Wykład VIII:

Zespoły lękowe i nerwicowe

1. Rozpoznawanie zespołów lękowych

• Lęk egzogenny v. lęk endogenny

• Nerwica a psychoza

• Osobowość typu neurotycznego v. osobowość typu psychopatycznego

• Klasyfikacja zaburzeń lękowych

RODZAJ LĘKU	ŹRÓDŁO	RODZAJ ZABURZEŃ
LĘK EGZOGENNY	Sytuacja w środowisku zewnętrznym, którego bodźce docierają do mózgu jako zagrażające lub wynikające z alarmujących bodźców z narządów ciała	Nerwice, depresja, hipochondria, fobie
LĘK ENDOGENNY	Wynika pierwotnie z dysregulacji trzech podstawowych neuromediatorów w OUN: serotoniny, adrenaliny i acetylocholiny	Depresja, schizofrenia, dystymia, niektóre zespoły lękowe polekowe

NERWICA A PSYCHOZA





OSOBOWOŚĆ TYPU NEUROTYCZNEGO
V. OSOBOWOŚĆ TYPU PSYCHOPATYCZNEGO





TYPY ZABURZEŃ LĘKOWYCH

• Zespół lęku napadowego (paniki)

• Zespół lęku uogólnionego

• Zespół fobii

• Zespół natręctw

• Zespół stresu pourazowego

Typy zaburzeń lękowych a płeć

ZABURZENIE	MĘŻCZYŹNI	KOBIETY
Zespół paniki Zespół lęku uogólnionego Fobie specyficzne Fobia społeczna Zespół natręctw Zespół stresu pourazowego	0,8 3,6 6,7 11,1 2,0 5,0	2,0 6,6 15,7 15,5 2,9 10,4

ZESPÓŁ LĘKU NAPADOWEGO

• Nagły początek

• Bardzo krótki czas osiągnięcia przez objawy maksymalnego natężenia

• Trwanie najwyżej przez kilka minut

• Przynajmniej cztery objawy typu:

• objawy z układu autonomicznego

• objawy z klatki piersiowej

• objawy obejmujące stan psychiczny

• objawy ogólne

• Lęk związany z oczekiwaniem na atak

• Zaburzenie umiarkowane (4 napady/miesiąc); ciężkie (4 napady/tydzień w okresie miesiąca)





ZESPÓŁ LĘKU UOGÓLNIONEGO (GAD)

• Przewlekły uogólniony lęk, który trwa co najmniej miesiąc

• Wyolbrzymione lub patologiczne zamartwianie się - objawy poznawczo-behawioralne

• Najczęściej chorują osoby pozostające w domach

• W 50% zespół towarzyszący innym jednostkom chorobowym (depresja, dystymia)

ZESPÓŁ FOBII - FOBIE SPECYFICZNE

Rodzaj fobii	Opis kliniczny	Rodzaj fobii	Opis kliniczny
Agorafobia	przed otwartą przestrzenią	Gefyrofobia	przed przejściem przez most
Ajchmofobia	przed ostrymi przedmiotami	Hipsofobia	przed przepaścią
Akrofobia	przed wysokością	Keraunofobia	przed piorunami
Antropofobia	przed ludźmi	Klaustrofobia	przed zamkniętymi pomieszczeniami
Arachnofobia	przed pająkami	Myzofobia	przed brudem
Dromofobia	przed podróżowaniem	Nyktofobia	przed nocą
Erytrofobia	przed czerwienieniem się w obecności innych	Ochlofobia	przed tłumem
Gamofobia	przed małżeństwem i posiadaniem potomstwa	Skotofobia	przed ciemnością

RÓŻNICOWANIE ZESPOŁÓW LĘKOWYCH

Rodzaj lęku	Charakter	Czas trwania	Przyczyna
Napad paniki	Ostry	Krótki	Endogenna
Fobie specyficzne	Niezbyt nasilony	Krótki	Psychogenna
Fobia społeczna	Łagodny	Długi	Osobowościowa, psychogenna
Lęk endogenny (w depresji)	Silny	Długi	Endogenna
Zaburzenia lękowe uogólnione	Łagodny	Długi	Egzogenna lub endogenna

KLASYFIKACJA NERWIC (KLINICZNA)

Rodzaj nerwicy	Symptomatologia	Uwagi
Neurasteniczna	Męczliwość, drażliwość	Rzadko rozpoznawana, często o podłożu somatycznym
Anankastyczna	Obsesje i kompulsje Zaburzenia osobowości: skrupulatyzm perfekcjonizm wysoki poziom lęku wysoki poziom agresji	Z ang. OCD (obsessive-compulsive disorder)
Lękowa	Długotrwały lęk bez cech fobii i depresji uwarunkowany środowiskowo	Najczęściej mylona z depresją maskowaną
Rodzaj nerwicy	Symptomatologia	Uwagi
Depresyjna	Łagodne objawy depresyjne i lękowe uwarunkowane środowiskowo bez zaburzeń życia popędowego	Obecnie obejmuje zaburzenia dystymiczne
Histeryczna	Objawy konwersyjne lub dysocjacyjne przy dużej zmienności i teatralności uwarunkowane środowiskowo	Rozpoznawana coraz rzadziej wskutek zastępowania tego rozpoznania depresją maskowaną
Hipochon-dryczna	Nastawienie hipochondryczne bez cech urojeń, koncentracja na fizjologii, literaturze medycznej	Mylona z zespołami roszczeniowymi, nałogami i depresją maskowaną

Praktyczne uwagi dotyczące rozpoznawania ZESPOŁÓW LĘKOWYCH

• „Czyste” objawy nerwicowe są czynnościowe (odwracalne)

• Im pacjent starszy, tym rozpoznanie nerwicy jest mniej prawdopodobne

• Obowiązuje wykluczenie podłoża organicznego

• Zawsze należy rozważać depresję maskowaną

• Rozpoznania nerwicy dokonuje się na końcu procesu diagnostycznego

• Z nerwicami należy różnicować zaburzenia osobowości, ukryte nałogi, a nawet drobne dolegliwości czynnościowe, które są normą

LĘK

Podłoże endogenne
Uszkodzona struktura
osobowości
Zaburzenia o charakterze

ilościowym i jakościowym
(głębokie)
NAPĘD DZIWACTWA

INTELEKT FORMALNE
ZABURZENIA MYŚLENIA,
OMAMY UROJENIA

Podłoże reaktywne

Zachowanie struktury
osobowości
Zaburzenia o charakterze

ilościowym

Znaczenie dla praktyki

Intelekt

Wola

Uczucia Deficyt lęku

Napęd psychoruchowy

Nadmiar lęku

Intelekt

Wola

Uczucia

Napęd psychoruchowy

PRZEKONANIA

EMOCJE

FIZJOLOGIA

WZMOŻONY LĘK

INTERPRETACJA SYGNAŁU JAKO KATASTROFY

OBJAWY LĘKOWE

---