MATERIAŁY DO ĆWICZEŃ

Z CHEMII LEKÓW

DLA STUDENTÓW

IV ROKU WYDZIAŁU CHEMII UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

BADANIE TOŻSAMOŚCI SUBSTANCJI LECZNICZYCH

Przed przystąpieniem do ustalania tożsamości, należy przeprowadzić badania wstępne. Do badań wstępnych obok oceny organoleptycznej (stan skupienia, barwa, zapach) należą:

• próby spalania i próby płomieniowe,

• badanie rozpuszczalności,

• analiza elementarna.

Próby spalania i próby płomieniowe

W celu wstępnego odróżnienia związków nieorganicznych od organicznych ogrzewamy badaną substancję na dobrze oczyszczonej i wyprażonej szpatelce miedzianej w nie świecącej części płomienia palnika. Jeśli substancja nie zwęgla się, nie pali (może niekiedy zmieniać zabarwienie lub postać), wskazuje to na związek nieorganiczny.

Jeśli podczas ogrzewania na szpatelce miedzianej substancja zwęgla się lub spala, ale pozostaje popiół o barwie różnej od czarnej, wskazuje to na obecność metalu w związku organicznym.

Wśród substancji leczniczych najliczniejszą grupę stanowią związki organiczne, ulegające podczas ogrzewania całkowitemu zwęgleniu i spaleniu.

Próba płomieniowa

Niektóre sole nieorganiczne i organiczne oraz związki organiczne zawierające chlorowiec barwią płomień podczas ogrzewania. Tak np. sole sodowe, potasowe, wapniowe wprowadzone na druciku platynowym, barwią płomień odpowiednio na: żółto (Na⁺), fioletowo (K⁺), ceglasto (Ca²⁺). Związki organiczne zawierające chlorowiec oraz chlorowodorki zasad organicznych podczas ogrzewania na szpatelce miedzianej barwią płomień na kolor zielononiebieski (tzw. próba Beilsteina). Są to oczywiście próby orientacyjne.

Badanie rozpuszczalności

Określenie rozpuszczalności badanego związku jest następnym krokiem w ustalaniu jego przynależności do odpowiedniej grupy analitycznej. Praktycznie jako rozpuszczalniki stosujemy w tych badaniach: wodę, roztwór wodorotlenku sodu (5%), roztwór wodorowęglanu sodu (5%), kwas solny (5%).

Woda jest rozpuszczalnikiem polarnym i rozpuszcza związki o charakterze hydrofilnym, tj. alkohole wielowodorotlenowe, cukry, hydroksykwasy, aminokwasy, sole alkaliczne kwasów organicznych, sole zasad organicznych (chlorowodorki, siarczany, winiany). Należy także zbadać odczyn roztworu wodnego w celu ustalenia charakteru chemicznego badanego związku. Wszystkie wymienione wyżej typy związków są nierozpuszczalne w eterze.

Rozpuszczalność w roztworze wodorotlenku sodu jest z reguły następstwem reakcji między związkiem a NaOH, z wytworzeniem rozpuszczalnych w wodzie soli sodowych kwasów organicznych, fenoli czy imidów.

Rozpuszczalność w roztworze NaHCO₃ pozwala selekcjonować związki o słabszym charakterze kwaśnym. Fenole, imidy, laktamy są w tych warunkach nierozpuszczalne.

Rozpuszczalność w kwasie solnym (zwykle 5%) wskazuje na związki o charakterze zasadowym (m.in. aminy alifatyczne i aromatyczne); tworzą się w tych warunkach rozpuszczalne w wodzie chlorowodorki.

Badanie rozpuszczalności przeprowadza się w temperaturze pokojowej, wytrząsając ok. 0,1 g sproszkowanej substancji z 3 ml rozpuszczalnika.

Analiza elementarna

Analiza elementarna pozwala określić, jakie pierwiastki wchodzą w skład badanej substancji.

Próba na obecność atomów węgla i wodoru

1. Badaną próbkę ogrzewamy w probówce z tlenkiem miedziowym; wytworzony produkt wprowadzony do probówki z wodą wapienną daje zmętnienie (CaCO₃) potwierdzające obecność węgla.

2. Produkt spalania wprowadzony do probówki z bezwodnym CuSO₄ powoduje wystąpienie niebie­skiego zabarwienia od uwodnionego CuSO₄, co potwierdza obecność wodoru. Ponadto na zimnych ściankach probówki pojawiają się krople wody.

Próby na obecność atomów azotu, siarki i chlorowców

Do małej fiolki wprowadza się parę kawałeczków suchego metalicznego sodu i odrobinę substancji, po czym ogrzewa, najpierw ostrożnie na małym płomieniu aż do stopienia zawartości, a następnie silnie - do czerwonego żaru. Rozżarzoną fiolkę wrzuca się do parowniczki zawierającej 5 ml wody; fiolka pęka, a stop ulega rozpuszczeniu w wodzie. Powyższe czynności należy wykonywać pod dygestorium z zachowaniem pełnej ostrożności(!) Po przesączeniu uzyskany bezbarwny i klarowny roztwór dzielimy na trzy części przeznaczone do badania na obecność atomów azotu, siarki i chlorowca.

Wykrywanie atomu azotu (próba Lassaigne'a)

Do roztworu dodać parę kryształków siarczanu żelazawego, zagotować, oziębić, zakwasić kwasem solnym oraz dodać parę kropli roztworu chlorku żelazowego. W przypadku obecności azotu w badanej próbce powstaje zabarwienie lub niebieski osad, pochodzący od wytworzonego błękitu pruskiego, zgodnie z reakcją:

2 NaCN + FeSO₄ → Fe (CN)₂ + Na₂SO₄

Fe(CN)₂ + 4 NaCN → Na₄Fe(CN)₆

3 Na₄[Fe(CN)₆] + 4 FeCl₃ → Fe₄[Fe(CN)₆]₃ + 12 NaCl

błękit pruski

Wykrywanie atomu siarki

Do części przesączu uzyskanego ze stopu z sodem dodaje się świeżo przyrządzony 0,5% roztwór nitroprusydku sodu (2-3 krople). W przypadku obecności siarki powstaje zabarwienie fioletowo czerwone (krótkotrwałe):

Na₂S + Na₂[Fe(CN)₅NO] → Na₄[Fe (CN)₅NOS]

siarkonitroprusydek sodu

Próby na obecność chlorowców

1. Próba ogólna na chlorowiec jonowy i niejonowy:

• próba Beilsteina (orientacyjna)

Substancję umieszcza się na uprzednio oczyszczonej i wyprażonej szpatelce miedzianej i wprowadza do nie świecącej części płomienia palnika Bunsena. W przypadku obecności chlorowca płomień zabarwia się na kolor zielony (sugeruje obecność jodu) lub niebieskozielony (chlor, brom);

• próba z azotanem srebra

Część przesączu uzyskanego ze stopu z sodem zakwasza się rozcieńczonym kwasem azotowym, a następnie dodaje się roztwór AgNO₃. W przypadku obecności chloru, bromu lub jodu w badanej próbce powstaje odpowiedni osad halogenku srebrowego. Jeżeli jednak badana substancja zawiera azot lub siarkę, to przed strąceniem chlorowca należy próbkę zakwasić rozcieńczonym kwasem siarkowym i gotować kilka minut, aż do całkowitego odpędzenia siarkowodoru lub cyjanowodoru. Następnie uzupełnia się odparowaną wodę do pierwotnej objętości i wykonuje próbę z roztworem AgNO₃ na obecność chlorowca.

2. Próba na obecność chlorowca jonowego

Badaną substancję, w której stwierdzono próbą Beilsteina obecność chlorowca, rozpuścić w wodzie i po zakwaszeniu kilkoma kroplami kwasu azotowego zadać roztworem azotanu srebra. Powstaje osad odpowiedniego halogenku srebra.

Informacje uzyskane w badaniach wstępnych ukierunkowują dalszy tok analizy potwierdzającej tożsamość badanego związku.

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE DLA NIEKTÓRYCH GRUP I UKŁADÓW WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODKACH LECZNICZYCH

Aminy:

1. Reakcja izonitrylowa /charakterystyczna dla amin I-rzędowych/:

Do roztworu substancji dodać 0,5 ml chloroformu oraz parę ml roztworu wodorotlenku sodowego i ogrzać do zniknięcia zapachu, chloroformu. Przy dalszym ogrzewaniu wydziela się bardzo nieprzyjemny zapach izonitrylu.

R-NH₂ + CHCl₃ + 3 KOH → R-NO + 3 KCl +H₂O

izonitryl

2. Reakcje z kwasem azotowym (III):

Do roztworu aminy dodać 0,5 ml 10% kwasu solnego, a następnie kroplami roztworu azotanu (III) sodu, chłodząc wodą.

Aminy alifatyczne

W tych warunkach aminy I-rzędowe obficie wydzielają azot, tworząc równocześnie odpowiedni alkohol; II-rzędowe aminy tworzą trudno rozpuszczalne nitrozoaminy, natomiast aminy III-rzędowe nie reagują lub ulegają rozkładowi.

I-rzędowe

RNH₂ + HNO₂ → ROH + N₂ + H₂O

II-rzędowe

R₁R₂NH + HNO₂ → R₁R₂N-NO + H₂O

Aminy aromatyczne

W tych warunkach aminy I-rzędowe dają sole diazoniowe które po dodaniu roztworu -naftolu tworzą pomarańczowe lub czerwone barwniki azowe; II-rzędowe aminy tworzą trudno rozpuszczalne nitrozoaminy, natomiast aminy III-rzędowe ulegają nitrozowaniu pierścienia.

I-rzędowe

ArNH₂ + HNO₂ + HCl → [Ar-N=N]⁺Cl^-

II-rzędowe

ArNHR + HNO₂ + HCl → ArN(NO)R

Reakcje barwne z chlorkiem żelaza (III)

1. Związki zawierające ugrupowanie fenolowe lub enolowe, dają z chlorkiem żelaza (III) zabarwienie fioletowe.

2. Kwas benzoesowy i jego sole tworzą z FeCl₃ cielisto brunatny osad soli kompleksowej o wzorze ogólnym:

3. Pochodne pirazolonu-5 nie mające możliwości tworzenia form enolowych, a zawierające w położeniu 4 ugrupowanie aminowe, dają z chlorkiem żelaza (III) nietrwałe zabarwienie fioletowe powstałe w wyniku reakcji utlenienia:

Reakcja mureksydowa (charakterystyczna dla układu puryny)

W powyższej reakcji odpowiednia pochodna puryny ulega utlenieniu do alloksanu (3) lub rozszczepia się z utworzeniem pochodnej kwasu pseudomoczowego (2). Ten ostatni może utlenić się do pochodnej kwasu 5-aminobarbiturowego (4). Związki 3 i 4 dają wobec amoniaku produkt pośredni, z którego powstaje mureksyd (6) (sól amonowa pochodnej kwasu purpurowego).

Około 10 mg substancji zmieszać na szkiełku zegarkowym z ok. 50 mg chloranu potasowego lub 1 ml perhydrolu, 1 ml 25% roztworu kwasu solnego i odparować na łaźni wodnej do sucha. Pozostałość zabarwia się pod wpływem par amoniaku lub po dodaniu
0,1 ml 10% roztworu NH₃ na kolor czerwonofioletowy.

Reakcja Parriego (charakterystyczna dla barbituranów, dają ją także pochodne hydantoiny, sulfonamidy oraz związki purynowe, np. teofilina i teobromina).

Około 0,1 g substancji rozpuścić w 2 ml metanolu, dodać kroplę 1% metanolowego roztworu azotanu kobaltawego i kroplę 10% NH₃, powstaje czerwonofioletowe zabarwienie.

Reakcja Zwikera (charakterystyczna dla pochodnych kwasu barbiturowego, tiobarbiturowego, tiouracyli i hydantoiny)

Do 1 ml roztworu zawierającego 1-2 mg substancji dodaje się 1-2 krople roztworu siarczanu (VI) miedzi (II) (płyn Fehlinga A rozcieńczony w stosunku 1: 10) i około 0,5 ml roztworu pirydyny w chloroformie (1 ml chloroformu + 1 kropla pirydyny). Po wytrząśnięciu warstwa chloroformowa barwi się na fioletowo (poch. kwasu barbiturowego), zielono (poch. kwasu tiobarbarbiturowego lub tiouracylu) niebiesko (poch. hydantoiny). Reakcję tę można wykonać rozpuszczając 0,1 g substancji w 1 ml pirydyny i CHCl₃ (1: 9) i dodać kroplę 2% roztworu CuSO₄.

Reakcja Vitaliego

Początkowo po dodaniu do badanej substancji stężonego kwasu azotowego(V) następuje nitrowanie pierścienia aromatycznego kwasu tropowego i równoczesna estryfikacja grupy alkoholowej. W wyniku wewnątrzcząsteczkowego przekształcenia w obecności nukleofilowej komponenty, jaką jest dodany etanolowy roztwór wodorotlenku potasu, tworzy się mezostabilny anion o przejściowej barwie fioletowoczerwonej.

Około 10 mg badanej substancji rozpuścić w 0,25 ml stężonego kwasu azotowego i odparować do sucha na łaźni wodnej; do pozostałości dodać 0,2 ml 3% roztworu wodorotlenku potasu w etanolu i 2 ml acetonu; powstaje fioletowoczerwone zabarwienie.

Reakcja talejochinowa

Do 5 ml wodnego roztworu chlorowodorku chininy dodać 3 krople rozcieńczonej wody bromowej i 0,5 ml 10% roztworu amoniaku: powstaje zielone zabarwienie.

TOŻSAMOŚCI WYBRANYCH SUBSTANCJI LECZNICZYCH

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H

Glucosum, Glukoza, D-Glukoza, Cukier gronowy

C₆H₁₂O₆ m. cz. 180,16

Bezbarwne kryształy lub biały krystaliczny proszek, bez zapachu, o słodkim smaku. Temp. top. 146^oC, łatwo rozpuszcza się w wodzie, trudno w etanolu. Skręcalność właściwa: []²⁰_D = 50 - 53⁰ (r-r zawierający 0,1 g substancji w 1 ml wody), mierzona 2 godz. po dodaniu 0,05 ml 10% NH₃. Substancja ogrzewana topi się, brunatnieje, wydzielając zapach karmelu.

Potwierdzenie tożsamości:

1. Redukcja odczynników:

1. Fehlinga

2. Barfőda

3. Nylandera

4. Tollensa

Do wodnego roztworu substancji dodać 2 ml odpowiedniego odczynnika. W przypadku a, b, c próbkę ogrzewać do wrzenia, a próbkę d ogrzewać na łaźni wodnej.

1. 
   

2. R-CHO + (CH₃COO)₂ → R-COOH + 4 CH₃COOH + Cu₂O↓

3. 
   

4. R-CHO + [Ag(NH₃)₂]₂O → R-COONH₄ + 3 NH₃ + 2 Ag↓

2. Pod wpływem stężonego kwasu siarkowego heksozy tworzą, hydroksymetylofurfural, który daje z 1-naftolem barwny produkt kondensacji (próba Molisha).

Do 1 ml roztworu substancji dodać 5 kropli 3% etanolowego roztworu 1-naftolu i wymieszać, podwarstwić 2 ml 96% H₂SO₄; na granicy warstw powstaje pierścień czerwony lub fioletowy.

3. Tworzenie osazonu. Glukoza z nadmiarem fenylohydrazyny w roztworze CH₃COOH daje osazon barwy żółtej, o charakterystycznej temp. top. 204^oC.

1 g chlorowodorku fenylohydrazyny ogrzać na łaźni wodnej z 5 ml 20% CH₃COOH do rozpuszczenia. Do klarownego roztworu dodać wodny roztwór substancji i ogrzewać około
30 min. na łaźni wodnej; po oziębieniu wytrącają się żółte kryształki osazonu.

Acidum salicylicum, Kwas salicylowy, Kwas
2-hydroksybenzoesowy

C₇H₆O₃ m.cz. 138,12

Białe igły lub biały krystaliczny proszek, bez zapachu, o ostrym słodkawym smaku. Substancja ostrożnie ogrzewana sublimuje bez rozkładu, ogrzewana szybko - rozkłada się, wydzielając zapach fenolu. Substancja jest lotna z parą wodną. T. topn. 158 - 161^oC.

Łatwo rozpuszcza się w 95^o etanolu, rozpuszcza się we wrzącej wodzie, trudno rozpuszcza się w chloroformie, glicerolu 86%, tłuszczach i zimnej wodzie.

pH wynosi 2,0-3,0 (dla przesączu otrzymanego po wytrząsaniu 0,1 g substancji z 10 ml wody w ciągu 5 min).

Potwierdzenie tożsamości

1. Około 0,5 g substancji wytrząsnąć z 5 ml wody i przesączyć; do 0,5 ml przesączu dodać 10 ml wody i 0,05 ml świeżo przygotowanego 1% roztworu chlorku żelaza (III); powstaje fioletowe zabarwienie od tworzącego się kompleksu chelatowego.

1. do 5 ml zabarwionego roztworu dodać 1 ml 10% kwasu solnego; zabarwienie szybko znika

2. do 5 ml zabarwionego roztworu dodać 1 ml 30 % kwasu octowego; zabarwienie nie ulega zmianie

2. Około 5 mg substancji rozpuścić w 0,25 ml 96% kwasu siarkowego, dodać 0,05 ml 40% roztworu formaldehydu; powstaje czerwone zabarwienie.

3. 0,5 g substancji ogrzewać z 0,5 g tlenku wapnia; wydziela się zapach fenolu.

Acidum benzoicum

C₇H₆O₂ m.cz. 122,12

Substancja łatwo rozpuszczalna w chloroformie, etanolu i wrzącej wodzie. T. top. 120-123^oC.

Potwierdzenie tożsamości

1. Około 0,5 g substancji wytrząsnąć z 5 ml wody i przesączyć; do 0,5 ml przesączu dodać 10 ml wody i 0,05 ml świeżo przygotowanego 1% roztworu chlorku żelaza (III); powstaje cielisty lub żółto-brązowy osad.

2. Substancja ogrzewana z etanolem i kilkoma kroplami stęż. kwasu siarkowego daje charakterystyczny zapach estrowy.

Phenylum salicylicum, Salol

C₁₃H₁₀O₂ m.cz.198,22

Substancja bardzo łatwo rozpuszczalna w chloroformie, etanolu, bardzo trudno w wodzie. T. top. 41-45^oC.

Potwierdzenie tożsamości

1. Około 0,5 g substancji rozpuścić w etanolu dodać 0,05 ml świeżo przygotowanego 1% roztworu chlorku żelaza (III); powstaje czerwonofioletowy roztwór.

2. Około 0,3 g substancji ogrzewać na łaźni wodnej z 3 ml 15% NaOH w ciągu 5 minut, następnie zakwasić rozcieńczonym kwasem solnym - wydziela się zapach fenolu.

Acidum acetylosalicylicum, Kwas acetylosalicylowy, Polopiryna, Aspirin

C₉H₈O₄ m.cz. 180,16

Biały krystaliczny proszek o nieznacznie wyczuwalnym zapachu kwasu octowego, łatwo rozpuszcza się w etanolu i 1M roztworze NaOH, rozpuszcza się w chloroformie i eterze; trudno rozpuszcza się w wodzie. Temp. topn. 137-137^oC

Potwierdzenie tożsamości

1. Substancja daje dodatnią reakcję estryfikacji

2. Preparat łatwo ulega hydrolizie w wodzie i w środowisku alkalicznym. Produkty rozkładu, takie jak kwas salicylowy lub kwas octowy, można identyfikować na podstawie charakterystycznych reakcji. Reakcja z FeCl₃ po hydrolizie.

Około 0,1 g substancji gotować z 10 ml wody w ciągu 1 min., ochłodzić i dodać kroplę roztworu FeCl₃; powstaje ciemnofioletowe zabarwienie (patrz reakcje z FeCl₃).

Około 0,2 g substancji rozpuścić w 5 ml 1 M roztworu NaOH, gotować 3 min., ochłodzić, dodać 10 ml 0,5 M H₂SO₄ i przesączyć:

1. po dokładnym przemyciu wodą i wysuszeniu osad topi się w temp. 158-161^oC (kwas salicylowy),

2. do przesączu dodać 3 ml 95^o etanolu, 3 ml 96% H₂SO₄ i ogrzewać; powstaje zapach octanu etylu.

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H, N

Phenazonum, Antypiryna

C₁₁H₁₂N₂O m.cz.188,23

Temp. top. 110-113^oC

Potwierdzenie tożsamości

1. Roztwór badanej substancji daje z chlorkiem żelaza (III) zabarwienie czerwone

2. Wodny roztwór zadany rozcieńczonym kwasem siarkowym (VI), a następnie 3-4 kroplami roztworu azotynu sodu daje zabarwienie zielone.

3. Około 20 mg substancji rozpuścić w 2 ml wody i dodać 0,2 ml etanolowego roztworu
   p-diaminobenzaldehydu - powstaje zabarwienie różowe, przechodzące w pomarańczowe.

Aminophenazonum, Aminofenazon, Pyramidonum, Amidopiryna

C₁₃H₁₇N₃O m.cz. 231,30

Bezbarwne kryształy bez zapachu, o słabym gorzkim smaku, o temp. topn. 107-109^oC. Aminofenazon rozpuszcza się w wodzie, łatwo rozpuszcza się w chloroformie, etanolu 95^o i rozcieńczonych kwasach, rozpuszcza się w benzenie i eterze.

pH 3% roztworu wynosi 7,5-8,5.

Aminofenazon wykazuje charakter zasadowy dzięki obecności w cząsteczce III-rzędowej grupy aminowej alifatycznej. Zasadowe właściwości, ale słabsze, wykazuje także atom azotu w pierścieniu pirazoliny, połączony z grupą metylową.

Analiza jakościowa aminofenazonu opiera się na reakcjach zasad organicznych (nie są to reakcje specyficzne) oraz na reakcji utleniania.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje charakterystyczne z odczynnikami na zasady heterocykliczne:

1. wodny roztwór taniny wytrąca biały osad,

2. nasycony kwas pikrynowy (l: l) wytrąca trudno rozpuszczalne pikryniany barwy żółtej.

2. Aminofenazon wykazuje właściwości redukcyjne; redukuje na zimno chlorek żelazowy, azotan srebra, nadmanganian potasu, roztwór jodu, kwas azotowy i żelazicyjanek potasowy. Pod wpływem ww. łagodnych środków utleniających w pierwszej fazie powstają rodniki o zabarwieniu niebieskofioletowym. Ich rozkład z wydzieleniem dimetyloaminy i dimeryzacja prowadzą do produktu zabarwieniu żółtobrunatnym (patrz reakcje z FeCl₃).

Do 3 ml 2% roztworu substancji dodać:

1. kroplę 10% roztworu FeCl₃; powstaje niebieskofioletowe zabarwienie, a po dodaniu 6 kropli 16% H₂SO₄ przechodzi w fioletowoczerwone,

2. 5 kropli 2% roztworu AgNO₃; powstaje fioletowe zabarwienie, a po pewnym czasie czarny osad metalicznego srebra,

3. 1 kroplę 1% etanolowego roztworu jodu; powstaje zabarwienie niebieskie.

Pod wpływem silniejszych środków utleniających, np. nadmanganianu potasu, aminofenazon utlenia się do N-metylo-N-acetylo-N'-dimetylooksamylofenylohydrazyny .

SALICYLAMIDUM, SALICYLAMID

Amid kwasu 2-hydroksybenzenokarboksylowego

C₇H₇NO₂ m. cz. 137,14

Biała, krystaliczna substancja bez zapachu, czasem wykazuje zapach salicylanu metylu (zanieczyszczenie to może pozostać z procesu produkcji). Rozpuszcza się w roztworach KOH, NaOH, NH₃ i węglanów alkalicznych (tworząc fenolany) oraz w etanolu 95°, słabo w chloroformie i eterze, bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie. Temp. topn. 139 - 142°C.

Widmo absorpcyjne roztworu zawierającego 1,0 mg substancji w 100 ml 95° etanolu w warstwie 1 cm, badane w zakresie od 220 do 330 nm, wykazuje maksimum absorpcji przy ok 300 nm (a^1%_{1 cm} wynosi ok. 295).

Potwierdzenie tożsamości:

1. Salicylamid daje charakterystyczne reakcje fenoli:

1. ok. 0,1 g substancji rozpuścić w 5 ml etanolu 95° i dodać 5 kropli l0%, roztworu FeCl₃ powstaje zabarwienie fioletowe (patrz reakcje z FeCl₃),

2. ok. 0,2 g substancji rozpuścić w 5 ml etanolu, dodać 15 ml wody i kroplami wodę bromową do trwałego zabarwienia roztworu. Powstały osad odsączyć, przemyć wodą, krystalizować z 20% etanolu; wysuszyć osad nad P₄O₁₀. Temp. topn. dibromopochodnej salicylamidu wynosi 183 - 185°C.

2. Salicylamid hydrolizuje zarówno w środowisku alkalicznym, jak i kwaśnym do kwasu salicylowego lub jego soli sodowej (w środowisku alkalicznym):

1. ogrzewany w obecności wodorotlenku sodowego (3 min z 30% roztworem NaOH) lub stapiany rozkłada się z uwolnieniem amoniaku, który można wykryć po zapachu lub na podstawie zabarwienia papierka wskaźnikowego

2. w środowisku kwaśnym wytrąca się osad kwasu salicylowego, który daje charakterystyczne reakcje grupy karboksylowej i fenolowej

Do 0,5 g salicylamidu dodać 25 ml rozcieńczonego HCl i ogrzewać pod chłodnicą zwrotną. Następnie dodać 50 ml wody; po ochłodzeniu tworzy się osad kwasu salicylowego.

Barbiturany

Kwas barbiturowy i jego pochodne należą do ureidów o łańcuchu zamkniętym są one ureidami kwasu malonowego i często nadaje się im nazwę pochodnych malonylomocznika. Kwas barbiturowy można odczytać jako 2,4,6-trioksoheksahydropirymidynę albo heksahydropirymidyno-2,4,6 trion. Związek ten ma równocześnie charakter diimidu, jak i aromatycznego trifenolu, a zatem wykazuje właściwości dość mocnego kwasu.

Jego kwasowy charakter jest uwarunkowany jonizacją obydwu grup iminowych albo oddysocjowaniem protonów grup enolowych. Wprowadzenie podstawników w miejsce atomów wodoru przy C₅ znosi aromatyczność pierścienia i zdecydowanie osłabia charakter kwasowy cząsteczki. 5,5-dipodstawione barbiturany są bardzo słabymi kwasami dwuzasadowymi, o wykładnikach kwasowości pK₁ ok. 8 i pK₂ ok. 12. Różnice w mocy kwasowej obserwowane wśród poszczególnych barbituranów są zgodne z efektami indukcyjnymi wywieranymi przez ich podstawniki w położeniu 5. Nasycone rodniki alifatyczne wywierają najsilniejszy elekt indukcyjny, wzbogacając pierścień w elektrony; cząstkowe ładunki dodatnie przy atomach azotu imidowego lub atomach tlenu hydroksylowych grup enolowych zmniejszają się i stąd odszczepienie protonu zachodzi najtrudniej. Barbital jest najsłabszym kwasem wśród 5,5-dipodstawionych barbituranów. W miarę zmniejszania się efektu indukcyjnego +I nienasyconych rodników alkilowych i cykloalkenylowych charakter kwasowy odpowiednich barbituranów nieznacznie wzrasta, a obecność rodnika fenylowego z jego słabym efektem -I daje fenobarbital, stosunkowo najmocniejszy kwas wśród barbituranów. Wprowadzenie dodatkowych elektrodonorowych podstawników przy jednym z atomów azotu ogranicza możliwość enolizacji i jeszcze bardziej osłabia charakter kwasowy takich N-podstawionych pochodnych. N-metylo-5,5-dipodstawione barbiturany są kwasami jednozasadowymi.

Analiza pochodnych kwasu barbiturowego opiera się na identyfikacji układu, a następnie wykorzystaniu reakcji odróżniających.

Na obecność barbituranów wskazuje:

a. rozpuszczalność,

b. rozkład w środowisku silnie alkalicznym,

c. dodatnia reakcja Parriego i Zwikkera,

d. charakterystyczna absorpcja promieniowania w nadfiolecie.

Do rozróżnienia barbituranów wykorzystuje się:

a. temperatury topnienia,

b. reakcje pierścienia aromatycznego, wiązań nienasyconych oraz grup N-metylowych.

Barbiturany jako wolne kwasy są łatwo rozpuszczalne w etanolu 95° i w wodorotlenkach potasowców, rozpuszczalne w eterze i wrzącej wodzie, słabo rozpuszczalne w chloroformie; trudno rozpuszczalne w wodzie. Wartość pH przesączu otrzymanego po zagotowaniu 0,1 g substancji z 10 ml wody i ochłodzeniu wynosi 4,0 - 7,0.

Barbiturany mają podobne widma absorpcji w nadfiolecie. W 0,1 M kwasie solnym (postać niezjonizowana) w zakresie 220-300 nm nie wykazują maksimum absorpcji promieniowania; w roztworze buforowym o pH 9,5-10,5 (anion jednowartościowy) maksimum absorpcji promieniowania występuje w zakresie 238-241 nm, natomiast w 0,6 M roztworze NaOH (anion dwuwartościowy) w zakresie 252-255 nm. N-metylo-5,5-dipodstawione barbiturany jako kwasy jednozasadowe, zarówno w buforze boranowym o pH 10, jak i 0,2 M roztworze NaOH, wykazują maksimum absorpcji promieniowania przy ok. 248 nm.

Reakcje ogólne:

1. Pochodne kwasu barbiturowego, stapiane ze stałym wodorotlenkiem sodowym lub ogrzewane ze stężonymi roztworami (ok. 50%) wodorotlenku sodowego lub potasowego, ulegają rozpadowi do CO₂ i NH₃ oraz odpowiedniej pochodnej kwasu malonowego. Ta ostatnia może dekarboksylować do pochodnych kwasu octowego. Po zakwaszeniu rozcieńczonym kwasem siarkowym wydziela się zapach kwasu, np. w przypadku fenobarbitalu zapach kwasu fenyloetylooctowego, barbitalu nieprzyjemny zapach kwasu dietylooctowego.

Około 0,1 g substancji stopić z wodorotlenkiem sodowym; wydziela się zapach amoniaku, a po zakwaszeniu rozcieńczonym kwasem siarkowym - zapach kwasu tłuszczowego

2. Barbiturany z jonami kobaltawymi i miedziowymi w środowisku bezwodnym, w obecności zasad (amoniaku, pirydyny, piperydyny itp.) tworzą barwne kompleksy

1. reakcja Parriego (patrz reakcje charakterystyczne dla układów)

2. reakcja Zwikkera (zabarwienie fioletowe) (patrz reakcje charakterystyczne dla układów)

PHENOBARBITALUM, FENOBARBITAL, LUMINAL, GARDENAI.

Kwas 5-etylo-5-fenylobarbiturowy

C₁₂H₁₂N₂O₃ m.cz. 234,24

Biały, krystaliczny proszek o temp. topn. 173-178°C

Potwierdzenie tożsamości:Reakcje charakterystyczne dla barbituranów.

1. Reakcje pierścienia fenylowego

1. tworzenie pochodnych nitrozowych

Do 0,1 g substancji dodać 2 ml 96% kwasu siarkowego, dodać 10 mg azotynu sodu; powstaje żółte zabarwienieb. reakcja nitrowania

0,1 g substancji rozpuścić w 2 ml 96% kwasu siarkowego, dodać 5 kryształków azotanu sodu powstaje żółte zabarwienie.

BARBITALUM, BARBITAL, VERONALUMkwas 5,5-dietylobarbiturowy

C₈H₁₂N₂O₃ m.cz. 184,19

Biały, krystaliczny proszek o temp. topn. 188-192°C.Potwierdzenie tożsamości1. Reakcje charakterystyczne dla barbituranów.

Pochodne hydantoiny

PHENYTOINUM, FENYTOINA

5,5-difenylo-5H-2,4-imidazolodiol

C₁₅H₁₂N₂O₂ m.cz. 252,27

Bezbarwny, bez zapachu, bez smaku, krystaliczny proszek; praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, słabo rozpuszczalny w etanolu, eterze etylowym i chloroformie, rozpuszczalny w acetonie, amoniaku i alkaliach. Temp. topn. 290-292°C (rozkład).

Fenytoinę, pochodną ureidu cyklicznego hydantoiny, można traktować jako diketonową pochodną tetrahydroimidazolu lub dzięki możliwości tautomerii - jako dihydroksylową pochodną imidazolu (postać ketonowa przeważa).

Fenytoina jest związkiem o charakterze kwaśnym (pK_a = 8,33), posiadającym dwa kwaśne atomy wodoru. Odszczepienie pierwszego protonu przebiega stosunkowo łatwo Odszczepienie pozostałego protonu z monoanionu do dwuanionu jest utrudnione (pKa nieznane). Trudna rozpuszczalność i wysoka temp. topn. fenytoiny związane są z możliwością tworzenia mostków wodorowych.Potwierdzenie tożsamości1. Substancja ulega hydrolizie pod wpływem NaOH z wydzieleniem amoniaku.

0,1 g substancji stapiane z 0,1 g NaOH wydziela zapach amoniaku.2. Substancja w reakcji Zwikkera daje zabarwienie niebieskie.

3. Tożsamość fenytoiny potwierdza się w reakcjach tworzenia soli

1. 2% roztwór fenytoiny w rozcieńczonym amoniaku daje z 2% roztworem AgNO₃ biały osad soli srebrowej,

b. roztwór fenytoiny w 25% NH₃ ogrzać i dodać kroplę amoniakalnego roztworu siarczanu miedziowego; wytrąca się różowy, krystaliczny osad kompleksowej soli miedziowej.

4. Nitrowanie pierścienia aromatycznego. W wyniku działania mieszaniny nitrującej powstają dwie pochodne dinitrowe w różnym stosunku, będące wynikiem nitrowania w położeniu para- jednego pierścienia fenylowego i orto- lub meta- drugiego pierścienia fenylowego.

ISONIAZIDUM, IZONIAZYD

Hydrazyd kwasu 4-pirydynokarboksylowego

C₅H₇N₃O m.cz. 137,14

Biały, krystaliczny proszek o temp. topn. 170-173°C. Rozpuszcza się w wodzie, trudno rozpuszcza się w etanolu.

Potwierdzenie tożsamości

1. Z uwagi na obecność podstawnika hydrazynowego daje reakcje kondensacji z aldehydami aromatycznymi. Z odczynnikiem Ehrlicha (p-dimetyloaminobenzaldehyd) izoniazyd zabarwia się na żółto

2. Z roztworem azotanu srebra izoniazyd tworzy biały, krystaliczny osad, który stopniowo brunatnieje, a po dodaniu amoniaku szybko wytwarza czarny osad zredukowanego srebra. Z amoniakalnym roztworem AgNO₃ redukcja następuje szybciej.

Około 20 mg substancji rozpuścić w 1 ml wody, dodać 1 ml amoniakalnego roztworu AgNO₃ i ogrzać na łaźni wodnej w ciągu 5 min; powstaje ciemny osad.

Substancja redukuje także odczynnik Fehlinga.

3. Około 10 mg substancji rozpuścić w 4 ml etanolu, dodać 1 ml etanolowego roztworu 1-chloro-2,4-dinitrobenzenu i 1 ml roztworu wodorotlenku sodu; powstaje brunatno-czerwone zabarwienie.

4. Substancja ogrzewana z nadmiarem bezwodnego węglanu sodowego wydziela zapach pirydyny.

ETHYLUM AMINOBENZOICUM, AMINOBENZOESAN ETYLU, BENZOCAINUM, ANAESTHESINUM

Ester etylowy kwasu 4-aminobenzoesowego

C₉H₁₁NO₂ m.cz. 165,16

Białe, drobne kryształy lub biały, krystaliczny proszek. Substancja łatwo rozpuszcza się w etanolu i eterze etylowym, bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie. Temp. topn. 88-91⁰C.

pH przesączu, otrzymanego po wytrząsaniu 0,6 mg substancji w 10 ml wody, wynosi 6-7.

Roztwór zawierający 0,6 mg substancji w 100 ml etanolu wykazuje maksimum absorpcji w UV przy długości fali = 293 nm: a^1%_1cm = 12700.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje I-rzędowej aromatycznej grupy aminowej (reakcja diazowania i sprzęgania oraz reakcja izonitrylowa).

2. Reakcja jodoformowa.

Około 0,1 g badanej substancji ogrzewać 5 min z 2 ml 20% roztworu wodorotlenku sodowego i dodawać kroplami roztwór jodu w jodku potasowym do trwałego, żółtego zabarwienia; powstaje zapach jodoformu.

Metyloksantyny i ich pochodne Do leków tej grupy zalicza się podstawowe metyloksantyny, tj. kofeinę (trimetyloksantynę) pochodne o charakterze soli z aminami (np. Aminophyllinum), 7-podstawione teofiliny, hydroksyalkilowe (Diprophyllinum) oraz aminohydroksyalkilowe (Xantinolum nicotinicum).

Teofilinę i teobrominę charakteryzuje słaba rozpuszczalność w wodzie oraz amfoteryczny charakter z przewagą własności kwasowych (wynikających z obecności protonów w położeniu 1-teobrominy i 7-teofiliny), silniej zaznaczonych u teofiliny.

Pochodne o charakterze soli, np. aminofilina, dobrze rozpuszczają się w wodzie, wykazują odczyn zasadowy (próba fenoloftaleinowa), związany z szybko zachodzącą w roztworze wodnym hydrolizą. Pochodne hydroksy- i aminohydroksyalkilowe teofiliny (diprofilina, sadamina) dobrze rozpuszczają się w wodzie, wykazują w roztworze charakter obojętny (diprofilina) lub bardzo słabo kwaśny (sadamina).

Metyloksantyny dają charakterystyczną reakcję mureksydową (patrz reakcje charakterystyczne). Utlenianie za pomocą nadtlenku wodoru, chloranu potasowego lub chloraminy w obecności 36% kwasu solnego prowadzi do pochodnych alloksanu i kwasu 5 aminobarbiturowego, które tworzą następnie metylowe pochodne kwasu purpurowego w wyniku reakcji z amoniakiem powstają odpowiednie sole amonowe (metylowe pochodne mureksydu) w wyniku utlenienia teofiliny i jej pochodnych powstaje tetrametylomureksyd, a produktem analogicznych reakcji teobrominy jest dimetylomureksyd.

THEOPHYLLINUM, TEOFILINA1,3-dimetylo-1,2,3,6-tetrahydropuryno-2,6-dion, 1,3-dimetyloksantyna
C₇H₈N₄O₂ m.cz. 180, 17

Występuje w postaci bezwodnej lub uwodnionej, jako biały, krystaliczny proszek bez zapachu o gorzkawym smaku; trudno rozpuszczalny w wodzie i etanolu, rozpuszczalny w 10% amoniaku, w roztworach rozcieńczonych kwasów i zasad, w chloroformie; praktycznie nierozpuszczalny w eterze etylowym. Temp. topn. bezwodnej teofiliny 270-274°C.

Potwierdzenie tożsamości:

1. Substancja daje dodatnią reakcję mureksydową

2. Próbka preparatu ogrzewana na szpatelce lub w suchej probówce topi się odparowuje, a następnie ulega resublimacji zestalając się tworzy charakterystyczne pierzaste płatki.

3. Reakcja teofilidynowa (odróżnienie od teobrominy i kofeiny).

Teofilina ogrzewana ze stężonym roztworem wodorotlenku potasowego ulega rozkładowi z otwarciem pierścienia pirymidynodionu. Utworzona w ten spos6b teofilidyna reaguje z kwasem diazobenzenosulfonowym, w środowisku alkalicznym tworzy związek azowy o czerwonofioletowvm zabarwieniu.

Do ok. 0,05 g substancji dodać 5 ml 20% roztworu wodorotlenku potasowego i całość ogrzewać w temp. wrzenia w ciągu kilku min. Następnie, po oziębieniu, dodać świeżo sporządzonego roztworu kwasu diazobenzenosulfonowego; powstaje czerwonofioletowe zabarwienie.

4. Teofilina z roztworem amoniaku tworzy sól amonową; po dodaniu roztworu azotanu srebra w wyniku podw6jnej wymiany strąca się osad soli srebrowej.

Około 0,05 g substancji rozpuścić w 1,5 ml 10 % amoniaku, dodać 2 ml 1% azotanu srebra powstaje biały, galaretowaty osad (reakcja ta może być również podstawą oznaczenia ilościowego teofiliny metodą argentometryczną).

5. Próba fenoloftaleinowa.

Do ok. 0,1 g substancji dodać 5 ml wody, 1 kroplę 0,1 M wodorotlenku sodowego i 2 krople roztworu fenoloftaleiny. Różowe zabarwienie roztworu znika na zimno na skutek tworzenia się soli sodowej teofiliny (odróżnienie od kofeiny i teobrominy).

THEOBROMINUM, TEOBROMINA3,7-dimetyloksantyna

C₇H₈N₄O₂ m.cz. 180,17

Biały, drobnokrystaliczny proszek bez zapachu, o gorzkawym smaku łatwo rozpuszcza się w rozcieńczonych kwasach, w roztworach wodorotlenków litowców oraz w roztworach benzoesanu i salicylanu sodowego. Bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie, etanolu i chloroformie; praktycznie nie rozpuszcza się w benzenie i eterze etylowym. Temp. topn. 348-352°C (w zatopionej kapilarze).

Potwierdzenie tożsamości

1. Substancja daje pozytywną reakcję mureksydową (tworzy dimetylomureksyd).

2. Próbka preparatu ogrzewana na szpatelce lub w suchej probówce nie topi się, lecz sublimuje w temp. ok. 290°C (odróżnienie od teofiliny).

3. Reakcja teofilidynowa ujemna.

4. Tworzenie soli srebrowej z azotanem srebra w roztworze amoniakalnym.

Około 0,02 g substancji wytrząsnąć w mieszaninie 1 ml wody i 1 ml 10% amoniaku, przesączyć, a do przesączu dodać 4 ml 0,1 M azotanu srebra; powstaje galaretowata masa, z której po ogrzaniu na łaźni wodnej strąca się biały, krystaliczny osad

COFFEINUM, KOFEINA, COFFEINUM PURUM

1,3,7-trimetylo-3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dion, 1,3,7-trimetyloksantyna

C₈H₁₀N₄O₂ m.cz. 194,19

Białe, lekko połyskujące kryształy w kształcie igieł lub biały drobnokrystaliczny proszek bez zapachu, o gorzkim smaku, trudno rozpuszczalny w wodzie, bezwodnym etanolu i eterze etylowym; łatwo rozpuszczalny w chloroformie i we wrzącej wodzie. Substancja rozpuszcza się w stężonych roztworach benzoesanów i salicylanów potasowców (powstają kompleksy z "przeniesieniem ładunku", gdzie skoniugowana grupa karbonylowa ksantyny stanowi akceptor -elektronów, a kwasy lub zasady pełnią rolę -elektronodonorów). Temp. topn. substancji bezwodnej wynosi 234-238°C.

pH przesączu otrzymanego po wytrząśnięciu w ciągu 1 min 0,1 g substancji z 10 ml wody wynosi 6,0-7,0.

Widmo absorpcyjne roztworu 1 mg substancji w 100 ml 0,1 M kwasu solnego, badane w zakresie 230-360 nm w warstwie 1 cm, wykazuje maksimum przy ok. 273 nm (a^1%_1cm = 495 nm).

Potwierdzenie tożsamości

1. Tożsamość kofeiny potwierdza się dodatnią reakcją mureksydową (charakterystyczną dla wszystkich pochodnych puryny) - powstaje tetrametylomureksyd.

2. Kofeina wytrąca osady tylko z nielicznymi odczynnikami grupowymi heterocyklicznych związków azotowych.

Około 0,5 g substancji wytrząsać z 25 ml wody w ciągu 5 min i przesączyć

1. do 5 ml przesączu dodać 5 kropli 0,2 M roztworu jodu (KJ₃); roztwór powinien zostać przezroczysty, a po dodaniu 3 kropli 10% HCl powstaje brunatny osad, znikający po zalkalizowaniu 10% roztworem NaOH. Powstaje trudno rozpuszczalny nadjodek kofeiny,

2. do 5 ml przesączu dodać 1 ml 1 % roztworu HgCI₂; tworzy się biały, krystaliczny osad.

3. Około 0,1 g substancji rozpuścić w mieszaninie 5 ml wody, kropli 0,1 M roztworu NaOH i 2 kropli roztworu fenoloftaleiny i ogrzać do wrzenia; różowe zabarwienie nie powinno zniknąć (odróżnienie od teofiliny i teobrominy).

4. Reakcja specyficzna dla kofeiny.

W środowisku alkalicznym kofeina hydrolizuje z utworzeniem kofeidyny (2). Kofeidyna pod wpływem acetyloacetonu tworzy pochodną enaminowq (3), która poddawana kondensacji z 4-dimetyloaminohenzaldehydem w środowisku kwaśnym przechodzi w niebieski barwnik (4).

Około 10 mg substancji rozpuszcza się w 0,25 ml mieszaniny 0,5 ml acetyloacetonu i 5 ml 10% roztworu wodorotlenku sodowego. Roztwór ogrzewa się 7 min na łaźni wodnej o temp. 80°C, oziębia i dodaje 0,5 ml 1 % aldehydu 4-dimetyloaminobenzoesowego w 5% kwasie solnym i znowu ogrzewa ok. 7 min na łaźni wodnej o temp. 80°C. Po oziębieniu dodaje się 10 ml wody; powstaje intensywne niebieskie zabarwienie.

AMINOPHYLLINUM, AMINOFILINA, EUPHYLLINUMsól etylenodwuaminowa teofiliny, teofilinian etylenodwuaminy
C₁₆H₁₁N₁₀O₄ 2H₂O m. cz. 456,46

Biały lub lekko żółtawy proszek lub granulki, o gorzkim smaku i słabym zapachu amoniaku. Na powietrzu pochłania dwutlenek węgla, co powoduje wydzielenie wolnej teofiliny, a po rozpuszczeniu w wodzie zmętnienie roztworu preparatu. Aminofilina bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie praktycznie nie rozpuszcza się w etanolu i eterze etylowym.

pH 1 % roztworu wodnego wynosi 8-9.Potwierdzenie tożsamości

1. Tożsamość teofiliny ustala się wcześniej opisanymi reakcjami po wydzieleniu jej wodnego z roztworu.

Około 0,5 g preparatu rozpuścić w 10 ml wody, dodać mieszając 0,5 ml 25% kwasu solnego; powstały osad odsączyć, przemyć i wysuszyć w temp. 105°C w ciągu 2 godz.

2. Etylenodwuaminę wykrywa się z przesączu reakcjami charakterystycznymi dla amin alifatycznych, np.: do przesączu (z punktu 1) dodać 0,2 ml chlorku benzoilu, a następnie zalkalizować 10% roztworem wodorotlenku sodowego wobec papierka lakmusowego. Po wytrząśnięciu w ciągu ok. 3 min wydzielony osad odsączyć, przemyć wodą i wysuszyć w temp. 105°C. Temp. topn. ok. 249°C.

DIPROPHYLLINUM, DIPROFILINA 7-,γ-dihydroksypropylo-teofilina

C₁₀H₁₄N₄O₄ m.cz. 254,24

Biały, krystaliczny proszek, łatwo rozpuszczalny w wodzie, trudno rozpuszczalny w etanolu; praktycznie nierozpuszczalny w eterze etylowym. Podstawienie w położeniu 7 powoduje zanik właściwości kwasowych teofiliny. Diprofilina jest nierozpuszczalna na zimno w stężonych roztworach zasad (30% roztwór wodorotlenku sodowego). Temp. topn. 157-162°C.

Potwierdzenie tożsamości

1. Substancja daje dodatnią reakcję mureksydową.

2. Podstawnik hydroksyalkilowy ulega dość łatwo utlenieniu, np. w reakcji z kwasem nadjodowym powstaje aldehyd teofilino-7-octowy, który wydziela się w postaci osadu; obecny w roztworze aldehyd mrówkowy można wykryć po zapachu lub na podstawie prób chemicznych (reakcja z rezorcynolem).

Do roztworu 0,5 g substancji w 1 ml wody dodawać porcjami, chłodząc w strumieniu bieżącej wody, ok. 0,5 g kwasu nadjodowego. Wydziela się biały osad, pojawia się zapach formaldehydu. Do roztworu dodać kilka kryształów rezorcynolu, 1 ml 15% wodorotlenku sodowego i ogrzać do wrzenia; powstaje czerwone zabarwienie.

Pochodna acetylowa diprofilinv topi się w temp. ok. 146°C.

Do 10 mg substancji dodać 5 ml bezwodnika octowego, ogrzewać pod chłodnicą zwrotną w ciągu 15 min. Po oziębieniu dodać metanolu oraz 50 ml eteru etylowego, zmieszać i pozostawić do krystalizacji w lodówce. Wydzielony osad odsączyć, przemyć eterem i wysuszyć

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H, N, Cl (jonowy)

Pochodne morfinenu

Pochodne morfinenu, czyli związki zawierające układ fenantrenu ze skondensowanym pierścieniem piperydynowym to morfina, dionina i kodeina. Można je uważać również za pochodne sześciowodorofenantrenu lub ośmiowodoroizochinoliny. Na charakter chemiczny tych związków wpływa pierścień N-metylopiperydynowy, który nadaje im charakter zasadowy (III- rzędowy azot w piperydynie) oraz jedna lub dwie grupy hydroksylowe, jedna grupa alkoholowa II- rzędowa (w położeniu 6), druga grupa fenolowa (w położeniu 3) nadająca im charakter kwaśny. Pochodne zawierające wolne grupy fenolowe wykazują charakter amfoteryczny (np. morfina), rozpuszczają się w ługach, z kwasami tworzą sole. Są wrażliwe na działanie środków utleniających, (w środowisku alkalicznym). Związki, które mają grupę fenolową zablokowaną podstawnikiem nie wykazują właściwości redukcyjnych, a z chlorkiem żelazowym barwią się dopiero po odblokowaniu grupy fenolowej. Związki te tworzą trudno rozpuszczalne pikryniany i pochodne acetylowe, które po krystalizacji mogą służyć do ich identyfikacji.

MORPHINUM HYDROCHLORICUM, MORPHINI HYDROCHLORIDUM, CHLOROWODOREK MORFINY

Chlorowodorek 3,6-dihydroksy-4,5-epoksy-N-metylomorfinenu-7

C₁₇H₁₉NO₃ ^. HCI ^. 3 H₂O m.cz. 375,84

Białe, krystaliczne igły lub drobnokrystaliczny proszek, rozpuszczalny w wodzie, glicerolu, w ługach dość trudno rozpuszcza się w etanolu 95°, praktycznie nie rozpuszcza się w chloroformie i eterze etylowym.

pH roztworu 10 mg substancji w 1 ml wody wynosi 4,5-6,0.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje heterocyklicznych związków azotowych

1. reakcje barwne, reakcje osadowe z odczynnikami Dragendorffa, Mayera, roztworem KJO₃ i taniny.

2. temp. topn. wolnej zasady morfiny 230°C.

Do 1 ml 1 % roztworu substancji dodać 1ml 10% NH₃ lub nasyconego roztworu NaHCO₃; wytrąca się biały krystaliczny osad.

3. temp. topn. pochodnej diacetylowej 173°C.

2. Reakcje grupy fenolowej:

1. do 3 ml 1 % roztworu substancji dodać kroplę 10% FeC1₃ powstaje niebieskie zabarwienie,

2. ok. 3 mg substancji rozpuścić w 2 ml 96% kwasu siarkowego, dodać krople 40% roztworu formaldehydu (odczynnik Marquisa) powstaje czerwone zabarwienie, szybko przechodzące w fioletowe.

Morfina i jej pochodne pod wpływem 96% H₂SO₄ zostają przekształcone w apomorfinę lub jej pochodne. W środowisku mocnego kwasu proton atakuje II-rzędową grupę alkoholową. Następuje odciągnięcie cząsteczki wody, pęknięcie mostka tlenowego, aromatyzacja pierścienia A połączona z pęknięciem mostka etylenoaminowego i kolejne zamknięcie pierścienia w innym położeniu. Apomorfina ma silniejsze właściwości redukcyjne niż morfina.

3. ok. 40 mg substancji rozpuścić w 2 ml wody dodać 5 kropli 5% roztworu heksacyjanożelazianu (III) potasu i kroplę FeCl₃; powstaje zielononiebieskie zabarwienie.

W reakcji tej heksacyjanożelazianu (III) potasu utlenia morfinę do dehydromorfiny i N-tlenku morfiny, sam redukując się do żelazocyjanku w obecności FeCl₃ tworzy błękit pruski.

3. Sprawdzenie obecności jonu chlorkowego.

AETHYLMORPHINUM HYDROCHLORICUM, ETHYLMORPHINI HYDROCHLORIDUM, CHLOROWODOREK ETYLOMORFINY, DIONINAChlorowodorek 3 etoksy-6-hydroksy-4,5-epoksy-N-metylomorfinenu-7

C_l9H₂₃NO₃ HCl 2 H₂O m.cz. 385,89

Biały, drobnokrystaliczny proszek, bez zapachu, rozpuszczalny w wodzie i etanolu 95°, praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym i chloroformie. Temp. topn. 121-122°C (rozkład).

pH roztworu 20 mg substancji w 1 ml wody wynosi 4,0- 5,4.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje heterocyklicznych zasad azotowych (jak dla chlorowodorku morfiny).

2. Temp. topn. wolnej etylomorfiny 86-91⁰C.

Około 0,5 g substancji rozpuścić w 5 ml wody i dodać 1,5 ml 1 M roztworu wodorotlenku sodu. Ścianki naczynia potrzeć bagietką, powstały osad odsączyć, przemyć wodą i wysuszyć w temp. 25°C. Temp. topn. ok. 85°C.

3. Reakcje grupy fenolowej po przeprowadzeniu etylomorfiny w apoetylomorfinę:

1. ok. 0,01 g substancji rozpuścić w 5 ml 96% H₂SO₄ i dodać kroplę 10% roztworu FeCl₃. Po ogrzaniu na łaźni wodnej powstaje zabarwienie ciemnoniebieskie (odróżnienie od morfiny), przechodzące w czerwone po dodaniu 2 kropli 25% HNO₃

2. z odczynnikiem Marquisa substancja zabarwia się na fioletowo

4. Reakcja jodoformowa

Po hydrolizie wydzielony w czasie reakcji etanol reaguje z jodem przekształcając się w jodoform. Wykrywany jest on na podstawie intensywnego zapachu, żółtej barwy i krystalicznej postaci.

PROCAINUM HYDROCHLORICUM, PROCAINI HYDROCHLORIDUM,

CHLOROWODOREK PROKAINY, POLOCAINUM HYDROCHLORICUM, GERIOCAINUM, NOVOCAIN

Chlorowodorek estru 2-dietyloaminoetylowego kwasu 4-aminobenzoesowego

C₁₃H₂₀N₂O₂.HCl m.cz. 272,77

Bezbarwne kryształy lub biały, krystaliczny proszek. Substancja bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie, łatwo w etanolu; praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym. Temp. topn. 154-158°C.

pH roztworu 25 mg substancji w 1 ml wody wynosi 5-6,5.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje I-rzędowej aromatycznej grupy aminowej (reakcja diazowania i sprzęgania oraz reakcja izonitrylowa).

2. Do 0,02 g badanej substancji dodać mieszaniny 5% roztworu furfurolu w kwasie octowym i stężonego kwasu siarkowego w stosunku 1: 3 powstaje czerwone zabarwienie.

3. Do 1 ml 10% wodnego roztworu chlorowodorku prokainy dodać 5 kropel i 15% roztworu wodorotlenku sodowego; powstają bezbarwne, oleiste krople, które po pewnym czasie krystalizują (temp. topn. zasady prokainy 61-63°C).

4. 0,05 g badanej substancji rozpuścić w 5 ml wody, dodać 0,25 ml 16% kwasu siarkowego i 0,1 ml 0,3% roztworu nadmanganianu potasowego powstaje fioletowe zabarwienie, szybko znikające

5. Reakcje jonu chlorkowego.

LIDOCAINUM HYDROCHLORICUM, LIDOCAINI HYDROCHLORIDUM, LIGNOCAINUM, XYLOCAINUM

chlorowodorek 2-(dietyloamino)-N-(2,6-dimetylofenylo)-acetamidu

Biały, krystaliczny proszek. Substancja łatwo rozpuszcza się w wodzie i etanolu; praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym, temp. top. 76-79^oC

Potwierdzenie tożsamości

1. W środowisku zasadowym lidokaina tworzy z jonami kobaltawymi związek kompleksowy o charakterystycznym zabarwieniu.

0,5 g badanej substancji rozpuścić w 10 ml wody, dodać 1 ml 10% roztworu wodorotlenku sodowego, odsączyć powstały osad i przemyć go wodą do reakcji obojętnej, wobec papierka uniwersalnego. 0,1 g osadu rozpuścić w 0,5 ml etanolu, dodać 0,5 ml 2% roztworu chlorku kobaltawego i zmieszać. Po ok. 2 min powstaje jasnozielony osad.

2. Do ok. 0,05 g badanej substancji dodać kroplę dymiącego kwasu azotowego i odparować do sucha na łaźni wodnej. Do oziębionej pozostałości dodać 2 ml acetonu, kilka kropli 10% etanolowego roztworu wodorotlenku potasowego; powstaje zabarwienie zielone.

3. Reakcja diazowania i sprzęgania po hydrolizie.

Około 0,1 g badanej substancji gotować (OSTROŻNIE !!!) z 5 ml 36% roztworu kwasu solnego(UWAGA! STĘŻONY KWAS) ciągu 5 min. Po oziębieniu zobojętnić 20% roztworem wodorotlenku sodowego. Następnie wykonać reakcję diazowania i sprzęgania.

4. Reakcje jonu chlorkowego.

PROCAINAMIDUM HYDROCHLORICUM, PROCAINAMIDI HYDROCHLORIDUM, CHLOROWODOREK, PROKAINAMIDU, PRONESTYL

Monochlorowodorek 4-amino N-dietyloaminoetylobenzamidu

C₁₃H₂₁N₃O HCl m.cz. 271.79

Biały lub jasnożółty krystaliczny higroskopijny proszek, bez zapachu, bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, łatwo w etanolu, trudno w chloroformie Temp. topn. 165 169°C.

pH roztworu 0,1 g/ml wody wynosi 5,0-6,5.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcja na jon chlorkowy.

2. Reakcja I- rzędowej aromatycznej grupy aminowej (reakcja diazowania i sprzęgania).

3. Wydzielanie wolnej zasady.

50g substancji rozpuścić w 2 ml wody, dodać 1 ml 10% NaOH; powstaje mleczna emulsja, a po pewnym czasie na powierzchni płynu pojawiają się oleiste krople.

4. 0,1 g substancji rozpuścić w 2 ml wody, dodać 2 ml K₃[Fe(CN)₆], 0,25 ml kwasu solnego i ogrzać Powstaje jasnozielony osad.

5. Reakcja benzoilowania - substancja poddana tej reakcji daje produkt o temp. topn. 185-187°C.

Wyekstrahować wolną zasadę ze środowiska alkalicznego do chloroformu, dodać 5 ml pirydyny i kroplami 1 ml chlorku benzoilu; ogrzać na łaźni wodnej przez 30 min. Mieszaninę wlać do 100 ml 10% NaOH, ekstrahować kilkakrotnie eterem, oddzielić warstwę eterową, dodać 20 ml etanolu pozostawić do krystalizacji. Wydzielony osad po odsączeniu i krystalizacji z etanolu topi się przy 185-187°C.

Chinidyna i chinina

Chinidyna jest prawoskrętnym diastereoizomerem chininy (4 węgle asymetryczne). Posiada układ chinoliny i chinuklidyny zbudowany z dwóch skondensowanych pierścieni piperydynowych. Cząsteczka chinidyny posiada 2 zasadowe atomy azotu, przy czym bardziej zasadowy jest atom azotu w pierścieniu chinuklidynowym. Jego zasadowość odpowiada zasadowości III-rzędowych amin alifatycznych. Chinina i chinidyna różnią się od siebie także konfigurację przestrzenną podstawników; w chinidynie grupa winylowa oraz II-rzędowa grupa alkoholowa wraz z pierścieniem chinolinowym znajduje się w położeniu cis, a w chininie w położeniu trans.

CHININUM HYDROCHLORICUM, CHININI HYDROCHLORIDUM, CHLOROWODOREK CHININYMonochlorowodorek (-)(R)-(6 metoksy-4-chinolilo)-(2R,45,5R) 5-winylo-Z-chinuklidynylo)-metanolu

C₂₀H₂₄N₂O₂ HCl 2 H₂O m.cz. 396,91

Białe lub prawie białe, igiełkowate kryształy, ciemniejące pod wpływem światła. Substancja łatwo rozpuszcza się w etanolu i w wodzie; praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym.

pH 2% wodnego roztworu wynosi 6,0-7 5.

Potwierdzenie tożsamości

1. Około 0,2 g substancji rozpuścić w 30 ml wody, ogrzewając na łaźni wodnej; dodać 4 ml 30% roztworu Na₂CO₃ i wydzieloną chininę wyekstrahować chloroformem. Temp. topn. wolnej zasady 174-178°C.

2. Z odczynnikiem Dragendorfa tworzy trudno rozpuszczalny w wodzie jodobizmutan chininy o barwie czerwonej.

3. Reakcja talejochinowa.

Do 5 ml wodnego roztworu chlorowodorku chininy dodać 3 krople wody bromowej i 0,5 ml 10% roztworu amoniaku; powstaje zielone zabarwienie.

4. Reakcja wiązania nienasyconego (podstawnik winylowy).

Substancja odbarwia wodę bromową lub roztwór KMnO₄ w środowisku rozcieńczonego H₂SO₄.

5. Chinina wykazuje intensywną niebieskofioletową fIuorescencję, która występuje tylko w środowisku kwasów tlenowych (siarkowy, winowy, octowy).

6. Reakcja erytrochinowa.

5 ml wodnego roztworu siarczanu chininy zadać kilkoma kroplami rozcieńczonej wody bromowej (1: 10), 1 kroplę 10% roztworu K₂Fe(CN)₆, 1 kroplę 10% roztworu amoniaku, a następnie 2 ml chloroformu. Warstwa chloroformowa przyjmuje barwę od czerwonej do różowej.

7. Reakcja specyficzna dla chininy.

0,1 g substancji rozpuścić w 3 ml mieszaniny zawierającej 19 ml 30% CH₃COOH, 5 ml etanolu i 1 ml 15% H₂SO₄, dodać 2-3 krople 10% etanolowego roztworu jodu i zmieszać; po kilku sekundach tworzy się krystaliczny osad soli jodochininy.

8. Reakcje jonu chlorkowego.

W analizie elementarnej substancja zawiera: C, H, N, SO₄^2-

CHININUM SULFURICUM, CHININI SULFAS, SIARCZAN CHININYSiarczan bis (-)(R) [(6-metoksy-4-chinolilo)(2R, 45, 5R)-5-winylo-2-chinuklidynylo)] metanolu

C₂₀H₂₄N₂O₂)₂.H₂SO₄ 2H₂O m.cz. 782,94

Białe lub prawie białe igiełkowate kryształy rozpuszczalne w etanolu, trudno rozpuszczalne w wodzie o temp. topn. 210 219°C.

pH 1 % roztworu wynosi 6 7,5

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje identyfikacji dla chininy (analogiczne jak dla chlorowodorku chininy).

2. Reakcje jonu siarczanowego.

CHINIDINUM SULFURICUM, CHINIDINI SULFAS, SIARCZAN CHINIDYNYSiarczan bis ((+)-(5)-(6 metoksy-4-chinolilo)/(2S, 45, SR)-5 winylo-Z-chinuklidynylometanolu)

(C₂₀H₂₄N₂O₂)₂ H₂SO₄ 2 H₂O m.cz. 782,95

Białe lub prawie białe, igiełkowate kryształy, bez zapachu, o gorzkim smaku. Temp. topn. 205-210°C. Substancja dość trudno rozpuszcza się w wodzie, łatwo w etanolu i w chloroformie.

pH roztworu 10 mg substancji w 1 ml H₂O wynosi 6,0 7,5.

Potwierdzenie tożsamości

1. Preparat daje pozytywną reakcję na jon siarczanowy.

Około 20 mg substancji rozpuścić w 10 ml wody. Jeśli się nie rozpuści całkowicie, wytrzasnąć z 25 ml wody w ciągu 10 min i przesączyć Przesącz używać do reakcji opisanych w pkt. 2, 4, 5.

2. Po dodaniu do roztworu wodnego 1 ml 16% kwasu siarkowego powstaje niebieska fluorescencja, która występuje tylko w środowisku kwasów tlenowych (kwasu siarkowego, winowego, octowego, azotowego, fosforowego), natomiast kwasy chlorowcowodorowe wygaszają fluorescencję.

3. Reakcja talejochinowa.

4. Reakcje wiązania nienasyconego (podstawnik winylowy).

Substancja odbarwia wodę bromową lub roztwór KMnO₄ w środowisku rozcieńczonego H₂SO₄.

5. Reakcja erytrochinowa.

6. Z odczynnikiem Dragendorfa tworzy trudno rozpuszczalny w wodzie jodobizmutyn chinidyny

7. Reakcja chinowa (pozytywna dla chinidyny: pozwala odróżnić chinidynę od chininy).

Około 0,5 mg substancji rozpuścić w 2 m1 rozcieńczonego kwasu octowego, ogrzać do 60°C, dodać 1 kroplę 5% octanu sodu (bez mieszania), 2 krople wody bromowej i po upływie 1 min zmieszać: powstaje czerwone lub fioletowe zabarwienie. Po 2-3 min dodać 3 ml 2 M NaOH, po 2 min wytrzasnąć z 2 ml chloroformu. Chinidyna daje czerwonofioletowe zabarwienie warstwy chloroformowej (warstwa chloroformowa nie barwi się przy chininie).

ATROPINUM SULFURICUM, ATROPINI SULF AS, SIARCZAN ATROPINY

(C₁₇H₂₃NO₃)₂ H₂SO₄ H₂O m.cz. 694,84

Bezbarwne kryształy lub biały krystaliczny proszek. Substancja bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie, łatwo w etanolu: praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym. Temp. topn. substancji suszonej 15 min w temp. 135°C wynosi ok. 190°C (rozkład).

pH roztworu 20 mg substancji w 1 ml wody wynosi 4,5-6,2.

Potwierdzenie tożsamości:

1. Charakterystyczną reakcją identyfikacyjną dla atropiny i alkaloidów tropanowych jest próba Vitaliego. (patrz reakcje charakterystyczne).

2. Reakcja Wasicky'ego, wykorzystywana również do kolorymetrycznego oznaczania zawartości alkaloidów tropanowych - estrów kwasu tropowego, które w reakcji z aldehydem 4-dietyloaminobenzoesowym w środowisku stężonego kwasu siarkowego tworzą barwne produkty reakcji. Aldehydy aromatyczne ulegają reakcji kondensacji ze związkami zawierającymi grupę metylenową zaktywowaną przez grupę karbonylową.

Do ok. 0,01 g badanej substancji dodać kilka kropli świeżo sporządzonego odczynnika Wasicky'ego (2 g aldehydu 4-dietyloaminobenzoesowego, 3 ml 96% kwasu siarkowego i 8 kropli wody (OSTROŻNIE!!!). Na ciepło pojawia się zabarwienie czerwonofioletowe. Jest ono wyraźniejsze po dodaniu 1 do 2 kropli wody (OSTROŻNIE!!!).

3. Reakcje jonu siarczanowego.

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H, Na

NATRII BENZOAS, NATRIUM BENZIOCUM

reakcje na sód

analogicznie jak Acidum benzoicum

NATRII SALICYLAS, NATRIUM SALICYLICUM

reakcje na sód

analogicznie jak Acidum salicylicum

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H, N, S

Preparaty sulfonamidoweSą to pochodne najprostszego związku z tej grupy 4-aminobenzenosulfonamidu i od niego nazywa się je sulfanilamidami. Związki te wykazują charakter amfoteryczny i mogą tworzyć sole zarówno z kwasami, jak i z zasadami.

I-rzędowa grupa aminowa, związana z pierścieniem aromatycznym nadaje im charakter bardzo słabych zasad (pK_b, = l2,3-11,64). Charakter kwasowy sulfonamidów jest związany z obecnością w cząsteczce grupy sulfonamidowej. Pochodne zawierające podstawnik w grupie -SO₂NH₂ są z nielicznymi tylko wyjątkami mocniejszymi kwasami niż sulfanilamid (pKa = 10,43) i ich wartości pK_a wynoszą 6,5-7,5. Wyjątek stanowi sulfaguanidyna, która jest praktycznie pozbawiona właściwości kwasowych, a jej pK_a = 12,05.

Sulfanilamidy mają postać białych lub żółtawych kryształów lub proszków bez zapachu o gorzkawym smaku. Są nierozpuszczalne lub bardzo trudno rozpuszczalne w wodzie, eterze i chloroformie. Ich sole sodowe dobrze rozpuszczają się w wodzie (pH 5% roztworów wynosi 8-10,5).

Reakcje ogólne potwierdzające tożsamość

1. Reakcje I-rzędowej grupy aminowej aromatycznej:

1. reakcja z kwasem azotawym,

I-rzędowe aminy aromatyczne tworzą z HNO₂, w niskiej temperaturze sole diazoniowe, które ulegają sprzęganiu z fenolami tworząc barwniki azowe.

2. kondensacja z aldehydami,

W wyniku kondensacji I-rzędowych amin aromatycznych z aldehydami powstają barwne zasady Schiffa i wydziela się cząsteczka wody.

Około 0,05 g substancji rozpuścić w 2 ml 10% HCl i dodać 1 ml roztworu aldehydu 4-dwumetyloaminobenzoesowego i 1 M HCl; powstaje pomarańczowy osad albo pomarańczowe lub czerwone zabarwienie.

3. próba ligninowa.

Pod wpływem stężonego kwasu solnego ulegają rozerwaniu wiązania glikozydowe w celulozie powstaje glikoza, która reaguje z I-rzędową grupą aminową aromatyczną tworząc zasadę Schiffa.

Kroplę wodnego roztworu badanej substancji umieścić na papierze gazetowym i zadać kroplą stężonego kwasu solnego; powstaje pomarańczowe zabarwienie.

2. Próba na obecność ugrupowania sulfonowego.

Około 0,2 g substancji zmieszać z 0,2 g bezwodnego węglanu sodu, stopić i wyprażyć. Stop rozpuścić w 5 cm³ 25% kwasu solnego i przesączyć. Przesącz daje pozytywną reakcję na jon siarczanowy.3. Sulfonamidy stapiane ostrożnie w suchej probówce dają barwne stopy.

4. Sole sodowe sulfonamidów, zawierających ugrupowanie heterocykliczne w reszcie sulfonamidowej, dają z jonami Cu⁺² charakterystycznie zabarwione kompleksy. Inne sulfonamidy dają niespecyficzne zabarwienie zielone, pochodzące od ich soli miedziowych.

Około 0,05 g substancji rozpuścić w 5 ml wody (sole sodowe) lub w mieszaninie 1,5 ml
0,1 M roztworu NaOH i 5 ml wody (wolne sulfonamidy) i dodać 5 kropli 2% roztworu CuSO₄.

SULFAGUANIDINUM, SULFAGUANIDYNA

1-sulfanililoguanidynaC₇H₁₀N₄O₂S^.H₂O m.cz. 232.26

Drobnokrystaliczny proszek ciemniejący powoli pod wpływem światła. Temp. topn. Bezwodnej substancji 190-193°C.

Potwierdzenie tożsamości

1. Roztwór 1,0 mg substancji w 100 ml wody wykazuje maksimum absorpcji przy ok. 259 nm wynosi ok. 635 w warstwie 1 cm.

2. Preparat nie rozpuszcza się na zimno w roztworach wodorotlenku sodowego, lecz dopiero po podgrzaniu, wydzielając zapach amoniaku (odróżnienie od innych sulfonamidów).

3. Substancja ogrzewana ostrożnie w probówce daje stop fioletowoniebieski.

W analizie elementarnej stwierdzono C, H, N, S, Na

SULFACETAMIDUM NATRIUM, SULFACETAMIDUM NATRICUM, SULFACETAMID SODU, ALBUCID NATRIUM

Sól sodowa N-sulfanililoacetamidu

C₈H₉N₂O₃SNa^.H₂O m.cz. 254,24

Biały lub żółtawobiały, krystaliczny proszek, bez zapachu, o słabo gorzkim smaku.

Potwierdzenie tożsamości

1. Roztwór substancji w mieszaninie wody z buforem fosforanowym o pH 7,0 (2: 1), zawierający 1 mg w 100 ml, wykazuje maksimum absorpcji przy ok. 255 nm (690) w warstwie 1 cm.

2. Do roztworu wodnego substancji (1 g w 10 ml H₂O) dodać 2 ml kwasu octowego i przesączyć, osad przemyć wodą i wysuszyć; temp. topn. 179-183°C.

3. Substancja ogrzewana w suchej probówce burzy się i zabarwia na żółto, następnie brunatnieje i wydziela zapach kwasu octowego.

4. Preparat ogrzewany z etanolem i kilkoma kroplami kwasu siarkowego wydziela zapach estrowy.

METAMIZOLUM NATRIUM, METAMIZOL SODU, PYRALGINUM, ANALGIN

Noraminophenazonum methanosulphonicum natrium (FP IV), N-metylo N-[1-fenylo-2,3-dimetylo-5-ketopirazolinylo(4)]-aminometylosiarczyn sodowy

C₁₃H₁₆N₃NaO₄S ^. H₂O m.cz. 351,35

Biały lub prawie biały, krystaliczny proszek, łatwo rozpuszczalny w wodzie, dość trudno rozpuszczalny w etanolu 95° i w eterze etylowym.

pH roztworu otrzymanego po rozpuszczeniu 0,5 g substancji w 1 ml wody wynosi 6,5-7,5.

Metamizol sodu jest związkiem nietrwałym, łatwo ulegającym rozkładowi, szczególnie w roztworach wodnych. Po hydrolizie w środowisku kwaśnym daje reakcje charakterystyczne dla aminofenazonu. Wodne roztwory zakwaszone rozcieńczonym kwasem solnym barwią się pod wpływem utleniaczy (chlorek żelazowy, azotyn sodu, podchloryn wapnia, chloramina) na kolor niebieski, przemijający. Hydroliza w wyższej temperaturze umożliwia identyfikacje produktów rozkładu metamizolu, takich jak dwutlenek siarki (zapach) i formaldehyd (w reakcji z odczynnikiem Schiffa).

Potwierdzenie tożsamości

1. 0,2 g substancji rozpuścić w 2 ml wody, dodać 1 ml 10% kwasu azotowego, 0,1 ml 1 % roztworu azotynu sodu: powstaje szybko znikające niebieskie zabarwienie. Do bezbarwnej mieszaniny dodać 0,2 ml 5% roztworu azotanu srebra; powstaje zmętnienie i ponownie niebieskie zabarwienie przechodzące w zielone i żółte, a następnie wydziela się metaliczne srebro.

2. Około 0,2 g substancji rozpuścić w 5 ml 10% kwasu solnego i ogrzać do wrzenia. Wydziela się dwutlenek siarki, a następnie formaldehyd; do 0,5 ml ciepłej mieszaniny dodać 1 ml odczynnika Schiffa; powstaje fioletowe zabarwienie.

3. Substancja wykazuje reakcje na jony sodu.

W analizie elementarnej stwierdzono: C, H, N, PO₃:

CODEINUM PHOSPHORICUM, CODEINI PHOSPHAS, FOSFORAN KODEINY Metylomorfina, 3-metoksy-6-hydroksy-4,5-epoksy-N-metylomorfinen-7

C_l8H_2lNO₃ ^. H₃PO₄ ^. 1/2 H₂O m.cz. 406,37

Drobne kryształy lub biały, krystaliczny proszek, bez zapachu, łatwo rozpuszczalny w wodzie, trudno w etanolu 95°, praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym. Temp. topn. 225-240°C (z rozkładem).

pH roztworu 40 mg substancji w 1 ml H₂O wynosi 4,0-5,0.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje heterocyklicznych zasad

1. reakcje osadowe i barwne jak dla chlorowodorku morfiny

2. Temp. topn. wolnej zasady 152-158°C.

0,25 g substancji rozpuścić w 5 ml wody, dodać 1 ml 1 M roztworu NaOH, wytrącony osad odsączyć, przemyć wodą i wysuszyć w temp. 105°C; temp. topn. wolnej zasady kodeiny 152-158°C.

3. Reakcje grupy alkoholowej; temp. topn. pochodnej acetylowej 134°C

4. Reakcje grupy fenolowej po przeprowadzeniu kodeiny w apokodeine (jak chlorowodorek morfiny)

1. 10 mg substancji rozpuścić w 5 ml 96% H₂SO₄, dodać kroplę 10% roztworu FeC1₃ i ogrzać na łaźni wodnej powstaje zabarwienie niebieskofiołkowe (odróżnienie od morfiny), przechodzące po dodaniu kropli 25% HNO₃ w czerwone;

2. odczynnik Marquisa zabarwia kodeinę na fioletowo

5. Reakcje jonu fosforanowegoOkoło 0,05 g substancji rozpuścić w 10 ml wody i dodać 0,25 ml 2% roztworu azotanu srebra. Powstaje żółty osad, rozpuszczalny w 10% wodorotlenku amonowym i 10% HNO₃.

W analizie stwierdzono: C, H, N, Na

PHENOBARBITALUM NATRIUM, PHENOBARBITALUM NATRICUM, FENOBARBITAL SODU, LUMINAL NATRIUM, LEPINAI. NATRIUM, GARDENALUM NATRIUM sól sodowa kwasu 5-etylo-5-flenylobarbiturowegoC₁₂H₁₂N₂NaO₃ m.cz. 254,22

Biały, krystaliczny proszek,

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcje jak dla flenobarbitalu.

2. Wydzielenie wolnego kwasu.

1 g substancji rozpuścić w 10 ml wody, dodać 2 ml 10% kwasu solnego, osad odsączyć, przemyć wodą do zaniku reakcji na jony chlorkowe i suszyć 1 godz. w temp. 105°C; temp. topn. 173-177°C.

3. Reakcje jonu sodowego.

BARBITALUM NATRIUM, BARBITAL NATRICUM, BARBITAL SODU, VERONALUM NATRIUMsól sodowa kwasu 5,5-dietylobarbiturowego

Biały, krystaliczny proszek.Potwierdzenie tożsamości1. Reakcje jak dla barbitalu.

2. Wydzielenie wolnego kwasu.

Około 0,5 g substancji rozpuścić w 15 ml wody, dodać 1 ml 10% kwasu solnego i zmieszać; powstały osad odsączyć, przemyć trzykrotnie wodą po 5 ml i wysuszyć w temp. 105°C. Temp. topn. 188-192°C.

COFFEINUM NATRIUM BENZOICUM

Reakcje dla kofeiny

Reakcje dla kwasu benzoesowego

Reakcje na jon sodu

TEOBROMINUM NATRIUM CUM NATRIUM SALICYLICUM, DIURETYNA

Reakcje dla teobrominy

Reakcje dla kwasu salicylowego

Reakcje na jon sodu

NATRIUM AMINOSALICYLICUM, NATRII PARAAMINOSALICYLAS, AMINOSALICYLAN SODU, PAS-NATRIUM4-amino-2-hydroksybenzoesan sodu
C₇H₆NO₃Na^.2H_zO m.cz. 211,15

Białe lub prawie białe kryształy, albo krystaliczny proszek, łatwo rozpuszczalny w wodzie, dość trudno rozpuszcza się w etanolu: praktycznie nie rozpuszcza się w eterze etylowym i chloroformie.

pH 2% roztworu wynosi 6,5-8,0.

Potwierdzenie tożsamości

1. Reakcja diazowania i sprzęgania na I-rzędową grupę aminową aromatyczną - pozytywna

2.Substancja reaguje z roztworem chlorku żelazowego po zakwaszeniu kilkoma kroplami 10% kwasu solnego, dając czerwonofioletowe zabarwienie.

3. Reakcje jonu sodowego pozytywne.

4. Około 0,5 g substancji rozpuścić w 10 ml wody i dodać 10 ml 36% kwasu solnego. Powstały osad odsączyć, przemyć wodą i wysuszyć w temp. 105°C; temp. topn. 220-222°C.

OZNACZENIA ILOŚCIOWE

Klasyczna analiza miareczkowa:

1. OZNACZENIA ALKACYMETRYCZNE

ATROPINUM SULFURICUM, ATROPINI SULFAS, SIARCZAN ATROPINY

(C₁₇H₂₃NO₃)₂ ^. H₂SO₄ ^. H₂O m. cz. 694,84

Siarczan bis{(±)-3-endo-[(RS)-3-hydroksy-2-fenylopropionyloksy]-8-metylo-8-azabicyklo-[3,2,1]-oktanu}

Wykonanie oznaczenia:

Otrzymaną ilość substancji rozpuścić w 10 ml etanolu, dodać 20 ml chloroformu i miareczkować 0,1 M roztworem wodorotlenku sodu stosując jako wskaźnik fenoloftaleinę.

1 ml 0,1 roztworu wodorotlenku sodu odpowiada 0,03384 g bezwodnego siarczanu atropiny.

PHYSOSTIGMINUM SALICYLICUM, PHYSOSTIGMINI SALICYLAS, SALICYLAN FIZOSTYGMINY, ESERINE

C₁₅H₂₁N₃O₂ ^. C₇H₆O₃ m. cz. 413,47

Salicylan N-metylokarbaminianu eserolu

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 0,3 g substancji, rozpuścić w mieszaninie 10 ml etanolu i 10 ml chloroformu. Miareczkować 0,1 M roztworem wodorotlenku sodu stosując jako wskaźnik fenoloftaleinę.

1 ml 0,1 roztworu wodorotlenku sodu odpowiada 0,04135 g salicylanu fizostygminy.

PHENOBARBITAL NATRIUM, PHENOBARBITALUM NATRICUM, FENOBARBITAL SODU, LUMINAL NATRIUM, LEPINAL NATRIUM, GARDENAL NATRIUM

C₁₂H₁₁N₂O₃Na m. cz. 254,22

Sól sodowa kwasu 5-etylo-5-fenylobarbiturowego

Wykonanie oznaczenia:

5 ml płynu otrzymanego do analizy rozpuścić w 30 ml wody destylowanej, dodać 3 krople czerwieni metylowej i miareczkować 0,1 M kwasem solnym do chwili zmiany żółtego zabarwienia na różowe.

1 ml kwasu solnego odpowiada 0,02542 g fenobarbitalu sodu

BARBITAL NATRIUM, BARBITAL NATRICUM, BARBITAL SODU, VERONAL NATRIUM

C₈H₁₁N₂O₃Na m. cz. 206,20 g

Sól sodowa kwasu 5,5-dietylobarbiturowego

Wykonanie oznaczenia:

5 ml płynu otrzymanego do analizy rozpuścić w 30 ml wody destylowanej, dodać 3 krople czerwieni metylowej i miareczkować 0,1 M kwasem solnym do chwili zmiany żółtego zabarwienia na różowe.

1 ml kwasu solnego odpowiada 0,02062 g barbitalu sodu

ACIDUM SALICYLICUM, KWAS SALICYLOWY

C₇H₆O₃ m. cz. 138,12

kwas 2-hydroksybenzenokarboksylowy

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 0,25 g substancji, rozpuścić w 15 ml etanolu i miareczkować 0,1 M roztworem wodorotlenku sodu stosując jako wskaźnik fenoloftaleinę.

1 ml 0,1 roztworu wodorotlenku sodu odpowiada 0,0138 g kwasu salicylowego

ACIDUM ACETYLOSALICYLICUM, KWAS ACETYLOSALICYLOWY, POLOPIRYNA, ASPIRIN

C₉H₈O₄ m.cz. 180,16

kwas 2-acetoksybenzoesowy

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 1,5 g substancji, rozpuścić w 50 ml 0,5 M roztworu NaOH i ogrzewać 15 min. na łaźni wodnej pod chłodnicą zwrotną; ochłodzić i nadmiar wodorotlenku sodu odmiareczkować 0,25 M kwasem siarkowym wobec fenoloftaleiny. Wykonać ślepą próbę.

1 ml 0,25 M roztworu kwasu siarkowego odpowiada 0,04504 g polopiryny.

THEOFILINA, TEOFILINA

C₇H₈N₄O₂ m. cz. 180,17

1,3-dimetylo-1,2,3,6-tetrahydropuryno-2,6-dion, 1,3-dimetyloksantyna

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 0,25 g substancji, rozpuścić 75 ml gorącej wody i ochłodzić. Dodać 0,2 ml roztworu czerwieni fenolowej OD, zobojętnić roztworem wodorotlenku sodu (0,1 mol/l) RM, dodać 25,0 ml roztworu azotanu srebra (0,1 mol/l) RM i miareczkować roztworem wodorotlenku sodu (0,1 mol/l) RM, do czerwonofioletowego zabarwienia.

1 ml 0,1 M roztworu azotanu srebra odpowiada 0,01802 g bezwodnej teofiliny.

AMINOPHYLLINUM, AMINOFILINA

Wykonanie oznaczenia:

1. Etylenodiamina

Odważyć dokładnie ok. 0,6 g substancji, rozpuścić w 30 ml wody, dodać 0,2 ml roztworu zieleni bromokrezolowej i miareczkować 0,1 M kwasem solnym do zmiany zabarwienia.

1 ml 0,1 M kwasu solnego odpowiada 3,01 mg etylenodiaminy.

2. Teofilina

Odważyć dokładnie ok. 0,25 g substancji rozpuścić w 30 ml wody, dodać 20 ml 0,1 M azotanu srebra, 1 ml roztworu błękitu bromotymolowego i miareczkować 0,1 M roztworem wodorotlenku sodu do trwałej barwy zielonej.

1 ml 0,1 M wodorotlenku sodu odpowiada 18,02 mg teofiliny.

CHINIDINI SULFATIS TABULETTAE, TABLETKI SIARCZANU CHINIDYNY

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie masę sproszkowanych tabletek, odpowiadającą 0,2 g siarczanu chinidyny, 30 ml bezwodnika kwasu octowego i miareczkować 0,1 M kwasem nadchlorowym wobec fioletu krystalicznego do zmiany barwy na niebieską. Równolegle wykonać próbę kontrolną.

1 ml 0,1 M HClO₄ odpowiada 26,10 mg dwuwodnego siarczanu chinidyny.

Procainamidum hydrochloricum, Procainamidi hydrochloridum, Chlorowodorek prokainamidu, Pronestyl

C₁₃H₂₁N₃O ^. HCl m. cz. 271,79

Chlorowodorek 4-amino-N-2-dietyloaminoetylobenzamidu

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 0,25 g substancji, rozpuścić w 100 ml 100 % kwasu octowego, dodać 10 ml roztworu octanu rtęciowego i miareczkować 0,1 M kwasem nadchlorowym wobec fioletu krystalicznego do zmiany barwy na niebieską. Równolegle wykonać próbę kontrolną.

Miareczkowanie to można także wykonać potencjometrycznie.

dważyć dokładnie około 0,25 g substancji, rozpuścić w 100 ml 100 % kwasu octowego, dodać 10 ml roztworu octanu rtęciowego i miareczkować 0,1 M kwasem nadchlorowym, dodając go porcjami po 0,1 ml. Miareczkowanie prowadzić tak długo, aż po kolejnej dodanej porcji kwasu nastąpi wyraźna zmiana pH roztworu. Wtedy dodać jeszcze 3 -4 porcję kwasu i dokonać odczyt pH. Ilość ml 0,1 M potrzebną do zmiareczkowania badanej substancji wyznaczyć na podstawie wykresu pH = f(ml HClO₄) lub pH/V = f(ml HClO₄).

1 ml 0,1 M HClO₄ odpowiada 0,02718 g chlorowodorku prokainamidu

2. OZNACZENIA ARGENTOMETRYCZNE

Tolazolinum hydrochloricum, Tolazolini hydrochloridum, Chlorowodorek tolazoliny, Pridazol, Priscol

C₁₀H₁₂N₂ ^. HCl m. cz. 196,7

Chlorowodorek 2-benzylo-2-imidazoliny

Wykonanie oznaczenia:

Do otrzymanego do analizy płynu dodać 5 ml 10 % kwasu azotowego i 10 ml 0,1 M roztworu azotanu srebra. Nadmiar 0,1 M roztworu azotanu srebra odmiareczkować 0,1 M roztworem rodanku amonowego wobec siarczanu żelazowo-amonowego.

1 ml 0,1 M roztworu azotanu srebra odpowiada 19,67 mg chlorowodorku tolazoliny

3. OZNACZENIA BROMIANOMETRYCZNE

Ethylum hydroxybenzoicum, Ethylis hydroksybenzoas, Hydroksybenzoesan etylu, Aseptyna A, Nipagina A

C₉H₁₀O₃ m. cz. 166,18

4-hydroksybenzoesan etylu

Wykonanie oznaczenia

Odważyć dokładnie około 0,1 g substancji do kolby stożkowej z doszlifowanym korkiem, rozpuścić w mieszaninie 3 ml 10 % NaOH i 6 ml H₂O, ogrzewać 15 min na wrzącej łaźni wodnej i ochłodzić. Dodać 25 ml 0,0167 M (0,1 N) bromianu potasowego, 1 g bromku potasu, 20 ml 16 % H₂SO₄, zmieszać i pozostawić na 15 min. Następnie dodać 1 g jodku potasu i po 5 min miareczkować 0,1 M roztworem tiosiarczanu sodu wobec skrobi (wskaźnik dodać pod koniec miareczkowania). Wykonać równocześnie próbę ślepą, pozwalającą oznaczyć całkowitą ilość bromu powstającą w warunkach oznaczenia. Z różnicy ilości mililitrów tiosiarczanu sodu, zużytych na zmiareczkowanie próby ślepej, i badanej próbki obliczamy ilość bromu zużytego na bromowanie aseptyny A.

1 ml 0,0167 M roztworu bromianu potasu odpowiada 0,0276 g Aseptyny A.

FENOL

C₆H₆O m. cz. 94,11

Wykonanie oznaczenia

5 ml otrzymanego do analizy płynu rozpuścić w 20 ml wody w kolbie z doszlifowanym korkiem, dodać 25 ml mieszaniny bromianu potasu (0,00167 mol/l) i bromku potasu, 15 ml 10% kwasu solnego i pozostawić na 30 minut w ciemnym miejscu. Następnie dodać 1 g jodku potasu, zmieszać i miareczkować roztworem tiosiarczanu sodu (0,1 mol/l) do żółtego zabarwienia; dodać kilka kropel skrobi, 10 ml chloroformu i miareczkować, do odbarwienia warstwy chloroformowej. Wykonać ślepą próbę.

1 ml roztworu bromianu potasu odpowiada 0,00157 g fenolu

4. OZNACZENIA JODOMETRYCZNE

Noraminophenazonum methanosulphonicum natrium (FP V), Metamizolum natrium, Metamizol sodu, Pyralginum, Nowalgina, Analgin

C₁₃H₁₆N₃NaO₄S ^. H₂O m. cz. 351,35

N-metylo-N-[1-fenylo-2,3-dimetylo-5-ketopirazolinylo(4)]-aminometylosiarczyn sodowy

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie około 0,2 g substancji, rozpuścić w 5 ml wody, dodać 5 ml 0,02 M kwasu solnego oraz parę kropli skrobi. Miareczkować 0,05 M roztworem jodu.

1 ml 0,05 M roztworu jodu odpowiada 0,01667 g bezwodnego metamizolu.

Hydrogenic peroxydatum, Hydrogenium peroxydatum, nadtlenek wodoru, woda utleniona

H₂O₂ m. cz. 34,01

Wykonanie oznaczenia:

Otrzymaną próbkę rozcieńczyć w kolbie miarowej na 100 ml. Następnie pobrać pipetą 10 ml roztworu do kolby z doszlifowanym korkiem, dodać 5 ml 16 % kwasu siarkowego, 1 g jodku potasu, zmieszać i pozostawić na 30 min. Następnie miareczkować 0,1 M roztworem tiosiarczanu sodu wobec skrobi.

1 ml 0,1 M roztworu tiosiarczanu sodu odpowiada 0,001701 g H₂O₂

5. OZNACZENIE KOMPLEKSOMETRYCZNE

CALCII GLUCONATIS TABULETTAE, TABLETKI GLUKONIANU WAPNIA

Wykonanie oznaczenia:

Odważyć dokładnie masę sproszkowanych tabletek, odpowiadającą ok. 0,3 g glukonianu wapnia, dodać 1 ml kwasu solnego (281 g/l) i 100 ml wody, doprowadzić do wrzenia i ochłodzić. Dodać 3 ml roztworu wodorotlenku sodu (175 g/l), 0,1 g mieszaniny mureksydu z chlorkiem sodu i miareczkować roztworem wersenianu disodowego (0,05 mol/l) do zmiany zabarwienia różowego na fioletowoniebieskie.

1 ml 0,05 M wersenianu disodowego odpowiada 22,42 mg jednowodnego glukonianu wapnia.

Oznaczenia instrumentalne:

SPEKTROFOTOMETRYCZNE OZNACZENIE KWASU SALICYLOWEGO

C₇H₆O₃ m. cz. 138,12

Acidum salicylicum, Kwas salicylowy

Wykonanie oznaczenia:

Do 5 kolb miarowych na 100 ml odmierzyć 1, 2, 3, 4, 5 ml roztworu wzorcowego kwasu salicylowego (0,0005 g/ml)i dodać po 10 ml Fe(NO₃)₃ ^. 9H₂O, zmieszać oraz uzupełnić wodą destylowaną do kreski. Podobnie wykonać reakcję z roztworem badanym. Następnie wykonać pomiary absorpcji roztworów wzorcowych i badanych przy długości fali _max = 510 nm. Sporządzić krzywą wzorcową (A = f (c)) i na jej podstawie określić stężenie badanej próbki.

POLARYMETRYCZNE ROZRÓŻNIENIE I OZNACZENIE STĘŻENIA SIARCZANU CHININY LUB CHINIDYNY.

(C₂₀H₂₄N₂O₂)₂ ^. H₂SO₄ ^. 2H₂O m. cz. 782,95

(+) Chinidinum sulfuricum, Chinidini sulfas, Siarczan chinidyny = 282,5

(-) Chninum sulfuricum, Chinini sulfas, Siarczan chininy = - 282,5

Wykonanie oznaczenia:

W celu rozróżnienia siarczanu chininy od siarczanu chinidyny należy sporządzić 100 ml roztworu otrzymanej próbki w 0,1 M HCl. Następnie otrzymanym roztworem napełnić rurkę polarymetryczną i wyznaczyć skręcalność rzeczywistą roztworu. Stężenie w g/100 ml obliczyć na podstawie wzoru:

BADANIE CZYSTOŚCI SUBSTANCJI LECZNICZYCH

Aby związek chemiczny mógł być dopuszczony do lecznictwa, musi odpowiadać pod względem czystości ściśle określonym normom. Normy te są zawarte w poszczególnych monografiach Farmakopei, a dla związków pozafarmakopealnych - w odpowiednich normach przemysłowych.

Zanieczyszczenia pochodzą zwykle z produkcji, a ich źródłem mogą być surowce i rozpuszczalniki stosowane w syntezie danego preparatu lub aparatura. Tego typu zanieczyszczenia określane są jako niespecyficzne. Natomiast źródłem zanieczyszczeń specyficznych mogą być związki uboczne, tworzące się podczas syntezy, lub produkty rozkładu substancji leczniczej, powstające w wyniku np. niewłaściwego lub długiego przechowywania. Rozkład może zachodzić pod wpływem światła, wilgoci, temperatury i jest najczęściej wynikiem procesów hydrolizy, utlenienia, redukcji itp.

Wskazówki ogólne dotyczące określania zanieczyszczeń niespecyficznych są zawarte w I tomie FP V i obejmują: określenie suchej pozostałości, strat po suszeniu, zanieczyszczenia substancjami zwęglającymi się, określenie zawartości popiołów, jonów chlorkowych, azotanowych, siarczanowych, amonowych, Ba²⁺, Ca²⁺, Mg²⁺, Fe²⁺, zanieczyszczenia metalami ciężkimi w przeliczeniu na ołów oraz obecności arsenu. Natomiast wskazówki dotyczące sposobu określania zanieczyszczeń specyficznych dla danej substancji są zawarte w odpowiednich monografiach.

Oceny wyników dokonuje się na podstawie porównania z roztworami wzorcowymi lub próbami kontrolnymi. Roztwory wzorcowe zawierają dopuszczalną, ściśle określoną przez Farmakopeę, ilość danego zanieczyszczenia. Zawartość zanieczyszczeń w badanym preparacie, nie przekraczająca zawartości w próbkach wzorcowych pozwala uznać preparat za „farmakopealnie czysty”.

Próby kontrolne polegają na równoległym przeprowadzeniu określonych reakcji z próbką badanej substancji oraz próbą ślepą. Porównanie wyników reakcji w próbce właściwej i ślepej pozwala stwierdzić obecność lub brak danego zanieczyszczenia w badanym preparacie.

Określanie zanieczyszczenia chlorkami

Podaną w monografii ilość substancji rozpuścić w 8,0 ml wody; roztwór wykazujący odczyn zasadowy zobojętnić kwasem azotowym (105 g/l) OD, roztwór kwaśny - amoniakiem (96 g/l) OD, i uzupełnić wodą do 10,0 ml. Do roztworu dodać 0,50 ml kwasu azotowego (105 g/l), 0,25 ml roztworu azotanu srebra (20 g/l) OD i zmieszać.

Stwierdza się, że zanieczyszczenie substancji chlorkami nie przekracza podanej w monografii zawartości, jeżeli badany roztwór po upływie 5 min nie wykazuje opalizacji intensywniejszej niż 10,0 ml roztworu wzorcowego, do którego dodano takie same ilości odczynników.

Określanie zanieczyszczenia siarczanami

Podaną w monografii ilość substancji rozpuścić w 8,0 ml wody; roztwór wykazujący odczyn zasadowy zobojętnić kwasem solnym (105 g/l) OD, roztwór zasadowy - amoniakiem (96 g/l) OD i uzupełnić wodą do 10,0 ml. Do roztworu dodać 0,5 ml kwasu solnego (105 g/l) OD, 1,0 ml roztworu chlorku baru (50 g/l) OD i zmieszać.

Stwierdza się, że zanieczyszczenie substancji siarczanami nie przekracza podanej w monografii zawartości, jeżeli badany roztwór po upływie 15 min nie wykazuje opalizacji intensywniejszej niż 10,0 ml roztworu wzorcowego, do którego dodano takie same ilości odczynników.

Określanie zanieczyszczeń metalami ciężkimi

Podaną w monografii ilość substancji rozpuścić w 8,0 ml wody; roztwór wykazujący odczyn zasadowy zobojętnić kwasem solnym (105 g/l) OD, roztwór zasadowy - amoniakiem (96 g/l) OD i uzupełnić wodą do 10,0 ml. Do roztworu dodać kwasu octowego (101 g/l) OD do pH ok. 4 oraz 1,0 ml roztworu siarczku sodu w glicerynie i zmieszać.

Stwierdza się, że zanieczyszczenia substancji metalami ciężkimi nie przekracza podanej w monografii zawartości, jeżeli badany roztwór po upływie 5 min nie wykazuje opalizacji intensywniejszej niż 10,0 ml roztworu wzorcowego, do którego dodano takie same ilości odczynników (siarczki metali ciężkich są brunatne).

Określanie zanieczyszczeń solami żelaza

Podaną w monografii ilość substancji rozpuścić w 8,0 ml wody; dodać 2,0 ml kwasu solnego (105 g/l) OD; w przypadku strącenia się osadu przesączyć i uzupełnić wodą do 10,0 ml. Do roztworu dodać 1,0 ml nadtlenku wodoru (1 g/l) OD, zmieszać, po 1 min dodać 3 ml roztworu rodanku amonowego (100 g/l) OD i ponownie zmieszać.

Stwierdza się, że zanieczyszczenia substancji jonami żelaza nie przekracza podanej w monografii zawartości, jeżeli badany roztwór po upływie 5 min nie wykazuje opalizacji intensywniejszej niż 10,0 ml roztworu wzorcowego, do którego dodano takie same ilości odczynników.

Badanie czystości wybranych preparatów farmakopealnych

ACIDUM BORICUM, KWAS BOROWY

H₃BO₃

Czystość:

1. Zawartość chlorków nie większa niż 70 g/g; do wykonania próby użyć 5 ml roztworu (0,15 g substancji rozpuścić w 5 ml wody) i uzupełnić wodą do 10 ml.

2. Zawartość siarczanów nie większa niż 0,1 mg/g; 1,25 g substancji rozpuścić, ogrzewając, w 10 ml wody, ochłodzić, uzupełnić wodą do 25 ml i przesączyć; do wykonania próby użyć 10 ml przesączu.

3. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 0,1 mg/g; do wykonania próby użyć 0,1 g substancji.

4. Zawartość żelaza nie większa niż 50 g/g; do wykonania próby użyć 0,1 g substancji.

ACIDUM NALIDIXICUM, KWAS NALIDYKSOWY

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: etanol (760 g/l) OD - chloroform OD - wodorotlenek amonowy (175 g/l) OD (7: 2: 1)

Nanieść po 10 l roztworu substancji w chloroformie OD o stężeniach 20 mg/ml (roztwór A) i 0,1 mg/ml (roztwór B).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią inne plamy poza plamą główną, nie mogą być większe ani intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu B.

AMINOPHYLLINUM, AMINOFILINA

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: 1-butanol OD - aceton OD - chloroform OD- wodorotlenek amonowy (24 g/l) OD (4: 3: 3: 1)

Nanieść po 10 l następująco przygotowanych roztworów: 0,2 g substancji rozpuścić w 2 ml wody i rozcieńczyć do 10 ml metanolem OD (roztwór A), 0,5 ml roztworu A rozcieńczyć metanolem do 100 ml (roztwór B).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią inne plamy poza plamą główną, nie mogą być większe ani intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu B.

AQUA PURIFICATA, WODA OCZYSZCZONA

H₂O

Czystość:

1. Do 100 ml wody oczyszczonej dodać 0,2 ml wodorotlenku amonowego (19,2 g/l) OD, 0,2 ml roztworu 4-aminofenazanonu (6 g/l) OD, 0,1 ml roztworu heksacyjanożelazianu (III)potasu (20 g/l) OD i zmieszać po dodaniu każdego odczynnika; nie może powstać czerwone zabarwienie (fenole).

2. Do 10 ml wody oczyszczonej dodać 0,5 ml kwasu azotowego (287 g/l) OD, 0,5 ml roztworu azotanu srebra (17 g/l) OD, zmieszać i pozostawić w ciemnym miejcu; roztwór po 15 min nie powinien zmętnieć ani zmienić zabarwienia (chlorki).

3. Zawartość azotanów nie większa niż 0,2 g/ml; do 5 ml wody oczyszczonej dodać 0,4 ml roztworu chlorku potasu (100 g/l) OD, 0,1 ml roztworu difenyloaminy w kwasie siarkowym i kroplami, wstrząsając, 5 ml kwasu siarkowego (1,762 kg/l)OD. Probówkę wstawić do łaźni wodnej. Po 15 min niebieskie zabarwienie nie powinno być intensywniejsze niż zabarwienie roztworu porównawczego przygotowanego z 4,5 ml wody, nie zawierającej azotanów, i 0,5 ml roztworu porównawczego.

4. Do 10 ml wody oczyszczonej dodać 0,5 ml kwasu solnego (105 g/l) OD i 1 ml roztworu chlorku baru (50 g/l) OD; roztwór po 15 min nie powinien zmętnieć (siarczany)

5. Zawartość soli amonowych nie większa niż 0,2 g/ml; do 10 ml wody oczyszczonej dodać 0,2 ml odczynnika Nesslera OD i zmieszać; może powstać najwyżej jasnożółte zabarwienie; nie intensywniejsze niż po dodaniu 0,2 ml odczynnika Nesslera OD do 10 ml roztworu wzorcowego.

6. Do 50 ml wody oczyszczonej dodać 1 ml amonowego roztworu buforowego o pH 10,0 OD, 25 mg mieszaniny czerni eriochromowej T z chlorkiem sodu (1: 99) OD i 0,25 roztworu wersenianu disodowego (0,01 mol/l) RM; powinno powstać niebieskie zabarwienie (związki wapnia i magnezu), różowe zabarwienie świadczy o nadmiernym zanieczyszczeniu.

7. Zawartość metali ciężkich określić w 10 ml wody oczyszczonej; zabarwienie roztworu porównawczego.

BENZOCAINUM, ETYLU AMINOBENZOESAN

Czystość:

1. 0,2 g substancji zmieszać z 2 ml wody i dodawać, kroplami, kwasu solnego (105 g/l) OD do rozpuszczenia się, a następnie 0,5 ml odczynnika Mayera OD; roztwór powinien pozostać przezroczysty (prokaina).

2. Zawartość chlorków nie większa niż 50 g/g; do wykonania próby użyć 0,2 g substancji rozpuszczonej w 10 ml etanolu.

3. Zawartość siarczanów nie większa niż 0,5 mg/g. 0,2 g substancji; wytrząsać 10 min z 20 ml wody, przesączyć, do wykonania próby użyć 10 ml przesączu.

4. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 20 g/g; do wykonania próby użyć 0,5 g substancji.

BISMUTHI SUBGALLAS, BIZMUTAWY GALUSAN ZASADOWY

Czystość:

1. 2,0 g substancji wytrząsnąć przez 5 min w mieszaninie 10,0 ml kwasu azotowego (287 g/l) OD i 10,0 ml wody; przesączyć i uzupełnić wodą do 20 ml

1. zawartość chlorków nie większa niż 0,5 mg/g; do wykonania próby użyć 1 ml roztworu, rozcieńczyć wodą do 20 ml i wykonać próbę z 2 ml roztworu

2. zawartość siarczanów nie większa niż 0,2 mg/g; do wykonania próby użyć 2,5 ml roztworu

3. do 5 ml roztworu dodać 5 ml kwasu siarkowego (178 g/l) OD; roztwór powinien zostać przezroczysty (związki baru, ołowiu i wapnia)

2. 0,5 g substancji wytrzasnąć z 3 ml kwasu siarkowego (178 g/l) OD i po ściankach naczynia dodać 1 ml roztworu difenyloaminy w kwasie siarkowym OD; na granicy warstw nie powinien powstać niebieski pierścień (azotany).

CALCII GLUCONAS, WAPNIA GLUKONIAN

[HO-CH₂-(CHOH)₄-COO^-]₂ Ca²⁺

Czystość:

1. 1,0 g substancji, ogrzewając, rozpuścić w wodzie, ochłodzić, i uzupełnić wodą do 100 ml

1. zawartość chlorków nie większa niż 0,14 mg/g; do wykonania próby użyć 7 ml roztworu,

2. zawartość siarczanów nie większa niż 0,5 mg/g; do wykonania próby użyć 10 ml roztworu

2. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 10 g/g; do wykonania próby użyć 2,5 g substancji, ogrzewając, rozpuścić w wodzie, ochłodzić, uzupełnić wodą 25 ml, przesączyć i wykonać próbę z 10 ml przesączu.

CALCII LACTAS, MLECZAN WAPNIA

[CH₃-CHOH-COO^-]₂ Ca²⁺

Czystość:

1. 1,0 g substancji, ogrzewając, rozpuścić w wodzie, ochłodzić, i uzupełnić wodą do 100 ml

a. zawartość chlorków nie większa niż 0,5 mg/g; do wykonania próby użyć 2 ml roztworu,

b. zawartość siarczanów nie większa niż 0,5 mg/g; do wykonania próby użyć 10 ml roztworu

c. zawartość żelaza nie większa niż 50 g/g; do wykonania próby użyć 10 ml roztworu

2. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 20 g/g; do wykonania próby użyć 10 ml roztworu.

CHLORAMPPHENICOLUM, CHLORAMFENIKOL

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: chloroform OD - metanol OD (9: 1)

Nanieść po 5 l roztworu substancji w metanolu OD o stężeniach 10 mg/ml (roztwór A) i substancji porównawczej (roztwór B).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. Plamy na chromatogramie roztworu A powinny odpowiadać położeniem, wielkością i zabarwieniem plamom na chromatogramie roztworu B.

CODEINI PHOSPHAS, KODEINY FOSFORAN

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: etanol (760 g/l) OD - cykloheksan OD - wodorotlenek amonowy (227 g/l) OD (72: 30: 7). Rozpuszczalniki wytrząsnąć, po rozdzieleniu się warstw - używać przesączonej warstwy dolnej.

Nanieść po 2 l roztworu substancji w mieszaninie metanolu OD z wodą (1: 1) o stężeniach 50 mg/ml (roztwór A), 5 mg/ml (roztwór B) i 0,5 mg/ml (roztwór C).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią inne plamy poza plamą główną, nie mogą być większe ani intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu C. Zabarwienie wszystkich dodatkowych plam (łącznie) nie może być intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu B.

COFFEINUM, KOFEINA

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: 1-butanol OD - chloroform OD - wodorotlenek amonowy (227 g/l) OD (4: 3: 1)

Nanieść po 10 l roztworu substancji w mieszaninie chloroformu OD z metanolem OD (3: 2) o stężeniach 20 mg/ml (roztwór A) i 0,1 mg/ml (roztwór B).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią inne plamy poza plamą główną, nie mogą być większe ani intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu B.

DIPROPHYLLINUM, DIPROFILINA

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: chloroform OD - metanol OD (17: 3)

Nanieść po 10 l roztworu substancji w mieszaninie metanolu OD z wodą (3: 2) o stężeniach 30 mg/ml (roztwór A) i 0,3 mg/ml (roztwór B).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią inne plamy poza plamą główną, nie mogą być większe ani intensywniejsze niż plama główna na chromatogramie roztworu B.

NATRII SALICYLAS, SODU SALICYLAN SODU

Czystość:

1. 1,0 g substancji rozpuścić w 17 ml wody, dodać 3 ml kwasu azotowego (105 g/l) OD i przesączyć

a. zawartość chlorków nie większa niż 0,1 mg/g; do wykonania próby użyć 1,5 ml przesączu,

b. zawartość siarczanów nie większa niż 0,5 mg/g; do wykonania próby użyć 1,5 ml przesączu

3. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 10 g/g; do wykonania próby użyć 0,1 g substancji.

PHENYTOINUM, FENYTOINA

Czystość:

1. 1,0 g substancji wytrząsać 3 min z 20 ml wody i przesączyć

a. zawartość chlorków nie większa niż 0,2 mg/g; do wykonania próby użyć 1,0 ml przesączu,

b. zawartość siarczanów nie większa niż 0,1 mg/g; do wykonania próby użyć 10 ml przesączu

2. Zawartość metali ciężkich, w przeliczeniu na ołów, nie większa niż 10 g/g; do wykonania próby użyć 1,0 g substancji.

COFFEINI ET NATRII BENZOATIS INJECTIO, ROZTWÓR KOFEINY Z BENZOESANEM SODU DO WSTRZYKIWAŃ

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: chloroform - etanol - kwas mrówkowy (44: 5: 1)

0,5 ml preparatu uzupełnić etanolem do 100 ml (roztwór A). 0,5 ml roztworu A uzupełnić etanolem do 100,0 ml (roztwór B).

Nanieść po 25 l roztworów A i B oraz chloroformowych roztworów porównawczych: kofeiny o stężeniu 4 mg/ml (roztwór C) i kwasu benzoesowego o stężeniu 5 mg/ml (roztwór D).

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. Na chromatogramie roztworu A nie może być dodatkowej plamy większej niż plama na chromatogramie roztworu B.

THEOPHYLLINI TABULETTAE, TABLETKI TEOFILINY

Czystość:

1. Badanie metodą chromatografii cienkowarstwowej:

Faza nieruchoma: żel krzemionkowy

Faza ruchoma: 1-butanol - chloroform - aceton - wodorotlenek amonowy (227 g/l) (4: 3: 3: 1)

Odważyć masę sproszkowanych tabletek, odpowiadającą 0,3 g teofiliny, dodać 15 ml mieszaniny (2: 3) metanolu i chloroformu, wytrząsać 15 min i przesączyć (roztwór A).

Nanieść po 10 l roztworu A i roztworów, w w/w mieszaninie, substancji porównawczej teofiliny o stężeniu: 20 mg/ml (roztwór B) i 0,1 mg/ml (roztwór C)

Chromatogram wysuszyć w temp. pokojowej i obejrzeć w nadfiolecie. W przypadku, gdy na chromatogramie roztworu A wystąpią, powyżej plamy głównej, inne plamy, żadna nie może być większa ani intensywniejsza niż plama na chromatogramie roztworu C.

Nazwy łacińskie stosowanych odczynników

substancje stałe

1. Acidum oxalicum Kwas szczawiowy

2. Acidum tannicum Kwas taninowy

3. Acidum tartaricum Kwas winowy

4. Ammonium chloratum Chlorek amonowy

5. Ammonium oxalicum Szczawian amonowy

6. Ammonium nitricum Azotan amonowy

7. Ammonium molibdenicum Molibdenian amonowy

8. Barium hydricum Wodorotlenek barowy

9. Bezwodnik kwasu ftalowego

10. Calcium carbonikum Węglan wapniowy

11. Calcium oxydatum Tlenek wapniowy

12. Carbo ligni Węgiel drzewny

13. Chloraminum T Chloramina T

14. Cobaltum bichloratum Chlorek kobaltawy

15. Cuprum aceticum Octan miedziowy

16. Cuprum oxydatum Tlenek miedzi

17. Cuprum sulfuricum Siarczan miedziowy

18. Diphenylaminum Dwufenyloamina

19. Ditizon

20. Ferrum pulveratum Żelazo - proszek

21. Ferrum sulfuricum oxydulatum Siarczan (VI) żelaza (II)

22. Quajacolum Gwajakol

23. Hydroxylaminum . HCl Chlorowodorek hydroksylaminy

24. Kalium bichromicum Dwuchromian potasowy

25. Kalium bisulfuricum Kwaśny siarczan potasowy

26. Kalium bromatum Bromek potasowy

27. Kalium chloriicum Chloran potasowy

28. Kalium Hydricum Wodorotlenek potasowy

29. Kalium jodatum Jodek potasowy

30. Kalium jodicum Jodan potasowy

31. Kalium persulfuricum Nadsiarczan potasowy

32. Kalium sulfuricum Siarczan potasowy

33. Magnezon I

34. Manganum peroxydatum Nadtlenek manganu

35. Naphtylum benzoicum Benzoesan naftylu

36. Natrium aceticum Octan sodowy

37. Natrium bicarbonicum Kwaśny węglan sodowy

38. Natrium carbonicum Węglan sodowy

39. Natrium bisulfuricum Kwaśny siarczan sodowy

40. Natrium chloratum Chlorek sodowy

41. Natrium hydricum Wodorotlenek sodowy

42. Natrium nitricum Azotan sodowy

42a Natrium nitrosum Azotyn sodowy

43. Natrium nitroprussicum Nitroprusydek sodowy

44. Natrium thiosulfuricum Tiosiarczan sodowy

45. Natrium sulfurosum Siarczan sodowy

46. Phenolum Fenol

47. Plumbum aceticum Octan ołowiu

48. Rezorcinum Rezorcyna

49. Stannum chloratum Chlorek cynawy

50. Zincum pulveratum Cynk sproszkowany

51. Naphtholum

roztwory

1. Acidum aceticum solutum Kwas octowy rozcieńczony

2. Acidum formicum 25% Kwas mrówkowy 25%

3. Acidum phosphoricum 10% Kwas fosforowy 10%

4. Alkohol methylicus Alkohol metylowy

5. Alkohol aethylicus Alkohol etylowy

6. Ammonium carbonicum Węglan amonowy

7. Ammonium chloratum Chlorek Amonowy

8. Ammonium molibdenicum Molibdenian amanowy

9. Ammonium oxalicum Szczawian Amonowy

10. Ammonium rhodanatum Rodanek amonowy

11. Anilinum Anilina

12. Argentum nitricum 1% Azotan srebra 1%

13. Argentum nitricum 2% Azotan srebra 2%

14. Aqua barytae Woda barytowa

15. Aqua gypsi Woda wapniowa

16. Barium chloratum 5% Chlorek barowy 5%

17. Barium chloratum 10% Chlorek barowy 10%

18. Calcium chloratum 10% Chlorek wapniowy 10%

19. Chloraminum T Chloramina T

20. Chloroformium Chloroform

21. Cobaltum bichloratum Chlorek kobaltawy

22. Cobaltum nitricum 1% Azotan kobaltowy 1% metanolowy r-r

23. Cuprum aceticum Octan miedziowy

24. Cuprum sulfuricum 2% Siarczan miedziowy 2%

25. Cuprum sulfuricum 5% Siarczan miedziowy 5%

26. Formaldehydum Formaldehyd (formalina)

27. Glycerolum Glicerol (gliceryna)

28. Hydrargyrum bichloratum Chlorek rtęciawy

29. Hydrogenium peroxydatum Nadtlenek wodoru (woda utleniona)

30. Kalium aceticum 10% Octan potasowy 10%

31. Kalium bichromicum 5% Dwuchromian potasowy 5%

32. Kalium chromicum Chromian potasowy

33. Kalium ferricyanatum 5% Żelazicyjanek potasowy 5%

34. Kalium ferrocyanatum 5% Żelazocyjanek potasowy 5%

35. Kalium hydricum 5% Wodorotlenek potasowy 5%

36. Kalium hydricum Wodorotlenek potasowy 0,5 n alkoholowy r-r

37. Kalium hypermanganicum Nadmanganian potasowy

38. Kalium jodatum Jodek potasowy

39. Methylorange Oranż metylowy

40. Mixtura magnesiae Mieszanina magnezowa

41. Natrium cobalti nitrosum Azotyno kobaltan sodowy

42. Natrium aceticum 20% Octan sodowy 20%

43.Natrium hydricum 30% Wodorotlenek sodowy 30%

44. Natrium nitroprussicum Nitroprusydek sodowy

45. Natrium phosphoricum Fosforan sodowy

46. Naphtolum-beta Beta-naftol

47. Phenolophtaleinum 1% Fenoloftaleina 1%

48. Plumbum aceticum Octan ołowiawy

49. Reagens Fehlinga A Odczynnik Fehlinga A

50. Reanges Fehlinga B Odczynnik Fehlinga B

51. Reagens Mayera Odczynnik Mayera

52. Reangens Marquisa Odczynnik Marquisa

53. Reangens Nesslera Odczynnik Nesslera

54. Solutio Jodii Lugoli Płyn Lugola

55. Solutio Salis Reineccka Roztwór soli Reinecka

Ammonium hydricum 10% Amoniak 10 %

Natrium carbonicum 10% Węglan sodu 10%

Barium nitricum 10% Azotan baru 10%

Natrium hydricum 10% Wodorotlenek sodu 10%

Acidum nitricum 10% Kwas azotowy 10%

Acidum hydrochloricum 10% Kwas solny 10%

Acidum sulfuricum 16% Kwas siarkowy 16%

Ferrum sesqichloratum Chlorek żelaza (III)

2

2

---