1) NEOFUNKCJONALIZM ROBERTA MERTONA

a) Paradygmat analizy funkcjonalnej - wzorzec analizy danych pod kątem funkcjonalizmu

( czyli jak dany element przyczynia się do istnienia całego systemu ). Analizie funkcjonalnej może być poddany całkowity zbiór danych socjologicznych, wymaga się aby przedmiot analizy stanowił element standaryzowany ( to znaczy uwzorowiony i powtarzalny taki jak role społeczne, wzory kulturowe, normy społeczne itd.)

Wymaga konkretnego i szczegółowego opisu mechanizmów przyczyniających się do tego by mogła być spełniona określona funkcja. Zjawiska mogą być funkcjonalne dla pewnych ludzi czy grup a dysfunkcjonalne dla innych.

Funkcje - skutki, które przyczyniają się do adaptacji i modyfikacji danego systemu.

Dysfunkcje - obserwowane rezultaty, które ową adaptację czy modyfikację pomniejszają.

Funkcje jawne - konsekwencje obiektywne, które się przyczyniają do modyfikacji lub adaptacji systemu, są zamierzone i uznane przez jego uczestników

Funkcje ukryte - to te które nie są ani zamierzone ani uświadomione

Cele paradygmatu:

- zapewnienie tymczasowego, uporządkowania reguł służących prowadzeniu właściwych i owocnych analiz

- winien nakierowywać nas bezpośrednio na założenia(często ukryte), na których oparta jest analiza funkcjonalna

- uwrażliwienie socjologów na implikacje polityczne i niekiedy ideologiczne różnych typów analizy funkcjonalnej

Dyrektywy związane ze zjawiskami, które są poddawane analizie funkcjonalnej:

- rozmieszczenie w strukturze społecznej ludzi uczestniczących we wzorze

- rozważanie innych sposobów zachowania odrzuconych za sprawą wzoru obowiązującego

- znaczenie uczuciowe i poznawcze przypisywane wzorowi przez jego uczestników

- rozróżnienie motywacji uczestników wzoru od obiektywnego zachowania, jakiego wzór wymaga

- prawidłowość w zachowaniach nie dostrzegana przez uczestników, które mimo to są powiązane ze wzorem zachowania

b) Paradygmat w ujęciu Mertona - próba wyjaśniania świata

Paradygmat w ujęciu Kuhna - uważa, że każda nauka się rozwija poprzez paradygmat

„powszechnie uznawane osiągnięcia naukowe, które w pewnym czasie dostarczają społeczności uczonych modelowych problemów i rozwiązań”

„ stanowi przedmiot dalszego uszczegółowienia i uściślenia w nowych lub trudniejszych warunkach”

2) TEORIA SYSTEMOWA NIKLASA LUHMANN

a) Główne założenia:

- socjologia Maksa Webera

- funkcjonalizm Talcotta Parsonsa

- inspiracje ( biologia, teoria informacji, fenomenologia)

- pojęcie systemu

- „Społeczeństwo składa się z ludzi”- humanistyczny przesąd

- „Społeczeństwo składa się z międzyludzkich kanałów komunikacyjnych”

- możliwość opisania, wyjaśnienia wyłącznie w odniesieniu do systemu, do całości

-system stanowi formę rozróżnienia, a więc ma dwie strony: system ( jako stronę wewnętrzną formy) oraz otoczenie ( jako jej stronę zewnętrzną )

- system społeczny składa się z wielu podsystemów

- systemu mają główny cel, czyli przetrwanie

- aby system zachował swoje odróżnienie od innych systemów, mógł przetrwać musi zachować swoją tożsamość

- system sam określa swoje relacje

- społeczeństwo stanowi samo obserwujący i samo opisujący się przedmiot, musi samo siebie zawrzeć

- „Społeczeństwo stanowi rozległy system, obejmujący wszystkie komunikacje, które reprodukuje się w sposób autopojetyczny za pomocą wytworzenia w rekursywnej sieci wciąż nowych ( i zawsze innych) komunikacji.”

Systemy społeczne - zorganizowane wzory zachowań komunikacyjnych, specyficznych dla danego typu, a więc posługujących się swoistą semantyką (kody)

b) System autopojetyczny - operacyjnie zamknięty system, system jest wytworem procesów wewnątrz systemowych, sam wytwarza składniki, określa granicę, jest zamknięty, zewnętrzne bodźce dochodzą tylko wtedy kiedy są przetłumaczone na kod systemu

c) Operacje za sprawą których dochodzi do reprodukcji społeczeństwa:

- komunikacja (rozróżnienie, zapośredniczenie i rozumienie )

d) Komunikacja systemowa - to informacja, przekaz i rozumienie, uzewnętrznia się w postaci działania wzajemnego dopasowywania systemów. Do komunikacji dochodzi tylko wtedy gdy są trzy aspekty ( rozróżnienie informacji, zapośredniczenie i rozumienie )

3) Interakcjonizm symboliczny i jego współczesne rozwinięcia (H. Blumer, R.H. Turner).

a. Tezy Meada obecne w teorii Blumera.

b. Wyjaśnij w duchu interakcjonizmu symbolicznego następujące pojęcia: interakcja symboliczna, czynność, jaźń, przedmioty, działania połączone.

c. Obraz siebie a koncepcja siebie (Turner).

Tezy Meada…:

A)

Życie grupowe człowieka było podstawowym warunkiem ukształtowania się świadomości, umysłu, świata przedmiotów, istot ludzkich jako organizmów mających jaźń i postępowania ludzkiego jako konstytuowanych czynności.

- JAŹŃ pozwala człowiekowi postrzegać siebie i kierować swym postępowaniem (przy czym jaźń jest procesem a nie strukturą; interpretacje strukturalne gubią refleksję - który rodzi i ustanawia jaźń).

ISTOTA SPOŁECZEŃSTWA tkwi rozwijającym się procesie działania, a nie w ustalonej strukturze stosunków. Społeczeństwo można tylko zrozumieć w aspekcie działania połączonego, które jest konstruowane w czasie. Należy je ujmować jako mające pewną drogę rozwojową, historię.

*Mead traktował społeczeństwo jako proces, w którym ludzie angażują w kształtowanie działań połączonych, by radzić sobie z sytuacjami, które przed nimi stoją (?)

b)

Jaźń stawia człowieka wobec świata a nie tylko w świecie, wymaga aby definiowała świat a nie tylko reagowała nań. Zmusza człowieka do konstytuowania swych działań, zamiast je tylko wyzwalać.

Czynność - by działać jednostka musi zidentyfikować swe pragnienia, ustalić zamiar lub cel, wytyczyć przyszłą linię zachowań, zauważyć i zinterpretować zachowania innych, dopingować się w obliczu zniechęcających okoliczności. Aktor może nie zauważać wieli ważnych rzeczy, coś błędnie zinterpretować, ale ogólnie bierze pod uwagę te rzeczy, które sobie sam wskazuje (np. pragnienia, cele, uczucia, cele, działania innych, oczekiwania innych, reguły grupowe, jego wspomnienia i wyobrażenia. Nie może być bierny, musi sobie radzić z tymi sprawami. 2.Istota ludzka nie jest jedynie ośrodkiem działania czynników determinujących. Jest postrzegana wg Meada jako organizm działający wg swych własnych praw w obliczu obiektów, które wskazuje, zajmuje się nimi i oddziałuje na nie.

Interakcja społeczna - niesymboliczna - ludzie odpowiadają na swoje gesty i działania w sposób bezpośredni (nieświadoma reakcja na ton czyjegoś głosu). Symboliczna - ludzie interpretują wzajemnie swoje gesty i czynności dzięki znaczeniom wyłonionym w wyniku interpretacji (np. interpretacja potrząsania pięścią jako oznaki, że dana osoba przygotowuje się do ataku).

Interakcja symboliczna to proces interpretacji i definicji, obejmuje INTERPRETACJĘ (czyli stwierdzenie znaczenia działań i uwag innej osoby) oraz DEFINICJĘ (czyli przekazanie wskazówek innej osobie, jak zamierza się działać.

Interakcja ludzka jest samoistnym procesem twórczym. Jej uczestnicy muszą wytyczyć drogi swego postępowania poprzez ustawiczną wzajemną interpretację swoich linii działania. Muszą dostosowywać nawzajem własne pragnienia, uczucia, zamiary; muszą też ocenić

odpowiedniość norm, wartości i nakazów grupowych sytuacji tworzonych prze czynności innych.

Proces definicji i interpretacji pozwala utrzymać ustalone wzorce, ale też pozwala na zmianę wzorców. Wzory życia grupowego istnieją TYLKO dzięki stosowaniu przez ludzi tych samych schematów interpretacji, które utrzymują się TYLKO przez potwierdzenie w aktach definicyjnych innych ludzi.

Interakcja symboliczna, stawiająca w centrum interakcji interpretację i definicję, może objąć cały zakres występujących powszechnie form związków ludzkich (wraz z takimi jak: współpraca, panowanie, wyzysk, wspólność przekonań, niezgoda czy obojętność).

Przedmioty - kolejna kategoria analizy Meada, ludzie żyją w otoczeniu przedmiotów, a ich działania są z nimi związane. Wg Meada przedmioty są tworami ludzkimi, a nie samoistnymi bytami posiadającymi własną istotę. Ich istota zależy od działań ludzi wobec nich. Przedmiotem jest wszystko to na co można wskazać albo do czego można się odnieść - krzesło, duch (wyobrażone), chmura (naturalne), wytworzone przez człowieka: fizyczne - samochód, abstrakcyjne - wolność, słoń (ożywione), pokład węgla (nieożywione).

Istotę przedmiotu tworzy znaczenie, które nie jest w przedmiocie, jest ono konsekwencja tego jakie działanie człowiek początkowo jest gotów wobec niego podjąć, jak się do niego odnosi.

Wszystkie przedmioty są tworami społecznymi - ponieważ są przekształcane w procesie definiowania, który odbywa się w interakcji społecznej.

Ludzie podejmują działania wobec przedmiotów odwołując się do znaczeń jakie one dla niech mają ?

Dzięki temu, że przedmioty są czymś oznaczonym można organizować swoje działanie wobec niego, zamiast reagować bezpośrednio (w tym sensie różni się od bodźca).

W różnych grupach formują się różne światy, które wciąż ulegają zmianie. Jako że ludzie podejmują działania ze względu na znaczenie swych przedmiotów, świat przedmiotów danej grupy w istotnym sensie obrazuje organizację jej działania.

Działania połączone („czynność społeczna” u Meada*) - szersze formy działania zbiorowego. Np.: transakcja handlowa, obiad rodzinny, ceremonia ślubna, gra, proces sądowy, wojna. Może być to współpraca dwóch jednostek, albo olbrzymich organizacji czy instytucji. Ogół różnorodnych form działań połączonych stanowi życie społeczeństwa. Działanie połączone powstają dzięki dopasowaniu do siebie odmiennych czynności, a nie dzięki powszechności jednego typu zachowania. Przez cały czas trwania działania połączonego uczestnicy muszą interpretować i definiować czynności podejmowane przez innych. Dają sobie nawzajem wskazówki, tworzą wspólną definicję. Jednocześnie niepewność, przypadkowość, zmienność są nieodłącznymi składnikami działań połączonych. Zwykle jednak uczestnicy działania połączonego określają je tak samo, dzięki czemu jego przebieg jest z góry zarysowany.

c) Ralph H. Turner - Obraz siebie a koncepcja siebie.

Obraz siebie jest to obraz jaki jednostka widzi w danym momencie, tak jak fotografia. Obraz siebie może się zmieniać co chwilę. Można mieć różne obrazy siebie niemal w jednej chwili, gdy zdajemy sobie sprawę, że nasze zachowanie wygląda inaczej dla np. poszczególnych członków naszej rodziny. Obrazy siebie mogą być odrzucane jako nieprawdziwe.

Koncepcja siebie to obraz, który niesie za sobą poczucie ”prawdziwego mnie”, takiego jaki naprawdę jestem. Jaki jestem w swych najlepszych momentach, do czego dąże. Zmienia się powoli. Dąży do spójności. Jednostka uznaje ją za nieunikniony fakt. Koncepcję siebie formułuje się za pomocą

interakcji, oddziaływania między szeregiem obrazów siebie jednostki a jej celami i wartościami, między ideałami a obrazami niedoskonałego zachowania. Koncepcja siebie jest specjalnym przypadkiem koncepcji osoby. Koncepcja siebie i osoby w ogóle tworzona jest po to by uczynić interakcję przewidywalną i poddająca się kontroli. Częścią rozwoju jest niknięcie idealnego obrazu ja na rzecz redagowanej przez rzeczywistość koncepcji siebie.

I MOJE NOTATKI Z WYKŁADU:

Interakcjonizm Symboliczny:

Początek wielkiego nurtu socjologii interpretatywnej.

Perspektywa pojedynczych ludzi (aktorów) i ich komunikacji. Patrzenie humanistyczne, przeciwko pozytywistycznemu - rozumienie, empatia, wczuwanie się ( za Maxem Weberem);

Problematyka życia codziennego , ujęcie mikrosocjologiczne, wyjście od umysłu jednostki - ale socjologia broni się tu przed psychologizmem.

Główne założenie teoretyczne to związek myśli, działań i sytuacji społecznej.

Szkoła Chicagowska: William Thomas i Florian Znaniecki.

Self - jaźń, Tożsamość, Osobowość społeczna - jako efekt kontaktu z innymi ludzmi, komunikacji z nimi. Jaźń jest procesem napędzanym przez relacje z innymi ludzmi.

W interakcjach z innymi uzyskujemy zdolność postrzegania samych siebie z punktu widzenia innych ludzi. Inni są współtwórcami obrazu mnie samego dla mnie! (Looking Glass self).

„Behawioralne obcowanie” - w ten sposób stajemy się konformistyczni i to jest mechanizm uspołecznienia!

1934 r.! Książka „Mind, self, socjety” Georga Herberta Meada

Ewolucja - umiejętność tworzenia złożonych form społecznych I indywidualny umysł wzajemnie się warunkują ( plus wyższa komunikacja)

Mamy umiejętność prób generalnych działań w wyobraźni aby móc wybierac jak najlepiej dla siebie, chodzi o przetrwanie.

I (Ja) - odruch, impuls;

Me (mnie) - wyobrażenie, refleksja;

Powstawanie jaźni:

1. Etap gry (uczymy się wchodzić w role);

2. Etap zabawy (przewidywanie ruchów innych ludzi;

3. Powstanie uogólnionego innego (sumienie - oczekiwania innych wobec mnie i podtrzymywanie mnie) tworzy się wspólnota postaw tak jak u Parsonsa;

Mówi się dziś, że pojęcie społeczeństwa jest puste!

SPOŁECZEŃSTWO - jest konstruowane w naszych umysłach i poprzez działanie budujemy je w rzeczywistośći. Jest to pewna konwencja którą akceptujemy bo nie myślimy o tym by coś zmieniać.

Przestrzegamy zasad, podtrzymujemy porządek społeczny na zasadzie rutyny, bezwiednie, ale też to jest łatwiejsze.

Herbet Blumer ? (SYMBOLIC INTERACTIONISM)

Społeczeństwo to ramy a nie determinanta!

Przedmioty - kreują społeczne relacje

Znaczenia - są negocjowane, pochodzą z interakcji.

Subiektywność - ograniczana przez wymóg skuteczności działania.

Interakcja symboliczna:

- obustronny wpływ na swoje zachowania,

- definiowanie i interpretowanie wzajemne

działanie połączone: zebrania, uroczystości (INSTYTUCJONALIZAJCA)

definicja sytuacji - kto ma więcej mocy zarządzania definicja sytuacji (czyli tego jak się zachować w danej sytuacji);

Współczesność - wolność indywidualna a interes publiczny;

Walka o dominację interpretacji świata i określonych wartości.

Budowanie teorii w oparciu o tzw. pojęcia uwrażliwiające

4) Socjologia fenomenologiczna Alfreda Schütza.

a. Objaśnij pojęcia: intersubiektywność, „świat życia codziennego” (Lebenswelt), „konstrukty drugiego stopnia”, „wiedza podręczna”.

b. Jak jest możliwe ujęcie w systemie wiedzy obiektywnej subiektywnych struktur sensu?

c. Dzięki czemu wiedza potoczna zakuje intersubiektywny charakter? - aspekty zagadnienia społecznego charakteru wiedzy.

Świat życia codziennego - Lebenswelt- to świat życia. Jest to świat otaczający jednostkę pojmowany przez nią subiektywnie jako świat realny, świat przeżywany. Jest to świat życia codziennego, codziennych doznań i działań jednostki, ale także świat marzeń sennych, fantazji. Jest to świat intersubiektywny, stanowiący podstawę działania. Jest to świadomość empirycznego świata, który jednocześnie konstytuuje świadomość życia - rozumienie, którego naturalnym atrybutem jest życie.

Konstrukty drugiego stopnia - konstrukty używane przez badacza społecznego. Są to konstrukty konstruktów tworzonych przez aktorów, którzy dokonali już preselekcji i preinterpretacji tego świata (konstrukty potoczne). Konstrukty badacza, które tworzy zgodnie z regułami swojej nauki, są oparte są na myślowych obiektach tworzonych przez potoczne myślenie ludzi przeżywających swe codzienne życie wśród bliźnich.

Wiedza podręczna - jest to zasób uprzednich doświadczeń przekazanych nam przez rodziców lub nauczycieli. Jest to wiedza o tym, że żyjemy w świecie obiektów o określonych cechach, na które możemy oddziaływać. Każdy obiekt jest postrzegany w perspektywie tego co już znane. A to co znane ustanawia wiedza podręczna, traktowana jako zrozumiałą i oczywistą. Poprzednie doświadczenia są pod ręką jako typowe, pozwalają przewidywać podobne doświadczenia. Układamy świat w ogólne pojęcia, które pozwalają nam np. nieznaną rasę psa nazwać psem.

Intersubiektywność - świat życia codziennego jest intersubiektywny ponieważ żyjemy w nim jako ludzie wśród innych ludzi, związani z nimi przez wzajemne wpływy i pracę, rozumiejąc innych i będąc przez nich rozumiani. Jest to świat kultury, ponieważ od samego początku świat życia codziennego jest wszechświatem mającym dla nas znaczenie. Ten świat jest strukturą sensu ustanowioną przez ludzkie działanie, nasze własne, naszych bliźnich i przodków.

b) Jak jest możliwe ujęcie w systemie wiedzy obiektywnej subiektywnych struktur sensu?

Obiekty myślowe nauk społecznych musza być zgodne z potocznymi obiektami myślowymi, które tworzą ludzie w życiu codziennym. Modelowe konstrukty obiektywnej nauki aby to osiągnąć muszą spełniać następujące warunki:

1. Postulat spójności logicznej - pojęcia używane przez badacza muszą być jasne i precyzyjne i zgodne z logiką formalną.

2. Postulat subiektywnej interpretacji - badacz musi stworzyć taki model umysłu i przypisać mu takie typowe treści, dzięki którym będzie można wyjaśnić obserwowane fakty jako rezultaty aktywności takiego umysłu i pozostające z nim w zrozumiałym związku. Dzięki temu możliwe będzie odnoszenie działań ludzkich do subiektywnego sensu, które to działanie ma dla aktora.

3. Postulat adekwatności - poszczególne człony naukowego modelu ludzkiego działania muszą być tak skonstruowane aby ludzki czyn w świecie przeżywanym przez aktora - w sposób wykazany przez typowy konstrukt - mógł być zrozumiany przez samego aktora i jego bliźnich w kategoriach potocznej interpretacji.

c) Dzięki czemu wiedza potoczna zakuje intersubiektywny charakter? - aspekty zagadnienia społecznego charakteru wiedzy.

Trzy aspekty zagadnienia społecznego charakteru wiedzy:

1. Przekładalność perspektyw (lub strukturalne uspołecznienie wiedzy);

Istnieje rozumny bliźni, który poznaje obiekty. Ale ma inną perspektywę (inna odległość od obiektów, inne biografie determinujące sytuacje). Myślenie potoczne przezwycięża to dzięki: a) idealizacji wymienialności punktów widzenia (gdybym zamienił się miejscem z bliźnim to będę widział rzeczy tak samo);

b) idealizacji zgodności systemów istotności - zakładamy z bliźnim ze różnice perspektyw wynikające z różnic biograficznych stają się nie istotne dla naszych najbliższych celów. Stworzenia względnie naturalnego obrazu świata.

2. Społeczne źródła wiedzy;

Tylko niewielka cześć naszej wiedzy o świecie ma swe źródło w moim osobistym doświadczeniu. Reszta została nam przekazana przez ludzi, którzy nas otaczają. Nauczono nas jak definiować środowisko i jak należy tworzyć typowe kostrukty potrzebne do osiągania typowych celów w typowych sytuacjach.

3. Społeczna dystrybucja wiedzy;

Wiedza jest w społeczeństwie rozdzielana. Połomio przekładalności perspektyw zasób wiedzy podręcznej jest inny dla każdej jednostki. Różnimy się także tym „jak” wiemy „te same” fakty. Możemy mieć wiedzę różnego stopnia o tych samych faktach. Jesteśmy ekspertami w wąskich dziedzinach i laikami w wielu innych. Wiedza o tych różnicach tez jest elementem potocznego doświadczenia, wiem kogo się poradzić.

5) Etnometodologia

Etnometodologia jest zrodzona teoretycznie z interakcjonizmu i fenomenologii socjologicznej. Istnieją formalne, niezależne od tego, co o nich myśli jednostka, właściwości aparatu poznawczego. Właściwym przedmiotem badań są procedury interpretatywne - ukryte, nieuświadamiane mechanizmy, konstytuujące wiedzę potoczną. W nastawieniu etnometodologicznym widać wyraźnie nawiązanie do fenomenologicznej redukcji.

Dla etnometodologów istotą badań, poszukiwań są SPOSOBY strukturalizacji świata (Garfinkel: procedury interpretatywne). Są one z jednej strony niezależne od treści (formalne), a z drugiej strony - realizują się tylko w konkretnej sytuacji (mają charakter indeksykalny). Aspekt treściowy jest przeciwstawiony formalnemu - nieważne, co ludzie mówią i robią - ważne jak. Nastawienie etnometodologicznej eksponuje różnicę między treścią a formą interakcji, wybierając formę. Mamy do czynienia z wyrażeniami indeksykalnymi (powiązanymi z kontekstem) i obiektywnymi (wolnymi od kontekstu). To, co bierzemy za cechy obiektywne rzeczywistości społecznej jest obiektywne tylko dlatego, że

wyrażamy to w obiektywnych kategoriach. (Garfinkel)

Etnometodologia chciała odkryć pierwotne procesy obiektywizacji - pokazać i zbadać metody, za pomocą których członkowie danego społeczeństwa nadają swym działaniom formalne cechy racjonalności i wytłumaczalności. Świat społeczny jest o tyle obiektywny, o ile go tak definiujemy (nie ma świata obiektywnego, tylko poczucie tej obiektywności). „Podstawowe” w etnometodologii jest formalne i leży w wyposażeniu kognitywnym jednostki (ludzie są podobni, to podobieństwo jest formalne, ponadkulturowe, a jednostki nie zdają sobie z niego sprawy).

Status naukowy etnometodologii - widziana w sposób szeroki, oczami socjologii konwencjonalnej („parsonsowsko-mertonowski”), etnometodologia nie jest nauką, tylko „socjologicznym happeningiem”. W rozumieniu węższym, etnometodologicznym właśnie, jest nauką, bo tworzy nowe kryteria naukowości, odrzucając te wypracowane przez (neo)pozytywistów.

O praktyce badawczej w etnometodologii mówi się w konwencji łączenia tego, co teoretyczne z tym, co praktyczne. Wygenerowano metodę dokumentarną - połączenie elementu dynamicznego z elementem statycznym (Czyżewski). Element statyczny to głównie myślenie przez eksperymenty Garfinkla (etnometodologiczne); są to badania statyczne, odnoszące się do różnego rodzaju nieoczekiwanych wydarzeń, doprowadzających w konsekwencji do przerwania rutynowego przebiegu interakcji albo przynajmniej do wyartykułowania niektórych z tzw. oczekiwań podstawowych.

6) Goffman (interakcjonizm symboliczny)

Instytucja totalna - organizacja społeczna, która stwarza dla osób z nią związanych rodzaj odrębnego świata, rządzącego się własnymi prawami i odseparowanym od reszty społeczeństwa mniej lub bardziej szczelnymi barierami.

Bariery, jakimi separuje się instytucja totalna od świata nie muszą mieć charakteru fizycznego (np. murów, czy drutów kolczastych), lecz mogą mieć też charakter obyczajowo-psychologiczny. Większość instytucji totalnych oprócz stosowania zbioru zakazów i regulaminów, ściśle określających każdy aspekt życia, separuje związane z nimi osoby poprzez np. jednolity strój, wspólną kulturę lub silne zależności finansowe. Totalność instytucji w tym sensie jest cechą skalowalną. Istnieją instytucje jednoznacznie totalne w samym założeniu (np. więzienia) jak i instytucje posiadające tylko pewne cechy totalności - np. szpitale.

Instytucje totalne można podzielić na 5 odrębnych grup:

powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi, takie jak: domy opieki, przytułki, domy starców

zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego życia a zarazem niebezpiecznych dla społeczeństwa: szpitale psychiatryczne, sanatoria dla osób chorych na choroby zakaźne

zajmujące się ochroną społeczeństwa przed szkodzeniem mu w sposób świadomy: więzienia, zakłady poprawcze

powołane do określonych zadań technicznych, mające charakter czysto instrumentalny: jednostki wojskowe, obozy pracy

przeznaczone dla osób, które dobrowolnie wycofały się z aktywnego życia oraz miejsca kontemplacji religijnej: klasztory, zakony

Analiza ramowa:

Ramy to wg Goffmana „schematy interpretacji” pozwalające jednostkom 'lokalizować, dostrzegać identyfikować i nadawać znaczenie” wydarzeniom dziejącym się zarówno w ich osobistym życiu, jak i w całym znajdującym się wokół nich świecie. Rama organizując „strzępy” czyli przypadkowe przypadkowe, luźne elementy czy wycinki strumienia zdarzeń, ma być odpowiedzią na pytanie „co tu się właściwie dzieje?” Rama dostarcza sposobów rozumienia określonego zbioru zdarzeń i zamieniania ich luźnych ciągów w konkretne i zrozumiałe całości, kondensując i upraszczając rzeczywistość „zewnętrznego świata”

Klucze:

Klucz to zbiór konwencji, dzięki którym dane działanie już coś znaczące w terminach jednej ramy pierwotnej, zostaje przekształcone na inne, wzorowane na tym pierwszym, ale postrzegane jako coś zupełnie innego. Na przykład bieganie to po przełożeniu aktywność sportowa (rywalizacja lekkoatletów).

Stosowanie kluczy - nie jest ograniczone do wydarzeń postrzeganych w obrębie jakiejkolwiek szczgólnej klasy perspektyw ( oryginalnie z txt Goffmana)

Podstawowe typy kluczy stosowane w życiu społecznym:

1. Udawanie - zapewnia rozrywkę i uciechę. Ujawniona pokazowa imitacja, wykonywana wiedząc ,że i tak nic praktycznego z tego nie wyniknie. Głównymi rodzajema udawania są żartowanie i fantazjowanie

2. Zawody (contests) - Literalnym modelem jest tu walka (polowanie, ucieczka ) a reguły są wyznaczane przez ograniczania stopnia i formy agresji.

3. Ceremoniały - rytuały społeczne, np. ceremonie ślubne, intronizacje. „W skrócie sztuka stosuje klucz do życia, ceremonia stosuje klucz do wydarzenia (event)„

4. Próby techniczne - okresy próbne, treningi, próby

5. Ponowne ugruntowanie - wykonywanie działania mniej lub bardziej otwarcie z powodów lub motywów odczuwanych jako zasadniczo odmienne od tych, które rządzą zwykłymi aktorami. Pojęcie ponownego ugruntowania opiera się zatem na założeniu, że pewne motywy czynu lokują wykonawcę w normalnym polu uczestnictwa a inne motywy zwłaszcza ustabilizowane i zinstytucjonalizowane pozostawiają go poza zwykłym obszarem tego działania. np. Jak facet kupuje pończochy na aukcji charytatywnej od jakiejś bardzo bogatej damy [to znaczy nie bezpośrednio jej pończochy tylko, ona handluje konfekcją w tym przypadku]

Projekty i fabrykacje

Stosowanie klucza jest jedynym z podstawowych sposobów przekształcania pasma działań czyli służy jako model typu punkt po punkcie dla czegoś innego. Ujmując to inaczej stosowanie kluczy reprezentuje podstawowy sposób, w jaki działanie jest zagrożone przekształceniem

Fabrykacja jest takim zagrożeniem - to starania podejmowane przez jedną lub więcej jednostek w celu pokierowania działaniem tak aby jedną lub więcej jednostek skłonić do powzięcia fałszywego przekonania o tym co się dzieje. (Karosław Dusk/ Tonald Jaczyński) Wiąże się z tym nikczemny projekt, podstępny plan prowadzący do zafałszowania pewnej części świata jeśli się powiedzie. Fabrykacje podobnie jak stosowanie klucza wymagają użycia modelu, czegoś posiadającego już znaczenie w kategoriach ramy pierwotnej

Pierwotne ramy interpretacji

1. Ramy naturalne - zdarzenia czysto fizyczne, determinowane całkowicie przez czynniki naturalne, pełny determinizm i określoność (źródłem nauki fizyczne i biologiczne), założenie o braku rozumnej interwencji

2. Ramy społeczne - działanie kierowane przez żywą istotę, która zmienia swoje postawy, jej działanie poddane jest standardom, społecznej ocenie, kontroli następstw, rola motywów i intencji, wkroczenie w obręb porządku naturalnego np. sformułowanie komunikatu; ujęte razem tworzą konstytuują centralny element kultury grupy społecznej

W ramach pierwotnych ram interpretacji mieści się pięć kwestii istotnych dla całościowego zrozumienia funkcjonowania świata.

1. Zdumienie

Powodują je zdarzenia prowadzące obserwatorów lub uczestników do zwątpienia w swoją umiejętność całościowego podejścia do zdarzeń. Ludzie oczekują, że każde zadziwiające zdarzenie z jakim się zetknęli zostanie szybko, w prosty i naturalny sposób wyjaśnione, a sposób wyjaśnienia pozwoli odzyskać im wiarę w ten zestaw czynników i sił do którego są przyzwyczajeni.

2.Zainteresowania kosmologiczne

Zainteresowanie sztuczkami pokazującymi utrzymanie nadzoru i kontroli w warunkach prawie niemożliwych, które trudno jest zinterpretować w ramach obowiązujących pojęć

3.Fuszerki

Sytuacje kiedy ciało albo inne obiekty mające pozostawać pod zagwarantowaną kontrolą niespodziewanie uwalniają się, zbaczają z kursu, albo w inny sposób umykają kontroli i zostają całkowicie podporządkowane naturalnym siłom, co w konsekwencji przerywa naturalny tok życia

4. Przypadkowość

Są to pewne znaczące wydarzenia, które mogą zostać odebrane jako zbieg okoliczności. Jednostka zazwyczaj prawidłowo kierująca swymi działaniami, napotyka naturalne procesy zachodzące w świecie w taki sposób, jakiego nie mogła przewidzieć; pociąga to za sobą określone konsekwencje.

Pojęcia „przypadkowości” i „fuszerki” pozwalają ludziom przejść do porządku nad zdarzeniami, które inaczej stanowiłyby kłopot dla ich systemu analizy.

5. Podziały wyrażające napięcia lub żarty

Jednostki mogą właściwie całkowicie ustalić to co widzą, zgodnie z ramą interpretacji, która w danej sytuacji jest powszechnie stosowana. Istnieje jednak ograniczenie tej możliwości. Pewne okoliczności z jednej perspektywy w której zdarzenia mogłyby być łatwo uchwycone, przechodzą do innej, radykalnie odmiennej, przy czym ta ostania jest oficjalnie stosowana.

7) Darendorf - (Dialektyczna teoria konfliktu)

Grupy konfliktowe po osiągnięciu pewnego stadium organizacji angażują się w konflikty, których wynikiem są zmiany strukturalne.

Natężenie konfliktu - stopień wydatkowania energii i uwikłania stron w konflikcie. Im większą wagę przypisuje poszczególny uczestnik do kwestii związanych z konfliktem i do jego istoty, tym większe natężenie ma konflikt. Konflikt ma wysokie natężenie wtedy, gdy koszt zwycięstwa lub przegranej jest dla zaangażowanych stron wysoki.

Gwałtowność konfliktu - jest to problem środków zastosowanych przez grupy pozostające w konflikcie dla wyrażenia swojej wrogości. Gwałtowność konfliktu jest w zasadzie niezależna od stopnia uwikłania stron.

Przyczyny konfliktów

Z grupy o przeciwstawnych interesach na podłożu dostępu do władzy rodzą się konflikty. Konflikt prowadzą dwie spolaryzowane grupy (rządzący i rządzeni). Konflikt jest dialektyczny - rozwiązanie jednego zmienia układ społeczny co generuje kolejne. System społeczny jest w trakcie nieustannego konfliktu.

8) Teoria wymiany Petera Blaua.

a) Nie każda wymiana to wymiana społeczna. Rozróżnia się zarówno wymianę społeczną, jak i ekonomiczną.

Zobowiązania jakie pociąga za sobą wymiana społeczna mają charakter nieokreślony i zasadzają się na zaufaniu - w przeciwieństwie do wymiany ekonomicznej bazującej na formalnym charakterze wszystkich czynności (np. umowa prawna).

b) Istotą wymiany społecznej jest zobowiązanie wobec innych i zaufanie, że inni również wypełnią swoje zobowiązanie, tzn. jak zrobię komuś dobrze, to mam nadzieję, że ta osoba w przyszłości odwdzięczy się i też zrobi mi dobrze… J

Trzy warunki - 1. Dobrowolność, 2. Zaufanie, 3. Wypełnianie zobowiązań

c) Wymiana pośrednia - miejsce transakcji zajmują tu normy społeczne - chodzi tu o to, że członkowie grupy zyskują uznanie społeczne w zamian za konformizm i wkład na rzecz grupy, jakim jest stosowanie się do społecznych oczekiwań. Przykład: wzorce moralne wymagają, by dziewczęta nie obdarzały zbyt ochoczo seksualnymi łaskami chłopców w zamian za nagrody przez nich oferowane J Dzięki przestrzeganiu zasad moralnych jednostki uzyskują dobrą opinię, która stawia je w korzystnej sytuacji w kolejnej interakcji społecznej.

Ogólnie rzecz ujmując, osoby z nienaganną opinią mają większe szanse na pomyślne przeprowadzanie transakcji społecznych, niż takie, które spotykają się z dezaprobatą innych.

d) Wartości pośredniczące - Wartości te można określać jako „środki w transakcjach społecznych", dostarczają one bowiem wspólnego zespołu standardów umożliwiającego sterowanie złożonymi łańcuchami wymian pośrednich pomiędzy strukturami społecznymi a ich poszczególnymi członkami.

1. Wartości partykularystyczne - są podstawą solidarności społecznej i lojalności grupowej

2. Wartości uniwersalistyczne - znajdują odzwierciedlenie w systemach dystrybucji społeczeństwa; systemy wymiany i współzawodnictwa umożliwiające dokonanie rozdziału dóbr ekonomicznych i społecznych

3. Wartości uprawomocniające władzę - są podstawą trwałej organizacji i scentralizowanej władzy zwierzchniej, odzwierciedlają się w politycznej i administracyjnej organizacji każdej zbiorowości

4. Ideały opozycyjne - czynniki pośredniczące w zmianie społecznej i reorganizacji.

9) Współczesne rozwinięcia teorii wymiany: ujęcie sieciowe.

a) Na czym polega wymiana w sieciach? - za przykład może służyć hierarchia biurokratyczna: pracownik niskiego szczebla może nie mieć swobodnego dostępu do ekspertów z innych działów firmy i musi przekazywać pytania przez swojego przełożonego. On z kolei (z racji większej władzy) ma możliwość ograniczenia pracownikowi dostępu do informacji.

Inny przykład: Pracodawcy mają większą władzę nad pracownikami w warunkach wysokiego bezrobocia. Pracodawcy mogą utrzymywać niskie płace, ponieważ pracownikom trudno jest znaleźć porównywalne źródło zarobków. Wobec tego pozycja pracodawców w sieci zapewnia im władzę nad pracownikami. Ci, którzy zajmują pozycje uprzywilejowane pod względem władzy uzyskują w relacjach więcej zasobów od tych, którzy zajmują pozycje niekorzystne. Kiedy utrzymuje się wysokie bezrobocie, pracodawcy mogą wymieniać niewielkie płace na dużą ilość pracy.

b) Podstawowe pojęcia sieciowej teorii wymiany:

Aktor- jednostka, grupa lub organizacja zajmująca pozycję w sieci

Wymiana- zamiana jednego rodzaju zasobów na inne, która przynosi korzyści dla obu stron uczestniczących w wymianie. Ponieważ wymiana wytwarza korzyści, w układach eksperymentalnych aktorzy mogą po prostu podzielić między siebie pulę zasobów

Sieć- wzór potencjalnych relacji wymiany między pozycjami. Każda pozycja jest połączona relacją wymiany przynajmniej z jedną inną pozycją.

Pozycja- specyficzny wzór potencjalnej wymiany łączący aktora z innymi w sieci

Władza- przewaga pozycji aktora w sieci, która pozwala mu uzyskiwać w wymianie więcej niż połowę zasobów z puli przeznaczonej do podziału

Korzyści- zasoby uzyskane przez aktora w rezultacie wymiany

Pula zasobów- całość zasobów, których podział negocjują między sobą aktorzy podczas rundy negocjacyjnej

Runda negocjacyjna- czas, w którym aktorzy podejmują próbę podziału puli zasobów

Struktura- kształt sieci lub części sieci, w której wzór relacji wymiany daje niektórym z aktorów przewagę w osiąganiu korzyści z wymiany

c) W sieciowej teorii wymiany władza rozumiana jest jako przewaga aktora jaką może on osiągnąć w negocjacjach na skutek zajmowanej pozycji w strukturze. Jest też rozumiana jako możliwość uzyskiwania przez aktora większej ilości cenionych zasobów od partnera, kiedy dochodzi między nimi do wymiany. Przykład - Jeśli przy podziale puli zasobów wynoszącej 24 pkt jeden z aktorów uzyskuje 16, a drugi pozostałe 8, wówczas mówimy, że w tej relacji ujawnia się władza pierwszego z nich. Stosunkowo łatwo można dostrzec, w jak wielką władzę struktury społeczne wyposażają tych, którzy zajmują w nich określone pozycje. Np. prezydent USA. Mimo, że struktura polityczna USA jest nieporównywalnie bardziej złożona od prostych struktur wymiany, można dostrzec, że niemal cała władza jaką posiada prezydent wynika z zajmowanej przez niego pozycji. Kiedy osoba będąca prezydentem kończy kadencję i odchodzi ze stanowiska, traci niemal całą władzę, ponieważ od tej chwili będzie zajmować pozycję o znacznie mniejszej władzy.

W skrócie - Władza, to inaczej przewaga nad drugą osobą. Wystarczy utrzymywać przewagę, aby być w posiadaniu władzy.

W sieciach silnej władzy pozycje uprzywilejowane zawsze będą włączane do transakcji, natomiast przynajmniej jedna pozycja w sieci zostanie zawsze wykluczona. W takich strukturach pozycje słabsze nie mogą zawierać transakcji pomiędzy sobą i wchodzą w proces przetargu, konkurując między sobą o włączenie do transakcji z pozycją uprzywilejowaną. Pozycja uprzywilejowana nazywana jest pozycją o silnej przewadze we władzy. Z czasem, przy okazji kolejnych transakcji pozycja uprzywilejowana uzyskuje coraz więcej, natomiast jej partnerzy w efekcie otrzymują minimum dostępnych zasobów

W sieciach słabej władzy niektóre pozycje w sieci także uzyskują przewagę. Jednak przewaga we władzy w takich sieciach jest niewielka i znacznie ograniczona. Pozycja silniejsza jest nazywana pozycją o słabej przewadze we władzy. Poza tym aktorzy w sieciach słabej władzy przedkładają jakiekolwiek korzyści nad żadne.

Teorie wyboru racjonalnego.

10) Teorie wyboru racjonalnego.

Dylemat społeczny - to pewna sytuacja współzależności społecznej w której długoterminowy interes społeczny jest sprzeczny z doraźnym interesem jednostki Jeżeli większość członków grupy wybierze własne korzyści, to w konsekwencji cała grupa traci.

Dylemat społeczny - jest to taka sytuacja decyzyjna, lub konfliktowa, w której obie strony dążą do realizacji własnych interesów, jednak w efekcie wychodzą na tym znacznie gorzej niż gdyby te interesy ze sobą uzgodniły.

Dylemat ograniczonych zasobów, zwany też pułapką społeczną to sytuacja, w której określona zbiorowość osób (jednostek, wspólnot, organizacji, instytucji, państw) korzysta z tych samych ciężko odnawialnych lub nieodnawialnych dóbr . W doraźnym interesie każdej jednostki jest maksymalne korzystanie ze wspólnych zasobów; działanie to przynosi największe, wymierne korzyści. Jednak w sytuacji, w której większość członków zbiorowości wybierze strategię eksploatacyjną, dochodzi do stanu dla wszystkich gorszego, niż stan początkowy (wyczerpanie dóbr)

Pułapka społeczna - sposób egoistycznego rozwiązania dylematu społecznego, związany z doraźną maksymalizacją własnych korzyści kosztem innych członków społeczności. Jednakże pomimo pozorów łatwego osiagnięcia zysku, pułapka społeczna utrudnia realizację dalekosiężnego celu całej grupy. W jej wyniku wszystkie strony tracą.

Działanie → natychmiastowy zysk jednostki → strata dla całej spoleczności w niedalekiej przyszłości

Przykłady

1.) Wspólne Pastwisko - jeden z rolników myśląc że zyska więcej cichaczem wypasa dwie krowy zamiast jednej, lecz gdy w jego ślady pójdą kolejni, więcej krów na ograniczonym areale wyżera sobie pokarm i w konsekwencji są niedożywione -> mniej mleka , miesa etc. Traci zarówno chytry kułak jak i cały kolektyw idący w jego ślady.

Brakujący Bohater - brakuje osoby, która zrobiłaby daną rzecz, chociaż przyniosłoby to zysk dla wszystkich, nikt nie chce podjąć odpowiedzialności, pytając się w myślach samego siebie - ''Dlaczego to właśnie JA mam to zrobić? Niech zrobi to ktoś inny''. Każdy liczy, że dane działanie podejmie inna osoba. (przykład z łóżkiem polowym (z jakiego ruskie na bazarach sprzedawali kasety magnetofonowe:) blokującym drogę i kilkukilometrowym korkiem - żaden z kierowców nie chce wysiąść ze swej wypacykowanej limuzyny i przestawić owego szpargału na pobocze, choć strata kilku minut rozładowałaby korek)

Eskalacja zaangażowania i napięcia - ''dollar game'' - licytacja, gdzie stawka jest podnoszona o 25 centów - ostatecznie jeden z graczy musi się poddać, kiedy kalkuluje że nie stać go już na tak duży wkład, jednak gra nigdy nie kończy się na wczesnej fazie, stawka dochodzi do kilku, kilkunastu dolarów, żaden z graczy nie chce stracić zainwestowanej kwoty, napędzając swym działaniem owo błędne koło; żaden z nich nie chce ustąpić drugiemu. Każde działanie wywołuje reakcję drugiej strony (wyścig zbrojeń, eskalacja domowej kłótni, ''chiken game'' - jazda z naprzeciwka na siebie rozpędzonymi samochodami, w której prym wiedzie rozwydrzona dobrobytem mlodzież z U.S.A.)

Problem zaufania i współpracy - dylemat dwóch więźniów -

A.) gdy jeden się przyzna a drugi nie -

pierwszy odsiedzi 10 lat, a drugi wyjdzie na wolność

B.) obydwaj się przyznają - po 5 lat na łebka

obydwaj się nie przyznają idąc w zaparte - dostają po roku odsiadki - strategia kooperacji najbardziej korzystna dla obydwu stron

II A. Metody unikania pułapek

Uświadomienie sobie ich występowania w społeczeństwie i analiza mechanizmów ich funkcjonowania - ''rozpracowana'' pułapka nie stanowi już takiego zagrożenia, jak ta nieuświadomiona. Znając jej działanie można jej uniknać np. w w ogóle nie wchodząc do licytacji lub nie zważając na opinię innych wyrugować z drogi wspomniane łóżko.

Aby wyeliminować pułapki potrzebne są też takie cechy członków grupy społecznej jak:

zdolność i chęć do wzajemnej współpracy (kluczowy element)

zaufanie

wyrozumiałość dla innych i dystans wobec siebie

jednakowa ocena sytuacji przez uczestników

koordynacja wspólnych działań

racjonalne myślenie

wspólna hierarchia wartości

W grę wchodzić mogą także odgórnie narzucone rozwiązania administracyjne.

II B. Zagrożenia wynikające z kooperacji - relatywnie współpraca określonej grupy społecznej i wynikający z niej zysk nie jest współmierny dla pozostałych grup/ całej społeczności. Do głosu dochodzą zatem pobudki egoistyczne, przełożone jednak na większą liczbę ludzi, którzy podejmują społem kompromisowe działanie aby je zaspokoić (ustalenie najważniejszych i w miarę zgodnych samolubnych celów). Prowadzi do do powstania nie/formalnych organizacji pasożytniczych, tj. lobby polityczne czy ekonomiczne (oligarchowie), mafie, kościół. W takim gronie zachodzi większość w/w warunków umożliwiających współpracę, jednak oczywiście konsekwencje kooperacji takich środowisk są dla większości społeczeństwa zdecydowanie negatywne.

(Taki jest główny zarzut wobec kooperacji postawiony przez Hankiss'a - choć w dużej mierze jest narzędziem prowadzącym do korzyści społecznych, może także przynieść złe skutki)

Teoria Racjonalnego Wyboru (TRW) wywodzi się z mikroekonomi, zaś jej bazową tezę stanowi przekonanie, że każda jednostka jest nakierowana na egoistyczną maksymalizację zysku.

Życie przyrównywane jest do gry społecznej

Ludzie to aktorzy - gracze w pewnym systemie

Każdy może dokonywać alternatywnego, racjonalnego wyboru

Aktorzy posiadają zbiór rezultatów/wyników dostępnych w systemie. Znajomość konsekwencji wyników kieruje ich postępowaniem

Rozbieżność preferencji aktorów prowadzi do konfliktów/ dylematów społecznych

W socjologii teoria nie znalazła solidnego ugruntowania. Wiąże się to z kilkoma czynnikami:

niemożliwe jest pełne przewidzenie przez człowieka konsekwencji decyzji i wyboru jednej z kilku (tej rzekomo najlepszej)

ludzie w życiu podejmując działania kierują się nie tylko chłodnymi, niemal matematycznymi, chłodnie wykalkulowanymi modelami działania, lecz emocjami, impulsami, przyzwyczajeniami, przyjętą hierarchią wartości, obowiązującymi normami czy nawet zabobonami (ludzie nie są przewidywalnymi maszynami :)

Uogólnianie - zachowanie dwóch ludzi wyznających podobne wartości może zachować się zgoła zupełnie inaczej w podobnej sytuacji

Problem z wytłumaczeniem motywów działania jednostki, ''pomiar'' wartości, cech wewnętrznych indywiduów.

Problem zasobu wiedzy jednostki, jej dostępu do informacji i zdolności ich przetwarzania

Model 'pełny' - próba wytłumaczenia działania ludzia, (przewidywanie) gdy znamy powody, motywacje (oraz chociaż w zarysie indywidualny system wartości ) - maksymalizacja dóbr wymiernych - bogactwo, władza, prestiż (za Weberem)

Praktyka TRW w życiu społecznym:

Rodzina - strategia adaptacji rodziny - wybór przez jednostkę na 'rynku zbytu' odpowiedniego partnera; dzieci pomimo generowania strat ekonomicznych traktowane jako inwestycja na przyszłość, zapewniająca przetrwanie gdy rodzicom włos przypruszy szron

Religia - konkurencja wszelakich religijnych 'firm' na rynku, zapewniających święte cuda wianki duchowe, oferujących przy tym całą gamę swoich doczesnych produktów i usług, tak aby zbłąkana owieczka (i jej snadnie napęczniały portfel) znalazła serdeczne ukojenie w ich objęciach. I jednostka ''racjonalnie'' wybiera sobie jedną z takich organizacji, jej zdaniem oferującą dlań najwięcej korzyści.

Problematyka płci - kalkulacja zysków - np. kształcenie w Japonii przeważnie tylko synów jako potencjalnych żywicieli rodziny. Córka po studiach jest dla firmy gorszą inwestycją, po założeniu rodziny odchodzi z pracy (także rola tradycja)

Zatrudnienie - większa motywacja do pracy jest odnotowywana w firmach zapewniającym pracownikom płynne wynagrodzenie zależne od wyników (telemarketing, akwizycja) niż stałe płace.

Stratyfikacja - teoria kapitału ludzkiego, dobór zatrudnionych przez pracodawcę na podstawie kwalifikacji, po co zatrudniać ludzi niekompetentnych, mogących przynieść firmie jedynie straty

Przestępczość zorganizowana - oczekiwanie łatwo dostępnej nagrody, racjonalna analiza zysków i strat- większe ''zarobki'' niż w ''normalnej'' pracy (pomimo większego ryzyka) lub niemożność jej podjęcia (np. pochodzenie społeczne) - jedyna alternatywa aby z czegoś się utrzymać.

11)Teoria działań komunikacyjnych Jürgena Habermasa.

a. Co to jest działanie komunikacyjne? Jakie warunki muszą być spełnione, by zaszło?

b. Czym jest dyskurs?

c. Działanie komunikacyjne a działanie strategiczne i dramaturgiczne.

d. Działanie zorientowane na porozumienie a działanie zorientowane na sukces.

Inspiracje teoretyczne: teoria działania M. Webera i jego koncepcja racjonalizacji zachodniego świata; socjologia krytyczna przedstawicieli Szkoły Frankfurckiej.

a) Komunikacyjne - stanowi interakcję między podmiotami używającymi mowy i symboli niewerbalnych jako sposobu rozumienia wzajemnie swoich sytuacji i swoich planów działania po to, aby dojść do porozumienia.

O działaniu komunikacyjnym mówimy zatem, gdy plany działania aktorów biorących w nim udział nie są koordynowane przez egocentryczne kalkulacje sukcesu, lecz dokonywane są poprzez akt porozumienia.

W działaniu komunikacyjnym aktorzy realizują swoje indywidualne cele pod warunkiem, że wcześniej uzgodnią między sobą plany działania na podstawie wspólnych definicji sytuacji (wspólna definicja sytuacji anuluje przymus, dominację; wyartykułowanie przez partnerów definicji sytuacji pozwala na szanowanie swoich planów).

W aktach komunikacyjnych wysuwamy roszczenie do ich ważności ze względu na aspekt prawdy, aspekt wiarygodności i aspekt słuszności. Mamy zatem konstatywne, ekspresywne i normatywne akty komunikacyjne.

b) Dyskurs- Forma argumentacji. Dyskurs teoretyczny i praktyczny stanowi dla Habermasa podstawowe narzędzia osiągania racjonalnie motywowanego konsensu, który stanowi cel racjonalności komunikacyjnej w ogóle.

c)

Działanie komunikacyjne jak i strategiczne ma charakter społeczny, ale to pierwsze jest zorientowane na porozumienie, natomiast to drugie na osiągnięcie

sukcesu, np. gra w szachy

Dramaturgiczne - zawiera świadomą manipulację swoim wizerunkiem na użytek publiczności. Np. dziecko płaczem wymusza u rodziców kupienie zabawki

D) Działanie zorientowane na porozumienie a działanie zorientowane na sukces.

§ Działania ukierunkowane na cel; aktywne podmioty są zainteresowane wyłącznie sukcesem, tzn. konsekwencjami swych działań i próbują swe cele osiągnąć w ten sposób, że na określoną sytuację lub na motywy i i decyzje swych patnerów wpływają środkami zew., orężem lub dobrami, groźbą lub pokusami. Koordynacja działań podmiotów zależy od zazębiania się interesów i rachunków korzyści.

§ Model działań zorientowanych na porozumienie à wyszczególnia warunki zgody osiaganej komunikacyjnie, pod którymi alter może przyłączyć swoje działanie do działań ego; działanie komunikacyjne zachodzi wtedy, gdy podmioty gotowe są wzajemnie wew. dostosować swoje plany działania, a do swoich celów dążą wtedy, gdy uda im się osiągnąć zgodę co do sytuacji i oczekiwanych konsekwencji;

12) Teoria strukturacji Anthony'ego Giddensa.

Teoria strukturacji stanowi trzon społecznej teorii A. Giddensa. W myśl teorii strukturacji działające jednostki i struktury nawzajem na siebie wpływają. Teoria ta zatem opisuje istotę wzajemnych relacji między strukturą a tzw. agency czyli zdolnością do wykonywania przedsięwzięć, możliwością i wolą działania

a) STRUKTURACJA - proces wytwarzania się, reprodukowania i wykorzystywania struktur w działaniach członków społeczeństwa

(Strukturacja (wikipedia- ale czy można używać wikipedii??) w socjologii - to wewnętrzna dynamika każdej społeczności urzeczywistniająca się jako proces powstawania, powielania i praktycznego wykorzystywania organizacyjnych struktur w życiowych poczynaniach członków danego społeczeństwa.)

b) Rzeczywistość społeczna nie jest samoistna, wszystkie zdarzenia i instytucje są produktem ludzkich działań. „Dwoistość struktury” (duality of structure) oznacza, że struktury społeczne są konstytuowane przez ludzką podmiotowość i jednocześnie stanowią ramy (media) w których te procesy mają miejsce. Strukturalne cechy systemów społecznych nie istnieją poza działaniem, lecz są na stałe włączone w jego produkcje i reprodukcję. „Struktura nie jest czym „zewnętrznym” wobec „jednostek”. Jako ślady pamięci i ucieleśnienie w praktykach społecznych jest ona pewnym sensie czymś bardziej wobec nich „wewnętrznym” ,niż „zewnętrznym”(…) nie należy jej utożsamiać z ograniczeniami -ograniczając jedne zachowania udostępnia inne”.

Czyli tak w skrócie do b): Dualizm strukturalny polega na tym że istnieje obopólna zależność oraz ontologiczna nierozdzielność struktury społecznej i podmiotowości. Oba elementy rzeczywistości społecznej wzajemnie warunkują swoje istnienie, są nierozerwalne jak dwie strony tej samej monety

---