Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Prasy i Komunikacji
Dokument ukończono w styczniu 2005 r.
Panorama Unii Europejskiej
Unia Europejska
Mniej granic, więcej możliwości
Po większej części UE można podróżować bez paszportu i bez kontroli na granicach.
Można robić zakupy w innym kraju, gdzie towary są tańsze, nie płacąc żadnych dodatkowych podatków, pod warunkiem, że towary zakupiono na własny użytek. Wspólna waluta - euro - pozwala kupującym bezpośrednio porównywać ceny między 12 krajami, w których obowiązuje. Zmusiło to producentów i handlowców do obniżenia nieuzasadnionych wysokich cen. Podróżowanie między krajami strefy euro na zakupy, dla przyjemności czy w sprawach zawodowych jest teraz tańsze, ponieważ nie wymaga wymiany walut ani ponoszenia związanych z nią kosztów.
Konkurencja wprowadzona w ramach wspólnego rynku UE bez granic przyczyniła się do poprawy jakości towarów i usług oraz do obniżenia ich cen. Potaniały rozmowy telefoniczne, dostęp do Internetu i podróże lotnicze. Gospodarstwa domowe mają w coraz większym stopniu możliwość wyboru najtańszego dostawcy energii elektrycznej i gazu.
Obywatele UE mogą mieszkać, pracować, studiować i przechodzić na emeryturę w innym kraju Unii. Prawa te są stopniowo rozszerzane na obywateli dziesięciu krajów, które przystąpiły do UE w 2004 roku.
Zielona Europa
Mieszkańcy Europy są wrażliwi na problemy środowiska naturalnego. Dlatego też Unia zajmuje czołowe miejsce w światowych działaniach na rzecz ochrony środowiska i promowania zrównoważonego rozwoju. Unia jest liderem w realizacji postanowień protokołu z Kioto, mającego na celu ograniczenie emisji „gazów cieplarnianych” odpowiedzialnych za globalne ocieplenie i zmiany klimatyczne. W ramach tych działań UE wprowadza w 2005 roku nowatorski system „handlu emisjami”, który pozwala przedsiębiorstwom produkcyjnym na zakup i sprzedaż ograniczonej ilości zezwoleń na zanieczyszczanie środowiska.
Ponieważ zanieczyszczenia nie znają granic, państwa członkowskie podejmują wiele działań w zakresie ochrony środowiska. Nic więc dziwnego, że rzeki i plaże Europy są coraz czystsze, pojazdy wydalają do atmosfery mniej spalin, zaś składowanie odpadów regulują surowe przepisy. Na przykład pochodzące z Europy odpady niebezpieczne nie mogą jak dawniej być składowane w biedniejszych krajach.
Unia dąży do takiej organizacji transportu, przemysłu, rolnictwa, energetyki i turystyki, która umożliwi rozwój tych sektorów bez niszczenia zasobów naturalnych - to znaczy do „rozwoju zrównoważonego”, pozwalającego na wzrost gospodarczy przy jednoczesnym zapewnieniu bezpiecznej przyszłości dla następnych pokoleń.
Nauka za granicą
Blisko dwa miliony młodych ludzi skorzystały już z programów UE umożliwiających studiowanie i doskonalenie umiejętności w innym kraju europejskim. Nic dziwnego, że nazwy programów UE zajmujących się wymianą edukacyjną i partnerstwem transgraniczym, takie jak Erasmus, Leonardo czy Socrates, są dziś powszechnie znane.
UE nie decyduje o tym, czego uczymy się w szkole, lecz zapewnia właściwe uznawanie kwalifikacji edukacyjnych i zawodowych w innych krajach Unii.
Z euro w kieszeni
Chyba najbardziej namacalnym osiągnięciem UE jest euro (€). Jest to wspólna waluta obowiązująca w 12 krajach, na które przypadają dwie trzecie mieszkańców całej Unii. Liczba ta będzie dalej rosła, w miarę jak nowe państwa członkowskie będą przyjmowały walutę euro, kiedy odpowiednio przygotują do tego swoje gospodarki.
Wszystkich monet i banknotów euro można używać we wszystkich krajach, w których akceptowane są płatności w euro. . Wszystkie banknoty poszczególnych nominałów są identyczne, natomiast monety mają jednakowy awers, lecz różny narodowy rewers.
[Insert map of euro zone]
Państwa UE, w których obowiązuje euro
Państwa UE, w których nie obowiązuje euro
Miejsca pracy i dobrobyt
Przywódcy Unii Europejskiej zadeklarowali dążenie UE do stworzenia najbardziej dynamicznego społeczeństwa opartego na wiedzy na świecie, posiadającego konkurencyjną gospodarkę i wykształconą siłę roboczą.
Właśnie dlatego UE pracuje nad zapewnieniem szybkiego dostępu do Internetu w szkołach, w domu i w miejscu pracy. Wzywa ona przedsiębiorców i rządy do rozpowszechniania Internetu w celu zapewnienia lepszej jakości usług. Innym priorytetem w tej dziedzinie jest szkolenie pracowników w zakresie technologii informatycznych i zachęcanie obywateli do uczenia się przez całe życie.
Jedna trzecia wynoszącego 100 miliardów euro rocznego budżetu UE jest przeznaczana na stymulowanie gospodarki i tworzenie miejsc pracy w regionach mniej uprzywilejowanych oraz na szkolenie bezrobotnych i osób o niskich kwalifikacjach. Dzięki temu na przykład mieszkańcy regionów Irlandii czy Hiszpanii są dziś znacznie zamożniejsi niż 20 lat temu.
Stworzenie wspólnego rynku bez granic oraz wprowadzenie wspólnej waluty euro już przyczyniło się do wytworzenia miliardowych zysków i powstania kilku milionów miejsc pracy.
Ponadto UE inwestuje dziś w miejsca pracy jutra, finansując badania naukowe i rozwój zaawansowanych technologii. Przywódcy UE zobowiązali się do zwiększenia poziomu wydatków na ten cel o ponad 50% w okresie od 2001 do 2010 roku.
Równe szanse dla wszystkich
Społeczeństwo, w którym żyjemy, jest bardziej sprawiedliwe, jeśli wolne jest od dyskryminacji ze względu na narodowość, płeć, niepełnosprawność, rasę lub inne czynniki. Dlatego też prawo UE zabrania dyskryminacji.
Już pierwsze traktaty europejskie z lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku zawierały jasno sprecyzowaną zasadę, zgodnie z którą kobiety i mężczyźni muszą uzyskiwać jednakowe wynagrodzenie za taką samą pracę. Uczyniło to z UE pioniera w walce o prawa kobiet. Obecnie prawa te stanowią integralną część wszystkich obszarów polityki UE.
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość dla wszystkich
Wszyscy chcemy żyć bezpiecznie, wolni od przestępczości i terroryzmu. Dlatego też państwa członkowskie UE współpracują w walce z międzynarodowym terroryzmem i w zapobieganiu transgranicznemu handlowi narkotykami i ludźmi. Przyjmują one wspólne zasady w odniesieniu do tych przestępstw i podejmują działania w celu zapewnienia pełnej współpracy między policją i służbami celnymi, służbami imigracyjnymi oraz sądami w poszczególnych krajach.
Jednym z działań, które podjęto w tym zakresie, było wprowadzenie w życie europejskiego nakazu aresztowania, który ułatwia przekazywanie podejrzanych o przestępstwa z kraju ich zatrzymania do kraju, w którym są poszukiwani w celu przesłuchania. Kraje UE koordynują również swoje polityki azylowe i wzmacniają kontrole na zewnętrznych granicach Unii.
Ponieważ obywatele Unii Europejskiej mogą mieszkać w dowolnym kraju UE, konieczne jest zapewnienie im jednakowego dostępu do wymiaru sprawiedliwości bez względu na to, gdzie się znajdują. Państwa członkowskie muszą też zapewnić jednakowe stosowanie prawa UE oraz wykonywanie wyroków sądu jednego kraju w innym. Unia wiele już zrobiła w celu ułatwienia rozwiązywania transgranicznych problemów prawnych w sprawach dotyczących małżeństwa, separacji, rozwodów oraz opieki nad dziećmi, jak również rozwiązywania innych rodzajów sporów cywilnych.
Pokój i stabilność poza Unią
Dzięki integracji budowanej przez ponad 50 ostatnich lat wojna pomiędzy krajami UE jest obecnie nie do pomyślenia. Zważywszy na ten sukces, UE koncentruje się teraz na rozprzestrzenianiu pokoju i stabilności poza swoim terytorium.
Najlepszym sposobem na zapobieganie konfliktom jest przede wszystkim tworzenie większej zamożności w skali światowej. Jako największa potęga handlowa na świecie UE wykorzystuje swoje wpływy w celu zapewnienia sprawiedliwych zasad handlu światowego. Unia stara się, aby z dobrodziejstw globalizacji skorzystały również kraje najbiedniejsze. UE już teraz dostarcza więcej pomocy humanitarnej i pomocy na rozwój niż jakikolwiek inny podmiot na świecie.
Unia wysyła misje wojskowe i policyjne na przykład na Bałkany, gdzie siły pokojowe UE zastąpiły wojska NATO. Działanie to jest elementem wymiaru obrony wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii.
UE jest szczególnie zainteresowana pomocą swoim sąsiadom na wschodzie (kraje byłego Związku Radzieckiego) i na południu (region śródziemnomorski) w dążeniu do wyższego poziomu stabilności i zamożności.
Unia Europejska pokazuje, jak demokratyczne kraje mogą z powodzeniem połączyć siły gospodarcze i polityczne we wspólnym interesie i może służyć za ewentualny wzór do naśladowania w innych częściach świata.
Miejsce w Unii
Od czasu jej powstania blisko 50 lat temu, UE działa jak magnes przyciągający nieprzerwany strumień nowych członków. Jego kulminację stanowiło historyczne i udane rozszerzenie z 15 do 25 członków w maju 2004 roku.
Do Unii może przystąpić każdy kraj europejski pod warunkiem, że posiada on stabilną demokrację, gwarantującą praworządność, poszanowanie praw człowieka i ochronę mniejszości. Od kandydata wymaga się również posiadania funkcjonującej gospodarki rynkowej i służby cywilnej zdolnej do stosowania prawa wspólnotowego.
Bułgaria i Rumunia znajdują się obecnie na drodze do członkostwa w Unii w 2007 roku. W roku 2005 oczekuje się także rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Turcją i Chorwacją.
Od chwili złożenia przez dany kraj wniosku o członkostwo do czasu jego wejścia do Unii może upłynąć 10 lat lub więcej. Kiedy uzgodniona zostanie już treść traktatu o przystąpieniu, musi on zostać ratyfikowany przez Parlament Europejski oraz przez parlamenty krajowe państwa kandydującego i wszystkich państw członkowskich.
Cały kontynent europejski
Państwa członkowskie UE oraz rok ich przystąpienia.
1952 Belgia, Francja, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Włochy
1973 Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo
1981 Grecja
1986 Hiszpania, Portugalia
1995 Austria, Finlandia, Szwecja
2004 Cypr, Republika Czeska, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry
Prostsze zasady - nowa Konstytucja
W czerwcu 2004 roku przywódcy UE uzgodnili tekst Konstytucji Unii Europejskiej. Wejdzie ona w życie w 2006 roku, po jej zatwierdzeniu przez wszystkie 25 państw członkowskich.
Konstytucja ma zastąpić wszystkie wcześniejsze traktaty europejskie jednym dokumentem jasno określającym, czym jest Unia i kto co w niej robi. Zawiera ona również Kartę Praw Podstawowych UE.
Konstytucja ustanawia prostsze i bardziej skuteczne zasady podejmowania decyzji w Unii 25 państw. Na przykład większość decyzji będzie podejmowana „większością kwalifikowaną” - i nie będzie wymagała zgody wszystkich krajów.
Konstytucja ma sprawić, że Unia będzie bardziej otwarta i demokratyczna. Zobowiązuje ona na przykład ministrów UE do odbywania otwartych posiedzeń ustawodawczych i daje obywatelom prawo do wnoszenia petycji do Komisji Europejskiej o przygotowanie wniosku w sprawie nowych aktów prawnych. Ponadto zwiększa ona rolę parlamentów krajowych w monitorowaniu działalności UE.
Nowa Konstytucja utrzymuje istniejącą równowagę między interesami narodowymi i ogólnym interesem europejskim, jak również pomiędzy interesami małych i dużych krajów.
Przewiduje się też powołanie ministra spraw zagranicznych UE, którego zadaniem będzie wspieranie Unii w bardziej skutecznym funkcjonowaniu na arenie międzynarodowej.
[photo]
Margot Wallström, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, komisarz ds. stosunków instytucjonalnych i strategii komunikowania:
„Europa buduje drogi, mosty i linie kolejowe, aby zbliżyć ludzi do siebie. Czas teraz na wzmocnienie samych kontaktów między ludźmi.”
Parlament Europejski:
Głos obywateli
Parlament Europejski jest wybierany co pięć lat przez obywateli UE w celu reprezentowania ich interesów.
Obecny skład zgromadzenia, wybrany w czerwcu 2004 r., liczy 732 członków ze wszystkich 25 krajów Unii. Blisko jedna trzecia z nich (222) to kobiety.
Podstawowym zadaniem Parlamentu jest uchwalanie prawa europejskiego. Współpracuje on w tym zakresie z Radą Unii Europejskiej, zaś wnioski dotyczące nowych aktów ustawodawczych składa Komisja Europejska. Parlament i Rada są także współodpowiedzialne za przyjmowanie rocznego budżetu Unii w wysokości około 100 mld euro.
Parlament ma również prawo do odwołania Komisji Europejskiej.
Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju ich pochodzenia, lecz według przynależności do jednej z siedmiu ogólnoeuropejskich grup politycznych. Największe grupy polityczne w obecnym zgromadzeniu to centroprawicowa Europejska Partia Ludowa (chrześcijańscy demokraci), socjaliści, liberałowie i Partia Zielonych. Posłowie reprezentują cały wachlarz poglądów na temat integracji europejskiej, od opinii skrajnie federalistycznych po postawy otwartego eurosceptycyzmu.
Główne posiedzenia Parlamentu odbywają się w Strasburgu, pozostałe w Brukseli. Podobnie jak inne instytucje UE, Parlament pracuje we wszystkich 20 językach urzędowych UE.
Parlament wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który zajmuje się badaniem skarg obywateli dotyczących niewłaściwego zarządzania w instytucjach UE.
[photo] Josep Borrell
Przewodniczący Parlamentu Europejskiego
Rada Unii Europejskiej:
Głos państw członkowskich
Rada Unii Europejskiej - dawniej Rada Ministrów - jest wraz z Parlamentem odpowiedzialna za uchwalanie aktów prawa europejskiego i podejmowanie decyzji politycznych. Rada ponosi również główną odpowiedzialność za działania UE w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w niektórych kwestiach dotyczących wymiaru sprawiedliwości i wolności.
Rada składa się z ministrów rządów wszystkich państw UE. W jej posiedzeniach uczestniczą ministrowie odpowiedzialni za zagadnienia stanowiące temat danego spotkania: odpowiednio ministrowie spraw zagranicznych, ministrowie gospodarki i finansów, ministrowie rolnictwa itd.
Każde państwo dysponuje w Radzie odpowiednią liczbą głosów. Liczba ta zasadniczo odzwierciedla liczbę ludności danego kraju, jednak jest ona ustalana na korzyść mniejszych krajów. Większość decyzji podejmuje się większością głosów, choć decyzje w delikatnych kwestiach w dziedzinach takich, jak podatki, azyl i imigracja czy też wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa wymagają jednomyślności.
Maksymalnie cztery razy w roku jako Rada Europejska spotykają się też prezydenci i/lub premierzy państw członkowskich. Podczas takich spotkań na szczycie ustanawiane są zasadnicze wytyczne polityki UE.
ue.eu.int
[photo] Javier Solana
przedstawiciel dyplomacji UE - Wysoki Przedstawiciel ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
Komisja Europejska:
Strażnik wspólnych interesów
Komisja Europejska reprezentuje i chroni wspólne interesy całej Europy. Jest ona niezależna od rządów państw członkowskich.
Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do Parlamentu i Rady. Zarządza też na co dzień wdrażaniem polityk UE i wydatkowaniem funduszy unijnych. Komisja stoi na straży powszechnego stosowania postanowień traktatów i przepisów prawa europejskiego. W uzasadnionych przypadkach może wnieść sprawę przeciwko łamiącym te prawa do Trybunału Sprawiedliwości.
Komisja składa się z 25 członków - po jednym z każdego państwa członkowskiego. Wspomaga ich około 24 000 urzędników, z których większość pracuje w Brukseli.
Wyboru przewodniczącego Komisji dokonują rządy państw UE, a następnie jest on zatwierdzany przez Parlament Europejski. Pozostali komisarze są wybierani przez rządy poszczególnych państw w porozumieniu z desygnowanym na przewodniczącego Komisji. Ich nominacja musi również zostać zatwierdzona przez Parlament. Komisarz nie reprezentuje rządu swojego kraju. Jest natomiast odpowiedzialny za konkretny obszar polityki Unii.
Przewodniczący i członkowie Komisji są powoływani na okres pięciu lat, zbiegający się z kadencją Parlamentu Europejskiego.
[photo] José Manuel Barroso
szef władzy wykonawczej UE - Przewodniczący Komisji Europejskiej
Trybunał Sprawiedliwości:
Praworządność
Zadaniem Trybunału Sprawiedliwości jest zapewnianie jednolitej wykładni i stosowania prawa europejskiego we wszystkich państwach UE, dzięki czemu wszystkich obowiązują takie same zasady. Trybunał zajmuje się na przykład tym, aby sądy krajowe nie wydawały rozbieżnych wyroków w jednakowych sprawach. Trybunał dba także o to, aby państwa UE i jej instytucje działały zgodnie z prawem. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg. W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego.
Trybunał Obrachunkowy:
Rozsądna wartość za rozsądną cenę
Trybunał Obrachunkowy kontroluje, czy fundusze UE, pochodzące od podatników, są wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i zgodnie z ich przeznaczeniem. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg. Trybunał ma prawo do kontrolowania każdej organizacji, instytucji lub firmy, która dysponuje środkami unijnymi.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
Głos społeczeństwa obywatelskiego
317 członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego reprezentuje szeroki zakres grup interesów: od pracodawców po związkowców, od konsumentów po ekologów. Komitet pełni funkcję doradczą i jego opinia jest wymagana w przypadku decyzji UE w dziedzinie zatrudnienia, wydatków socjalnych, kształcenia zawodowego itp.
Komitet Regionów:
Perspektywa lokalna
Komitet Regionów wyraża opinię w przypadku decyzji UE mających bezpośrednie skutki na poziomie lokalnym i regionalnym, w obszarach takich, jak transport, ochrona zdrowia, zatrudnienie czy edukacja. Jego 317 członków to najczęściej działacze samorządów regionalnych lub burmistrzowie miast.
Europejski Bank Centralny:
Stabilna waluta
Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie odpowiada za zarządzanie wspólną walutą euro - na przykład za ustalanie wysokości stóp procentowych. Bank koncentruje się głównie na zapewnianiu stabilności cen w celu uniknięcia szkodliwego wpływu inflacji na gospodarkę europejską. Bank podejmuje decyzje niezależnie od rządów i innych instytucji. Prezesem EBC jest Jean-Claude Trichet.
Europejski Bank Inwestycyjny:
Pomocna dłoń
Europejski Bank Inwestycyjny udziela pożyczek na projekty w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania na poziomie europejskim, zwłaszcza w regionach mniej zamożnych. Finansuje on projekty infrastrukturalne, takie jak sieci kolejowe i drogowe, lotniska czy programy ochrony środowiska. Udziela również kredytów na inwestycje niewielkich firm (MŚP). Bank pożycza także pieniądze krajom kandydującym i krajom rozwijającym się. Jego siedzibą jest Luksemburg. Ponieważ jego udziałowcami są rządy państw UE, Bank ma możliwość zdobywania kapitału i udzielania kredytów na bardzo atrakcyjnych warunkach.
Symbole UE
Flaga europejska Krąg dwunastu gwiazd, będący symbolem perfekcji, pełni i jedności.
Hymn europejski Melodia pochodzi z IX symfonii Beethovena. Jako hymn europejski utwór ten nie ma słów.
9 maja, Dzień Europy Idee stanowiące podstawę stworzenia obecnej Unii Europejskiej po raz pierwszy zostały przedstawione 9 maja 1950 r. w przemówieniu Ministra Spraw Zagranicznych Francji, Roberta Schumana. Dlatego też dzień 9 maja obchodzi się co roku jako „urodziny UE”.
„Zjednoczona w różnorodności” Hasło to jest mottem Unii Europejskiej.
Panorama Unii Europejskiej
Zjednoczona w różnorodności
Unia Europejska (UE) to rodzina demokratycznych państw europejskich, której celem jest współpraca na rzecz pokoju i dobrobytu. Unia nie jest państwem, które ma zastąpić istniejące kraje, ale jednocześnie jest czymś więcej niż tylko organizacją współpracy na szczeblu międzynarodowym. UE jest tak naprawdę jedyna w swoim rodzaju. Państwa członkowskie Unii ustanowiły wspólne instytucje, którym przekazały część swojej suwerenności, aby decyzje w konkretnych kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania mogły być podejmowane demokratycznie na poziomie europejskim.
Historyczne korzenie Unii Europejskiej sięgają II wojny światowej. Idea integracji zrodziła się z determinacji Europejczyków, by na zawsze zapobiec podobnym zbrodniom i zniszczeniom. W pierwszych latach współpraca odbywała się między sześcioma krajami i koncentrowała się głównie na zagadnieniach handlowych i gospodarczych. Obecnie UE obejmuje 25 krajów i 450 milionów ludzi i zajmuje się szerokim zakresem zagadnień mających bezpośrednie znaczenie dla naszego codziennego życia.
Europa to kontynent wielu tradycji i języków, lecz również kontynent wspólnych wartości, takich jak demokracja, wolność i sprawiedliwość społeczna. UE stoi na straży tych wartości i wspiera współpracę między narodami Europy, promując jedność przy zachowaniu różnorodności i podejmowaniu decyzji możliwie najbliżej obywateli. Dziś, w coraz bardziej współzależnym świecie XXI wieku, bardziej niż kiedykolwiek wymagana jest współpraca każdego obywatela europejskiego z ludźmi z innych krajów w duchu ciekawości, otwartości i solidarności.
16
1