POSTĘPOWANIE KARNE I POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O WYKROCZENIA

5.10.2008r

Def. przestępstwa art. 7 kk wykroczenia art. 1 § 1 kw

- zbrodnie - kryterium społecznej szkodliwości czynu

- występki (znikoma szkodliwość społeczna)

- kryterium odrębności procesowej

- konstytucja z 1997 r - wprowadziła tzw. Kolegia ds.

wykroczeń (działały tylko 4 lata, zlikwidowane w 2001 r.)

obecnie spawy o wykroczenia rozpatrują sądy grodzkie, zgodnie z art. 9 kpw I instancja i II instancja od wyroków nakazowych wydanych w I instancji

sąd okręgowy - wyższy od niego II instancja jako odwoławczy od orzeczeń sądów grodzkich

Proces karny - postępowanie procesowe karne

Art. 17 kpk, przesłanki procesowe, jeżeli są ujemne przesłanki to nie wszczyna się postępowania karnego

Art. 17. § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

  1)   czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,

  2)   czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,

  3)   społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,

  4)   ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,

  5)   oskarżony zmarł,

  6)   nastąpiło przedawnienie karalności,

  7)   postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,

  8)   sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,

  9)   brak skargi uprawnionego oskarżyciela,

  10)  brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,

  11)  zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

§ 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie wydane.

§ 3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.

Proces karny - pewna działalność celowa zmierzająca do urzeczywistnienia norm prawa karnego materialnego, wprowadza w tym celu procedury

Np. Art. 175. § 1. Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć.

§ 2. Obecny przy czynnościach dowodowych oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu.

Np. art. 171 kpk - nie wolno stosować przymusu, wariografu, obicia, nie wolno sugerować pytań naprowadzających

Zasady procesowe

1. Zasada prawdy materialnej (obiektywna) - odtworzenie kształtu i przebiegu zdarzenia (czyn przestępczy w toku i kształcie jak było naprawdę) - prawdziwe ustalenia faktyczne, rzeczywisty przebieg zdarzenia:

- art. 2 § 2 kpk Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.

Jest to zasada nadrzędna. Inaczej nazywana obiektywną.

Wyjątki:

• Prawo osoby najbliższej oskarżonego do odmowy składania zeznań w charakterze świadka art. 182 kpk

• Zakaz przesłuchania w charakterze świadka kto mógłby wyjawić tajemnicę zawodową, państwową art. 178§ 1 kk, a także duchownego w przypadku tajemnicy spowiedzi art. 178 § 2 kpk - ustawodawca chroni wyznanie religijne

• Zakaz przesłuchania adwokata, który udzielał pomocy prawnej oskarżonemu

• Zakaz zmiany na gorsze reformationis in peius - jeżeli oskarżony zaskarży wyrok, a nie ma apelacji z drugiej strony np. prokurator to wyrok nie zmieni się na gorszy

2. Zasada prawdy formalnej (sądowej) - nie ma trwałości, sąd nie troszczy się o to co ustalił na podstawie dowodów czy zeznań świadków jest rzeczywiście prawdą. Sąd stwierdza fakty w oparciu o dowody. Możliwości dopuszczania dowodów z urzędu. Strony mają prawo do wnioskowania o dopuszczenie dowodów do procesu.

Art. 335 kpk dobrowolne poddanie się karze na posiedzeniu z wniosku prokuratora;

Art. 387 kpk dobrowolne poddanie się karze na rozprawie

W obu przypadkach zapada wyrok bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.

3. Zasada swobodnej oceny dowodów (tj swobodnej kontrolowanej) art. 7 kpk

Do prawdy dochodzimy poprzez przeprowadzenie postępowania dowodowego, zasada ta odnosi się do postępowania dowodowego.

1. 
   Prawidłowe rozumienie - logika - art. 424 kpk

2. 
   Uwzględnienie zasad wiedzy - art. 193 kpk - powołanie biegłych specjalistów

3. Doświadczenie życiowe - trudne w zdefiniowaniu

4. Oceniamy dowody na tle zebranego materiału dowodowego

Potocznie: zasada kontrolowanej, ale swobodnej oceny dowodów. Jeśli będzie zaskarżony wyrok to sąd będzie musiał przedstawić dowody na podstawie których wydał wyrok, dlaczego tak ocenił - ocena swobodna, a nie dowolna (kontrola instancyjna)

Legalna ocena dowodów - np. przyznanie się do winy byłoby jedynym elementem w ………. Przepisów, nie można byłoby przyjąć oceny sądu.

Np. zakaz dołączania zdjęć z miejsca przestępstwa w Kanadzie, aby nie wpłynęły na emocje sędziego.

W Polsce nie ma takich przepisów w kpk, które narzucałyby sędziom model przestępstw, a tym samym ograniczały swobodną ocenę dowodów.

Przy ocenie dowodów wyróżnia się 2 ważne aspekty:

Aprioryczna ocena dowodów - art. 170 kpk oceniamy dowód czy mamy zamiar go dopuścić do postępowania.

Art. 170. § 1. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:

  1)   przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,

  2)   okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,

  3)   dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,

  4)   dowodu nie da się przeprowadzić,

  5)  wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.

Aposterioryczna ocena dowodów - sąd ocenia wiarygodność przesłuchanego świadka w świetle zgromadzonych dowodów (dlatego sąd wzywa świadka osobiście, a nie czyta jego protokół zeznań z postępowania przygotowawczego)

Np. ekshumacja zwłok (a prokurator słyszał, że zwłoki skremowano) dowód oddalony - nie da się ekshumować zwłok skremowanych. Na oddalenie wniosku dowodowego nie służy zażalenie

4. Zasada prawa do obrony i domniemania niewinności - konstytucyjne prawo (art. 42 ust 2 Konst) i procesowe (art. 6 kpk), oskarżony jest podmiotem, a nie przedmiotem.

1. Obrona materialna - zespół przepisów kpk , które dają możliwość oskarżonemu osobistego odpierania zarzutów (m.in. ma prawo do uczestniczenia we wszystkich czynnościach procesowych)

2. Obrona formalna - prawo do korzystania z pomocy obrońcy (prawnika, adwokata, aplikanta adwokackiego)

3. Funkcja obrony - spoczywa na organach procesowych, zasada obiektywizmu Art. 4. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.

Oskarżony ma prawo do obrony z urzędu - w przypadku wykazania swojej ubogości art. 78 kpk- obrona z mocy prawa ubogich, wtedy Skarb Państwa płaci art. 6 kpk, lub w przypadkach kiedy jest to konieczne (art. 79 i 80 kpk)

Można mieć jednocześnie obrońcę z urzędu jak i obrońcę z wyboru.

Nemo se ipsum accusare tenetur - (nikt nie ma obowiązku dostarczać dowodów przeciw sobie) art. 74 § 1 kpk. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.

Obrońcę muszą mieć oskarżeni, którzy: (art. 79 i 80 kpk)

• są nieletni

• istnieje wątpliwość co do stanu ich poczytalności

• głuchy, niemy, niewidomy

• z uwagi na okoliczności utrudniające obronę (prokurator, sąd stwierdza że zachodzi taka okoliczność)

• jeżeli przed sądem okręgowym jest oskarżony o zbrodnię, bądź jest pozbawiony wolności.

A jeżeli nie wybiorą sami, to otrzymują z urzędu obrońcę.

Art. 81 kpk - prezes sądu właściwego do rozpoznawania sprawy wyznacza obrońcę.

26.10.2008r

5. Zasada skargowości art. 14 kpk

Na żądanie uprawnionego oskarżyciela, bądź innej uprawnionej osoby wpływa skarga

Sąd nie wszczyna tylko czeka na skargę uprawnionej osoby i nie ma wpływu na to kto będzie oskarżonym i czego będzie dotyczyła sprawa

Rodzaje oskarżycieli

• Oskarżyciel publiczny

• Oskarżyciel prywatny

• Oskarżyciel posiłkowy

• Oskarżyciel subsydiarny

• Powód cywilny

Art. 17 § 1 pkt 9 kpk - brak skargi uprawnionego oskarżyciela (nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza)

Rodzaje skarg

- wniosek o ukaranie (wykroczenia)

- akt oskarżenia (prokuratorski i prywatny)

- wniosek o warunkowe umorzenie (prokuratorski) - art. 66 kk, przestępstwo o charakterze incydentalnym, nie jest żądaniem kary dla oskarżonego ( orzekane jest przeważnie, okres próby, świadczenie pieniężne na cel społeczny, przeproszenie, praca społecznie użytecznej, gdy niepoczytalny, umieszczenie w zakładzie)

1. Skargi zasadnicze

• Prokuratorski akt oskarżenia, warunkowe umorzenie

2. Skargi etapowe

• Kasacja

• Apelacja

3. Skargi incydentalne

• Na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu art. 66 kpk

Zasada skargowości - funkcje skargi

- skarga ma wszcząć postępowanie (proces karny)

- skarga jest jednocześnie negatywną przesłanką procesu ( gdy nie wniesiemy skargi nie będzie procesu)

Prokuratorski akt oskarżenia spełnia funkcje

1. Bilansu (podsumowanie)

2. Informacyjną - (art. 385 kpk) ao odczytany, a za zgoda obecnych stron bez odczytania uzasadnienia do ao, czasami również odpowiedź oskarżonego do ao

3. Impulsu procesowego - konieczność istnienia skargi, bez niej nie ma postępowania

4. Programowa (co może się wydarzyć w postępowaniu, a co nie)

skarga wiąże w:

1. zakresie podmiotowym - wobec danego oskarżonego

2. zakresie przedmiotowym - jest określone przestępstwo określone w ao z kk, podstawa faktyczna procesu, czynu sąd nie może zmienić tylko kwalifikację prawną

ne bis in idem - nie dwa razy o to samo

prawomocnie zakończone postępowanie wobec jednej osoby nie może toczyć się jeszcze raz, a jak się zaczęło to trzeba zastosować art. 17 § 1 pkt 7 kpk

res iudicata - powaga rzeczy osądzonej (prawomocność materialna) nie można skazać o to samo tej samej osoby

6. Zasada kontradyktoryjności

La contradictorius - zawierający sprzeciw, sporność

• Zakłada do walki procesowej (toczenia sporu) o słuszność przed stroną przeciwną przed sądem na zasadzie równouprawnienia. Każdy chce wykazać słuszną sprawę.

• Kontradyktoryjność nie jest skodyfikowana, ale wiemy o niej z całego szeregu przepisów kpk - nie ma do tej zasady odrębnego artykułu.

• Reguła art. 367 § 2 kpk

„Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni.”

audiatur et altera pars - i druga strona niech będzie wysłuchana - zasada równouprawnienia

kontradyktoryjność jest w sądzie w trakcie postępowania procesowego, a w postępowaniu przygotowawczym - są elementy kontradyktoryjności, śledztwo jest na zasadzie tajności i rządzi prokurator

dominus lits - pan sporu - prokurator - organ niezależny, realizuje funkcje ścigania, wnioskuje, nadzoruje, ma na usługi policję, ma wgląd do akt art. 156 § 5 kpk, może być dopuszczony do czynności art. 317 § 1 kpk,

czynności sądowe o jakie wnosi prokurator w postępowaniu przygotowawczym art. 329 kpk - wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania, art. 316 § 3 kpk na żądanie prokuratora lub oskarżonego - wniosek o przesłuchanie przez sąd świadka np.: na łożu śmierci, małoletniego poniżej 15 roku życia

7. Zasada ścigania z urzędu

Odnosi się do etapu postępowania przygotowawczego

- wola pokrzywdzonego nie ma wpływu na ściganie z uwagi na interes społeczny

- wola pokrzywdzonego ma wpływa na ściganie

1. przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego (art. 12 kpk)

1. zgwałcenie art. 197 kk, - po złożeniu zawiadomienia o przestępstwie oraz wniosku o ściganie jest prowadzone postępowanie z urzędu, gdy nie ma wniosku nie ma postępowania

2. kradzież na szkodę osoby najbliższej

wniosek o ściganie

• ustny (art. 143 kpk i art. 81 pk 1)

• pisemny

• niekiedy musi być imienny (na osobę najbliższą - ma z niego wynikać wola ścigania)

art. 304a kpk

„Sporządza się wspólny protokół z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej; w protokole tym można również zamieścić wniosek o ściganie”

Zgoda na cofnięcie wniosku przez sąd jest wtedy, gdy chcą tego strony, oskarżony i pokrzywdzony art. 143 § 1 pkt 1kpk z wyjątkiem gwałtu, można wycofać do momentu odczytania aktu oskarżenia, czyli rozpoczęcia przewodu sądowego (art. 12, 17 i 143 kpk), ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne

1. tryb prywatno skargowy, art. 12 kk , brak skargi - art. 17 § 1 pkt 10 kpk

wniosek o ściganie - ustny do protokołu (art. 143§ 1 pkt 1 kpk) wyraźna wola ścigania

jest to wyjątek od ścigania z urzędu

-znieważenie, zniesławienie, naruszenie nietykalności cielesnej, prawa autorskie, pomówienie, odmowa opublikowania sprostowania

Różnica

1. pokrzywdzony by być oskarżycielem prywatnym musi zapłacić

2. jest krótszy termin przedawnienia - 3 lata od popełnienia, 1 rok od złożenia, a nie uzupełnienia braków

3. nie wymaga szczególnej formy, nie ma postępowania przygotowawczego, ale muszą być dowody

4. posiedzenie pojednawcze przed rozprawą (bądź skierowanie do mediacji) zachęcanie stron do pojednania i umorzenia postępowania, mogą się pogodzić do chwili uprawomocnienia się wyroku

w trybie prywato skargowym wyróżnia się:

• pojednanie - buzi buzi, czekoladki i przeprosiny

• ugoda - problem roszczeń wynikających z przestępstwa, klauzula wykonalności nadana wyrokowi

Jeżeli pokrzywdzony nie stawi się na posiedzenie pojednawcze to uznaje się , że skarga została cofnięta i postępowanie zostaje umorzone.

Po odczytaniu aktu oskarżenia potrzebna jest zgoda oskarżonego na cofnięcie skargi.

Warunkowe umorzenie postępowania to nie jest to samo co uniewinnienie

Nowa regulacja w kkp - oskarżenie wzajemne art. 51 kpk oskarżony jest zarazem oskarżycielem prywatnym i odwrotnie

Prokurator - art. 60 kpk udział prokuratora w oskarżeniu prywatnym

w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny.

§ 2. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego; do pokrzywdzonego, który przedtem nie wniósł oskarżenia prywatnego, stosuje się art. 54, 55 § 3 i art. 58.

§ 3. Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od oskarżenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego.

§ 4. Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt oskarżenia lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży, sąd umarza postępowanie.

Interesem społecznym, który uprawnia prokuratora do wstąpienia do toczącego się postępowania może być np. niedołężna staruszka

Sprawy prywatno skargowe są jawne poza sprawami o pomówienie i znieważenie.

8. Zasada jawności procesu

W konstytucji mówi o tym art. 45 ust 1 - Prawo do sądu

Art. 355 kpk mówi - rozprawa odbywa się jawnie, ustawa określa niejawność

Art. 360 kpk Np. - tajemnica państwowa

- dobre obyczaje

- interes prywatny

Publicznością może być osoba dorosła, nieuzbrojona, z powagą, mogą być też media (kiedy mogą być media art. 357 kpk) określa zgodę sąd na udział mediów w procesie, czyli ma nie utrudniać postępowania,

Tajność określa ustawa, obligatoryjne wyłączenie jawności - art. 360 kpk, gdy:

- prywatki są jawne, ale art. 359 pkt 2 kpk, o pomówienie lub znieważenie

- mogłoby wywołać zakłócenie spokoju publicznego,

- obrażać dobre obyczaje,

- ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,

- naruszyć ważny interes prywatny.

- sąd wyłącza jawność całości lub części rozprawy także na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie.

- sąd może wyłączyć jawność całości albo części rozprawy, jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.

Art. 359 kpk

Niejawna jest rozprawa, która dotyczy:

  1)   wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego,

  2)   sprawy o pomówienie lub znieważenie; na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa się jednak jawnie.

Wyrok jest zawsze ogłaszany jawnie, a uzasadnienie może być ogłoszone niejawnie

Mężowie zaufania - oskarżony może wskazać 2 osoby które mogą pozostać na Sali, a jeżeli jest więcej oskarżonych to po jednej osobie, mogą też wskazać te osoby oskarżyciel publiczny, prywatny

Jeżeli sprawa dotyczy tajemnicy państwowej to nie ma instytucji mężów zaufania

9.11.2008r

9. Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego

- ma znaczenie w ustalaniu wartości określonych dowodów

- organ procesowy powinien się zetknąć ze źródłem dowodowym bezpośrednio (np. podczas przesłuchania sąd widzi sposób wypowiedzi świadka, zachowanie i ocenia czy nie zachodzą wątpliwości co do jego osoby, czy ma zaniki pamięci art. 192 § 2 kpk  (Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić)

- jest to zasad nie skodyfikowana

Dowody z pierwszej ręki (np.. świadek naoczny zdarzenia, a nie ten co słyszał o zdarzeniu)

- Istnieje zasada pierwszeństwa dowodów pierwotnych przed dowodami pochodnymi

Dowód pierwotny to np. oryginał dyplomu, narzędzie zbrodni

Dowód pochodny to np. kopie dokumentów, odpisy, protokół oględziny narzędzia zbrodni, miejsca zdarzenia.

Z tej zasady wynikają dwie dyrektywy:

1. Zetknięcie się z dowodem bezpośrednio, ze źródłem jaki i ze środkami dowodowymi

2. Pierwszeństwo korzystania z dowodu pierwotnego przed pochodnym

Np. odczytanie protokołu z okresu wcześniejszego, gdzie świadek zeznawał na gorąco po zdarzeniu, a upłynął okres 3 lat, a proces się jeszcze toczy

Dobre przygotowanie materiału dowodowego z którego sąd korzysta. Art. 297 pkt 5 kpk

5. zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

1. Kiedy sąd może sięgnąć po protokoły z wcześniejszych zeznań świadka (art. 391kpk)

- gdy świadek odmawia zeznań (bezpodstawnie)

- gdy świadek nie stawił się na rozprawę (a strony się temu nie sprzeciwiają, chyba, że sprawa jest prowadzona zaocznie)

- nie stawił się z powodu niedających się usunąć przeszkód

- lub prezes sądu zaniechał wezwania świadka na podstawie art. 333 § 2 kpk (prokurator wnosi, by nie wzywać)

- gdy świadek zmarł

- gdy świadek zeznaje odmiennie nie poprzednio

- gdy nie pamięta pewnych okoliczności zdarzenia

- gdy przebywa za granicą

- oraz gdy zeznawał w charakterze oskarżonego

2. Kiedy sąd może sięgnąć po protokoły z wcześniejszych zeznań oskarżonego (art. 389kpk) jest wpierw pouczony o treści art. 175 kpk

- gdy oskarżony odmawia składania wyjaśnień

- gdy nie stawił się na rozprawę (rozprawa zaoczna)

- gdy zeznaje odmiennie niż poprzednio

- gdy zasłania się niepamięcią

- również protokoły jego wyjaśnień z innego postępowania, gdzie był podejrzanym bądź oskarżonym (nie jako świadek)

1. wyjątkiem od zasady bezpośredniości jest uznawanie za ujawnione bez odczytywania pewnych dokumentów art. 394 kpk, jednak gdy jedna ze stron zechce odczytania tych dokumentów trzeba je odczytać (nie można odczytywać notatek policyjnych)

2. czynności pozasądowe

- przesłuchanie świadka w miejscu zamieszkania (art. 396§ 2 kpk), który nie może przyjechać na rozprawę z uwagi na chorobę lub podeszły wiek - sąd deleguje 1 osobę, która pojedzie i sporządzi protokół z przesłuchania świadka

- pomoc sądowa - przesłuchanie świadka w sądzie w okręgu którego świadek mieszka (pow. 50 km) nazywa się to odezwa sądowa,

Mogą również być oględziny rzeczy i miejsca oraz eksperymenty

3 zasady regulujące postępowanie dowodowe

1. zasada prawdy materialnej

2. zasada swobodnej oceny dowodów

3. zasada bezpośredniości postępowania

10. 
    zasada szybkości postępowania -

1. bez uzasadnionej zwłoki art. 45 ust 1 Konst. są one sprawą indywidualną dla danego

2. w rozsądnym terminie art. 2 § 1 pkt 4 kpk procesu, trudne do zdefiniowania

Rodzaje terminów

• prekluzyjne - Czynności dokonane po ich przekroczeniu są bezskuteczne. W przeciwieństwie do terminów zawitych nie można ich przywracać. Są to terminy długie zazwyczaj. Terminy prekluzyjne skierowane są nie tylko dla stron. Wiążą też organy procesowe.

• zawite - służące do wnoszenia środków zaskarżenia , zażalenia (7 dni), apelacje, kasacje, odwołanie (od przyczyn niezależnych, można udowodnić , trzeba złożyć wniosek o przywrócenie terminu i zarazem dokonać uchybionej czynności 7 dni od ustania przyczyny utrudniającej złożenie środka zaskarżenia uzasadniając przeszkody)

oskarżycielem posiłkowym i powodem cywilnym można zostać do momentu odczytania aktu oskarżenia.

Instytucja ukierunkowane na szybkość postępowania:

• Mediacja

• Również nowe technologie (telefon, fax, internet)

Pokrzywdzony ma prawo, a nie obowiązek udziału w postępowaniu sądowym, sąd uznaje czy obecność jest obowiązkowa.

2 instytucje szczególnie ukierunkowane na zasadę szybkości (skrócona droga postępowania procesowego)

-art. 387 kpk - dobrowolne poddanie się karze na rozprawie

KONSENSUALIZM - art. 335 kpk - skazanie bez rozprawy (wniosek prokuratora w przedmiocie wydania wyroku bez przeprowadzenia rozprawy)

Konsensualizm - zastosować procedury by do wyroku dojść szybko, dotyczy drobnych przestępstw (występków) , w kks istniała ta instytucja jako pierwsza, a kpk ją przejął

art. 170 pkt 5 kpk - oddalenie wniosku dowodowego zmierzającego w sposób oczywisty do przedłużenia postępowania

dobrowolne poddanie się karze - poprzez skazanie bez rozprawy art. 335 kpk

- dotyczy drobnych występków (do 10 lat)

- oskarżony i prokurator ustalają karę i środki karne w postępowaniu przygotowawczym zapiskiem do protokołu

- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

- postawa oskarżonego musi wykazywać, że cele zostaną osiągnięte

- nie jest badane czy jest winny czy też nie

- prokurator występuje z wnioskiem do sądu

- nie jest wzywany oskarżony na posiedzenie, wyrok zapada na posiedzeniu, o którym zawiadomione są strony (nie ma rozprawy)

Korzyści, szybsze postępowanie, tańsze i oskarżony ma niższa łagodniejsza karę (może to być skazanie ograniczające się do orzeczenia tylko środka karnego)

Wady, nie bada się dowodów w sprawie

Dobrowolne poddanie się karze na rozprawie art. 387 kpk

- dotyczy występków

- dobrowolna decyzja oskarżonego złożona do swojego pierwszego przesłuchania lub do ostatniego przesłuchania świadka, proponuje wtedy karę sądowi, a sąd może wniosek korygować, gdy uzna, że kara jest nieadekwatna do stopnia popełnienia czynu

- gdy podda się karze nie ma postępowania dowodowego

- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

- postawa oskarżonego musi wykazywać, że cele zostaną osiągnięte

- nie jest badane czy jest winny czy też nie

- jeżeli jest pokrzywdzony żądający zadośćuczynienia to póki nie naprawi szkody bądź nie ustalą sposobu naprawienia szkody sąd nie zgodzi się na dobrowolne poddanie się karze

Zastrzeżenie do tych dwóch instytucji

• Skazanie w oparciu o dowody zgromadzone w postępowaniu przygotowawczym, bez badania ich wiarygodności (nie ma weryfikacji - brak zasady prawdy materialnej)

• Sąd może się nie zgodzić na te instytucje w przypadku gdy będzie miał jakieś podejrzenia (wtedy będzie prowadzona normalna rozprawa)

• Gdy są stosowane te instytucje to oskarżonemu nie należy się zaskarżenie wyroku - może być na niekorzyść

11. Zasada obiektywizmu (bezstronność)

- art. 4 kpk -  Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.

Obiektywizm to coś więcej niż bezstronność - jest to brak nastawienia do sprawy (ważny jest brak uprzedniego nastawienia do danej sprawy, nie tylko do sprawców jak i również do przestępstwa) i musi być pełen profesjonalizm sądu

Wyłączenie sędziego od udziału w postępowaniu art. 40 kpk - stanowi obronę przed brakiem obiektywizmu, instytucja ta jest ochrona dla strony (wykazuje że jest stronniczy), można wyłączyć prokuratora, protokolanta

Wyróżnia się 2 instytucja wyłączenia sędziego

= z urzędu - gdy sąd był wcześniej związany z daną sprawą, np. jest małżonkiem pełnomocnika

= na wniosek - strony postępowania

Wyróżnia się tzw. Rzetelny proces - uczciwa gra procesowa

- prawo do obrony

- reguła i druga strona niech będzie wysłuchana

- proces przed niezawisłym i bezstronnym sądem

- zachowana lojalność organów procesowych, co do informowania uczestników o prawach i obowiązkach (art. 16 kpk)

- rozsądny termin (kara ma sens, gdy jest szybką i nieuchronną reakcją na przestępstwo)

- orzeczenie musi opierać się na dowodach przeprowadzonych przed sądem na podstawie materiału dowodowego

- jawność procesu

Zasada lojalności

• Jeżeli prokurator bądź sad nie poinformuje stron postępowania o prawach i obowiązkach to nie wywołuje to negatywnych skutków dla strony (art. 300 i art. 172 kpk)

Art. 300. Przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć podejrzanego o jego uprawnieniach: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania, jak również o uprawnieniu określonym w art. 301 oraz o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74, 75, 138 i 139. Pouczenie to należy wręczyć podejrzanemu na piśmie; podejrzany otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem.

• Brak pouczenia nie może wywołać negatywnych skutków Art. 16. § 1. Jeżeli organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć uczestników postępowania o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub innej osoby, której to dotyczy.

• Ustawa nie karze (nakazuje) wszędzie i zawsze pouczać w miarę potrzeb, oraz informować, art. 16 § 2. Organ prowadzący postępowanie powinien ponadto w miarę potrzeby udzielać uczestnikom postępowania informacji o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach także w wypadkach, gdy ustawa wyraźnie takiego obowiązku nie stanowi. W razie braku takiego pouczenia, gdy w świetle okoliczności sprawy było ono nieodzowne, albo mylnego pouczenia, stosuje się odpowiednio § 1.

23.11.2008r

Uczestnicy procesu

W postępowaniu przygotowawczym

1. Prokurator - pan sporu, nadzoruje, wytycza i wnioskuje o warunkowe umorzenie, rozstrzyga kwestie sprawy, wynika z funkcji zasada tajności śledczości, decyduje o udostępnianiu akt, swoboda kontaktów z obrońcą

Art. 73. § 1. Oskarżony tymczasowo aresztowany może porozumiewać się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym prokurator udzielając zezwolenia na porozumiewanie się może w szczególnie uzasadnionym wypadku zastrzec, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona.

§ 3. Prokurator może również zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą.

§ 4. Zastrzeżenia, o których mowa w § 2 i 3, nie mogą być utrzymywane ani dokonane po upływie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania podejrzanego.

2. Podejrzany

- jest stroną procesu,

Art. 299. § 1. W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany są stronami.

§ 2. W wypadkach wskazanych w ustawie określone uprawnienia przysługują również osobom nie będącym stronami.

§ 3. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.

- ma udostępniane akta przy zakończeniu śledztwa art. 321 kpk, a w trakcie za zgoda prokuratora bądź policjanta prowadzącego sprawę

- ma inicjatywę dowodową

- bierze udział w czynnościach postępowania przygotowawczego art. 316, 317, 318 (opinia biegłego) kpk

- ma kontakt z obrońcą lecz przy tymczasowym aresztowaniu po upływie 14 dni (art. 73 § 4 kpk)

- ma prawo do składania wyjaśnień, bądź do odmowy

3. Pokrzywdzony

• jest stroną procesu,

• nie ma udostępnianych akt, ale może złożyć wniosek o uzupełnienie materiału (art. 321 i 315 kpk), wgląd może mieć na pisemny wniosek i pyta o zgodę prokuratora lub policjanta

• posiada inicjatywę dowodową

• bierze udział w czynnościach postępowania przygotowawczego art. 316, 317, 318 (opinia biegłego) kpk

oskarżyciel prywatny

• jest to osoba, gdzie sprawy są z oskarżenia prywatnego

• czasem wszczyna sprawę z urzędu gdy prokurator wstępuje do sprawy staje się oskarżycielem posiłkowym

• załatwienie sprawy - ugoda, pojednanie, odstąpienie od oskarżenia wyrażone nie stawieniem się na posiedzenie lub rozprawę i nie usprawiedliwienie swojej nieobecności

Pokrzywdzony jest jednocześnie

• Świadkiem

• Oskarżycielem posiłkowym art. 53 do 58 kk - do chwili odczytania aktu oskarżenia

• Powodem cywilnym

oskarżyciel posiłkowy

• Gdy pokrzywdzony umrze to postępowanie się zawiesza i pyta o wstąpienie do sprawy w miejsce pokrzywdzonego w terminie 3 miesięcy art. 61 kpk

• Oskarżyciel posiłkowy posiłkuje prokuratora w funkcji oskarżania

• Prokurator reprezentuje Państwo, a oskarżyciel posiłkowy reprezentuje swoje własne (chęć zemsty, zadośćuczynienie, żywy interes)

• Oskarżyciel posiłkowy może być tylko w sprawach z urzędu, gdy akt oskarżenia wniesie prokurator

• Procedura bycia oskarż. posiłk. - trzeba mieć status pokrzywdzonego, a następnie przed rozpoczęciem przewodu sądowego złożyć ustne bądź pisemne oświadczenie o wstąpieniu do sprawy jako oskarż. posiłk. - zyskuje status strony i może wnioskować o świadków, o nowe dowody, składać zażalenia, zadawać pytania świadkom i oskarżonemu i oświadczenia w sprawie

• relacje prokuratora i oskarż. posiłk. są niezależne.

• Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli, gdy uzna, że stało by to na przeszkodzie zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

• Prawo to nabywane w sprawie jest jednorazowe, jeżeli odstępuje, to wtedy nie ma powrotu art. 57 1 kpk

• Gdy prokurator odstępuje od sprawy nie wiąże to sądu i nie powoduje utratę uprawnień przez osk. posiłk. Art. 54 § 2 kpk i art. 14 § 2 kpk

• Osoby najbliższe mogą wstąpić w każdym momencie w prawa osk. posiłk. gdy ten umrze

• Oskarżyciel posiłkowy nie może zaskarżyć wyroku na korzyść oskarżonego, prokurator może zaskarżyć na korzyść wyrok

Oskarżyciel subsydiarny

• Oskarża zamiast prokuratora

• Obywatel może wymusić skargę na prokuratorze art. 306 § 1 kpk i art. 330 kpk

• Gdy jest 2 razy odmowa wszczęcia postępowania lub umorzenia postępowania, w 1 miesiąc od otrzymania postanowienia i wtedy pokrzywdzony pisze za pośrednictwem adwokata prywatny akt oskarżenia (art. 55 § 1 kpk) i składa do sądu, a wtedy prezes przesyła odpis ao do prokuratora z prośbą o akta główne

Powód cywilny

• To też pokrzywdzony

• Do rozpoczęcia przewodu sądowego, składa oświadczenie, że pragnie dochodzić roszczeń majątkowych wynikających z popełnienia przestępstwa.

• Składa pozew i to otwiera proces adhezyjny

• Pokrzywdzony może zgłosić powództwo cywilne w postępowaniu przygotowawczym, wtedy prokurator może poprzez powództwo i wystąpić z wnioskiem do Sądu

• Przy wniesieniu powództwa sąd bada i wyraża zgodę na przyjęcie powództwa.

• Sąd odmawia powództwa, gdy:

• Gdy nie jest pokrzywdzonym

• Sąd uzna, że roszczenie nie wynika bezpośredniego z zarzutu z aktu oskarżenia

• Kiedy powództwo jest niedopuszczalne (nieletni)

• Gdy sprawa cywilna jest o to samo

Art. 67. § 1. Jeżeli sąd odmówił przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawił je bez rozpoznania, powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym.

§ 2. Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w postępowaniu karnym.

Art. 11 kpc - wyrok sprawy karnej jest wiążący w sprawie cywilnej

Przy skazaniu sąd zasądza powództwo na rzecz pokrzywdzonego, oddala w całości lub części (art. 415 kpk

Art. 63. § 1. W razie śmierci pokrzywdzonego osoby najbliższe mogą w terminie określonym w art. 62 wytoczyć powództwo cywilne o przysługujące im roszczenia majątkowe wynikające z popełnienia przestępstwa.

§ 2. W razie śmierci powoda cywilnego osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. Niewstąpienie tych osób nie tamuje biegu postępowania; sąd wydając orzeczenie kończące postępowanie pozostawia wówczas powództwo cywilne bez rozpoznania.

Art. 415 § 3. Sąd orzeka o pozostawieniu powództwa cywilnego bez rozpoznania, również jeżeli materiał dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnięcia powództwa cywilnego, a uzupełnienie tego materiału spowodowałoby znaczną przewlekłość postępowania.

Korzyści

- jeżeli się da to 2 w 1 i w procesie karnym załatwiamy sprawę cywilną

- jak się nie da to dopiero w cywilnym procesie za pomocą prawomocnego skazującego wyroku karnego

Oskarżony

- podejrzanym jest wpierw w postępowaniu przygotowawczym

- oskarżonym staje się w sądzie

• w pełnym procesie

• Skrócona droga do wydania wyroku (art. 335 i art. 387 kpk)

• definicja oskarżonego - Art. 71 § 2. Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

• Art. 374 kpk - obecność oskarżonego na rozprawie jest obowiązkowa

• Odpowiedzialność z wolnej stopy Art. 75. § 1. Oskarżony, który pozostaje na wolności, jest obowiązany stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, o czym należy oskarżonego uprzedzić przy pierwszym przesłuchaniu.

§ 2. (40) W razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego można zatrzymać go i sprowadzić przymusowo.

§ 3. (41) Przepisy art. 246 stosuje się odpowiednio. Zażalenie na postanowienie sądu rozpoznaje ten sam sąd w składzie trzech sędziów.

Prawa i obowiązki oskarżonego

• Oskarżony ma wgląd do akt i może sporządza xc notatki i odpisy oraz kserokopie

• Jest stroną przeciwstawna do prokuratora

• Może się bronić sam lub korzystać z obrońcy

• Może wyjaśniać lub skorzystać z prawa do odmowy składania wyjaśnień

• Ma obowiązek poddania się oględzinom, badaniom lekarskim (próbki włosów i wydzieliny) art. 74 kpk

Obrońca

• art. 43 ust 2 Konst. każdemu we wszystkich stadiach można korzystać z prawa do obrońcy

• art. 6 kpk adwokat lub aplikant adwokacki może być obrońcą

• jest pełnomocnikiem procesowym

• jest szczególnego rodzaju (sui generis) przedstawicielem interesów oskarżonego

• Działa obok oskarżonego

• Obrońca działa w zakresie umocowania i jeżeli na korzyść działa może wykroczyć poza zakres umocowania

• Obrońca może działać tylko na korzyść oskarżonego

1. Obrońca z wyboru

Art. 83. § 1. Obrońcę ustanawia oskarżony; do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia się oskarżonego.

§ 2. Upoważnienie do obrony może być udzielone na piśmie albo przez oświadczenie do protokołu organu prowadzącego postępowanie karne.

2. Obrońca z mocą prawa ubogich

Art. 78. § 1. Oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.

§ 2.  ⁽⁴²⁾ Sąd może cofnąć wyznaczenie obrońcy, jeżeli okaże się, że nie istnieją okoliczności, na podstawie których go wyznaczono.

Obrońca z urzędu - wniosek oskarżonego + musi wykazać dowody ubogości czyli dochody lub ich brak

3. Obrona niezbędna - obligatoryjna

Art. 79. § 1. W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:

  1)   jest nieletni,

  2)   jest głuchy, niemy lub niewidomy,

  3)   zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności.

  4)    ⁽⁴³⁾ (uchylony).

§ 2. Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.

§ 3. W wypadkach, o których mowa w § 1 i 2, udział obrońcy jest obowiązkowy w rozprawie oraz w tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.

§ 4.  ⁽⁴⁴⁾ Jeżeli w toku postępowania biegli lekarze psychiatrzy stwierdzą, że poczytalność oskarżonego zarówno w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu, jak i w czasie postępowania nie budzi wątpliwości, udział obrońcy w dalszym postępowaniu nie jest obowiązkowy. Prezes sądu, a na rozprawie sąd, może wówczas cofnąć wyznaczenie obrońcy.

Gdy jest oskarżony o zbrodnię w postępowaniu przed sądem okręgowym lub jest pozbawiony wolności.

Art. 80.  ⁽⁴⁵⁾ Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji, jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności. W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy, a w rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej, jeżeli prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne.

Art. 86. § 1. Obrońca może przedsiębrać czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego.

§ 2. Udział obrońcy w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania w nim oskarżonego.

Jeden oskarżony nie może mieć więcej niż 3 obrońców, a 1 obrońca może bronić więcej niż 3 osoby, ale wszystkie na korzyść

Art. 77. Oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców.

Sąd

Funkcja rozstrzygająca

Art. 10 Konst.

• Sąd powszechny - II instancja postępowania . Apelacyjny - to sąd odwoławczy, SR w II instancji i odwołania do SO, gdy wyrok jest w SO to odwołanie do SA, są niezawiśli w zakresie sprawowania urzędu

• Udział czynnika społecznego - ławnicy

• Skład kolegialny

• Niezawisły, bezstronny

• Istnieje funkcja wyłączenia sędziego

Pełnomocnik

Art. 87. § 1. Strona inna niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika.

§ 2. Osoba nie będąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu.

§ 3. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika, o którym mowa w § 2, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby nie będącej stroną.

Dowód w procesie karnym

• Oskarżony i jego wyjaśnienia

• Recz znaleziona na miejscu zdarzenia

• Protokół oględzin

• Opinia biegłego i jego przesłuchanie

• Strony mogą wnosić o dopuszczenie dowodu, dowód może być z wniosku bądź z urzędu

• żądanie strony pod adresem organu, żeby przeprowadzić dowód

Dowód z zeznań świadka

• każda osoba, która będzie wezwana do sądu w tym charakterze

• może być przesłuchany w miejscu pobytu, szpital, dom

• art. 179. § 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, tylko po zwolnieniu tych osób od obowiązku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ przełożony.

§ 2. Zwolnienia wolno odmówić tylko wtedy, gdyby złożenie zeznania wyrządzić mogło poważną szkodę państwu.

§ 3. Sąd lub prokurator może zwrócić się do właściwego naczelnego organu administracji rządowej o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy.

• Art. 177 § 1 kpk świadek ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania

• Prawo osoby najbliższej do odmowy składania zeznań art. 182 kpk, art. 183 kpk odmowa odpowiedzi na pytania, gdyby naraziło by to osobę składającą zeznania lub osoba najbliższą do odpowiedzialności karnej

• Może żądać przesłuchania z wyłączeniem jawności

• Sąd może odebrać przyrzeczenie, ale nie może odebrać od małoletnich lub skazanych z art. 233 kpk i osób podejrzanych o zaburzenia psychiczne

• Można przesłuchać świadka z udziałem biegłego

7.12.2008r

Biegły

Biegli sądowi - (art. 193-203kpk) chcą współpracować z sadem, gdyż mają wiedzę na dany temat (ad hoc), który pomoże rozstrzygnąć daną kwestię w sprawie. Maja obowiązek stawić się i opiniować.

• art. 193 kpk - organ procesowy powołuje biegłego, gdyż sprawa wymaga wiedzy specjalistycznej

• art. 193 § 3 kpk - biegli różnych specjalności - opinia kombinowana

• kierownicza rola organu procesowego art. 194 pkt 2 kpk

• art. 200 § 1 kpk opinia może być na piśmie lub ustna do protokołu zależy od organu

• strony podczas przesłuchania mogą zadawać pytania biegłemu i dostarczać materiałów dowodowych

• art. 196 § 2kpk można wyłączyć biegłego, stronniczość lub brak wiedzy, można podnieść zarzuty co do opinii (niezupełność art. 201kpk)

• biegły nie może być małżonkiem strony, sędziego bądź prokuratora, nie może też pełnić funkcji biegłego, gdy był świadkiem zdarzenia,

• posiada wiedzą większa niż przeciętny człowiek, z uwagi na wykształcenie i praktykę zawodową

• biegły opiniuje problem do zbadania, a świadek zeznaje co widział

• świadka nie można zastąpić innym świadkiem, a biegłego można

• biegłego powołuje się postanowieniem

• poza procesem oskarżony może złożyć prywatną opinię i może złożyć jako dowód do akt

• art. 318 kpk w postępowaniu przygotowawczym pojawia się biegły najwcześniej i strony mogą brać udział w czynnościach z biegłym

• biegły składa przyrzeczenie wraz z objęciem funkcji

• art. 198 kpk biegłemu w razie potrzeby udostępnia się akta

• art. 199 kpk Złożone wobec biegłego albo wobec lekarza udzielającego pomocy medycznej oświadczenia oskarżonego, dotyczące zarzucanego mu czynu, nie mogą stanowić dowodu.

• art. 171 kpk za zgodą podejrzanego/oskarżonego biegły może wykorzystać w eksperymencie wariograf

• art. 202 i 203 kpk biegli muszą odpowiedzieć na pytania zadane przez organ z art. 202 kpk stan poczytalności w chwili popełnienia czynu i aktualny stan zdrowia, zdolność do udziału w postępowaniu, a art. 203 kpk kierowanie na obserwacje

• biegły może odmówić wydania opinii z powodu braku wiedzy

• biegły ma wiadomości specjalisty, specjalista sporządza zdjęcia i pomiary (czynności techniczne w celu zabezpieczenia dowodów) art. 205 i 206 kpk - biegły może być świadkiem, specjalista nie składa przyrzeczenia jeżeli jest funkcjonariuszem policji (art. 205 § 2kpk), specjalista nie składa opinii

świadek anonimowy

• instytucja ta powstała w 1995 r w odpowiedzi na przestępczość zorganizowaną, świadek który się boi składa wniosek i zataja się jego dane, tożsamość dla oskarżonego jest nieznana oraz dane w protokole, gdzie wynikałoby kim jest

• dane są dostępne dla sądu, prokuratury i sędziego

• do przesłuchania przebiera się świadka i przesłuchuje w pomieszczeniu i zniekształca głos

• na postanowienie o utajnieniu świadka - przysługuje zażalenie

Postępowanie przygotowawcze

Postępowanie przygotowawcze jest wstępnym procesem

Formy prowadzenia postępowania:

• śledztwo - prowadzone jest postępowanie o zbrodnie i poważniejsze występki (art. 309 kpk)

art. 309 kpk 1. Śledztwo prowadzi się w sprawach:

  1)    ⁽²¹⁵⁾ w których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do właściwości sądu okręgowego,

  2)    ⁽²¹⁶⁾ o występki - gdy osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

  3)    ⁽²¹⁷⁾ o występki - gdy osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, w zakresie spraw należących do właściwości tych organów lub o występki popełnione przez tych funkcjonariuszy w związku z wykonywaniem czynności służbowych,

  4)   o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia,

  5)   o występki, w których prowadzi się dochodzenie, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.

dotyczące funkcjonariuszy policji, prokuratury, sędziów, (art. 311 kpk)

art. 311 kpk 1. Śledztwo prowadzi prokurator.

§ 2. Prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie albo dokonanie poszczególnych czynności śledztwa; w wypadkach określonych w art. 309 pkt 2 i 3 można powierzyć Policji jedynie dokonanie poszczególnych czynności śledztwa.

§ 3. Powierzenie przewidziane w § 2 nie może obejmować czynności związanych z przedstawieniem zarzutów, zmianą lub uzupełnieniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz zamknięciem śledztwa; może jednak mieć zastosowanie art. 308 § 2.

§ 4. W sytuacji, o której mowa w § 2, Policja może dokonać innych czynności, jeżeli wyłoni się taka potrzeba.

§ 5. Prokurator może zastrzec do osobistego wykonania jakąkolwiek czynność śledztwa, a w szczególności czynności wymagające postanowienia.

śledztwo prowadzi prokurator, prokurator wnosi o warunkowe umorzenie postępowania, prokurator i policja dopuszczają strony do czynności i pozwalają czasem na wgląd do akt art. 156 § 5 kpk Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom.

Art. 299. § 1. W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany są stronami.

§ 2. W wypadkach wskazanych w ustawie określone uprawnienia przysługują również osobom nie będącym stronami.

§ 3. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.

• dochodzenie - prowadzi policja, art. 325a i nast. i kontakt z tymczasowo aresztowanym obrońca ma po 14 dni od zastosowania (art. 73 kpk)

Art. 297. § 1. Celem postępowania przygotowawczego jest:

  1)   ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo,

  2)   wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,

  3)   zebranie danych stosownie do art. 213 i 214,

  4)    ⁽¹⁹²⁾ wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody,

  5)    ⁽¹⁹³⁾ zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

- wykonanie czynności niepowtarzalnych art. 316 § 1 kpk

- art. 298 § 2 kpk. Określone w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym przeprowadza sąd.

- art. 299 3 kpk. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.

Postępowanie przygotowawcze dzieli się na fazy

in rem (w sprawie)/ in personam (przeciwko osobie)

„in rem” - to jest faza szukania sprawcy, gdy przedstawi się zarzuty (art. 71 kpk) § 1. Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

§ 2. Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

§ 3. Jeżeli kodeks niniejszy używa w znaczeniu ogólnym określenia "oskarżony", odpowiednie przepisy mają zastosowanie także do podejrzanego.

osobie konkretnej to staje się postępowanie fazą „in personam” i sprawca staje się podejrzanym

aby przedstawić zarzuty potrzebne jest dochodzenie bądź śledztwo i zebrane dowody potwierdzające dokonanie czynów (art. 313 kpk)

wystarczy zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa w przypadku, gdy art. 325 g § 1. Nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz wydanie postanowienia o zamknięciu dochodzenia, chyba że podejrzany jest tymczasowo aresztowany.

§ 2. Przesłuchanie osoby podejrzanej zaczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania. Osobę tę od chwili rozpoczęcia przesłuchania uważa się za podejrzanego.

§ 3. Podejrzanemu należy umożliwić przygotowanie się do obrony, a zwłaszcza ustanowienie lub wyznaczenie obrońcy.

- przed przesłuchaniem poucza się podejrzanego art. 300 kpk. Przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć podejrzanego o jego uprawnieniach: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania, jak również o uprawnieniu określonym w art. 301 oraz o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74, 75, 138 i 139. Pouczenie to należy wręczyć podejrzanemu na piśmie; podejrzany otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem.

- podejrzany może żądać obecności obrońcy przy przesłuchaniu art. 301 kpk

- dokonuje się czynności sprawdzających czy popełniono przestępstwo art. 307 kpk (sprawdzenie faktów, przesłuchanie zawiadamiającego, zażądać uzupełnienia zawiadomienia)

- jeżeli zachodzi podejrzenie uzasadnione popełnienia przestępstwa wszczyna się śledztwo z urzędu lub na wniosek art. 303 kpk

- dochodzenie w niepełnym zakresie, przeprowadzenie niezbędnych czynności, niepowtarzalnych i nie cierpiących zwłoki art. 308 kpk

- dochodzenie prowadzi się wobec czynów do 10 lat pozbawienia wolności, występki

- podejrzany może zaznajomić się z aktami art. 321 kpk, 3 dni po przejrzeniu, można złożyć wniosek o uzupełnienie dowodów, pokrzywdzony też może złożyć wniosek o uzupełnienie dowodów mimo braku wglądu do akt

- dochodzenie, które wychodzi, że jest wykroczeniem prowadzi się nie o przepisy kpk tylko ustawy o policji

- w razie potrzeby wykonuje się przeszukania lub okazania w celu rozpoznania osoby bądź rzeczy

przesłanki

---