WSPCZESNE SYSTEMY RESO - ciga, pedagogika i praca socjalna

ETAPY POSTĘP. Z NIELETNIMI W POLSKIM SYSTEMIE RESOCJALIZACYJNYM

*Diagnozowanie i poradnictwo.

*Orzekanie o charakterze stosowanych kar i środków oddziaływań.

*Oddziaływanie opiekuńczo - wychowawcze i terapeutyczne (czyli wykonanie orzeczenia + schemat).

INSYTUTCJE ZAJMUJĄCE SIĘ WYCHOWANIEM NIELETNICH W POLSCE

*Zakłady Poprawcze

*Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze

*Ośrodki Szkolno Wychowawcze

*Domy Dziecka

*Pogotowia Opiekuńcze

*Schroniska Dla Nieletnich

*Rodziny Zastępcze

*OHP

*Policyjne Izby Dziecka

*Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno - Konsultacyjne

*Kuratorzy Sądowi

*Kuratorskie Ośrodki Pracy Z Młodzieżą

INSTYTUCJE RESOCJALIZACYJNE WYCHOWUJĄCE W IZOLACJI

Zakłady Poprawcze; Schronisko Dla Nieletnich.

Instytucje resocjalizujące w środowisku otwartym.

*Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze*Ośrodki Szkolno Wychowawcze* Pogotowie Opiekuńcze* Świetlica Terapeutyczna* Kuratorskie Ośrodki Pracy Z Młodzieżą

Instytucje zajmujące się diagnozowaniem nieletnich.

Rodzinny Ośrodek Diagnostyczno konsultacyjny* pogotowie opiekuńcze* schronisko dla nieletnich.

Rodzinny ośrodek diagnostyczny - zadania, formy pracy.

Działa z ramienia Min Spr. z 1983r. nadzór nad ośrodkiem sprawuje sąd rejonowy lub wojewódzki. Zajmuje się: diagnozą* poradnictwo i opieka specjalistyczna* poradnictwo w sprawach opiekuńczych i rodzinnych. Działa przez: prowadzenie badań psychologicznych, pedagogicznych, lekarskich* prowadzi wywiady środowiskowe* współpracę z innymi ośrodkami np. poradnią zdrowia psychicznego lub sądem rodzinnym dla nieletnich. Ośrodek wypracowuje opinię o nieletnich, oraz o środowisku rodzinnym* udziela pomocy w zakładach poprawczych i środowiskach dla nieletnich* prowadzi poradnictwo rodzinne dotyczące opieki nad nieletnimi* sugerowanie sadowi, jakie działania są najbardziej wskazane* wspiera kuratora w procesie sprawowania opieki nad nieletnim.

POGOTOWIE OPIEKUŃCZE

przedmiot działania i formy pracy.

Działa na podstawie zarządzenia min. oświaty z 1983r. do placówki kierują: sąd; dyrektor szkoły; inspektor oświaty; policja (po uzgodnieniu z sądem). Czas pobytu 3 m-ce. Może być przedłużony o kolejne 3. Zadania: zapewnienie doraźnej, określonej opieki dzieciom opuszczonym lub tym które muszą być odizolowane od środowiska rodzinnego w wieku 3-18 lat *organizowanie odpowiedniej działalności kompensacyjno terapeutycznej lub resocjalizacyjnej *kwalifikacja dzieci do dalszej opieki (domy dziecka, rodzina zastępcza, adopcji). W pogotowiu działa zespół diagnostyczno - kwalifikacyjny (psycholog, pedagog, lekarz, wychowawca, nauczyciel, pracownik opieki społecznej). Do zadań tego zespołu należy: kwalifikuje na pobyt* opracowanie programu dla dziecka (psychoterapia indywidualna, korekcja)* ukierunkowanie obserwacji i działań resocjalizacyjnych* wnioskuje o powrocie do rodziny, domu dziecka, rodziny zastępczej, adopcji. Pogotowie opiekuńcze prowadzi zajęcia (grupa 8 - 12 dzieci). Prowadzona są zajęcia szkolne, koła zainteresowań, rekreacyjne. Pogotowie jest otwarte.

POLICYJNA IZBA DZIECKA JAKKO PLACÓWKA PROFILAKTYCZNO-RESOCJALIZACYJNA

(wiek, jak długo mogą być)

Zadania - zapobieganie przestępczości nieletnich* ujawnianie i przerywanie procesu wykolejenia* całodobowa opieka doraźna. Zatrzymane to osoby, które - mogą zatrzeć ślady*nie można ustalić ich personaliów w wieku 13-17 lat* dzieci bez opieki rodziców * dzieci których nie można oddać rodzicom13-18 lat* uciekinierzy pracowników innych placówek. Zadania pracowników placówki - potwierdzenie lub ustalenie personaliów* zebranie informacji o środowisku rodzinnym* obserwacja w czasie pobytu w izbie* natychmiastowe powiadomienie rodziców* powiadomienie o ucieczce z placówki( sąd, policja, władze oświat., prokuratura)* prowadzenie przesłuchań. Zatrzymani otrzymują wyżywienie, pościel bieliznę osobistą na czas pobytu, który wynosi 24h i może być przedłużony do 72h, a na wniosek sądu do 14 dni. Metody pracy - przesłuchanie* rozmowy indywidualne o życzliwym charakterze. Opiekę nad podopiecznymi sprawują pracownicy cywilni i policjanci posiadający wykształcenie średnie i doświadczenie pedagogiczne

SCHRONISKO DLA NIELETNICH-

zadania i formy pracy. (po co się powołuje i co się tam dzieje)

Placówka zamknięta całodobowa o charakterze diagnostyczno resocjalizacyjnym. Zadania - zebranie informacji o nieletnim* opracowanie diagnozy* całkowita opieka. Do schroniska kierowani są nieletni 13-18 r. ż. Pobyt w placówce 3 m-ce, jeśli zachodzi potrzeba sąd rodzinny może przedłużyć o kolejne 3. Nieletni są do dyspozycji sądu, prokuratury. Zapobiega to utrudnianiu śledztwa. Środki resocjalizacji - szkoła (nauka dopasowana do indywidualnego przypadku, koryguje się zaburzenia w nauce, 6-12 os)* warsztaty - preorientacja zawodowa, przysposobienie do pracy, 4-8 os* internat - organizowanie czasu wolnego. Nadzór nad schroniskiem sprawuje sąd.

ZAKŁAD POPRAWCZY-

zadania, organizacja i formy pracy.

Jest czynny przez cały rok. Resocjalizacja zamknięta.

Zadania: zmiana postaw w stosunku do siebie i innych *rozwijanie pozytywnych zachowań i zainteresowań *nauczenie samodzielności życiowej poprzez - zintegrowaną działalność wychowawczą, korekcyjną, dydaktyczną i opiekuńczą:- przygotowanie wychowanków do pracy zawodowej: -organizowanie udziału wychowanków w życiu społecznym:- współdziałanie ze środowiskiem, rodzinami, organizacjami społecznymi

Typy zakładów: A) resocjalizacyjne: otwarte, półotwarte, zamknięte, o wzmocnionym nadzorze. B) resocjalizacyjne rewalidacyjne. C) resocjalizacyjne terapeutyczne. Kształcenie w zakładzie: szkoły - zawodowe* kursy doskonalenia zawodowego* przyuczanie zawodowe* dopuszcza się naukę poza zakładem poprawczym / warsztaty szkolne - celem jest zmiana nastawienia do pracy / internat - szeroka praca poza lekcjami, wszelkie formy działalności. Bardzo ważna jest współpraca z rodziną - zakłady dbają o to, aby nie nastąpiło wychłodzenie więzi emocjonalnych. Dni otwarte dla Współpraca ze środowiskiem - odwiedzin. przygotowanie środowiska do powrotu dziecka (pomoc materialna, praca, miejsce zamieszkania).

MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY

Przebywają tu nieletni w wieku 13-17 lat, czasami 10-12 lat. Kierowani są przez sąd, pogotowie opiekuńcze lub poradnię psychologiczno pedagogiczną. Kształcenie - szkoła, warsztaty szkolne, internat. Stosuje sią tu metody: * organizowania doświadczeń (sytuacje które wywołują następstwa kary i nagrody)* poddawanie oddziaływaniu presji grupy, uświadamianie skutków postępowania, czyli przejście przez filtr refleksji (np. uciekniesz, a masz 17 lat, to nie skończysz szkoły, a to już za m-c.)* trening autogenny, interpersonalny, psychodrama, socjodrama.

ZADANIA KURATORA DLA NIELETNICH

Kurator jest nominowany zwykle przez sąd, niekiedy w drodze konkursu. Wymogiem jest przygotowanie teoretyczne i praktyczne do pracy. Człowiek, który kształtuje środowisko rodzinne, zabiega o włączenie nieletniego do nowego środowiska, gdy poprzednie było złe. Wyszukuje w środowisku nieletniego osobę znaczącą, która ma lepszy kontakt z nieletnim. Pomaga ponownie odnowić stosunki ze szkołą, współpracuje z poradniami i nauczycielami. Kurator jako środek wychowawczy spełnia najważniejszą funkcję przed umieszczeniem nieletniego w placówce resocjalizacyjnej. Nadzór kuratora stosuje się gdy demoralizacja nie jest jeszcze głęboka. W każdym czasie może on zwrócić się do sądu o pozbawienie wolności. Kurator powinien poznawać wychowanka, kierować jego rozwojem wewnętrznym, jest to opieka aktywizująca.

ZAŁOŻENIA WYCHOWAWCZE OSADY ROLNICZO-RZEMIEŚLNICZEJ W STUDZIEŃCU

Była to osada rolniczo rzemieślnicza powołana przez J. Wieczorowskiego. Organizacja tej osady na wzorach Francji i Szwajcarii. Tworzono nieduże zespoły kierowane przez wychowawcę. Posiadali oddzielne domki, panowała życzliwa atmosfera. Co tydzień nagrody dla domków, kwartalnie nagrody dla najlepszego członka zespołu. System oparty był na 4 klasach system był progresyjny. Jeżeli wychowanek doszedł do 4 klasy mógł być zwolniony, ale można było degradować z wyższych klas do niższych. Istotne było to, iż zwrócono uwagę na opiekę po opuszczeniu zakładu. Przebywali tam do 21r. ż. Po opuszczeniu ośrodka pozostawał pod opieką kuratora, któremu składał sprawozdania.

WADY I ZALETY SYSTEMU DYSCYPLINARNO-IZOLACYJNEGO

Najgorszy i najsłabszy system resocjalizacji. Początek wszystkich systemów instytucjonalnych wywodzących się z koncepcji więzienia. Wady: nieletnich traktowano jak dorosłych* nie widziano możliwości ich osobowości* warunkiem pobytu była kara (mieli docenić wolność)* brak indywidualizacji* drugie życie (recydywa)* znaczna demoralizacja* brak linii współdziałania wychowanek - wychowawca. Zalety: jedyną jest taka ,że w izolacji pozostawały osoby zagrażające bezpieczeństwu.

FAZY NARASTANIA BUNTU W PLACÓWCE RESOCJALIZACYJNEJ

Bunt - szczytowe nasilenie wrogości wobec dorosłych. Fazy: narastanie atmosfery niepokoju* wysuwanie żądań poparte groźbą dokonania gwałtu* niszczenie sprzętu, pożary* opanowanie buntu* mediacje, pertraktacje* likwidacja skutków buntu.

SYSTEM PROGRESYWNY - wady i zalety.

System progresywny, inaczej kroczący. Polegał na zdobywaniu poziomów, stopni, klas. Progresja zależała od wychowanków. Im wyższy stopień tym mniej obowiązków, swoboda. Najwyższy stopien to możliwość opuszczenia zakładu. Awanse były w górę i w dół (można było spaść na najniższy poziom). Zbierano punkty, często powodowało to dwulicowość, udawanie, nastawienie na zdobycie punktów, słabsi często musieli przekazywać punkty silniejszy. Wady: bierna postawa wychowanka* brak indywidualizacji (wszystkich obowiązują te same zasady)* wpływ na utrwalenie takich cech jak egoizm, egocentryzm, kalkulatywność, zachowanie prospołeczne* system niedostosowany do potrzeb i możliwości* przedmiotowe traktowanie podopiecznego. Zalety: uczy gospodarności* uczy że bez pracy czy właściwego zachowania nie osiągnie się niczego*

System indywidualny.

Centralnym punktem zainteresowań staje się wychowanek, który jest traktowany indywidualnie, oraz jego osobowość. To bardzo korzystny system, który wymagał wykształconej kadry o odpowiednich cechach. Zalety: bliski kontakt wychowanka z wychowawcą* indywidualne oddziaływanie wychowawcy na wychowanka. Wady: nieumiejętność zachowania w społeczeństwie.

Postępowanie z nieletnimi w Anglii.

Reguluje ustawa o dzieciach i nieletnich z 1969r.

1 przestępczość i zagrożenia mają takie same przyczyny.

2 bardziej wskazana działalność wychowawcza niż represja.

3 jak najdłużej utrzymać dziecko w środowisku.

Dziecko do 14 r.ż. nie odpowiada karnie, 15-17r, ż. - można wszcząć postępowanie karne, ale nie pozbawiać wolności.

Org. ds. nieletnich:

1 ośrodki opieki społecznej (do 17r. ż.) - dzieci które potrzebują opieki i ochrony - wykonywanie zaleceń policji, umieszczenie za zgodą rodziców (w przypadku braku zgody decyduje sąd). Co 6 m-cy rozpatruje się celowość dalszego przebywania w ośrodku.

2 policja - prowadzi działalność na etapie przygotowawczym. Wszystko w jej gestii. Współpracuje ze wszystkimi organami ds. nieletnich.. Gdy sprawa jest błaha może odstąpić od powiadomienia sądu.

3 sąd dla nieletnich - charakter sądu pokoju. Są tam sędziowie społeczni całkowicie oddzieleni od sądów zwykłych. Rozpatruje sprawy nieletnich, którzy są zaniedbani, nie uczą się, sprawy karne mniejszej wagi. Przy sprawach skomplikowanych 3-osobowy skład z prawnikiem do pomocy. Anglia jest ojczyzną probacji.

POSTĘPOWANIE Z NIELETNIMMI W NIEMCZECH

Niemcy osiągają coraz lepsze wyniki. Intencją jest wychowanie nieletnich. Ustawq karna zwraca uwagę na dyscyplinę, wychowanie fizyczne, naukę, pracę.

AKTY PRAWNE REGULUJĄCE POSTĘPOWANIE Z NIELETNIMI:

1 Ust. o opiece społecznej nad nieletnimi(1922).

2 Ust. Karna dle nieletnich (1932) nowelizowana w 1984.

3 Ust. o ochronie dzieci w miejscach publicznych (dotyczy sprzedaży alkoholu, tytoniu, przebywania w miejscach np. lokalach nocnych.

3 kategorie:

1 Do 14 lat nie podlegają odpowiedzialności karnej.

2 Nieletni przestępcy 14-17 ponoszą odp. karną.

3 Młodociani 18-21 odpowiadają karnie bezwarunkowo.

Do pkt. 2 i 3 mogą być stosowane środki łagodzące.

Instytucje:

1 Sądy dla nieletnich (jako sekcja przy sądach lokalnych).

2 Urzędy opieki społecznej nad młodzieżą.

3 Sąd opiekuńczy - zajmuje się młodzieżą do 14 lat (na wniosek sądu lokalnego):

- może on orzec środki wychowawcze lub lecznicze.

- udziela porad lub nakazów dla rodziców.

- może nakazać przymusowe umieszczenie w domu dziecka lub rodzinie zastępczej.

Urzędy opieki społecznej nad młodzieżą:

- kontrolują imprezy rozrywkowe, lokale nocne itp.

- umieszczają w placówce opiekuńczej (środek ostateczny).

Prawo karne stosuje się do przestępców. Stosuje się złagodzenia. Policja nie ma uprawnień w stosunku do nieletnich.

Działania sądu dla nieletnich (stopnie ze wzgl. na wagę przestępstw):

* 1 sędzia rozpatruje sprawy drobne.

* sprawy poważniejsze 1 sędzia i 2 ławników.

* Izby dla nieletnich 3 sędziów i 2 ławników (zbrodnie, recydywa, gwałty).

Sprawy dla nieletnich rozpatruje się zawsze przy drzwiach zamkniętych. Dużą wegę przywiązuje się do kuratorów sądowych. Kurator i sędzia zbiera dane o nieletnim w środowisku, czego nie robi policja i nadzoruje wykonanie zaleceń sądu. Ma obowiązek współpracy, gdy nieletni jest w zakładzie.

W sądownictwie niemieckim nie ma dla nieletnich obrońców z urzędu. Istnieje prokurator dla nieletnich.

Sędzia dysponuje:

- środkami półkarnymi.

- środkami karnymi (pozbawienie wolności, areszt poza zwykłym systemem).

- środkami wychowawczymi (nadzór w rodzinie, rodzina zastępcza, ośrodek wychowawczy).

3 rodzaje aresztu:

1 Na czas weekendu (nie więcej niż 4 weekendy).

2 Areszt krótkoterminowy (2-6 dni bez przerwy).

3 Areszt długoterminowy (1-4 tygodni).

Istnieją też specjalne więzienia dla nieletnich. Pobyt jest rejestrowany w rejestrze skazanych (od 6 m-cy. do 4 lat). Jest on wykonywany w placówkach zatrzymań dla nieletnich.

W niemieckim systemie resocjalizacji widać tendencję na wychowanie opiekuńcze, oraz psychoterapię. Istnieją też wolontariusze, którzy zajmują się nieletnimi.

KATEGORIE NIELETNICH W PRAWIE JAPOŃSKIM

1 Nieletni 14-19r.ż. - wyróżnikiem jest jest przestępstwo zagrożone karą śmierci lub dożywociem. Do 18 r. ż. nie stosuje się kary śmierci i dożywocia. Sprawami zajmuje się sąd rodzinny.

2 Osoby pow. 19r.ż. - które są zagrożone wykolejeniem (wg opinii policji np. ucieczki z domu). Przebywają pod opieką sądu rodzinnego.

3 poniżej 14r.ż. - dzieci które popełniły czyn karalny lub są bez właściwej opieki rodziców. Kierowane są do centrum opieki nad dzieckiem lub sądu rodzinnego.

SYSTEM RESOCJALIZACJI NIELETNICH W SZWECJI.

Dwie kategorie nieletnich (ustawa z 1960)

Nieletni do 15 r ż.

Między 15-18r ż.

1 Komisja opieki społecznej nad dziećmi i młodzieżą (do 15 r ż).

2 Sądy powszechne 15-18r ż.

AD1) Organ społeczno administracyjny powoływany przy jednostce administracyjnej. Skład: pastor, pedagog, lekarz, osoby zaufania społecznego. Nadzór nad nimi sprawuje Min. Op. Społ. za pomocą inspektorów. Komisje rozpatrują sprawy mniejszej wagi (brak opieki ze strony rodziców, demoralizujące środowisko rodzinne, przemoc wobec dzieci, antyspołeczne zachowanie dzieci do 18r. ż.).

AD2) Prowadzi sprawy karne nieletnich powyżej 15r ż. i młodocianych którzy popełnili cięższe przestępstwo. Sąd może orzec: *karę grzywny* umieszczenie w więzieniu szkolnym* nadzór kuratora* umieszczenie w zakładzie leczniczym. Jeżeli sąd uzna że przestępstwo jest o podłożu społecznym sprawę kieruje do komisji.

Jeśli nie przestrzega wcześniejszych zaleceń sądu jest kierowany do placówki zamkniętej. Po 18 r ż nie zamyka się nieletniego na dożywocie. Najwyższy wymiar kary to w tym przypadku do 10 lat.

ŚRODKI PREWENCYJNE STOSOWANE PRZEZ KOMITET OPIEKI SPOŁECZNEJ W SZWECJI

Komisja - może udzielić porady, pomocy finansowej. Zalecenia komisji mogą nawet obowiązywać do 21r. ż. Środki prewencyjne to: nadzór ochronny* ostrzeżenie rodziców i nieletniego. Osoba nadzorująca skład komisji składa raz w roku sprawozdanie. Jeżeli nadzór nie jest skuteczny umieszcza się nieletniego w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczej. Potrzebna jest na to zgoda nieletniego, jeżeli takiej zgody nie ma decyduje sąd. W czasie pobytu sąd zawiesza władzę rodzicielską.

POSTĘPOWANIE Z NIELETNIMI W KRAJACH SKANDYNAWSKICH

(do wyboru).

Szwecja - j.w.

MEDIACJA JAKO FORMA RESOCJALIZACJI

Mediacja - jest szczególną formą dobrowolnej negocjacji w której występują 2 strony (ofiara i przestępca) oraz pośrednik, czyli mediator. Podejmowanie mediacji ma sens wówczas gdy spełnione są pewne warunki sprzyjające takiej rozmowie. Pierwszym z nich jest gotowość obu stron do zawarcia ugody i przychylne nastawienie do osiągnięcia porozumienia. Drugi stanowi istnienie częściowego konfliktu interesów. Sytuacja negocjacji wzbudza w uczestnikach bardzo duże emocje. Ofiara przeżywa najprawdopodobniej najpierw gniew, ból i cierpienie oraz poczucie straty, a czasem zrozumienie i gotowość do wybaczenia krzywdy. Sprawca doświadcza na początku mediacji poczucia winy, skruchy, wstydu, a później powinien pragnąć zadośćuczynienia i odpokutowania winy. Mediacja uwzględnia przede wszystkim interes pokrzywdzonych, ale jednocześnie w jakimś sensie pomaga sprawcom np. pozwala im spojrzeć na swój czyn z perspektywy ofiary, dostrzec jej straty. Uświadamia potrzebę naprawienia krzywdy, dostarcza wsparcia ze strony mediatora, czy wreszcie umożliwia im uniknąć kary więzienia.. Mediacja może w wielu przypadkach zastąpić znacznie kosztowniejszą do wykonania karę pozbawienia wolności. Należy tu dodać, że przedmiotem mediacji są nie tylko sprawy zagrożone pozbawieniem wolności, ale także sprawy rodzinne, czy opiekuńcze. Mediacja może być prowadzona przez: zakłady resocjalizacyjne* poradnie psychologiczno pedagogiczne* ośrodki diagnostyczne* ośrodki zajmujące się ochroną praw człowieka.

AMERYKAŃSKI SYSTEM WIĘZIENNICTWA

Cechy ASW: 1-rozmiar;2- surowość kary;3- brutalność.

AD 1: W 2000r. w USA osadzonych było 2 mln. ludzi, to s miejsce po Chinach i Rosji. W USA zamieszkuje 5% ludności świata i 25% ludności świata jest osadzonych. Zapełniły się w tym 10-leciu. Wg innej normy na 10 tys. mieszkańców jest 682 więźniów. Roczny koszt utrzymania to 20-30 tys. dolarów na 1 więźnia. Przygotowanie 1 miejsca do osadzenia kosztuje 54 tys. dolarów. Wśród skazanych co 3 był bezrobotny, 2/3 miało dochody niższe niż średnia pensja. 90% skazanych na karę śmierci nie jest w stanie opłacić adwokata. Surowość kary wpływa na jej rozmiar.

AD 2: Istnieje tendencja rasistowska w wykonywaniu kary pozb. wolności. 48% skazanych to czarni, 60% to Indianie, 40% skazanych na k. s. to czarni. Czarni są 13 razy częściej skazywani niż biali. Na surowość ma wpływ polityka USA na walkę np. z terroryzmem, narkotykami. W latach 80-90 rozpoczęto walkę z narkotykami. W niektórych stanach za narkotyki grozi 15 lat. 465% kobiet osadzonych było za narkotyki, z czego ¾ to matki. Po 87r. rozwinęła się tendencja budowania więzień prywatnych. W 98r. przebywało tam 100tys. ludzi. Dzieje się tak dlatego, że uważa się że osadzeni to tania siła robocza. Wielkie koncerny budują więc więzienie i oddają do dyspozycji org. Sprawiedliwości pod warunkiem, że będą oni pracowali prawie za darmo dla danej firmy. Jest to dla firm bardzo opłacalne, gdyż nie ponoszą one kosztów pracy. Koszty budowy takich zakładów zwracają się w krótkim czasie.

AD 3: Mentalność powoduje, że różnym instytucjom daję się prawo do ścigania przestępców. Prowadzi to do buntów np. w więzieniu stanowym w 71r. stłumiony siłą, zginęło 43 osoby. Rany odniosło 80 osób. Nie pomagano rannym. Rodziny wystąpiły o odszkodowanie. Proces trwał 29 lat. Koszty odszkodowań wyniosły 8 mln. dol. z czego połowę wzięli prawnicy. 25% skazanych to osoby chore psychicznie lub zaburzone. Stosuje się przymus bezpośredni np. działanie chemiczne, wstrząsy elektryczne, pasy itp. Słaba (opóźniona) opieka lekarska, brak higieny. W 38 stanach wykonywana jest kara śmierci. Mienie skazanego przejmowane jest przez skarb państwa. Kryminalizacja życia w USA jest bardzo posunięta np. rodziców można osadzić na 60 dni za to że ich dzieci wagarują, osadzone kobiety rodzące w czasie porodu są przykute do łóżka.

USA jako pierwsze uznały że resocjalizacja jest lekiem na przestępców i jako pierwsze obaliły ten pogląd.

OBÓZ DLA MŁODOCIANYCH NA PODSTAWIE FILMU

To obóz przetrwania. Przeznaczony był dla osób w wieku 18-35 lat, którzy zostali skazani za przestępstwo bez użycia siły. Cechy obozu: uczyli się dyscypliny pracując* przez 2 tygodnie nosili białe ubranie dopóki nie nauczyli się reguł* panował wojskowy rygor* nie było telewizji* nie mogli się odzywać chyba że dostali zgodę* nie siadali cały czas soś robili, siadali tylko do posiłków* mieli 7 min. na zjedzenie nie zawsze na siedząco, za karę mogli usiąść ale musieli zjeść wszystko* wykonywali wszystkie prace w obozie* niektórzy pracowali na zewnątrz* uczyli się dyscypliny poprzez pracę* w ośrodku nie było krat ani broni* pracownicy motywowali ich i pomagali* istniała możliwość ukończenia szkół* jeżeli młodociany wytrzymał 4 m-ce. w obozie wychodził na wolność* istniała możliwość oglądania obozu przez jeszcze nie skazanych młodych ludzi* obóz dawał możliwość zmiany stylu życia* po opuszczeniu obozu na 3 m-ce. zakładano nieletnim elektroniczne bransolety* obóz załatwiał pracę po opuszczeniu na 1 m-ąc.* 25% trafiało znowu do więzienia.

Działania prewencyjne policji holenderskiej HALT.

Jest to program holenderski. Można go określić jako wczesną prewencję. Dotyczy młodocianych między 12-18r. ż., którzy popełnili drobne wykroczenie po raz pierwszy. Wykroczenie nie może być dokonane z użyciem przemocy. Wykroczenie drobne tzn do1500 guldenów. Policja kieruje takie przypadki do biura HALT, tam przeprowadza się rozmowy ze sprawcą w obecności rodziców (musi być ich zgoda). Rozmowa powinna być przeprowadzona jak najszybciej. Podczas rozmowy ustala się straty, rozstrzyga kwestie ubezpieczeniowe i zastanawia się nad naprawieniem szkód. Biuro pomaga sprawcy przygotować się do naprawy szkód. Po 1 rozmowie po tygodniu jest 2 rozmowa. Analizuje się dokonany czyn i przyczyny, oraz sposób zadośćuczynienia. W trakcie 2 rozmowy sprawca sporządza nakietę i spisywany jest kontrakt w którym ustala się jak i w jakim terminie szkoda będzie naprawiona. Naprawa szkody dozorowana jest przez pracownika HALT. Jeżeli szkoda jest szybko naprawiona, policja nie puszcza dalej akt do sądu. Od zaistnienia czynu do naprawy szkody mija 6-8 tygodni.

Kara która następuje szybko od dokonania przestępstwa jest najbardziej skuteczna. 98% sprawców i rodziców zgadza się na to. Skutki takich działań: w 97r. policja skierowała do biura HALT 21 tys. spraw* 90% spraw nie nabrało trybu dalszego postępowania* 60% tych sprawców którzy przeszli przez biuro nie wykazało recydywy.

WSPÓŁCZESNE TENDENCJE W RESOCJALIZACJI NIELETNICH PRZESTĘPCÓW W EUROPIE ZACHODNIEJ

A Reforma ustawodawstwa.

B Nowelizacja metod wychowawczych.

C Reforma instytucji resocjalizujących.

AD A: Występują tu tendencje:

1 Wyraża się żądaniem zastosowania represji.

2 Skłonność do dekryminalizacji, (czyli wyłączyć z prawa karnego czyny karalne i uznać je za niekaralne), depenalizacji (przekazywanie kompetencji w niektórych sprawach karnych organom pozasądowym np. moralność, seks.

3 Unikanie stygmatyzacji.

4 Powierzanie spraw nieletnich sądom rodzinnym.

AD B: Chodzi o pozostawienie jak najdłużej nieletnich wolnych w naszym środowisku (np. skazanie na obowiązkowy pobyt na zajęciach KO, sportowych, w specjalnych ośrodkach);

- umieszczenie w domu rodzinnym lub szkole dla niedostosowanych społecznie (Szwecja).

- okresowe umieszczanie w rodzinie zastępczej (Belgia, Francja).

- skierowanie na obozy sportowe (Anglia).

- przekazywanie nieletnich pod dozór kuratora.

Stosowanie tych środków jest bardzo odformalizowane. Najbardziej rozpowszechniony jest sposób oparty na kuratorach, lub innej osobie delegowanej przez sąd. Często ten nadzór roztoczony jest na rodzinę nieletniego. Stosowany jest także nadzór grupowy. Są też organizowane rajdy readaptacji społecznej.

AD C: To nowe formy wychowania w zakładach. Polega to na organizowaniu małych jednostek (30-40 osób) na obrzeżach miast lub w miastach, aby nieletni mogli podejmować naukę i pracę w mieście. Tworzone SA małe grupy (2-8). Szeroko zakrojona współpraca z rodziną. Dłuższe pobyty członków rodziny najczęściej przed zwolnieniem. Częste dłuższe przepustki. Uważa się, że duże zakłady powodują wtórną demoralizację. Rozpowszechnia się jednostki, które mają układ rodzinny (2-3 wychowawców + 8 nieletnich), mieszkających na farmach, lub mieszkaniach chronionych. Stosuje się koedukację.

Cechy małych placówek:

- zmniejszenie dystansu między wychowankiem a wychowawcą.

- koedukacja.

Humanizacja odbywania kary w zakładach dla nieletnich - to unikanie dłuższych pobytów w zakładzie. Stosuje się areszty nocne, weekendowe, zamiast odbywania kary w zakładzie np. praca społeczna. Te działanie mają na celu dobro dziecka.

SYSTEM KOMPLEMENTARNY WG CZAPOWA

Zakłada on, że żaden z systemów nie jest doskonały, ale w każdym można znaleźć coś właściwego. Na pierwszym miejscu stawia się wszechstronne badania dające podstawy do opracowania diagnozy psychologicznej, a następnie najskuteczniejsze sposoby postępowania z wychowankiem. Dużą wagę przywiązuje się do indywidualnej i grupowej psychoterapii, oraz doradzania wychowawczego.

0x08 graphic
0x01 graphic

26-10-1982 - Ustawa O Postępowaniu W Sprawach Nieletnich. To podstawowy dokument w Polsce. Reguluje sprawy resocjalizacji nieletnich. Określa, jakie środki wychowawcze można stosować wobec nieletnich. Środki wychowawcze - dozór rodziców; dozór kuratora. Środki poprawcze - umieszczenie w zakładzie poprawczym (od 13 do 21 r. ż.); zakłady leczniczo wychowawcze. Jeżeli to nie pomaga 17 latek może trafić do więzienia.

Cele polityki kryminalnej - odstraszanie; naprawianie szkody; odizolowanie sprawców od społeczeństwa; resocjalizacja (celowy proces).

Postępowanie z nieletnimi w Polsce:

1 Status Litewski - pierwsza wzmianka 1588.,, Mężczyzna 16 letni może ponosić odpowiedzialność warunkową w sytuacji niepoczytalności”. Nie stosowało się kodeksu karnego dla młodszych niż 16 lat.

2 Kodeks Zamoyskiego - kolejny akt prawny 1776. Wprowadził tzw. odpowiedzialność bezwarunkową od 18 r. ż. Po 18 r. ż. - warunkowa odpowiedzialność.

3 Stefan Będziński,,myśl do ułożenia nowego prawa karnego” - 1856. Poniżej 12 lat nieletni nie odpowiadał za zbrodnię, a za występek; 12-14 odpowiedzialność karna; 14-18 odpowiedzialność karna warunkowa; 18-21 odpowiedzialność karna bezwzględna, zgładzona.

4 Kodeks Karny Królestwa Polskiego 1818 - wprowadził karę domu poprawczego, bądź aresztu. Stopnie kary (okres pobytu): - od 8 dni do 6 m - cy; - od 3 m - cy do 1 roku; - od 1 roku do 3 lat. Zaostrzenie kary - ścisły post przez 2 dni w tygodniu (chleb, woda). Niedogodności - kara odwetowa (za karę głodówka); - nieletnich sądzono razem z dorosłymi skazanymi, przez co nieletni byli wykorzystywani przez nich pod różnymi względami. Praca była podstawą w resocjalizacji.

5 Prawo Karne (Makarewicz) - do 14 r. ż. bezwarunkowa nieodpowiedzialność; - 14-18 grzywna, zakład poprawczy, ale nie więzienie. Postulował powołanie sadu dla nieletnich (1924).

1629- pierwszy zakład (Warszawa) Bractwo Niemieckie Św. Brunona.

1732- na bazie przytułku przy szpitalu Dziecka Jezus (Warszawa) powstaje dom poprawczy.

1739- bp Rostkowski ,,Domus Correctionis”. Zakład dla poskromienia i poprawy złych i swawolnych ludzi przez naukę zawodu, obowiązek pracy i praktyki religijnej.

1829- Instytut Moralnej Poprawy Dzieci. Protektor Fryderyk Skarbek. Założenia: kierowani byli nieletni od 6 do 14 r.ż. (dzieci pozbawione opieki, mogli też kierować dzieci rodzice). Rodzina nie mgła ich odwiedzać, każdy miał osobną celę, nie używano nazwisk (numery), nie stosowano nagród.

1862- Warszawa. Do dzisiaj zakład funkcjonuje.

1876- Józef wieczorkowski. Zapoznaje się z systemem resocjalizacji w Szwecji, Francji. O powrocie tworzy Osadę Rolno Rzemieślniczą, gdzie umieszczano nieletnich.

Po II wojnie światowej:

- zainteresowanie dzieckiem (powoływanie Domów Dziecka).

- powołano sądownictwo dla nieletnich.

Zakład w Chojnicach (1885). Dzisiaj schronisko dla nieletnich. Był tam zakład poprawczy. Przejęty przez polskie władze. Zakład poprawczy dla nieletnich przestępców i opiekuńczy dla dzieci ubogich. Kierowani też byli dorośli na prace przymusowe. W 1933 zmiana nazwy na Dom Pracy Przymusowej. Był przeludniony (600 wychowanków), obecnie 60.

Instytucje i systemy wychowania resocjalizującego:

Potrzeba wynikająca z definicji resocjalizacji wymusza powstanie różnych typów placówek.

Wynik resocjalizacji zależy od kadry, jej współpracy ze środowiskiem zewnętrznym, organizacji pracy, oraz bazy diagnostycznej (pedagog, psychiatra, psycholog) - to zasada tworzenia instytucji.

Przy tworzeniu systemów resocjalizacyjnych trzeba brać pod uwagę:

- rozwój osobowościowy

- zaburzenia procesów

- wiek nieletnich

- stopień wykolejenia społecznego.

Z tych przesłanek tworzy się typologię systemów resocjalizacyjnych:

- autorytarno kontrolny (indywidualnych przypadków)

- dyscyplinarno izolacyjny (zdecydowana postawa wychowawcy).

Etapy instytucjonalnej formy oddziaływania:

- diagnoza

- resocjalizacja w warunkach zakładu

- usamodzielnienie (resocjalizacja postpenitencjarna).

Systemy resocjalizacji:

1 Dyscyplinarno izolacyjny - daje początek wszystkim systemom instytucjonalnym. Wywodzi się z tradycji więziennej. W tym systemie nieletnich traktowano jak dorosłych, nie daje się szansy na zmianę. Przeważa rygor, dyscyplina, kara. Rolą wychowawcy jest pilnowanie, aby wychowankowie zachowywali się zgodnie z regulaminem. Efektem tego systemu jest dużo recydywy. Nie zmienia się zaburzonych stanów osobowości. Utrwala się patologia. Brak jest miejsca na indywidualizację oddziaływań. Człowiek zatraca w tej sytuacji samodzielność. Środki przymusu w tym systemie powodują, że łamie się wolę. Wywołuje to hipokryzję, wychowanek ma drugą twarz, dąży do odwetu. Wychowawca i wychowanek nie współpracują ze sobą. Powoduje to, że kara jest odbierana jako nagroda i odwrotnie. Powstaje drugie życie, podział na ludzi i frajerów. Z frajerów rekrutują się cwele, a z ludzi - git ludzie. Tworzą się grupy przestępcze, aby w6ychodzic poza zakład. System ten jest bardzo szkodliwy, ponieważ jest powodem dezorganizacji instytucji. Szczytowym nasileniem wrogości w takim systemie jest bunt. Przebiega on w kilku faeach:

a) niepokój, niesubordynacja.

b) ultimatum (zbiorowe żądania, ujawniają się przywódcy).

c) grabież, niszczenie mienia, branie zakładników).

d) opanowanie buntu przez siły porządkowe.

System ten jest najbardziej niepożądany w resocjalizacji.

2 Progresywny - jest to odmiana systemu opartego na eksponowaniu środowisk dyscyplinarnych. Istota tego systemu oparta jest na nagrodach zewnętrznych (stopniowanie praw, przywilejów). Wychowanek zbiera punkty. System na długą metę nie jest wysoko oceniany. Jest on mobilizujący na początku, kiedy za dobre zachowanie i pracę zdobywa się punkty. Wzmaga egoizm. Wychowawca jest dawcą nagrody i jest decydującym elementem w kształtowaniu osobowości człowieka.

3 Socjopedagogiczny - w 1 i 2 systemie ważna jest pozycja wychowawcy. W tym systemie centralna pozycja wychowawcy opiera się na zależności wewnętrznej. Założenie tego systemu polega na zaufaniu do wychowanków i powierzaniu im coraz ważniejszych zadań, ale pod nadzorem i z inspiracji wychowawcy. Drugim elementem tego systemu jest gotowość do pracy i praca. Pobudza się zamiłowanie do pracy. Poprzez pracę osiąga się efekty resocjalizacji. Twórcą systemu był MAKAROW.

4 Indywidualny - celem zainteresowania systemu jest wychowanek i jego osobowość podstawą oddziaływania jest poznanie wychowanka, form zaburzeń jego zachowania, stworzenie sytuacji do rozładowania napięć neurotycznych. Bliski, emocjonalny kontakt wychowawcy z wychowankiem jest podstawą tego systemu.

5 Homogeniczny - w tym systemie na pierwszym miejscu jest diagnoza. Od jej wyników uzależnia się działanie resocjalizacyjne. Poprzez diagnozę wyselekcjonowuje się jednostki o zbliżonym stopniu demoralizacji i tworzy z nich hoogenicznie zbliżone grupy. system ten dezorganizuje osobowość - to jego wada, ponieważ brak jest punktów odniesienia do innych typów osobowości.

System komplementarny (całościowy): rysunek 1.

Tak zbudowany system dotyczy wszystkich nieletnich przestępców. Uwzględnia indywidualny tryb postępowania. Występuje tu również progresja.

System instytucji resocjalizacyjnych Polsce:

Podstawą jest Ustawa O Postępowaniu W Sprawach Nieletnich (26-10-1982.

Dz. Ustaw nr 35 poz. 28).

Ustawa zmierza do przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich i stworzenia warunków powrotu do normalnego życia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem, bądź z zasadami współżycia społecznego, oraz dąży do umacniania funkcji opiekuńczo wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie nieletnich, na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa.

Przepisy stosuje się w zakresie:

Zapobiegania i zwalczania demoralizacji w stosunku do osób, które nie ukończyły 18 lat.
Postępowaniach sprawach o czyny karalne w stosunku do osób, które dopuściły się tego czynu po ukończeniu 13 lat, a nie ukończyły lat 17.
Wykonywanie środków wychowawczych lub poprawczych stosunku do osób względem których środki te zostały orzeczone nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

Placówki resocjalizacyjne:

1 Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze

- diagnostyczno kierujące (dla wszystkich).

- resocjalizacyjno wychowawcze

- resocjalizacyjno rewalidacyjne (dla nieletnich upośledzonych umysłowo).

2 Zakłady Poprawcze

a) zakłady resocjalizacyjne

- o charakterze otwartym; młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej.

- o charakterze półotwartym

- o charakterze zamkniętym; dla wielokrotnych uciekinierów zakładów półotwartych i otwartych.

- o wzmocnionym nadzorze wychowawczym dla nieletnich o wysokim stopniu demoralizacji.

b) zakłady resocjalizacyjno terapeutyczne dla nieletnich

- zakł. resoc rewalidacyjne dla nieletnich upośledzonych umysłowo.

- zakł. resoc terapeutyczne dla nieletnich zaburzeniami psychicznymi lub innymi zaburzeniami osobowości.

- zakł. resoc terapeutyczne dla nieletnich uzależnionych od środków odurzających i psychotropowych.

- zakł. resoc terapeutyczne dla nosicieli wirusa HIV.

Publiczne placówki opiekuńczo wychowawcze:

1 rodzinne domy dziecka.

2 pogotowia opiekuńcze

3 specjalne ośrodki szkolno wychowawcze.

4 bursy szkolne.

5 świetlice i kluby środowiskowe (terapeutyczne, dworcowe).

6 domy dziecka (w tym domy dla małych dzieci).

7 ogniska wychowawcze

8 młodzieżowe ośrodki socjoterapii w tym tymczasowe domy wczasów dziecięcych,

9 policyjne izby dziecka.

10 OHP.

11 rodzinny ośrodek diagnostyczno selekcyjny.

Obóz w WUTKAN - obóz przetrwania.

Przeznaczony dla osób w wieku 16-35 lat którzy zostali skazani za przestępstwo bez użycia siły.

Warunki tam panujące:

- przez 2 tygodnie białe ubranie, jeżeli przez 2 tygodnie nie nauczą się reguł

- nie można się odzywać, chyba, że dostaną zgodę

- nie ma telewizji

- rygor wojskowy

- nie siadają, cały czas coś robią, siadają tylko do posiłków

- 20 osobowe grupy razem wchodzą i wychodzą

- 7 min. na zjedzenie nie zawsze na siedząco, za karę może usiąść ile chce, ale musi zjeść wszystko

- robią wszystko w obozie

- niektórzy pracują na zewnątrz

- uczą się dyscypliny pracując

- nie ma krat, nie ma broni

- pracownicy motywują ich pomagają

- możliwość ukończenia szkół

- 25% trafia znowu do więzienia

- po wyjściu, na 3 m-ce. zakładane elektroniczne bransolety

- załatwienie na 1 m-ąc pracy przez zakład

- daje możliwość zmiany stylu życia

- możliwość oglądania obozu przez jeszcze nie skazanych młodych ludzi

- 4 m-ce, jeżeli wytrzyma, wychodzi

Typy ZK - ZK dla młodocianych; dla odbywających karę po raz pierwszy; dla recydywistów penitencjarnych; dla odbywających karę aresztu wojskowego.

Są one zróżnicowane pod wzg. Zabezpieczenia, izolacji, uprawnień więźniów więźniów zakresie poruszania się.

Min. Spr. może powoływać w razie potrzeby zakłady inne niż wymienione.

W stosunku do recydywistów kara ma funkcję represyjną. Następuje: stygmatyzacja; deprywacja emocjonalna, poznawcza, społeczna; deprywacja instrumentalna, wolicjonalna.

Elementy te powoduja powstanie zjawiska prizonizacji (nabywanie cech osobowości więziennej). Buduje się osobowość kancelaryjna - to zespół specyficznych postaw, które determinują aktywność jednostki. Jest to efekt prizonizacji.

Praktyka stosowana wobec recydywistów odgrywa bardzo ważną rolę kryminogenną. Osobowość kancelaria charakteryzuje się brakiem motywacji do innego działania i życia w społeczeństwie. Dlatego należy podejmować działania, które rozbijają taką osobowość.

Program regresywny:

Należy go stosować jeszcze w trakcie odbywania kary. Należy oduczyć R pełnienia roli więźnia i umożliwić powrót do społeczeństwa.

Należy stosować - nagrody uzależnione od własnej aktywności skazanego; wzbogacić oddziaływania poprzez współpracę z rodzinami.

Uprawnienia:

Własna odzież; indywidualny wystrój sali; prawo posiadania i dysponowania pieniędzmi; nielimitowana liczba odwiedzin we własnej sali mieszkalnej; prawo podejmowania nauki poza zakładem; do 2 przepustek 24h w miesiącu; jedna 5-dniowa raz na 2 m-ce; mogą korzystać z wyjść zadaniowych.

Okres adaptacji 14 dni.

- zapoznanie z zasadami pobytu

- rozmowa z rodziną

- rozmowa z wychowawcą

Jeżeli wszystko jest dobrze po okresie 14 dni podpisuje się z R kontrakt, w którym wyraża on zgodę na program regresywny.

W początkowej fazie stosowania tego programu zaobserwowano niski stopień aktywności i motywacji R. Z czasem to się zmieniło. Zaczęto zwracać uwagę na jeżyk, słownictwo, zanikała struktura grypsery. Dużą rolę spełniły wyjścia zadaniowe. Przepustki pozwalały na racjonalne zagospodarowanie czasu. Osadzeni zaczęli sami społecznie się weryfikować.

Efekty p. regresywnego:

1 Współpraca i terapia z rodzinami

2 Spadek liczby niepowrotów

3 Duża efektywność wpływów deprizonizacji (ograniczenie recydywy)

4 Zanik zachowań podkulturowych (grypserka, autoagresja)

5 Powrót inicjatywy i samodzielności skazanych

6 Wzrost kompetencji społecznych

7 Wzrost postrzegania norm społecznych

8 Ponowna integracja rodzin.

Uregulowania w sprawach nieletnich:

Kongres w Karkas (1980) - rozpoczęto ustanawiać ustawę o postępowaniu z nieletnimi.

Kongres w Mediolanie (1985) - ustanowiono dokument o nazwie REGUŁY PEKIŃSKIE (4 pkt. dotyczące nieletnich).

1 Nieletni, którzy popadli w konflikt z prawem powinien być traktowany z przewidzianą prawem procedurą.

2 Zatrzymanie przed rozprawą może być stosowane jako środek ostateczny, przy czym nieletni nie mogą być umieszczani w areszcie razem z dorosłymi przestępcami gdyż mogliby podlegać ujemnemu oddziaływaniu chyba, że chodzi o osoby pociągnięte do odpowiedzialności przez sąd karny dla dorosłych.

3 Nieletni przestępcy nie mogą być umieszczani w zamkniętych instytucjach penitencjarnych chyba, że zostali skazani za ciężkie przestępstwo agresywne przeciwko osobie albo uznani za winnych uporczywego dopuszczania się ciężkich przestępstw. Umieszczenie w zakładzie zamkniętym może nastąpić tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do ochrony nieletniego przed przestępczością albo nie ma innego środka.

4 Społeczność międzynarodowa i poszczególne kraje powinny podjąć wszelkie wysiłki dla zapewnienia wszystkim nieletnim możliwości rozwoju i prowadzenia życia godnego zaspokajającego aspiracje młodzieży i oczekiwania społeczne.

Na podstawie Reguł Pekińskich opracowano 3 modele postępowania (ONZ):

1 (niebieski) Model właściwego procesu - bazującego na regułach prawa i odpowiednich przepisach, zapewniającego procesowe gwarancje w zakresie prawa do obrony.

2 (czerwony) Model społecznego zabezpieczenia socjalnego - w którym stosowane są wobec nieletnich różne systemy i metody o charakterze opiekuńczo wychowawczym, realizowane przez etatowych pracowników. Opiera się na pojęciach sprawiedliwości ekonomicznej i socjalnej realizowanych w ramach planowanej polityki państwa.

3 (zielony) Model procesu współuczestnictwa - w którym rozwiązywanie i łagodzenie problemów z nieletnimi odbywa się dzięki współpracy członków grup społecznych. Opiera się na założeniu funkcjonowania nieformalnej kurateli społecznej.

Ustawowe rozwiązania postępowania z nieletnimi (EUROPA):

1 Systemy postępowania z nieletnimi oparte są na organach pozasądowych pozasądowych charakterze administracyjnym i sądach zwykłych (kraje skandynawskie; byłe socjalistyczne oprócz Polski i Jugosławii).

2 Systemy postępowania z nieletnimi oparte są na sądach dla nieletnich (Włochy; Francja; Jugosławia).

3 Systemy postępowania z nieletnimi oparte są na sądach dla nieletnich i organach pozasądowych (Anglia i Walia; Belgia; Niemcy).

Współczesne tendencje w europie zachodniej: Objawiają się w 3 kierunkach:

A Reforma ustawodawstwa.

B Nowelizacja metod wychowawczych.

C Reforma instytucji resocjalizujących.

AD A: Występują tu 2 tendencje:

1 Wyraża się żądaniem zastosowania represji.

3 Unikanie stygmatyzacji.

4 Powierzanie spraw nieletnich sądom rodzinnym.

AD B: Chodzi o pozostawienie jak najdłużej nieletnich wolnych w naszym środowisku (np. skazanie na obowiązkowy pobyt na zajęciach KO, sportowych, w specjalnych ośrodkach);

- umieszczenie w domu rodzinnym lub szkole dla niedostosowanych społecznie (Szwecja).

- okresowe umieszczanie w rodzinie zastępczej (Belgia, Francja).

- skierowanie na obozy sportowe (Anglia).

- przekazywanie nieletnich pod dozór kuratora.

Cechy małych placówek:

- zmniejszenie dystansu między wychowankiem a wychowawcą.

- koedukacja.

Resocjalizacja nieletnich (wybrane kraje).

NIEMCY:

Niemcy osiągają coraz lepsze wyniki. Intencją jest wychowanie nieletnich. Ustawq karna zwraca uwagę na dyscyplinę, wychowanie fizyczne, naukę, pracę.

3 akty prawne regulujące postepowanie z nieletnimi:

1 Ust. o opiece społecznej nad nieletnimi(1922).

2 Ust. Karna dle nieletnich (1932) nowelizowana w 1984.

3 Ust. o ochronie dzieci w miejscach publicznych (dotyczy sprzedaży alkoholu, tytoniu, przebywania w miejscach np. lokalach nocnych.

3 kategorie:

1 Do 14 lat nie podlegają odpowiedzialności karnej.

2 Nieletni przestępcy 14-17 ponoszą odp. karną.

3 Młodociani 18-21 odpowiadają karnie bezwarunkowo.

Do pkt. 2 i 3 mogą być stosowane środki łagodzące.

Instytucje:

1 Sądy dla nieletnich (jako sekcja przy sądach lokalnych).

2 Urzędy opieki społecznej nad młodzieżą.

3 Sąd opiekuńczy - zajmuje się młodzieżą do 14 lat (na wniosek sądu lokalnego):

- może on orzec środki wychowawcze lub lecznicze.

- udziela porad lub nakazów dla rodziców.

- może nakazać przymusowe umieszczenie w domu dziecka lub rodzinie zastępczej.

Urzędy opieki społecznej nad młodzieżą:

- kontrolują imprezy rozrywkowe, lokale nocne itp.

- umieszczają w placówce opiekuńczej (środek ostateczny).

Prawo karne stosuje się do przestępców. Stosuje się złagodzenia. Policja nie ma uprawnień w stosunku do nieletnich.

Działania sądu dla nieletnich (stopnie ze wzgl. na wagę przestępstw):

* 1 sędzia rozpatruje sprawy drobne.

* sprawy poważniejsze 1 sędzia i 2 ławników.

* Izby dla nieletnich 3 sędziów i 2 ławników (zbrodnie, recydywa, gwałty).

W sądownictwie niemieckim nie ma dla nieletnich obrońców z urzędu. Istnieje prokurator dla nieletnich.

Sędzia dysponuje:

- środkami półkarnymi.

- środkami karnymi (pozbawienie wolności, areszt poza zwykłym systemem).

- środkami wychowawczymi (nadzór w rodzinie, rodzina zastępcza, ośrodek wychowawczy).

3 rodzaje aresztu:

1 Na czas weekendu (nie więcej niż 4 weekendy).

2 Areszt krótkoterminowy (2-6 dni bez przerwy).

3 Areszt długoterminowy (1-4 tygodni).

Istnieją też specjalne więzienia dla nieletnich. Pobyt jest rejestrowany w rejestrze skazanych (od 6 m-cy. do 4 lat). Jest on wykonywany w placówkach zatrzymań dla nieletnich.

W niemieckim systemie resocjalizacji widać tendencję na wychowanie opiekuńcze, oraz psychoterapię. Istnieją też wolontariusze, którzy zajmują się nieletnimi.

Anglia i Walia:

Specyficzne założenia podstawowe zawarte w ustawie o dzieciach i nieletnich (1963).

Nieletni przestępcy i nieletni w zagrożeniu.

Kategorie nieletnich w Anglii:

*do 14 lat - nie ma odpowiedzialności karnej.

*15-17 lat - można wszcząć postępowanie, ale nie można pozbawić wolności.

Instytucje zajmujące się nieletnimi w Anglii:

1 Ośrodki opieki społecznej, czyli organ administracyjny.

2 Policja.

3 Sąd dla nieletnich.

Kompetencje, zakres obowiązków;

AD1) Rozpatrują sprawy nieletnich do17 r. ż., którzy potrzebują opieki i ochrony. Sprawują nadzór nad pleceniami policji. Mogą umieścić nieletniego w placówce wychowawczej bądź rodzinie zastępczej (tylko za zgodą nieletniego i rodziców).

AD2) Na etapie przygotowawczym: prowadzi śledztwo, ma szeroki zakres kompetencji. Owołano przy komendach dzielnicowych komórki ds. nieletnich. Biorą udział we wszystkich sprawach dotyczących nieletnich.

AD3) Może podejmować sprawy w trybie cywilnym lub karnym. Sąd pokoju - sędziowie społeczni, często bez doświadczenia. Ten rodzaj sądu składa się z 3 osób. Pomaga urzędnik z wykształceniem prawniczym.

Sąd dla nieletnich może oddać pod dozór rodziców lub opiekunów (obciążony karą grzywną):

*pod dozór kuratora sądowego.

*orzec grzywnę (np. praca społeczna na cel charytatywny).

*umieszczenie zakładzie wychowawczym (sąd wyższej instancji od6 m-cy do 3 lat).

*umieszczenie w ośrodku zatrzymań do 3 m-cy.

Szeroko rozwiniętą probacja. Od 19 r. ż. jest uznany za dorosłego, kuratela może jednak trwać dłużej.

System hoteli - dla osób, które weszły w konflikt z prawem, ale nie zostały pozbawione wolności.

Internaty - dla nieletnich 6-12.

Wspólnoty - dla młodocianych uzależnionych. Osoby godne zaufania (opieka zastępcza w rzmach kompetencji rodziców).

SYSTEM BORTSALSKI (progresywny):

Na wszystko trzeba zapracować. Dwa etapy brązowy i błękitny. Błękitni mogli wychodzić na przepustki i korzystać z różnych rzeczy np. z bufetu.

*bardzo długa droga do sądu dla nieletnich.

*duże kompetencje policji.

*późne pozbawienie wolności.

SZWECJA:

Dwie kategorie nieletnich (ustawa z 1960)

Nieletni do 15 r ż.

Między 15-18r ż.

1 Komisja opieki społecznej nad dziećmi i młodzieżą (do 15 r ż).

2 Sądy powszechne.

AD1) Organ społeczno administracyjny powoływany przy jednostce administracyjnej. Skład: pastor, pedagog, lekarz, osoby zaufania społecznego. Zadania: zajmowanie się dziećmi i młodzieżą nawet do 18 r ż. jeżeli chodzi o sprawowanie opieki przez rodziców np. niezdolność do opieki, znęcanie się nad dziećmi, bądź dzieci zachowują się antyspołecznie.

AD2) Prowadzi sprawy karne nieletnich powyżej 15r ż. Nim sprawa trafi do sądu działa prokurator. Ścisła współpraca między komisją a prokuratorem. Prokurator może wskazać komisji by umieścić nieletniego w rodzinie zastępczej bądź do placówki (nawet do 20 r ż). Zgodę musi wyrazić nieletni oraz opiekunowie, jeśli tego nie zrobią decyzję podejmują władze lokalne.

Struktura:

1 Sąd pierwszej instancji.

2 6 sędziów odwoławczych.

3 Sąd najwyższy.

- 1 sędzia

- 1 sędzia, 23 asesorów

- 1 sędzia, 7-8 asesorów

*kara grzywny

*umieszczenie w więzieniu szkolnym

- 1 -

Ośrodek pracy o surowym rygorze

(rygor, izolacja).

Upośl.

umysłowo

neurotycy

Psychopaci

Charaktero

Socjopaci

Zakład leczniczo resocjalizacyjny

Patronat opiekuńczy

(do 3 lat)

Ośrodek wolnościowy

(bez określenia czasu, do ukończenia nauki

Internat półwolnościowy

(1-2 lata) kontynuacja nauki

Ośrodek wychowawczy

(izolacyjny 1-6 m-cy)

Wprowadzenie do nauki

Sąd dla nieletnich

Ośr. Diagnostyczno Selekcyjny

Kurator

Rodzina zastępcza

Dozór rodziców