Terapia dzieci ryzyka dysleksji program autorski

Skuteczność interwencji, czyli odpowiedniej terapii jest zależna od tego, jak szybko zidentyfikujemy problem i dostrzeżemy dziecko ryzyka dysleksji. Rozpoznając trudności dziecka, zadbamy o to, aby mogło odnosić w szkole sukcesy.

Zaprezentowane w programie materiały dotyczące pracy z uczniem ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, zestawy ćwiczeń nie wyczerpują oczywiście wszystkich możliwości oddziaływania terapeutycznego. Proponowane ćwiczenia można wykorzystywać w sposób indywidualny dla każdego dziecka - zatrzymywać się dłużej na jednych jeszcze je wzbogacając, mniej uwagi poświęcać innym, które nie sprawiają uczniom większych trudności. Można też łączyć ze sobą ćwiczenia usprawniające różne funkcje, bądź wprowadzać ćwiczenia wzajemnie się uzupełniające.

“Mów dziecku, że jest dobre,
że może, że potrafi...
Janusz Korczak Wstęp

     Powszechną tendencją w świecie jest dążenie do możliwie wczesnego wyposażenia dzieci w umiejętność czytania i pisania, gdyż opanowanie tych czynności stymuluje rozwój umysłowy oraz rozszerza możliwości zdobywania wszelkiej wiedzy. Nauka czytania i pisania przenosi się więc ze szkoły do przedszkola, tj. obniża się granice wiekowe kształtowania tych umiejętności. Granice te nie mogą być traktowane dowolnie: czytania i pisania możemy bowiem uczyć dzieci dopiero wówczas, gdy opanują one w zadawalającym stopniu mowę werbalną oraz osiągną niezbędny poziom dojrzałości psychofizycznej i intelektualnej.

     Z obserwacji pedagogicznych i psychologicznych wynika, iż w klasach młodszych istnieje określony procent uczniów mających trudności z opanowaniem umiejętności czytania i pisania. Trudności te tkwią między innymi we fragmentarycznych deficytach rozwojowych w zakresie procesów poznawczych i funkcji ruchowych /przy poziomie rozwoju umysłowego w normie/. Badania różnych autorów / m.in. H. Spionek, M. Bogdanowicz/ wykazują, że specyficzne trudności, jakie maja dzieci w klasach młodszych z opanowaniem czytania, pisania i liczenia związane są z niedoborem funkcji sensomotorycznych - analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej kinestetyczno - ruchowej, a także odchyleniami w przebiegu procesu lateralizacji. Czytanie i pisanie angażuje bowiem zespół podstawowych funkcji psychofizycznych: słuchową, artykulacyjną, wzrokowo - przestrzenną, motoryczną, które wspólnie zapewniają ich prawidłowy przebieg.

     W ostatnich latach dużo uwagi poświęca się dzieciom, u których stwierdza się specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu uwarunkowane właśnie fragmentarycznymi zaburzeniami funkcji percepcyjno - motorycznych. Powodem tego zjawiska jest znaczny wzrost dzieci, u których stwierdza się niemożność nabycia umiejętności czytania - dysleksję; - niemożność nabycia umiejętności poprawnego z zasadami pisowni pisania - dysortografię; - trudność osiagnięcia dobrego poziomu graficznego pisma - dysgrafię / M. Bogdanowicz 1994/.

     Wobec młodszych dzieci wykazujących wybiórcze zaburzenia w rozwoju psychoruchowym, które mogą warunkować specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu stosuje się termin ryzyko dysleksji. Termin ten stosuje się również w odniesieniu do uczniów, którzy napotykają na pierwsze , lecz nasilone trudności w nauce - pomimo inteligencji w normie, dobrze funkcjonujących narządów zmysłu, właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu oraz szkole.

     Nasza szkoła w roku szkolnym 2003/2004 przystąpiła do programu realizowanego przez Szczeciński Oddział Polskiego Towarzystwa Dysleksji “Dziecko ryzyka dysleksji nie musi zostać uczniem dyslektycznym. Jednym z najważniejszych celów programu było wczesne rozpoznanie uczniów z ryzykiem dysleksji i możliwie szybkie udzielenie im pomocy. W ramach kontynuacji programu w II semestrze roku szkolnego 2004/2005 dokonano badań przesiewowych uczniów klas pierwszych w kierunku ryzyka dysleksji.

     W wyniku badań wyłoniono 6 uczniów ryzyka dysleksji / kl. 1a - 3 uczniów, kl. 1b - 3 uczniów /. Uczniowie ci potrzebują wsparcia oraz pomocy pedagogicznej. Opracowałam więc program dostosowany do ich możliwości i ograniczeń. Mam również nadzieję, że program ten przyczyni się do zapobiegania niepowodzeń szkolnych i ich ujemnym konsekwencjom.

Cele i założenia programu

     Celem nadrzędnym terapii pedagogicznej jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom z utrudnieniami rozwojowymi, rozwoju na miarę ich możliwości.

Terapia dzieci ryzyka dysleksji zmierzać będzie do:

• usprawniania zaburzonych procesów psychomotorycznych istotnych opanowywaniu umiejętności czytania i pisania,

• ćwiczenia sprawności czytania i pisania,

• oddziaływania psychoterapeutycznego ogólnie uspokajającego, a równocześnie aktywizującego dziecko do nauki.

Cele operacyjne

Uczeń potrafi:

• dzielić wyrazy na sylaby, wyróżniać samogłoski i spółgłoski,

• tworzyć wyrazy rozpoczynające się od danej sylaby

• czytać cicho ze zrozumieniem proste zdania,

• czytać głośno proste zdania,

• pisać z pamięci i ze słuchu proste teksty z uwzględnieniem zasad ortograficznych,

• prawidłowo przepisywać tekst,

• uczestniczyć w rozmowie i dyskusji na określony temat,

• nadawać tytuł obrazkom,

• samodzielnie układać krótką wypowiedź na określony temat,

• omawiać treść obrazka,

• porównywać obrazki i wyszukiwać elementy podobne i różniące je,

• złożyć obrazek z kilku elementów i ułożyć podpis z rozsypanki sylabowej i literowej,

Metody i formy pracy

      Dobór form i metod pracy uzależnia się przede wszystkim dostosowaniem ich do aktualnych dyspozycji ucznia, rodzaju, stopnia i rozległości zaburzeń oraz zaawansowania w czytaniu i pisaniu. W pracy z dzieckiem ryzyka dysleksji najbardziej skuteczne jest uczenie polisensoryczne. Należy maksymalnie wykorzystać te zmysły, które funkcjonują prawidłowo z jednoczesnym ćwiczeniem tych słabych.

      Ponadto zajęcia muszą być różnorodne, aby uczeń miał okazję odpocząć od typowych obowiązków szkolnych, a znalazł dziedzinę, w której “poczuje smak sukcesu”. Tak więc obok metod tradycyjnych, opartych na pracy z tekstem, obrazkiem, historyjką obrazkowa pojawią się elementy kinezjologii edukacyjnej oraz czytanie metodą “ślizgania” według prof. B. Rocławskiego. Wykorzystywane zostaną również rebusy, krzyżówki i zagadki. Metody odtwórcze będą przeplatane metodami twórczymi, które pobudzają inicjatywę dzieci.

      Nie zabraknie także oddziaływań psychoterapeutycznych na dziecko. Pomogą one zmienić stosunek dziecka do samego siebie, swoich możliwości i otoczenia. Zagadnienie to będzie realizowane poprzez ćwiczenia odprężające, zabawy relaksujące, zabawy ruchowe, bajki terapeutyczne oraz przez ćwiczenia oparte o karty kreatywne “Żywioły” proponowane przez J. Bonar i K. Szmidt'a.
Podstawowa formą pracy podczas zajęć terapeutycznych będzie praca indywidualna.
Proponowana zostanie również praca w formie zespołowej i grupowej.

Zasady prowadzenia zajęć

     Terapia pedagogiczna jako działalność dydaktyczna i wychowawcza wymaga sformułowania zasad postępowania, którymi powinien kierować się nauczyciel terapeuta, aby zrealizować założone cele. W pracy z dziećmi ryzyka dysleksji uwzględniać będę następujące zasady terapii pedagogicznej /według i. Czajkowskiej, K. Herdy/:

• zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego,

• zasada powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dziecka,

• zasada korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności,

• zasada kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych,

• zasada systematyczności,

• zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego.

Tematyka zajęć

1. Doskonalenie sprawności grafomotorycznej - korygowanie nieprawidłowych nawyków ruchowych występujących w czasie pisania:

• wyrabianie nawyków poprawnego ułożenia ręki i palców podczas rysowania i pisania,

• rysowanie po śladzie,

• kreślenie liter w ograniczonym polu,

• obrysowywanie szablonów,

• łączenie wyznaczonych punktów linia ciągłą,

• wykonywanie dyktand graficznych,

• kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną,

• modelowanie w plastelinie,

• tworzenie składanek papierowych,

• malowanie pędzlem, palcami, dłońmi,

• wykonywanie ćwiczeń według H. Tymichowej,

• kreskowanie - wypełnianie konturów kolorem,

• zamalowywanie kredkami małych przestrzeni,

• ćwiczenia sprawnych ruchów palców i rozluźniające napięcie mięśniowe np. naśladowanie pisania na maszynie.

Usprawnianie percepcji wzrokowej

• układanie obrazków z części,

• wyszukiwanie podobieństw i różnic między obrazkami,

• identyfikowanie liter, wiązanie ich z odpowiednimi głoskami,

• wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter /domina litrowe, rozsypanki literowe/

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się na n - u - m, d - b - p, p - g,

• wyodrębnianie w wyrazach liter podobnie brzmiących,

• zgadywanie wyrazów przez eliminowanie zbędnych liter i sylab,

• wyodrębnianie wyrazów krótszych w dłuższych,

• dobieranie wyrazów tak, aby każdy różnił się tylko 1 literą np. kot - kos, nos - noc

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się tą samą sylabą,

• tworzenie krótkiego tekstu z rozsypanki wyrazowej

• Ćwiczenia percepcji słuchowej

• ćwiczenia w poprawnym wymawianiu głosek i wiązaniu ich z odpowiednimi literami,

• budowanie wyrazów z sylab,

• lokalizacja głosek i liter w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów,

• ćwiczenia usprawniające syntezę słuchową,

• wyodrębnianie zdań i wyrazów w wypowiedziach,

• różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących,

• wymyślanie rymujących się wyrazów,

• uzupełnianie zdań i wyrazów / brakujące litery i wyrazy/.

• Usprawnianie techniki czytania i rozumienia tekstów

• Próby czytania metoda ślizgania się z głoski na głoskę tekstów adekwatnych do wieku i możliwości dzieci, czytanie indywidualne, sylabowe i całościowe

• Czytanie głośne i ciche z jednoczesnym rozumieniem treści

• Ćwiczenia w zakresie tempa i płynności czytania,

• Opowiadanie przeczytanych tekstów ukierunkowane pytaniami,

• Czytanie wyrazów i eliminowanie z nich niezbędnych liter,

• Próby samodzielnego opowiadania tekstów,

• Czytanie tekstów i próba oceny w kategoriach : prawda - fałsz,

• Sztafeta sylabowa.

• Utrwalanie znajomości zasad pisowni

• Ćwiczenia ortograficzne utrwalające poznane zasady,

• Założenie słownika wyrazów trudnych

• Stosowanie różnych rodzajów pisania: przepisywanie, pisanie z pamięci, pisanie ze słuchu,

• Stosowanie słownika ortograficznego,

• Stosowanie domina ortograficznego,

• dobieranie zdań do obrazków / poprawna pisownia wyrazów/,

• kształtowanie świadomości ortograficznej.

Oceniane

     Na zajęciach terapii przewiduje się ocenę opisową przekazywaną uczniom i rodzicom. Oceniając ucznia należy zwrócić uwagę na przejawy jego motywacji, aktywności i włożonego wysiłku w wykonanie określonego zadania. Ważne jest również dostrzeżenie każdego, nawet najmniejszego sukcesu dziecka. Działania te przyczynią się do utrzymania pozytywnej motywacji do nauki. Stosowane będą różnego rodzaju wzmocnienia: pochwały, wyróżnienia, które dadzą dziecku poczucie wiary we własne siły.

     Na zajęciach obecna będzie również samoocena wytworów pracy własnej uczniów, poziomu ich zaangażowania i jakości pracy podczas zajęć.

Ewaluacja

     W celu zebrania informacji służących odpowiedzi na pytanie: Czy proponowane zajęcia przyczyniły się do przyrostu wiedzy i umiejętności? przewiduje się dokonanie ewaluacji.
Zastosowana zostanie diagnoza:

• wstępna - badania przesiewowe w kierunku ryzyka dysleksji,

• bieżąca - karty pracy, obserwacje, rozmowy,

• końcowa - badanie kontrolne w kierunku ryzyka dysleksji

Warunki realizacji programu

     Program zajęć terapeutycznych zaplanowano dla uczniów klas drugich w wymiarze dodatkowej 1 godziny . Treści realizowane będą przez jeden rok nauki. Zestawy ćwiczeń

1. Ćwiczenie grafomotoryczne

Ćwiczenie 1

     Ćwiczenie służące korygowaniu nieprawidłowej techniki rysowania i pisania. Zadaniem dziecka jest rysowanie po śladzie różnorodnych obrazków , ruchem ciągłym /bez odrywania ręki od papieru/ i zgodnie z kierunkiem oznaczonym na rysunku, od punktu początkowego oznaczonego strzałką. / zestawy ćwiczeń w książce autorstwa prof. M. Bogdanowicz “Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według H. Tymichowej”, Gdańsk 2003/

Ćwiczenie 2
Nauczyciel czyta lub mówi tekst, zadaniem ucznia jest wykonanie ruchów rękami zgodnie z jego treścią.
Pewnego razu dziecięce ręce
W teatr bawiły się przy piosence.
Na początek razem się rozgrzały -
Czyli dziesięć razy zaklaskały
I dziesięć razy się zaciskały,
A zaraz potem się prostowały.
W powietrzu jak motyle fruwały,
Kręciły się, do siebie machały.
Później nagle przysiadły na stole,
Aby rozpocząć występy wesołe.
Lewa ręka - ta która nosi lwa,
Skacze po stole, woła: - Jestem pchła!
Prawa zazdrośnie na nią spogląda
I już za chwilę płynie jak flądra.
Teraz zamieniają się rolami;
Lewa płynie pomiędzy kredkami,
A prawa podskakuje na paluszkach
Tak zwinnie i lekko niczym muszka.
To znów obie chwytają ołówki:
Ta lewa żółty, ta prawa - biały
I dalej nimi wałkować kartki,
Które spokojnie sobie leżały.
A gdy już bardzo się tym zmęczyły,
Wtedy na stole się położyły.

Ćwiczenia na percepcję wzrokową

Ćwiczenie 1
Zadaniem ucznia jest utworzenie wyrazów rozpoczynających się na podane sylaby
ka...........................................................
to...........................................................
ma..........................................................

Ćwiczenie 2

Zadaniem ucznia jest wyszukanie i otoczenie pętlą tych samych wyrazów.

woda zgoda panda zgoda MASA uroda Wanda LALKA moda klasa pralka

URODA LALKA Woda MODA WANDA panda Klasa



Ćwiczenie 3

Zadaniem ucznia jest odszukanie identycznych wyrazów.
noga moga noga gona
moga noga gona broda darob dorba broda
darob dorba broda zgoda zgoda zgoba gozda
zgoda zgoba gozda drewno dewno drewo drewno
dewno drewo drewno złoto zoto złoto tozło
zoto złoto tozło lampa lampa lama lampo
lampa lama lampo korona krona korona korna
krona korona korna strona stona stroma strona
stona stroma strona zagroda zgroda zagroda zagroba
zgroda zagroda zagroba samolot smolot samtolot samolot
smolot samtolot samolot Ćwiczenie 4

Zadaniem ucznia jest wykreślenie zbędnych wyrazów.
Byłem wczoraj w jabłko lesie.
Drzewa w dom lesie wyglądały kolorowo.
Spotkałem leśne na zwierzęta: sarny od i jeża z rodzinką.
Wspaniała to była godzina przygoda

Ćwiczenie 5
Zadaniem ucznia jest wykreślenie zbędnych liter. grzydby
labsek
jelebnie
podgrzybekd
prawdzibwek
drzewba
wiaderbko
koszyczdek
dróbżka
mudchomor

Ćwiczenia na percepcję słuchową

Zestawy ćwiczeń

Ćwiczenie 1

Zadaniem ucznia jest ułożenie zdań z sylab

ca. ta sto stoi Na le
Ksią na le fie. żka ży sza
świe słoń Dzi ce. ci siaj
łą Po bo dzi ce cho cian.

Ćwiczenie 2

Zadaniem ucznia jest dopisanie wyrazów rymujących się.
woda.............................................................................................
domek...........................................................................................
ciasto............................................................................................
paczka...........................................................................................
choinka..........................................................................................
książka...........................................................................................
słoik...............................................................................................
kółko..............................................................................................
meble.............................................................................................
złoto...............................................................................................
panna..............................................................................................

Ćwiczenie 3

Zadaniem ucznia jest oddzielenie poszczególnych wyrazów pionową kreską.
Lubięoglądaćbajki
Dziewczynkazbierajagody.
MamaEwylubiciastkazkremem
Zimąwyjadęzrodzicamiwgóry.
OlekgrazAniąwbierki.
CzytamksiążkęoKosmitach.
Dzisiajjestsłonecznieiupalnie.
Jutrozaniosędoszkołymojąulubionąksiążkę.
Wojtekuwielbiawędrówkipogórach.
MamaJolinosipięknekolczyki.

Ćwiczenie 4

Zadaniem ucznia jest wykreślenie zbędnych liter tak, aby pozostały nazwy zwierząt.

y	o	o	s	i	o	ł	e	k	w
w	i	e	w	i	ó	r	k	a	a
ą	s	z	a	j	ą	c	d	f	g
l	u	g	e	p	a	r	d	e	i
ę	y	d	r	t	y	g	r	y	s
e	k	r	ó	l	i	k	e	ż	ó
a	k	r	o	k	o	d	y	l	ź
r	s	a	r	n	a	t	y	i	k
t	c	h	o	m	i	k	r	u	ż
t	l	a	m	p	a	r	t	ź	c



Ćwiczenia na orientację kierunkową

Ćwiczenie 1
Dyktando graficzne. Ćwiczenie może być prowadzone na różne sposoby:

1. Dziecko ma przed sobą kartkę z tabelką, pod którą znajdują się symbole cyfrowe i literowe. Zadaniem ucznia jest łączenie ze sobą wskazanych punktów. Po wykonaniu zadania można sprawdzić wynik, porównując go z wzorem.

2. Dziecko ma przed sobą kartkę z tabelką, ale bez poleceń /symboli oznaczających dwa punkty, które należy ze sobą połączyć/. Nauczyciel dyktuje uczniowi polecenia, a dziecko samodzielnie je zapisuje. Po zapisaniu symboli uczeń przystępuje do rysowania. Tempo dyktowania poleceń, zapisywania symboli i rysowania musi być dostosowane do możliwości dziecka. Ta forma ma na celu dodatkowo ćwiczenie pamięci słuchowej.

3. Dziecko nie zapisuje już symboli, lecz zapamiętuje kolejne polecenia /symbole oznaczające dwa punkty, które ma połączyć/ i natychmiast wykonuje zadanie/

- zestawy ćwiczeń w książce autorstwa Z. Handzel “Dyktanda graficzne”, Gdańsk 2001

Ćwiczenie 2
Zadanie polega na dorysowaniu elementów według instrukcji.

• w prawą stronę rysuj trójkąty coraz mniejsze,

• w lewą stronę rysuj trójkąty coraz większe,

• w górę rysuj żółte trójkąty,

• w dół rysuj zielone trójkąty.

*



Ćwiczenie 3

Zadanie polega na napisaniu po prawej stronie wyrazów, które rozpoczynają się na “m”, a kończą na “a”.

L	P
mistrz miska woda kostka mama morze miarka zmiotka



Ćwiczenie 4
Zadanie ucznia polega na dopisaniu wyrazów według instrukcji.

• po prawej i po lewej stronie należy dopisać wyrazy o tej samej liczbie sylab,

• u góry należy dopisać wyrazy o większej liczbie sylab,

• na dole należy dopisać wyrazy o mniejszejliczbie sylab

koza



Propozycje scenariuszy zajęć terapeutycznych

Scenariusz 1

Temat: Usprawnianie motoryki rak ze zwróceniem uwagi na rękę prawą.

Usprawnianie motoryki rak ze zwróceniem uwagi na rękę prawą. Cele zajęć:

Uczeń powinien:

• malować linie proste równoległe,

• wykonywać ruchy rąk zgodnie z usłyszanym tekstem,

• nawlekać kawałki słomek na drucik według wzoru,

• dojść do celu, uważnie słuchając wskazówek,

• współpracować z kolegą z pary

Przebieg zajęć:

1. Słuchanie utworu instrumentalnego i jednoczesne naśladowanie gry na fortepianie prawą ręką, lewą ręką i obiema rękami.

2. Ćwiczenia sprawności manualnej , rozluźnianie napięcia mięśni palców - ruchami pionowymi malowanie farbami kartki papieru tak, aby cała powierzchnia była dokładnie wypełniona.

3. Usprawnianie końców palców - ścieranie farby ze świeżo pomalowanej kartki pęczkiem waty trzymanym w trzech palcach/ ścieranie wykonujemy ruchami kolistymi.

4. Usprawnianie analizy słuchowej, koordynacji słuchowo - wzrokowej - słuchanie wierszyka czytanego przez nauczyciela i wykonywanie ruchów rękami zgodnie z jego treścią.
   
   Palce małe, ręce duże,
   łokcie w dole, dłonie w górze.
   Ramię w prawo, ramię w lewo,
   tak się w lesie
   Chwieje drzewo.

5. Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej - nawlekanie kolorowych, pociętych słomek plastykowych na drucik według instrukcji słownej /np. nawlecz 2 żółte, 3 czerwone/

6. Usprawnianie drobnych ruchów ręki, utrwalanie kierunku ruchu od lewej do prawej, ćwiczenie pamięci wzrokowej - malowanie kredkami pasków, odtwarzających wzór nawleczonych pociętych słomek pomiędzy narysowanymi liniami.

7. Ćwiczenia orientacji przestrzennej i koordynacji wzrokowo - ruchowo - słuchowej - zabawa “Zdalnie sterowani” /Na środku sali stawiamy kosz z piłką, dwóch uczestników zabawy z zawiązanymi oczami, trzymają się za ręce, starają się dojść do kosza kierując się wskazówkami, których udziela wybrany “pilot”/.

Scenariusz 2

Temat: Różnicowanie liter o podobnym kształcie graficznym. Różnicowanie słuchowe i wzrokowe liter: “d” i “b” /małe pisane/

Różnicowanie liter o podobnym kształcie graficznym. Różnicowanie słuchowe i wzrokowe liter: “d” i “b” /małe pisane/

Cele zajęć:

Uczeń powinien:

• wyodrębniać głoski : “d” i “b” w nagłosie, wygłosie, śródgłosie,

• znać budowę głosek“d” i “b”

• tworzyć wyrazy z rozsypanki literowej,

Przebieg zajęć:

1. Rozwiązanie zagadek
   Przybył z ciepłych krajów Spada z chmury
   W czerwonych bucikach, w dzień ponury.
   Gdy go ujrzy żabka, Gdy w maju upadnie,
   Do wody umyka. Wszystko rośnie ładnie.
   /bocian/ /deszcz/

• analiza słuchowa wyrazów / wyodrębnianie głoski w nagłosie/

• Rysowanie konturów przedmiotów, których nazwy zaczynają się na :
  “d” i “b”
  / kto narysuje najwięcej/ np. dąb, bułka, dynia, balon, but, drabina itd.

• Ćwiczenia w czytaniu. Zabawa “Co nie pasuje?”
  / Każdy uczeń otrzymuje 2 serie wyrazów i szuka jednego wyrazu, który nie pasuje do pozostałych/
  Seria I Seria II
  bocian dynia
  balon domino
  doniczka dąb
  biedronka budzik
  buty drabina

• Uzupełnianie 3 serii wyrazów:
  I - z opuszczoną pierwszą literą,
  II - z opuszczoną ostatnią literą,
  III - opuszczoną środkową literą.
  
  Seria I
  dom _ om bąk _ąk
  dach _ach balkon _alkon
  
  Seria II
  obiad obia_ grzyb grzy_
  grad gra_ herb her_
  
  Seria II
  woda wo_a drabina dra_ina
  lody lo_y gąbka gą_ka

• Ćwiczenia relaksujące
  /uczniowie losują kartki z różnymi zawodami i pokazują gestem, ruchem, mimiką dany zawód, pozostali uczniowie zgadują np. bramkarz, dentysta, bibliotekarz, baletnica/

• Odgadywanie ukrytych wyrazów.
  / uczniowie otrzymują dwa wyrazy z poprzestawianymi literami. Ich zadaniem jest przenieść literki na właściwe miejsce Po napisaniu uczniowie je czytają/

o

k

d

m

e

3

1

4

5

2

8. 
   
   domek

k

y

a

n

l

o

b

7

3

5

1

6

4

2

10. 
    
    balkony

11. Różnicowanie słuchowe wyrazów.
    / Nauczyciel pokazuje kolejne obrazki, nazywając je jednocześnie. Zadaniem ucznia jest wykonanie podskoku, jeżeli usłyszy w wymawianym słowie na początku głoskę “b”, lub przysiadu, jeśli na początku usłyszy głoskę “d”, np. bałwan, biurko, drzewo, doniczka/

Scenariusz 3

Temat: Utrwalanie zmiękczeń przez “i” przed samogłoską.

Cele zajęć:
Uczeń powinien:

• przekalkować podany wzór,

• uzupełnić luki w tekście,

• tworzyć sylaby przez połączenie spółgłosek zmiękczonych przez “i” z samogłoską,

• próbować ułożyć “śpiewankę sylabową”,

• porządkować wyrazy ze zmiękczeniami w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.

Przebieg zajęć:

1. Usprawnianie poziomu graficznego - kalkowanie.
   / Zadaniem uczniów jest przekalkowanie podanego wzoru /np. bazie/ i podpisanie obrazka literami z klocków Logo/

2. Tworzenie sylab z określoną głoską
   / Uczniowie otrzymują kartki z poniższa tabelką:

	a	o	e	u	ą	ę
ci
si

3. 
   
   Następnie łączą “ci”, “si” z poszczególnymi samogłoskami w sylaby. Z loteryjki sylabowej wybierają powstałe połączenia i kładą w odpowiednie miejsce. Pisza sylaby.

4. Tworzenie “śpiewanek sylabowych”
   / Do ułożonego ciągu sylabowego uczniowie układają melodię i śpiewają/

5. Ćwiczenia na koncentrację uwagi i wyobraźni. “Wędrujący bocian”

	obrazek bociana

6. 
   
   /Uczniowie przez chwilę widzą obrazek, zamykają oczy. Nauczyciel opowiada o wędrówce bociana - idzie w lewo, w prawo, w dół, w górę itd., zadaniem uczniów jest odgadnięcie kiedy bociana wyjdzie poza obręb tabeli/

7. Porządkowanie wyrazów ze zmiękczeniami w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.
   /Uczniowie otrzymują kartoniki z wyrazami, w których występują zmiękczenia na początku, na końcu i w środku wyrazów. Po dokonaniu analizy słuchowej wyrazu układają je w tabelkę obrazującą zmiękczenia w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Kartoniki są z wyrazami z “cia”/ babcia/, “sio”/siostra/ itp. wędrówce bociana - idzie w lewo, w prawo, w dół, w górę itd., zadaniem uczniów jest odgadnięcie kiedy bociana wyjdzie poza obręb tabeli/

8. Uzupełnianie luk w tekście.
   Tekst: Dzi..aj jest ładna pogoda. Jest ..epło. Małgo..a poje...e do lasu. Jej ..ostra Jola jest ..ekawa, czy w le..e ziele..eją drzewa.

9. Wypełnianie konturów. / Uczniowie kreskują kredkami odbity w ćw. 1 wzór, wypełniając kontury/

Scenariusz 4

Temat: Usprawnianie analizatora słuchowego i koordynacji wzrokowo - słuchowej.

Cele zajęć:
Uczeń powinien:

• wykonać kilka ćwiczeń gimnastycznych usprawniających pracę mózgu,

• ćwiczyć analizę i syntezę fonemową,

• dopasować wyrazy rymujące się do danych wyrazów,

• umieć dokończyć rymowanki, zapisać właściwe wyrazy,

• czytać ze zrozumieniem krótkie teksty,

Przebieg zajęć:

1. Wykonanie ćwiczeń gimnastycznych na przekraczanie linii środka / leniwe ósemki, ruchy naprzemienne, symetryczne bazgranie/

2. Czytanie krótkich tekstów: “Prawda czy fałsz?” - indywidualna ocena tekstu.

3. Rozwiązanie zagadek słuchowych - odczytywanie głosek, sylab i wyrazów z ust bez udziału głosu / r.o.k, l.a.t.a, p.a.r.a.s.o.l/

• z utrudnieniem - klaskanie / l..a..m..p..a, p..t..a..k..i, sz..y..b..a/

4. Dobieranie rymów do utworzonych w ćw. 3 wyrazów.

5. Kończenie zdań - rymowanek właściwymi wyrazami
   Skakał Jacek, skakał i ....................................
   To czas burzy, kiedy niebo się ..................................
   Spaceruję dróżką i oglądam się za znajomą ...............................................
   Biega zajączek po łące i wącha kwiaty pieknie........................
   / Wacek, zachmurzy, wróżka, pachnące/

6. Rysowanie przy muzyce promyków od środka kartki - prawa i lewa ręką na zmianę.

7. Ułożenie zdania z wyrazem “parasol” i staranne zapisanie go

Scenariusz 5
Temat: Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem.

Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem. Cele zajęć:
Uczeń powinien:

• uważnie słuchać tekst czytany przez nauczyciela,

• odpowiedzieć na pytania dotyczące treści opowiadania,

• stosować właściwe formy wyrazów w zdaniu,

• zinterpretować ruchem muzykę,

• starannie pokolorować rysunek

Przebieg zajęć:

1. Rozwiązanie zagadki
   Ma on nóżkę, nie ma buta,
   ma kapelusz, nie ma głowy,
   czasem gorzki i trujący,
   częściej smaczny jest i zdrowy. Grzyb

2. Uzupełnianie zdań właściwą formą słowa “grzyb”
   W lesie rośnie
   Zerwałem dużego
   Lubię zupę z

3. Czytanie tekstu pt. “Grzybobranie”
   
          Dzisiaj sobota. Mimo, że to dzień wolny od szkoły Tomek wstał wczesnym rankiem. Mama obiecała mu, że jeśli będzie ładna pogoda wybiorą się na grzyby. Tomek wziął kosz dla mamy , a dla siebie wiaderko. Kiedy znaleźli się w lesie mama prosiła chłopca, aby się nie oddalał, gdyż w lesie można bardzo łatwo się zgubić. Mama była przewodnikiem Tomka, gdyż bardzo dobrze znała się na grzybach. Chłopiec zrywał tylko te grzyby, które wskazała mama. Uzbierali kosz i czubate wiaderko Tomka. Najwięcej było podgrzybków, a Tomek znalazł nawet dwa prawdziwki. Postanowili, że część grzybów ususzą, a część mama włoży do słoików.
   Wracając do domu Tomek był zmęczony, ale zadowolony, bo grzybobranie się udało.

4. Analiza tekstu, ustne udzielanie odpowiedzi na pytania nauczyciela.

5. Ruch przy muzyce
   Uczniowie maszerują w rytm muzyki, gdy usłyszą dźwięk bębenków, ilustrują ruchem zbieranie grzybów.

6. Praca indywidualna
   
   Uczniowie odpowiadają na pytania dotyczące tekstu / pytania otwarte i zamknięte/
   
   I. Tomek wstał wczesnym rankiem dlatego, że:

• wybierał się na mecz piłki siatkowej

• wybierał się z mamą do lasu na grzyby

• chciał obejrzeć w telewizji poranny program dla dzieci

II. Czy mama prosiła chłopca w lesie o to :

• aby się nie oddalał, gdyż w lesie można się zgubić

• aby sam szukał grzybów

• aby jej nie przeszkadzał

III. Mama była przewodnikiem Tomka dlatego, że:

• posiadała książeczkę Ligi Ochrony Przyrody

• lubiła przewodzić innymi ludźmi

• bardzo dobrze znała się na grzybach

IV. Tomek z mamą uzbierali dużo:

• malin

• podgrzybków i prawdziwków

• kurek i podgrzybków

V. Co postanowili zrobić z grzybami?
............................................................................................................................
............................................................................................................................

VI. Czy Tomek był zadowolony z grzybobrania, jeśli tak, to dlaczego?
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

7. Kontrola i ocena zadania

8. Rysowanie grzybów obiema rękami na dużej kartce papieru.

9. Kolorowanie grzybów.

Literatura:

1. Bogdanowicz M. “Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie”

2. Czajkowska I.Herda K. “Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w szkole”,

3. Dominik E. “Radzę sobie coraz lepiej”,

4. Gąsowska T., Pietrzak - Stępkowska Z. “Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu”,

5. Grabałowska K., Jastrząb J., Mickiewicz J., Wojak M. “Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu. Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych”

6. Połeć B. “Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową, wzrokową oraz doskonalące sprawność manualną dziecka - do wykorzystania przez nauczycieli i rodziców” , Nauczanie Początkowe - Kształcenia Zintegrowane nr 2/2004/2005

7. Sęcińska J. “Dziecko ryzyka dysleksji - problemy diagnozy i terapii”, Życie szkoły nr 2/2005,

8. Skibińska H. “Praca korekcyjno - kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu”,

9. Turewicz W. /red/ “Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w klasach I - III”,

10. Zakrzewska B. “Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu”

Opracowanie mgr Dorota Grygiel

---