi 400km.
Nachylenie rzeki (spadek podłużny) [i] to stosunek różnicy wysokości w dwóch profilach rzeki [h] do odległości między tymi profilami [d].
h 1000 - 200
i = ▬ = ▬▬▬▬▬ = 2m/km
d 400
15)W jakim celu sporządza się mapę ekwidystant
Ekwidystanty to linie jednakowej odległości od wody. Ich mapę sporządza się w celu kartograficznego przedstawienia i obliczenia gęstości sieci rzecznej na badanym obszarze.
16) Paludologia jest to nauka o:
Paludologia (hydrologię bagien), nauka zajmująca się badaniami zjawisk fizycznych, procesów ruchu wilgoci w bagnach i procesów wymiany wody między bagnem a otaczającym środowiskiem; głównymi problemami są: badanie bilansu wodnego bagien, a w szczególności procesów kształtowania się odpływu z kompleksów bagiennych, filtracji wody w bagnach, parowania i ustroju cieplnego, a także prawidłowości kształtowania się bagiennej sieci hydrograficznej.
17) Którą część doliny nazywamy łożyskiem a którą korytem rzeki:
Koryto jest to najniższa część dna doliny wyżłobiona przez rzekę, którą płynie woda przez większą część roku. Lambor (1971) wyróżnia także koryto małej wody, czyli tę część koryta , którą woda płynie stale.
Łożysko stanowi koryto łącznie z tarasem zalewowym - czyli częścią doliny zalewaną podczas wysokich stanów wód.
18)Bifurkacja rzeki jest to:
Bifurkacja to zjawisko mające miejsce kiedy rzeka rozdziela się na dwa ramiona, które z kolei uchodzą do rzeki sąsiednich dorzeczy.
19)Jaki system sieci rzecznej rozwija się w górach o budowie rusztowej i w obrębie drumlinów:
Układ kratowy - występuje w : górach o budowie rusztowej (Bieszczady, G. Świętokrzyskie); w obrębie drumlinów; na obszarze objętym zlodowaceniem - w odcinkach pradolin (łamany bieg Odry i Warty);
20)Obieg wody w przyrodzie składa się z fazy atmosferycznej i kontynentalnej
Faza atmosferyczna obejmuje: parowanie wody, , przenoszenie pary wodnej w atmosferze i jej kondensację
Faza kontynentalna (lądowa) obejmuje: opad atmosferyczny, odpływ powierzchniowy, wsiąkanie, odpływ podziemny i różne formy retencji wody.
21)Jaka jest różnica między ciekiem okresowym a epizodycznym:
okresowe (periodyczne), okresowo, ale regularnie prowadzące wodę w porze wilgotnej; są zasilane głównie spływem powierzchniowym, częściowo także płytkimi wodami podziemnymi. Występują na obszarach o klimacie suchym z dwoma porami roku;
epizodyczne, sporadycznie i nieregularnie prowadzące wodę przez krótki czas; występują w strefie suchej, gdzie opady spadają rzadko. Przykładem mogą być doliny pustynne — wadi; są one przez wiele lat całkowicie suche, aby po jednym silnym deszczu na kilka godzin zmienić się w rwącą rzekę.
22)Przepływ rzeki w profilu zamykającym zlewnię o powierzchni 400km2 wynosi 5m/s. Oblicz odpływ jednostkowy z tej zlewni.
Odpływ jednostkowy - informuje ile wody odpłynęło średnio z jednego metra kwadratowego zlewni w ciągu jednej sekundy. Obliczamy go dzieląc objętość wody która odpłynęła w ciągu roku przez ilość sekund w ciągu roku (31 536 000) - otrzymujemy w ten sposób przepływ sekundowy. Odpływ jednostkowy q obliczamy ze wzoru:
średni przepływ sekundowy 5 m/s
q = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ = ▬▬▬ = 0,0125 m/s km2
powierzchnia zlewni 400 km2
23)Jakie znasz rodzaje wodowskazów:
Najczęściej spotykane są wodowskazy łatowe z podziałem dwucentymetrowym, oraz limnigrafy - urządzenia samopiszące
•pionowe
•pochyłe
•złożone
•palowe
•precyzyjne - pływakowe
24)Naszkicuj w układzie współrzędnych krzywe sum czasu trwania przepływów dla:
a) rzeki o zmiennym przepływie;
b) rzeki o stałych przepływach
25)wymień bezpośrednie metody pomiaru przepływu:
•Metoda wolumetryczna - pomiar polega na podstawieniu wycechowanego naczynia pod strumień wypływającej wody i zmierzeniu czasu napełnienia się naczynia. Przepływ wynosi:
V → objętość naczynia [l]
Q = ▬ [l/s]
t → czas wypełniania się naczynia [s]; najczęściej metodę tą stosuje się do pomiarów wydajności źródeł
•Metoda korytka wywrotowego - dwie bliźniacze komory trójkątów połączone z licznikiem obrotów; znając objętość wody w komorach, liczbę obrotów oraz czas dopływu można określić ilość przepływającej wody
•Metoda za pomocą przelewów - polega na przegrodzeniu koryta potoku ścianką, powodującą spiętrzenie wody i jej przelewanie się przez górną krawędź lub wycięcie przegrody. Najczęściej spotykane są przelewy z wycięciem:
Prostokątnym na całej szerokości koryta tzw. Bazina
Prostokątnym ze zwężeniem bocznym tzw. Ponceleta
Trójkątnym tzw. Thomsona
Warstwę wody należy mierzyć w pewnej odległości w górę od korony przelewu, ponieważ bezpośrednio nad koroną zwierciadło wody się obniża.
•Metoda chemiczne i fizyczne
Chemiczna - polega na wprowadzeniu do cieku jakiegoś roztworu chemicznego najczęściej soli kuchennej;
Kolorymetryczna - polega na wprowadzeniu do cieku barwnika;
Termometryczna - wykorzystuje się różnice temperatury wody cieku głównego i dopływu ze źródła.
Wszystkie te trzy metody oparte są na tej samej zasadzie polegającej na wprowadzeniu do cieku pewnej substancji wskaźnikowej i ustalenia przepływu ze stopnia jaj rozcieńczenia lub zmiany temperatury. Mogą być one stosowane zarówno przy ciągłym bądź jednorazowym dozowaniu substancji wskaźnikowej.
26)wymień pośrednie metody pomiaru przepływu:
•Metoda punktowa (młynek hydrometryczny) - dokonuje się pomiaru szybkości w różnych punktach: w kilku pionach hydrometrycznych przekroju poprzecznego koryta, a w każdym pionie kilku pomiarów na różnych głębokościach od dna. Na podstawie tych pomiarów rysujemy tachoidę - krzywą przedstawiającą rozkład prędkości w pionie hydrometrycznym; na osi odciętych zaznacza się prędkość płynięcia wody (w [m/s]) a na osi rzędnych głębokość (w [m]). Na podstawie pomiarów młynkiem hydrometrycznym można obliczyc przepływ wieloma metodami, a których najczęściej stosuje się:
Metodę Culmanna;
Metodę Harlachera;
Metodę rachunkową byłego PIHM-u.
•Metoda odcinkowa (pływakowa) - pomiar polega na ustaleniu: powierzchni profilu poprzecznego w co najmniej 3 przekrojach oraz szybkości płynięcia wody na wybranym odcinku biegu potoku (za pomocą pływaka). Przepływ ustala się ze wzoru: Q = F • v • a gdzie: Q - przepływ w m3/s; F - powierzchnia przekroju poprzecznego obliczona ze średniej z trzech przekrojów w m2; v - szybkość płynięcia na powierzchni m/s; a - współczynnik redukcyjny (od około 0,50 do 0,90 - im większe jest tarcie o dno i brzegi, tym niższy współczynnik należy wprowadzić do wzoru).
27)Naszkicuj tachoidę dla rzeki o zarastającym dnie, oraz dla rzeki zlodzonej:
b1 i c
28) Jaką cechę ma stała Harlachera
29)Jakie znasz statystyczne miary zmienności przepływu
•dobowe;
•średnie miesięczne;
•średnie roczne.
30)Odpływ jednostkowy jest to:
Odpływ jednostkowy jest to ilość wody która odpływa średnio z jednego metra kwadratowego zlewni w ciągu 1s. Jednostką tej miary jest l/s/km2.
31)Współczynnik odpływu jest to:
Współczynnik odpływu (α) jest to iloraz warstwy odpływu (H) i opadu (P) wyrażony w % lub jako liczba niemianowana; informuje jaka część wody opadowej odpłynęła z danego obszaru.
32)Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Wojejkow:
Wydzielił on 9 typów rzek różniących się pochodzeniem wód zasilających i rocznym przebiegiem stanów wody; klasyfikacja ta nawiązywała do podziałów klimatycznych. Wojejkow wyróżnił:
rzeki klimatów zimnych; źródłem wody zasilającej rzeki jest topnienie śniegu; wysokie stany wód występują podczas roztopów wiosennych, w zimie przepływ prawie ustaje;
rzeki typu wschodnioeuropejskiego; źródłem wody zasilającej rzeki są roztopy wiosenne, które wywołują wysokie wezbrania w tej porze roku;
rzeki typu górskiego; stany wody w rzece zależą od opadów i retencji śnieżnej ;
rzeki klimatu umiarkowanego oceanicznego; wezbrania są wywołane wyłącznie opadami deszczu, a najwyższe stany wody występują w chłodnej porze roku;
rzeki typu śródziemnomorskiego; są zasilane przez obfite opady w porze zimowej, latem ze względu na brak opadów często wysychają;
rzeki klimatów podzwrotnikowych; mają rytm wezbrań nawiązujący do na przemian występujących pór suchych i deszczowych;
rzeki klimatów suchych
rzeki typu pustynnego; nie tworzą systemów rzecznych, są zasilane epizodycznymi opadami oraz wodami podziemnymi spływającymi do dolin typu wadi;
rzeki typu mieszanego.
33) Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Parde
Klasyfikacja Pardego jest stosunkowo prosta i bardzo przejrzysta. Podstawą jej jest rodzaj zasilania rzek i liczba okresów o ekstremalnych (maksymalnych i minimalnych) przepływach. Parde wyróżnia trzy rodzaje zasilania rzek:
•śnieżny;
•deszczowy i
•lodowcowy
34) Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Lwowicz
Podstawą klasyfikacji ustrojów rzecznych Lwowicza są dwie cechy: rodzaj zasilania rzek (wyróżnił zasilanie śnieżne, deszczowe, lodowcowe, podziemne) i sezonowy rozkład odpływu z podziałem na wiosenny, letni, jesienny i zimowy.
35)Jakie znasz rodzaje rumowiska rzecznego
Rodzaje rumowiska:
•Toczyny - gruby rumosz skalny przesuwany lub toczony po dnie tylko podczas dużych wezbrań w potokach i rzekach górskich;
•Wleczyny - materiał wleczony po dnie o różnej frakcji od żwirowej do piaszczystej, charakteryzujący się tym, że w czasie ruchu rumowisko nie traci kontaktu z dnem;
•Unosiny - materiał unoszony o drobnej frakcji do 0,01 mm, jego ciężar właściwy jest większy od ciężaru właściwego wody i wskutek tego opadający na dno w wodzie stojącej, dostają się do rzek przez zmywy powierzchniowe, powodują mętność wody;
•Zawiesiny - materiał zawieszony o bardzo drobnej frakcji, przeważnie pochodzenia organicznego, o ciężarze właściwym mniejszym od wody i wskutek tego nie opadający na dno w wodzie stojącej.
•Roztwory - materiał rozpuszczony w wodzie w postaci różnych jonów, głównie związki wyługowane ze skał, dostają się głównie z wodą gruntową, najwyższe stężenia podczas niskich stanów wód → zasilanie głównie z wód gruntowych. Ilość i skład ustala się za pomocą analiz chemicznych i podaje w mg/l.
36)Z jaką dokładnością mierzymy stan wody i co ile centymetrów na łatach wodowskazowych zaznaczono podziałkę pomiarową:
Stan wody odczytuje się zawsze w pełnych centymetrach. Podziałkę za łatach wodowskazowych zaznaczono co 2 cm.
37)Na czym polega pomiar przepływu metodą pływakową:
Metoda odcinkowa (pływakowa) - pomiar polega na ustaleniu: powierzchni profilu poprzecznego w co najmniej 3 przekrojach oraz szybkości płynięcia wody na wybranym odcinku biegu potoku (za pomocą pływaka). Przepływ ustala się ze wzoru: Q = F • v • a gdzie: Q - przepływ w m3/s; F - powierzchnia przekroju poprzecznego obliczona ze średniej z trzech przekrojów w m2; v - szybkość płynięcia na powierzchni m/s; a - współczynnik redukcyjny (od około 0,50 do 0,90 - im większe jest tarcie o dno i brzegi, tym niższy współczynnik należy wprowadzić do wzoru).
38)Co to jest miesięczny współczynnik zmienności przepływów:
Jest to stosunek średniego miesięcznego przepływu do średniego rocznego przepływu z wielolecia.
39)Tachoida jest to:
Tachoida - krzywą przedstawiającą rozkład prędkości wody wraz z głębokością rzeki (inaczej przebieg prędkości wody w pionie hydrometrycznym); na osi odciętych zaznacza się prędkość płynięcia wody w [m/s] a na osi rzędnych głębokość w [m].
40)Wymień rodzaje zasilania rzek przez wodę:
•Zasilanie ze spływu powierzchniowego - część wody z opadów deszczowych spływa do rzek po powierzchni terenu w czasie trwania deszczu bezpośrednio przez pewien czas po jego ustaniu, jest to stosunkowo krótkotrwałe zasilanie. Jest ono szczególnie intensywne w obszarach odznaczających się: krótkotrwałymi nawalnymi deszczami, znacznymi deniwelacjami i dużym rozczłonkowaniem rzeźby, nieprzepuszczalnym podłożem;
•Zasilanie ze śniegu - topnienie pokrywy śnieżnej zgromadzonej zimą, zachodzi szczególnie intensywnie na nizinach, gdzie duże obszary są jednocześnie objęte ociepleniem, następnie w kotlinach przedgórskich, na pogórzu i najpóźniej w szczytowych partiach gór;
•Zasilanie z lodowców - lodowce górskie ulęgają topnieniu, wskutek czego z bramy lodowcowej znajdującej się na końcu jęzora, wypływa woda dająca początek rzece;
•Zasilanie wodami podziemnymi - woda która nie spłynęła powierzchniowo ani nie wyparowała wsiąka w podłoże, najpierw w glebę a później głębiej zasilając zbiorniki wód podziemnych. Zasilanie jest efektem krążenia wód w glebie i w skale.
41)Wymień rodzaje wezbrań:
•Z deszczów - (występuje głównie w górach na płd. Polski w okresie letnim) rozlewnych - narastają powoli i obejmują duży obszar dlatego powodują duże szkody gospodarcze; nawalnych - są bardzo gwałtowne ale ograniczają się do niewielkich na ogół obszarów.
•Roztopowe - występują w okresie wiosennym, głównie na nizinach, zależą głównie od: grubości pokrywy śnieżnej, intensywności topnienia;
•Zimowe - spowodowane spiętrzeniem zwierciadła wody w korycie rzecznym wskutek wytworzenia bariery z lodu lub ze śryżu, dzielimy je na zatorowe i śryżowe.
•Sztormowe - występują na wybrzeżu, przyczyną są wiatry, które z północy pędzą masy wód morskich niszczących wały, zalewając obszary depresyjne.
42)Krzywa regresji albo recesji jest to:
Krzywa recesji lub regresji przedstawia malejące przepływy w okresie posusznym (zasilanie pochodzi wówczas wyłącznie z zasilania gruntowego, a przepływ zmniejsza się w każdym następnym dniu trwania niżówki, tworząc malejący postęp geometryczny) układające się na wykresie w postaci stale opadającej krzywej zbliżając się asymptotycznie do odpływu zerowego.
43)Wskaźnik odpływu jest to:
warstwa wody pochodząca z odpływu, czyli:
44)Od jakich czynników zależą wezbrania roztopowe:
•grubości szaty śnieżnej i zawartości wody w śniegu;
•intensywności topnienia śniegu, zależnej bezpośrednio od temp. powietrza oraz od tego, czy w czasie odwilży padają ciepłe deszcze;
•głębokości przemarznięcia gruntu w obrębie zlewni;
•kierunku biegu rzeki i ukształtowania jej dorzecza.
45)Jakie rodzaje wód występują w strefie aeracji:
•wody higroskopijne;
•wody błonkowate;
•wody kapilarne;
•woda kapilarna zawieszona
•woda wolna (grawitacyjna)
46)Wody występujące na dużych głębokościach i nie biorące udziału w krążeniu są to:
wody reliktowe.
47)Do pomiaru ilości i szybkości wsiąkania wody w glebę służy:
Lizymetr Wollnego
48)Ze względu na wymiary próżni między cząsteczkami gleby możemy wyróżnić pory:
•pory nadkapilarne - o średnicy większej niż 0,5 mm, woda porusza się w nich pod wpływem ciężkości;
•pory subkapilarne - o średnicy mniejszej niż 0,0002 mm w których woda występuje w postaci związanej (jako woda higroskopijna i błonkowata)
49)Zdolność skał do przewodzenia wody nazywamy:
Przepuszczalnością
50)Zdolność skał do oddawania wody pod wpływem siły ciężkości nazywamy:
Odsączalnością
51)W zależności od rodaju i ukształtowania podłoża wyróżniamy cztery rodzaje wód podziemnych. Są to:
•zbiorniki;
•strumienie;
•soczewki wód podziemnych;
•żyły wodne;
•rzeki podziemne.
52)Nachylenie zwierciadła wody podziemnej nazywamy:
Spadkiem hydraulicznym - jest to stosunek różnicy wysokości zwierciadła wody w dwóch punktach do odległości między nimi.
53)Hydroizohipsy są to:
Są to linie łączące punkty o jednakowej wysokości zalegania swobodnego zwierciadła wody podziemnej względem poziomu morza.
54)Dział hydrologii zajmujący się badaniem źródeł to:
Krenologia
55)Biorąc pod uwagę rodzaj przewodów wyprowadzających na powierzchnię wodę podziemną wyróżniamy następujące typy źródeł:
•warstwowe;
•szczelinowe;
•uskokowe;
•krasowe.
56)Jaka ilość substancji mineralnych rozpuszczonych stanowi granicę między wodami słodkimi a mineralnymi
•wody słodkie (naturalne) o mineralizacji do 0,5g/l
•akratopegi - wody o podwyższonej mineralizacji od 0,5 dp 1 g/l
•wody mineralne - o mineralizacji wyższej niż 1 g/l !!!
57)Wysięki możemy podzielić na trzy typy. Są to:
•infiltracyjne - cała wysączająca się na powierzchnię woda ponownie wsiąka w grunt;
•ewaporacyjne - całość wysączającej się wody zostaje wyparowana;
•infiltracyjno - ewaporacyjne - część wydobywającej się wody wsiąka, a część paruje.
58)Wody które w wyniku procesów sejsmicznych pojawiają się po raz pierwszy w skorupie ziemskiej lub na jej powierzchni to wody:
juwenilne
59)ze względu na pochodzenie wyróżniamy trzy typy wód podziemnych. Są to:
•wody infiltracyjne - czyli meteoryczne pochodzą z opadów atmosferycznych;
•wody kondensacyjne - z kondensacji pary wodnej powstają w glebie i podłożu skalnym;
•wody juwenilne - pochodzą ze skroplenia pary wodnej z magmy;
•wody reliktowe - uważa się je za wody z dawnych epok geologicznych pozostałe po morzach lub jeziorach, bądź tez za stare wody infiltracyjne.
60)Od jakich czynników zależy przepuszczalność skał:
•wielkości i kształtu próżni;
•struktury i tekstury skały;
•składu granulometrycznego skał;
•lepkości;
•ciśnienia hydrostatycznego
61)Najważniejsze właściwości hydrogeologiczne skał to:
•porowatość;
•szczelinowatość;
•krasowatość
62)Zdolność skał do gromadzenia wody to:
Wodochłonność
63)Jakie poziomy wód wyróżniamy w strefie saturacji (wg Z. Pazdry):
•zaskórne;
•gruntowe;
•wgłębne;
•głębinowe.
64)Jaka jest zasadnicza różnica między wodami artezyjskimi, a subartezyjskimi:
Jeżeli po nawierceniu warstwy wodonośnej wznios zwierciadła sięga powierzchni terenu mówimy że są to wody artezyjskie, jeżeli jej nie osiąga, to wody subartezyjskie.
65)Co to są hydroizobaty:
Są to linie łączące punkty odpowiadające jednakowym głębokościom od powierzchni terenu do swobodnego zwierciadła wody podziemnej.
66)Jakie znasz rodzaje naturalnych wypływów wody podziemnej na powierzchnię:
•skoncentrowane - źródła;
•nieskoncentrowane - młaki, wycieki, wysięki.
67)Ze względu na rodzaj siły powodującej wypływ wody na powierzchnię, wyróżniamy tzry typy źródeł:
•descenzyjne (grawitacyjne, zstępujące, spływowe) w których ruch wody odbywa się pod wpływem ciężkości z góry na dół;
•ascenzyjne (wstępujące, artezyjskie, podpływowe) - w których ruch wody odbywa się w górę pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego;
•intermitujące (lewarowe) - woda wypływa okresowo przy istnieniu kanału lewarowego na zasadzie ssania wody.
68)Ze względu na położenie geomorfologiczne wyróżniamy następujące typy źródeł:
•grzbietowe;
•stokowe;
•zboczowe;
•podzboczowe;
•terasowe;
•przykorytowe;
•korytowe.
69)Ze względu na reżim młak, dzielimy je na:
•odpływowe - cechujące się stałym wypływem wody w jednym lub kilku miejscach, z którycz część wody stale odpływa, a część ulega ewapotranspiracji;
•ewapotranspiracyjno odpływowe - z których prawie całość wody paruje, a odpływ następuje jedynie w okresach zwiększonego zasilania oraz w czasie małego parowania;
•ewapotranspiracyjne - z których woda w całości paruje.
70)Ze względu na relację rzeka - jezioro wyróżnić można:
•j. wypływowe - gdy z jeziora wypływa rzeka;
•j. przepływowe - gdy przez jezioro przepływa rzeka
•j. bezodpływowe - gdy do jeziora uchodzi rzeka, oraz gdy jezioro nie ma ani dopływu, ani odpływu.
71)Krzywa batygraficzna jeziora jest to:
Krzywa ilustrująca tylko strukturę głębokościową (poniżej poziomu morza lub jeziora) nosi nazwę krzywej batymetrycznej
72)Wymień typy jezior endogenicznych:
•j. tektoniczne (poligenetyczne lub w synklinach);
•j. wulkaniczne
73)Wymień typy jezior egzogenicznych:
•polodowcowe (związane z działalnością lądolodu: rynnowe, moreny dennej, moreny czołowej, oczka polodowcowe, kotły, jeziora przyozowe i przydrumlinowe; jeziora zwiazane z działalnością lodowców górskich: cyrkowe lub karowe, fiordowe, morenowe)
•zaporowe;
•krasowe;
•wydmowe;
•zakolowe;
•wody gruntowej;
•w obszarach wiecznej marzłoci;
•przybrzeżne;
•jeziora pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
74)Opisując misę jeziora wyróżniamy cztery zasadnicze jej elementy:
•brzeg;
•przybrzeże;
•stoki;
•dno.
75)Uwarstwienie normalne, czyli anotermia wód jeziornych jest to:
Uwarstwienie wód jeziornych występujące latem, gdy na powierzchni jeziora występują wody cieplejsze (lżejsze), a głębiej - wody chłodniejsze (cięższe).
76)Uwarstwienie odwrócone, czyli katotermia wód jeziornych jest to:
Uwarstwienie występujące zimą gdy woda nadal się oziębia, lecz nie opada na dno, ponieważ woda o temperaturze poniżej 4°C jest lżejsza. Zatem głębiej jest woda cieplejsza i ma temp do 4°C, natomiast na powierzchni ma temperaturę zbliżoną do 0°C.
77)Wymień zasadnicze cechy jezior oligotroficznych:
•ubogie w substancje organiczne i sole mineralne;
•woda w dużym stopniu nasycona tlenem;
•na ogół głębokie;
•słaby rozwój roślinności;
•woda przeźroczysta
•osady typugytii
78) Wymień zasadnicze cechy jezior eutroficznych:
•bogate w substancje organiczne i sole mineralne
•intensywny rozwój roślinności
•na ogół płytkie
•szybko przekształcają się w torfowiska
•woda niezbyt przeźroczysta
•barwa wody od żółtawej do brunatno zielonej
•osady typu sapropelu
79) Wymień zasadnicze cechy jezior dystroficznych:
•ubogie w substancję organiczną;
•woda zawiera dużo humusu
•woda słabo przeźroczysta
•zabarwienie wody jest brązowe
•rozwija się tylko pewien określony typ roślinności na skutek przewagi obecności w wodzie pewnej substancji
•osady typu dy.
80)W jakim typie jezior (wg kryterium żyzności) tworzą się osady:
•gytia - oligotroficzne;
•sapropel - eutroficzne;
•dy - dystroficzne.
81)”Sejsze” - jest bto zjawisko:
Kołysania się zwierciadła wody, na skutek spiętrzenia wody z jednej strony jeziora przez gwałtownie wiejący wiatr. Wyróżniamy sejsze: unodalne - wokół jednego węzła, oraz binodalne - wokół dwóch lub więcej węzłów.
82)Bilans wodny charakteryzujący naturalny układ opadu, strat i retencji nazywa się:
naturalny bilans wodny
83)Wymień metody obliczania opadu w zlewni:
•metoda izohiet
•metoda wieloboków równego zadeszczenia
•metoda regionów opadowych
•metoda hipsometryczna
84)Zdefiniuj termin retencja i wymień zasadnicze typy retencji w zlewni:
Retencja jest to chwilowe zatrzymanie wody. W bilansie wodnym stanowi różnicę w ilości wody na początku i na końcu okresu bilansowego.
Rozróżnia się retencję:
•powierzchniowa polega na zatrzymaniu wody w jeziorach, stawach, w zbiornikach zaporowych i in., w śniegu, w lodowcach;
•podziemna - polega na zatrzymaniu wody w glebach, w skałach.
85)Krzywa wysychania jest to:
wykres codziennych przepływów ukazujący zmniejszające się z dnia na dzień przepływy w okresie posusznym.
86)Wymień najważniejsze właściwości fizyczne wody:
•temperatura;
•przewodność elektryczna;
•ciężar właściwy
•lepkość;
•radoczynność;
•barwa, przeźroczystość i mętność
•zapach
•smak
87)Od czego zależy mineralizacja wód podziemnych:
•rodzaju skał w których jest nagromadzona;
•wielkości powierzchni styku wody z materiałem skalnym;
•szybkości ruchu wody w skale;
•czasu przebywania wody w skale;
•głębokości występowania wody;
•komunikowania się wód z różnych poziomów skalnych
•przesiąkania do wód podziemnych wód rzecznych, jeziornych i morskich.
88)Od czego zależy mineralizacja wód rzecznych:
•reżimu cieku (występowanie wezbrań i niżówek)
•sposobu zasilania cieku (podziemne, deszczowe, śnieżne, lodowcowe)
•występowania podmokłości w zlewni
•użytkowania zlewni (rolnicze, leśne)
89)wymień typy mórz w zależności od ich głębokości i położenia:
•przybrzeżne;
•śródziemne (kontynentalne, międzykontynentalne i wewnątrzkontynentalne)
90)W obrębie dna oceanu wyróżniamy formy duże i małe. Wymień te formy, przypisując formy małe do określonych form dużych:
Formy duże |
Formy małe |
Szelf kontynentalny |
Podwodne fiordy i doliny, ławice, rafy, mielizny |
Stok kontynentalny |
Wzniesienia i rozdzielające je podwodne kaniony |
Właściwe dno |
Baseny oceaniczne, rowy oceaniczne, grzbiety podwodne, góry podwodne, wzniesienia, podwodne przesmyki |
91)Jakie jest przeciętne zasolenie wody morskiej.
Przeciętne zasolenie wody morskiej wynosi 35%o, przy czym w morzach przyjmuje różne wartości od 3%o - Bałtyk do 40%o - Morze Czerwone
92)Jakie czynniki wywołują falowe wahania (falowanie) wody:
•wiatr - wiatrowe
•przyciąganie Księżyca i Słońca - pływowe
•zmiany ciśnienia atmosferycznego na powierzchni morza -baryczne
• przez trzęsienia dna morskiego i wybuchy wulkanów - sejsmiczne
93)Istota falowania polega na ruchu
Obrotowym cząsteczek wody. Każda cząsteczka krąży po orbicie zaczynając swój ruch w różnym czasie, dlatego wynikiem tego są grzbiety i doliny fal.