1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Wodorotlenek potasu [zasada potasowa, ług potasowy]

Wzór konstytucyjny: KOH

Wzór sumaryczny:HKO

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nur CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbol zagrożenia (R)
wodorotlenek potasu	100	1310-58-3	215-181-3	C	35

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Wodorotlenek potasu bezpośrednio nie stwarza zagrożenia pożarowego. W obecności wilgoci, w kontakcie z wieloma metalami, wydziela się wodór - gaz tworzący mieszaniny wybuchowe z powietrzem w szerokim zakresie stężeń.

Zagrożenie toksykologiczne: W przypadku spożycia wystąpią natychmiast objawy silnego podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, do perforacji narządów wewnętrznych włącznie, mogące być przyczyną zgonu. Wystąpią zakłócenia w pracy organów wewnętrznych.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Wodorotlenek potasu działa silnie szkodliwie na organizmy żywe, w szczególności organizmy wodne i glebowe. Wodorotlenek potasu nie jest trwały w środowisku. Ulega degradacji środowiskowej.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem wodorotlenku potasu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. W razie osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach doustnych podać mleko, 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj, tlenek magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Skażone oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Wodorotlenek potasu jest substancją niepalną. Zagrożone pożarem obiekty pokryć pianą, a w ostateczności intensywnie polewać wodą. W przypadku kontaktu wodorotlenku potasu z ogniem wydzielają się niebezpieczne gazy, pary i dymy.
Środki gaśnicze:	W zależności od rodzaju i natury pożaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Stosować eksplozymetr.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości wodorotlenku potasu do środowiska, przebywające na zagrożonym awarią obszarze osoby postronne należy ewakuować. Awarie muszą być szybko lokalizowane i likwidowane. Do usuwania skażenia mogą przystąpić wyłącznie przeszkolone osoby. Wodorotlenek potasu w obecności wilgoci, w kontakcie z większością metali, powoduje wydzielanie się niebezpiecznego ze względów wybuchowych wodoru.
Środki ochrony osobistej:	Odzież ochronna odporna na działanie wodorotlenków alkalicznych, ochrony dróg oddechowych (maseczki przeciwpyłowe), szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe:	Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się wodorotlenku potasu do wód ostrzec użytkowników wody.
Metody utylizacji:	Likwidować na drodze chemicznej zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania wodorotlenku potasu nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw, unikać kontaktów z substancją, unikać wdychania pyłów i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w pomieszczeniu przeznaczonym dla substancji żrących. W pomieszczeniach pracy oraz magazynowych nie powinny przebywać osoby postronne, w szczególności dzieci, kobiety ciężarne, osoby chore i w podeszłym wieku. Dzieci należy chronić przed dostępem do wyrobu.
Magazynowanie:	Wodorotlenek potasu przechowywać w miejscu suchym i chłodnym, w dobrze zamkniętych beczkach blaszanych z wkładką z folii polietylenowej lub w opakowaniach jednostkowych z tworzywa sztucznego albo szkła oranżowego. Unikać kontaktu z ołowiem, cynkiem, aluminium. Podłogę z materiału odpornego na ługi zaopatrzyć w studzienki ściekowe z odrębną kanalizacją. Opakowania muszą być szczelnie zamknięte w celu ochrony przed wilgocią i ditlenkiem węgla z powietrza. Opakowania wyposażyć w napis „Uwaga produkt żrący”. Opakowania chronić przed nagrzaniem. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać wodorotlenek potasu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy wodorotlenek odstawiany jest do miejsca wskazanego przez służbę ochrony środowiska, celem zneutralizowania na drodze chemicznej (zobojętnianie).

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 0,5 mg/m³, NDSCh - 1 mg/m³.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie substancji żrących.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie substancji żrących).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami wodorotlenku potasu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z wodorotlenku potasu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości wodorotlenku potasu w atmosferze miejsca pracy metodami chromatografii gazowej.

Polskie Normy Ochronne

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi wodorotlenku potasu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa czystego wodorotlenku potasu: 56,10g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Wodorotlenek potasu jest białym lub bezbarwnym ciałem stałym, rozpływającym się w wilgotnym powietrzu. Substancja wytwarzana w postaci krystalicznych łusek. Wodorotlenek potasu nie ma zapachu. W przemyśle i handlu występuje pod nazwą: wodorotlenek potasowy.
9.3	Gęstość: 2,04 g/cm^3
9.4	Temperatura topnienia: 410^oC
9.5	Temperatura wrzenia topnienia czystego wodorotlenku potasu: 1327^oC
9.6	Gęstość par względem powietrza: 1,94
9.7	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Wodorotlenek potasu jest substancją o własnościach higroskopijnych rozpuszczalną w wodzie (w temperaturze 20^oC 112g/1 H2O), alkoholu i glicerynie. Kaustyk. Rozpuszczaniu wodorotlenku potasu w wodzie towarzyszy wydzielanie dużej ilości ciepła. W celu uniknięcia pryskania i przegrzania zwykle stosuje się mieszanie. W czasie przyrządzania roztworu ługu potasowego zawsze należy dodawać wodorotlenek potasu do wody.
9.8	pH 1% roztworu: 13 pH 14 % roztworu: 14

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	Wodorotlenek potasu gwałtownie reaguje z kwasami. Działa żrąco w obecności wilgoci i powietrza na metale takie jak cynk, ołów, glin, tworząc palny wodór. Podczas kontaktu z wilgocią lub wodą wydziela się ciepło.
Właściwości korozyjne:	Bardzo silne. Wodorotlenek potasu atakuje metale, takie jak: cyna, cynk i glin. W wyniku reakcji powstaje wodór, który z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:	Oczy	tak
	Skóra	tak
		Spożycie	tak
		Wdychanie pyłów	tak

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie pyłów: Pojawia się podrażnienie śluzówki (drapanie w gardle, kaszel, duszności, ból za mostkiem), odksztuszanie podbarwionej krwią plwociny, możliwość obrzęku głośni, skurcz krtani i oskrzeli. Możliwość zapalenia oskrzeli.

Kontakt ze skórą: Oparzenia I, II i III stopnia (zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze, ból, martwica), a w późniejszym okresie możliwość trwałych blizn pooparzeniowych.

Kontakt z oczyma: Może wystąpić oparzenie spojówki (obrzęk, zaczerwienienie, łzawienie, ból) i rogówki (możliwość wystąpienia nadżerek i owrzodzeń, perforacji gałki ocznej, a w późniejszym okresie zaćmy i ślepoty, jaskry, blizn pooparzeniowych).

Spożycie: Spożycie wodorotlenku potasu powoduje natychmiastowy ból w ustach i przełyku, fusowate wymioty, czasem biegunki, śpiączkę i zapaść. Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem. Śmierć następuje w ciągu kilku dni (wyjątkowo w ciągu kilku godzin) i może być wynikiem szoku, krwotoków (nadżerki przewodu pokarmowego, obrzęku krtani). Przyczynami śmierci późniejszej są zapalenie płuc, śródpiersia, opłucnej, martwica płuc z rozedmą. Śmierć może też nastąpić po kilku tygodniach z powodu przedłużającego się odoskrzelowego zapalenia płuc. Zwężenie przełyku często uniemożliwia połykanie stałego pokarmu, a nawet płynów, prowadząc do wygłodzenia i odwodnienia.

Powikłania: Obrzęk krtani, przedziurawienie przełyku i żołądka, zapalenie płuc, krwotoki, zapalenie otrzewnej.

Dane toksykologiczne:

LD_{LO (doustnie szczur)} = 250 mg/kg masy ciała.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Wodorotlenek potasu wywołuje u ryb wżery na skórze i w skrzelach. Ryby giną wskutek uduszenia, wywołanego postępującym uszkodzeniem ich organów oddychania. Graniczny odczyn pH, powyżej którego giną organizmy wskaźnikowe:

pstrąg strumieniowy i tęczowy, okoń, jaszcz:	9,2
raki (rak rzeczny, kraby):	10,2
płoć:	10,4
szczupak:	10,7
karp, lin:	10,8

Rośliny: W wodzie do nawodnień zawartość elektrolitów powinna wynosić 525 do 1400 mg/dm³.

Stopień zagrożenia wód: Skrajny.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 02 04 - wodorotlenek potasu.

Sposób likwidacji B4: Procesy zobojętniania kwasów i zasad.

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1813
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	80
14.5	Numer indeksowy (EC):	011-002-00-6
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	35
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-26-36/37/39-45
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129 poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121. poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi wodorotlenku potasu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy wodorotlenku potasu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja żrąca.”
Symbole zagrożenia
R 35	Wywołuje poważne oparzenia.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać w zamknięciu i chronić przed dziećmi.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 37/39	Nosić odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45	W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - pokaż opakowanie lub etykietę.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Wodorotlenek potasu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
C	Substancja żrąca.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
80	Materiał żrący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8-II		Materiał żrący, niebezpieczny.
Numer ONZ: 1090		Wodorotlenek potasu, stały.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 15.12.02 Strona/stron 6/8
Nazwa:	WODOROTLENEK POTASU

Wodorotlenek potasu

---