PRAWO RZECZOWE ks.II KC art. 140-352

Prawo rzeczowe reguluje:

-prawną formę korzystania z rzeczy

-wykonywanie prawa praw rzeczowych

-sposoby nabycia, utraty, zamianę praw rzeczow

-ochronę praw rzeczowych

-prawa rzeczowe, gdy przedmiotem tych praw nie jest rzecz, ale prawo (własność)

-skutki ujawnienia bądź nieujawnienia niektórych praw i roszczeń (księgi wieczyste, prawa zobowiązaniowe)

-stany nie będące prawami rzeczowymi ani podmiotowymi, czyli stany faktyczne: posiadanie, dzierżenie

-prowadzenie pewnych rejestrów mających na celu ujawnienie praw rzeczowych (księgi wieczyste, zastaw rejestrowy)

Katalog praw rzeczowych na gruncie prawa plskiego jest zamknięty. Są to tylko te prawa, które za takie zostały uznane przez ustawodaw cę. Strony nie mogą wpłynąć na ukształtowanie prawa rzeczowego. Są to wg. KC i nie tylko:

-własność

-użytkowanie wieczyste

-prawa rzeczowe ograniczone, a wśród nich:

*użytkowanie

*służebnośći: gruntowe, osobiste, przesyłu

*zastaw

*spółdzielcze prawo do lokalu. Trzy rodzaje: mieszkalnego, użytkowego, domu rodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 O Spółdzielniach Mieszkaniowych

*hipoteka. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 O księgach wieczystych i hipotece

WŁASNOŚĆ

-w znaczeniu szerszym (ekonom.) - mienie

-w znaczeniu węższym (cywilistycznym) - prawo własności

Właściciel może w granicach określonych przez ustawy i zasady współż.społ.korzystać z rzeczy zgodnie ze społ-gosp.przeznaczeniu swojego pra wa, a w szczególności pobierać pożytki i inne do chody z rzeczy i rozporządzać rzeczą z wyłączen iem innych osób.

Przejawy (atrybuty) prawa własności:

-uprawnienie do posiadania rzeczy (ius possidendi)

-prawo do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy (ius fruendi)

-prawo do używania rzeczy (ius utendi)

-prawo do przetwarzania rzeczy (ius obutendi),w tym do jej zużycia, zniszczenia.

-prawo do wyzbycia się własności rzeczy

-prawo do obciążenia rzeczy prawami rzeczowymi ograniczonymi i prawami względnymi

Pozostałe prawa rzeczowe mają węższy zakres u prawnień niż prawo własnosci. Prawo własności jest najszerszym i najpełniejszym prawem podmi otowym spośród wszystkich praw rzeczowych i podmiotowych praw cywilnych.

Ograniczenia prawa własności:

-z ustawy

-z zasad współżycia społecznego

-czynności prawnych

Ograniczenia mogą być różne przy różnych pra wach własności. Prawo cywilne przyjmuje jedno lite pod względem ochrony prawnej pojęcie włas ności.

Rodzaje własności ze względu na podmiot, któremu prawo własności przysługuje:

-własność prywatna

przysługuje osobom fizycznym i prawnym (spółki prawa handlowego, spółdzielnie, stowarzyszenia, związki wyznaniowe, kościoły fundacje itp.)

*własnośc grupowa - w spółdzielczym mieszkaniowym prawie do lokalu

-własność państwowa

*w znaczeniu wąskim (sensu stricto) - własność, która przysługuje Skarbowi Państwa

*w znaczeniu szerokim (sensu largo) - przysługuje Skarbowi Państwa i innym państwowym osobom prawnym odrębnym od Skarbu Państwa

-własność komunalna

*własność gmin i ich związków

*własność innych komunalnych osób prawnych niż gminy i ich związki (w tym przedsiębiorstw np.przedsiebiorstwa komunikacyjne działające w formie spółek zo.o.)

Podmioty mienia komunalnego:

a)gmina

b)związek komunalny

c)przedsiębiorsto komunalne

d)spółka kapitałowa, w której gmina lub inna komunalna osoba prawna ma wszystkie udziały lub akcje

e)stowarzyszenie gmin oraz fundacja, których założycielem jest gmina

-własność kościołów i związków wyznaniowych

zawsze prywatna osób prawnych lub grupowa. Każda parafia posiada oddzielną osobowośc prawną. Reprezentuje ją proboszcz.

Wykonywanie prawa własności

art. 143 KC w granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

Ograniczenia mogą wynikać z ustaw i zasad współżycia społecznego:

-przestrzeń nad powierzchnią gruntu

prawo lotnicze reguluje wysokość przelotu nad powierzchnią gruntu, najniżej 50 metrów

-przestrzeń pod powierzchnią gruntu

prawo wodne dot.wód powierzchniowych - wody płynące stanowią własnośc Skarbu Państwa lub komunalnych osób prawnych, wody stojące i płynące w rowach przez tę działkę - właściciela gruntu, wody podziemne są własnością Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego

-prawo geologiczne i górnicze - kopaliny stanowią własność Skarbu Państwa, właściciel gruntu za pozwoleniem może wydobywać glinę, torf i żwir

-art.142 KC właściciel NIE może się sprzeciwić użyciu, uszkodzeniu, zniszczeniu rzeczy przez inną osobę, jeżeli jest to konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody. Stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek, który mogłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia, zniszczenia rzeczy

-wywłaszczenie dot.nieruchomości

pozbawienie właściciela własności tylko w interesie publicznym, na cel społeczny przewidziane przez ustawę 21 sierpnia 1997 o Gospodarce Nieruchomościami

-może wynikać na rzecz osób trzecich z czynności prawnej dokonanej przez właściciela z osobą trzecią (użytkowanie, śłużebność, uprawnienia z ztytułu najmu, dzierżawy)

-tzw.IMMISJE - wejście w coś cudzego, oddziaływanie na nieruchomość sąsiednią na skutek działań na własnym gruncie, które zakłócają korzystanie z nieruchomości sąsiednich

*bezpośrednie - bezpośrednie wtargnięcie w sferę cudzej własności (przerzucenie nieczystości na nieruchomość sąsiednią, sztuczne skierowanie na nią wód opadowych)

*pośrednie - oddziaływanie na nieruchomość sąsiednią bez bezpośredniego wtargnięcia (wytwarzanie wibracji, zapachów, wywoływanie hałasów)

-ustanowienie służebności drogi koniecznej

art. 145 KC jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej.

-zakaz wykonywania robót ziemnych na własnej działce, które groziłyby utratą oparcia na działce sąsiedniej (immisja bezpośrednia) art 147 KC

-art. 148 KC owoce opadłe z drzewa na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki

art. 149 KC właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody

art. 150 KC właściciel gruntu może obciąć i zachować dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy owoców i gałęzi, ale wówczas właściciel powinien wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.

-art. 151 KC jeżeli przy wznoszeniu budowli lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu NIE może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Właściciel gruntu może żadać ustanowienia służebności gruntowej, wykupienia zajętej części gruntu, jak i tej części gruntu, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze. Właściciel może żadać przywrócenia stanu poprzedniego jeżeli:

a)przekroczenie granicy było wynikiem winy umyślnej

b)właściciel gruntu sąsiedniego sprzeciwił się budowie

c)utrzymanie budowli grozi mu niewspółmiernie wielką szkodą

-art. 152 KC właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczaniu gruntów i przy utzrymywaniu stałych znaków granicznych. Koszty rozgraniczenia i urządzenia i utrzymania znaków stałych granicznych ponoszą po połowie. Domniemuje się, że wszystko co jest na granicy (mury, płoty, miedze, rowy i inne podobne urządzenia, a także drzewa, krzewy) służy do wspólnego użytku.

Nabycie, utrata własności

Sposoby nabycia prawa własności:

1)PIERWOTNE

prawo to powstaje niezależnie od praw poprzedn ika. Nie ma ciągłości prawa i następstwa prawne go między prawami uprzedniego właściciela a pr awami nabywcy. Prawo własności nowego właś ciciela powstaje samoistnie. Może powstać praw o własności, mimo że dana rzecz była własności ą innej osoby. Ustaje prawo dotychczasowego w łaściciela, obciążenia nie przechodzą na nowego właściciela. Sposoby nabycia pierwotnego prawa własności:

-wywłaszczenie

-zasiedzenie

nabycie prawa własności przez posiadacza rzecz y na skutek upływu określonego w ustawie czasu W drodze zasiedzenia można nabyć :

*prawo własności na nieruchomości

po 20 latach w dobrej wierze

po 30 latach w złej wierze

*na rzeczy ruchomej

po 3 latach w dobrej wierze

nigdy w złej wierze

*użytkowanie wieczyste

*służebność gruntową

-nacjonalizacja

-nabycie prawa własności od niewłaściciela

-zawłaszczenie rzeczy niczyjej

-połączenie, pomieszanie, przeistoczenie

2)POCHODNE

prawa nabywcy wywodzą się z praw przysługują cych poprzednikowi i są od nich zależne.Nabyw ca nabywa prawo własności w takim rozmiarze, w jakim miał je poprzednik ze wszystkimi obcią żeniami i ograniczeniami. Nabywca nie może uz yskać więcej praw niż miał poprzedni właściciel. Pochodne nabycie własności to sukcesja,rodzaje:

-symularna - nabycie jednego prawa (np.kupno samochodu)

-generalna - nabycie zbioru praw (np.w drodze spadkobrania)

Pochodne nabycie własności może nastąpić:

-w drodze czynności prawnej (umowa sprzedaży, darowizny, zamiany)

przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości następuje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność

przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do gatunku następuje z chwilą przeniesienia posiadania rzeczy

przeniesienie własności nieruchomości następuje w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważ ności. Przeniesienienie może być zastrzeżone po d warunkiem lub terminem. Jeżeli ma być zastrz eżone pod warunkiem lub terminem, to konieczn e jest zawarcie dodatkowego porozumienia.Taka umowa ma miejsce w wypadku prawa pierwoku pu i zawiera wszystkie warunki sprzedaży opróc z własności. Nabycie własności nieruchomości powinno być ujawnione w księdze wieczystej.

-w drodze spadkobrania

-przez połączenie osób prawnych

-przez nabycie własności ruchomości od nieuprawnionego

art. 169 KC jeżeli osoba nieuprawniona do rozpo rządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwil ą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Nabycie następuje gdy:

-osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą zbywa ją na rzecz nabywcy i wydaje

-nabywca działa w dobrej wierze

-rzecz ruchoma zbyta została zgubiona, skradzio na lub utracona w inny sposób przez właściciela wbrew jego woli. Nabywca nabywa własność z upływem 3 lat od zgubienia skradzenia bądź utraty rzeczy w inny sposób.

Nie dotyczy to pieniędzy, dokumentów na okazi ciela i rzeczy nabytych na urzędowej licytacji pu blicznej albo w toku postępowania egzekucyjneg

3) INNE PRZYPADKI NABYCIA I UTRATY WŁASNOŚCI

-porzucenie rzeczy i objęcie jej w posiadanie (wyrzucenie do kosza, wystawki)

rzecz ruchoma, której właściciel się zrzekł, staje się rzeczą niczyją. Własność ruchomej rzeczy niczyjej - porzuconej nabywa się przez objęcie jej w posiadanie samoistne - zawłaszczenie. Nieruchomości nie można porzucić. Właściciel może wystąpić do gminy o zawarcie umowy prz eniesienia własności nieruchomości bez obciąze ń. Gmina ma 3 miesiące na złożenie oświadczen ia. Jeżeli gmina nie złoży takiego oświadczenia, właściciel może wystąpić do Skarbu Państwa (st arosty) o nieodpłatne przeniesienie własności.

-znalezienie rzeczy

kto znalazł rzecz zgubioną, powinien niezwłoczn ie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbio ru rzeczy. Jeżeli znalazca nie wie, kto jest upraw niony do odbioru rzeczy, albo nie zna miejsca za mieszkania osoby uprawnionej, powinien zawiad omić organ administracji państwowej stopnia po dstawowego (starostwo). Jeżeli są to pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, rzeczy mają ce wartośc naukową lub artystyczną znalazca po winien oddać je na przechowanie właściwemu or ganowi państwowemu, zaś inne rzeczy - tylko n a żądanie tego organu. Jeżeli znalazca uczynił za dość swoim obowiązkom może żądać znaleźneg o (1/10 wartości). Z roszczeniem o znaleźne mus i wystąpić do uprawnionego najpóźniej w chwili wydania rzeczy. Roszczenie można też zgłosić d o organu przy składaniu rzeczy. Jeżeli znalazca uczynił zadość swoim obowiązkom, a osoba w c iągu roku nie zgłosiła się, wówczas znalazca nab ywa własność (przemilczenie). Z wyjątkiem pien iędzy, papierów wartościowych, kosztowności, rzeczy mających wartośc naukową lub artystycz ną - stają się po upływie roku własnością Skarbu Państwa. Gdy nie wiadomo kto jest właścicielem termin ten wynosi 2 lata. Przepisy o znalezieniu nie mają zastosowania w razie znalezienia w bud ynku publicznym, wagonie kolejowym, statku,in środku transportu publicznego. Znalazca obowią zany jest oddać rzecz zarządcy budynku, nie nab ywa prawa własności i nie przysługuje mu znale źne. Jeżeli właściciel się nie znajdzie rzecz przej muje Skarb Państwa. Znalezienie skarbu - rzecz y mającej wartość. Jeżeli zostały znalezione w o kolicznosciach, w których poszukiwanie właścic ciela było bezcelowe, rzeczy te stają się własnoś cią Skarbu Państwa i należy je wydać odpowied niemu organowi. Znalazcy przysługuje odpowie dnie wynagrodzenie.

-nabycie własności pożytków naturalnych

następuje z chwilą ich odłączenia od rzeczy. Poż ytkami naturalnymi rzeczy są jej płody, i inne odłączone od niej części składowe.

-połączenie przetworzenie, pomieszanie

art. 191 KC własność nieruchomości rozciąga si ę na rzecz ruchomą, która została połączona z ni eruchomością w taki sposób, że stała się jej częś cią składową

art. 192 KC kto wytworzył nową rzecz z cudzyc h materiałów,staje się właścicielem,jeżeli wartoś ć nakładu pracy jest większa od wartości mater.

art. 192 KC jeżeli przetworzenie rzeczy było dok onane w złej wierze albo jeżeli wartość materiał ów jest większa od nakładów pracy, rzecz wytw orzona staje się własnością właściciela materiał.

Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone, pomies zane, a przywrócenie stanu poprzedniego wiąże się z nadmiernymi trudnościami lub kosztami,do tychczasowi właściciele stają się współwłaścicie lami całości. Gdy jedna z rzeczy ma znacznie wi ększą wartość, jej właściciel staje się właściciele m całości, a pozostałe osoby mają roszczenie o zapłacenie szkody.

WSPÓŁWŁASNOŚĆ

Odmiana prawa własności. Przynależność własn ości jednej rzeczy do kilku osób. Uprawnienia k ażdej z tych osób do rzeczy są takie same. Mogą być zmienione w drodze umowy.

Warunki współwłasności:

-jedność przedmiotu własności

-wielość podmiotów (osób)

-niepodzielność wspólnego prawa - każdy ze ws półwłaścicieli ma prawo do całości rzeczy, a nie do wyodrębnionej części. Współwłaściciele mog ą określić podział do użytkowania.

Źródła współwłasności:

-czynność prawna

-przepis prawa np.wspólność majątku spadkow.

-zasiedzenie

-w wyniku orzeczenia sądowego

Rodzaje współwłasności:

-UŁAMKOWA (w częściach)

stosunek prawny nie związany z żadnym innym stosunkiem prawnym. Polega na tym, że każdy ze współwłaścicieli ma swój udział we własnośc i rzeczy określony ułamkiem. Udział ten ma char akter abstrakcyjny lub idealny - jest ułamkiem własności całości prawa. Konkretyzacja:

*można zbyć udział

*w razie zniesienia współwłasności każdy dostaje tyle jaki jest jego udział

*udział konkretyzuje się w dziedziczeniu

Rodzaje współwłasności w częściach ułamkowych:

+przymusowa - np.przymusowa własność grunt u, gdy jest się właścicielem lokalu we wspólnoci e mieszkaniowej. Tak długo jak trwa stosunek pr awny, z którym ta współwłasność jest związana, niedopuszczalne jest jej zniesienie.

+przedmiotów należących do spadku - rozporzą dzenie udziałem jest ograniczone. Zniesienie mo że nastąpic w drodze działu spadku.

+zwykła - trwa z woli określonych osób współw łasność w częściach ułamkowych powstaje:

*z czynności prawnych

*na skutek zasiedzenia

*ze spadkobrania

*z orzeczenia sądowego

*z połączenia, przetworzenia, pomieszania

-ŁĄCZNA (tzw.bezudziałowa)

zawsze wiąże się z określonym stosunkiem praw nym i trwa tak długo jak długo istnieje ten stosu nek. Regulują ją przepisy regulujące stosunek pr awny, z którymi ta współwłasność się łączy. Naj częściej ten stosunek prawny jest jednocześnie st osunkiem osobistym między współwłaścicielami

+nie można rozporządzać udziałem we współwłasności

+nie można żądać zniesienia współwłasności

+wierzyciel współwłaściciela nie może żądać zaspokojenia z jego udziału w rzeczy wspólnej. Zaspokojenie z udziału właściciela w rzeczy wspólnej tylko w dwóch wypadkach:

*małżeńska wspólność majątkowa, może być ustawowa lub umowna:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątko wa obejmująca ich dorobek. Małżonkowie nie m ają we współwłasności wynikającej ze wspólnoś ci majątkowej określonych udziałów i dlatego ni e mają prawa rozporządzać swoim udziałem.

*wspólność majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej:

Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje wspó lność majątku. Wspólnicy mogą wnieść wkład, który jest współwłasnością, prawo do własności jest równe i każdy wspólnik ma prawo do równe go udziału w zyskach, nie można wyłączyć wspó lnika od udziału w zyskach spółki.

Z chwilą ustania wspówłasności łącznej stosuje się przepisy o współwłasności ułamkowej.

OCHRONA WŁASNOŚCI

System roszczeń, jakie przysługują właścicielow i w razie naruszenia jego prawa

Może mieć charakter:

-Petytoryjny - ochrona prawa. Może przybrać

postać:

*roszczenia windykacyjnego o wydanie rzeczy - roszczenie o wydanie rzeczy, gdy właściciel poz bawiony jest posiadania. Przysługuje właścicielo wi przeciwko każdemu, kto jego rzeczą włada,ch yba że władającemu przysługuje skuteczne wzgl ędem właściciela prawo do władania rzeczą (np. dzierżawa). Wraz z żądaniem wydania rzeczy wł aściciel może dochodzić roszczeń związanych z prawem do władania rzeczą: wynagrodzenie za k orzystanie z rzeczy, wybranie pożytków, napraw ienie szkody. Zakres tych uprawnień zależy od d obrej lub złej wiary władającego. Roszczenie o wydanie nieruchomości nie ulega przedawnieniu

Roszczenie o wydanie ruchomości ulega 10 - letniemu przedawnieniu.

*roszczenia negatoryjnego - przysługuje w razie naruszenia własności w inny sposób niż pozbawi enie właściciela faktycznego władztwa nad rzecz ą. Jest roszczeniem o przywrócenienie stanu pop rzedniego i o zaniechanie dalszych naruszeń. Naj częściej przysługuje w wypadku tzw.immisji poś rednich, czyli oddziaływania przez właściciela je dnej nieruchomości na nieruchomość sąsiadując ą, ale bez wkroczenia na teren nieruchomości.

Roszczenie negatoryjne dotyczące nieruchomośc i NIE ulega przedawnieniu.

*roszczenie o przeniesienie własności gruntu zaj ętego pod budowę budowli, której wartość znacz nie przekracza wartość gruntu. Przysługuje samo istnemu posiadaczowi, który wybudował budowl ę w dobrej wierze. Art. 231 KC

-Posesoryjny - chroni, nie prawo, lecz stan fakt yczny zwany posiadaniem

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Prawo rzeczowe lokujące się pomiędzy prawem własności a prawami rzeczowymi ograniczonym i. Jest podmiotowym prawem bezwzględnym. Fo rma korzystania z nieruchomości jest zbliżona d o prawa własności, z tym że przedmiotem użyt kowania mogą być tylko grunty:

-stanowiące własnośc Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast

-stanowiące własnośc Skarbu Państwa poza tymi granicami, gdy są włączone do planu zagospodar owania przestrzennego miasta

-stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków

Podmioty użytkowania wieczystego:

-osoby fizyczne

-spółdzielnie mieszkaniowe

-inne osoby prawne

Ustanowienie użytkowania wieczystego:

W drodze umowy pomiędzy jednostką samorząd u terytorialnego (Skarbem Państwa) a użytkowni kiem wieczystym. Forma aktu notarialnego. Do powstania prawa użytkowania wieczystego wym agany jest wpis w księdze wieczystej, ma on cha rakter konstytutywny i dopierą z tą chwilą powst aje prawo użytkowania wieczystego. Prawo użyt kownika wieczystego jest zbywalne, może sprze dać, podarować, zapisać w testamencie swoje pr

Ograniczenia użytkowania wieczystego:

-pod względem czasu

następuje zasadniczo na okres 99 lat, w wypadka ch uzasadnionych celem gospodarczym może by ć ustanowione na okres krótszy, ale nie krótszy n iż 40 lat. Umowa przed jej wygaśnięciem może być przedłużona na dalszy okres (do 99 lat). Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko z e względu na ważny interes społeczny

-pod względem sposobu korzystania

użytkownik wieczysty może korzystać z grunu z wyłączeniem innych osób, w granicach określon ych przez ustawy i zasady współżycia społeczn oraz przez umowę o oddanie terenu w użytkowa nie wieczyste. W umowie powinien być określon y sposób użytkowania wieczystego. Budynki jak ie buduje użytkownik wieczysty stanowią jego w łasność. W razie oddania w użytkowanie wieczy ste terenu zabudowanego użytkownik wieczysty nabywa własność budynku. Prawo własności bu dynków nie może być przeniesione bez użytkow wania wieczystego i odwrotnie (umowa przeciw na jest nieważna).

Wygaśnięcie użytkowania wieczystego

Użytkownik ma przywrócić nieruchomość do sta nu poprzedniego. Otrzymuje zwrot za budynki. Umowa może ulec rozwiązaniu przed terminem, jeżeli użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie.

PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE

Polegają najczęściej na uprawnieniu do korzysta nia z cudzej rzeczy w określony sposób. Są one ukształtowane jako prawo na rzeczy cudzej a wy jątkowo także na korzystaniu z cudzego prawa. Prawa rzeczowe ograniczone są prawami bezwz ględnie skutecznymi wobec wszystkich, nie wył ączając właściciela rzeczy lub prawa.

Ochrona praw rzeczowych ograniczonych:

Posiadający prawa rzeczowe ograniczone może dochodzić ochrony prawa względem osoby trze ciej i względem właściciela, jeżeli narusza jego prawa. Do ochrony stosuje się przepisy o ochron ie praw własności (roszczenie windykacyjne, ne gatoryjne) stosowane przy tych prawach, które polegają na władaniu cudzą rzeczą.

Prawa rzeczowe ograniczone mogą być:

-zbywalne

-niezbywalne: służebności osobiste, użytkowan ie, wygasają ze śmiercią osoby, na rzecz której z ostały ustanowione. Nie moga być przeniesione na inną osobę

Wygaśnięcie prawa rzeczowego ograniczoneg o następuje na skutek:

-zrzeczenia się, czyli oświadczenia złożonego pr zez uprawnionego. Oświadczenie powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej. Jeżeli prawo rzeczowe ograniczone jest wpisane do ksi ęgi wieczystej do jego wygaśnięcia konieczne je st wykreślenie z księgi.

-konfuzji, czyli przejścia prawa rzeczowego ogra niczonego na właściciela rzeczy obciążonej

-na skutek upływu czasu, na który zostało ustano wione, jeżeli jest prawem terminowym. W wypa dku praw o charakterze osobistym (służebność i użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycz nej) prawa te wygasają z chwilą śmierci osoby uprawnionej.

-ich niewykonania przez 10 lat służebnośc i użyt kowanie (utrata prawa na skutek przemilczenia)

-z mocy orzeczenia sądowego lub decyzji admin

-wygaśnięcia wierzytelności, którą zabezpiecza (hipoteka, zastaw)

Pierszeństwo praw rzeczowych ograniczonych

Art. 249 KC jeżeli kilka praw rzeczowych ogran iczonych obciąża te sama rzecz, prawo powstałe później nie może byc wykonywane z uszczerbki em dla powstałego wcześniej.

Art. 11 u.k.w.h. ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości wpisane w księdze wieczystej,ma pierszeństwo przed takim prawem nie wpisanym w księdze.

Art. 12 u.k.w.h. o pierszeństwie ograniczonych p raw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej rozstrzyga chwila, od której liczy się skutki doko nanego wpisu (dzień złożenia wniosku o wpisani e prawa)

Katalog praw rzeczowych ograniczonych jest zamknięty:

UŻYTKOWANIE

Ograniczone prawo rzeczowe polegające na moż ności używania rzeczy z wyłączeniem innych os ób (w tym właściciela) i pobierania z niej pożytk ów. Przedmiotem użytkowania może być rzecz ruchoma, nieruchomość i prawo. Użytkowanie je st ograniczonym prawem rzeczowym o najszersz ym zakresie. Jest prawem niezbywalnym, związa nym ściśle z osobą, na rzecz której je ustanowio no. Użytkownik może wykonywać to prawo sam lub przez inne osoby. Uprawnionym do użytko wania może być osoba fizyczna lub prawna. W s posób szczególny uregulowane jest użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Użytko wanie może być odpłatne lub nieodpłatne, termi nowe bądź bezterminowe.

Wygaśnięcie użytko wania:

-w razie śmierci użytkownika

-ustania użytkowania

-z upływem oznaczonego terminu

-na skutek niewykonywania użytk. przez 10 lat

-na skutek zniesienia użytkowania (czynność prawna)

Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik

obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie normalnej eksploatacji.

SŁUŻEBNOŚĆ

Polega na obciążeniu tylko nieruchomości prawe m na rzecz właściciela innej nieruchomości (nier uchomości władnącej), które może polegać na ty m że:

-właściciel nieruchomości obciążonej może być ograniczony w korzystaniu ze swojej nieruchom ości, dokonywaniu w stosunku do obciążonej nieruchmomości określonych działań

-właściciel nieruchomości władnącej może korz ystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej

-właściciel nieruchomości obciążonej nie może wykonywać określonych uprawnień, jakie mu przysługuja względem nieruchomości władnącej na podstawie przepisów o wykonywaniu prawa własności.

Rodzaje służebności:

-gruntowa - polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz każdorazowego jej właściciela. Jest pra wem rzeczowym. Może być nabyta przez zasied zenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystan iu z trwałego i widocznego urządzenia.

-osobista - ustanowiona na rzecz określonej oso by. Niezbywalna. Nie można nabyć przez zasied zenie.

*służebność mieszkania - mający służebność mi eszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie (mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności), oraz inne oso by, gdy są przez niego utrzymywane lub potrzeb ne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego.

-przesyłu - wiąże się z własnością i prawem wy budowania urządzeń przesyłowych do doprowad zania wody, pary, gazu, energii elektrycznej prze z nieruchomość obciążoną. Urządzenia te stano wią własność przedsiębiorstwa przesyłowego. W razie zbycia przedsiębiorstwa, które było właścic ielem urządzeń służebność przechodzi na nabyw cę tego przedsiębiorstwa. Służebność wygasa z chwilą likwidacji przedsiębiorstwa

Wygaśnięcie służebności:

-zrzeczenie się przez uprawnionego

-konfuzja

-egzekucyjna sprzedaż nieruchomości służebnej

-z upływem określonego terminu

-na skutek niewykonywania jej przez 10 lat - gruntowa czynna

-ze śmiercią uprawnionego - osobista

ZASTAW

Zastawca - osoba, której rzecz lub prawo zbywa lne zostało obciążone prawem zastawu

Zastawnik - osoba, na rzecz której ustanowiono zastaw

Polega na tym, ze uprawniony może zostać zasp okojony z rzeczy obciążonej przed wierzycielam i osobistymi każdoczesnego właściciela rzeczy o bciążonej. Zastaw może być ustanowiony na ruc homościach i prawach jeżeli są zbywalne. Nie m oże być ustanowiony na nieruchomościach.Może zabezpieczać wierzytelność istniejącą jak i przys złą - warunkową, taką co do której powstania ni e ma pewności.

Rodzaje zastawu:

-zwykły, rękodajmy - uregulowany w KC. Do powstania konieczna jest umowa pomiędzy właś cicielem rzeczy lub prawa, a wierzycielem, które go wierzytelnośc ma być zabezpieczona oraz wy danie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej,n a którą strony sie zgodziły. Rzecz nie może pozo stać we władaniu właściciela.

-rejestrowy - uregulowany w ustawie z 16 grudn ia 1996 o zastawie rejestrowym i rejestrze zast awów. Do powstania wystarcza umowa pomiędz y zastawcą i zastawnikiem. Rzecz obciążona zast awem pozostaje we władaniu właściciela. Do po wstania konieczny jest wpis do rejestru zastawcó w. Nikt nie może zasłaniać sie niewiedzą o tych wpisach, gdyż jest on publiczny. Zastaw jest pra wem akcesoryjnym. Może wynikać z :

-umowy (zastaw umowny) - bez formy szczegól nej. Zgodne oświadczenie woli stron, wydanie rzeczy zastawnikowi.

-ustawowy - z mocy samego prawa. Przysługuje np.przewoźnikowi, właścicielowi hotelu, spedyt orowi na rzeczach znajdujących się w ich dzierż eniu lub znajdujących się w hotelu.

HIPOTEKA

Uregulowana w ustawie z 6 lipca 1982 o księga ch wieczystych i hipotece.

Ograniczone prawo rzeczowe służące zabezpiec zeniu wierzytelności na nieruchomości. Polega n a tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojen ia swojej wierzytelności z nieruchomości obciąż onej hipoteką z pierszeństwem przed wierzyciela mi osobistymi właściciela nieruchomości, z wyją tkiem tym którym przysługuje pierszeństwo usta wowe.

Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką m oże z niej korzystać i nią rozporządzać. Hipoteka zabezpiecza tylko wierzytelności pieniężne i ros zczenia o odsetki nieprzedawnione oraz przyzna ne koszty postępowania. Jest prawem akcesoryjn ym w stosunku do prawa, które zabezpiecza.

Rodzaje hipoteki:

-umowna - umowa zawarta z wierzycielem prze z właściciela nieruchomości, która ma być obcią żona, do powstania konieczny jest wpis w księdz e wieczystej, wpis ten ma charakt konstytutywny

-kaucyjna - polega na zabezpieczeniu wierzyteln ości o wysokości nieustalonej, lecz określonej do oznaczonej sumy najwyższej

-na wierzytelności hipotecznej - polega na tym,ż e spłata wierzytelności hipotecznej obciążonej hi poteką może być dokonana do wysokości tej hip oteki tylko do rąk wierzyciela, któremu ona przy sługuje

-przymusowa - powstaje wbrew woli właściciela nieruchomości. Polega na tym, że wierzyciel, któ rego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wyk onawczym określonym w przepisach o postępow aniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tyt ułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomo ściach dłużnika. Można ją uzyskać na podstawie orzeczenia sądowego, postanowienia prokurator a, decyzji administracyjnej

-ustawowa - powstaje z mocy ustawy.

Hipoteka zabezpiecza też:

-prawo użytkowania wieczystego

-własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego

-spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

-prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

-wierzytelność zabezpieczenia hipoteką

SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU

Uregulowane w ustawie z 15 grudnia 2000 o spó łdzielniach mieszkaniowych.

Przez umowę o ustanowieniu spółdzielczego wła snościowego prawa do lokalu spółdzielnia zobo wiązuje się oddać członkowi lokal do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład budowl any oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i st atucie spółdzielni. Jest prawem zbywalnym, prze chodzi na spadkobierców i podlega egzekucji.

POSIADANIE

Jest stanem faktycznym, przy którym posiadacz, mając rzecz w swym władaniu, korzysta z niej w taki sposób, w jaki mógłby z niej korzystać w w yniku przysługującego mu prawa podmiotowego Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym.

Rodzaje posiadania:

-samoistne - posiadacz faktycznie włada rzeczą jak właściciel z zamiarem władania dla siebie

(posiadacz samoistny). Posiadacz samoistny nie traci posiadania rzeczy przez to, że oddaje drugi emu rzecz w posiadanie zależne.

-zależne - posiadacz faktycznie włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca,lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny)

Współposiadanie - taki stan, gdy rzecz znajduje się we wspólnym władztwie kilku osób, które wł adają nią w taki sposób, jak to czynią współwłaś ciciele, współnajemcy itp., a więc gdy czynią to z wolą wykonywania wspólnie przysługującego im prawa.

Podział praktyczny posiadania:

-w dobrej wierze - jeżeli posiadacz przekonany j est, że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a to przeświadczenie jest usprawied liwione w istniejących okolicznościach. Posiada cz nieruchomości w dobrej wierze nabywa własn ość przez zasiedzenie po upływie 20 lat.

-w złej wierze - brak świadomości(że posiada rz ecz zgodnie z przysługującym mu prawem) spo wodowany niedbalstwem. Np.złodziej.Posiadacz nieruchomości w złej wierze nabywa własność przez zasiedzenie po upływie 30 lat.

Nabycie posiadania:

-sposób pierwotny - gdy nie istnieje więź międz y dotychczasowym a nowym posiadaniem. Do pi erwotnego nabycia posiadania dochodzi przez je dnostronny akt posiadacza, polegający na objęci u rzeczy połączonym z wolą wykonywania okre ślonego prawa względem tej rzeczy. Objęcie w p osiadanie rzeczy nie będącej w niczyim posiadan iu lub rzeczy, będącej w posiadaniu innej osoby, w drodze przemocy, podstępu, kradzieży.

-sposób pochodny - posiadanie nowego posiada cza stanowi kontynuację posiadania innej osoby

Przeniesienie posiadania:

Najczęściej przez akt dwustronny, polegający na oddaniu rzeczy przez tego, kto ją dotychczas mia ł w swym posiadaniu, i objęciu władztwa nad rze czą przez nabywcę.

Sposoby przeniesienia posiadania:

Art. 348 KC przeniesienie posiadania przez wyd anie rzeczy albo dokumentów lub śródków,które daja nabywcy faktyczną władzę nad rzeczą.

Art. 349 KC dotychczasowy posiadacz samoistn y zachowuje rzecz w swoim władaniu jako posia dacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą

Art. 350 KC gdy przedmiotem posiadania jest rz ecz znajdująca się we władaniu posiadacza zależ nego albo dzierżyciela przeniesienie posiadania następuje przez zawarcie umowy między strona mi i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela.

Art. 351 KC przeniesienie posiadania na posiada cza zależnego lub dzierżyciela rzeczy, które nast ępuje na podstawie samej umowy między stronami

Posiadanie na podstawie dziedziczenia przechodzi na spadkobierców.

Utrata posiadania:

Do utraty posiadania dochodzi, gdy odpadnie prz ynajmniej jeden z elementów koniecznych do ist nienia posiadania, czyli fizyczne władztwo nad rzeczą lub wola wykonywania określonego prawa dla siebie.

DZIERŻENIE

Art. 338 KC kto rzeczą faktycznie włada za kog o innego, jest dzierżycielem. Np.przewoźnik, prz echowawca, pracownik w stosunku do narzędzi powierzonych mu przez pracodawcę. Dzierżyciel może władać rzeczą nie mając woli bycia podmiotem prawa i uznając za posiadacza prawa inną osobę. Dzierżenie jest podporządkow ane posiadaniu.

OCHRONA POSIADANIA

Ochrona posesoryjna art. 344 § 1 KC przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naru szenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi rosz czenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o za niechanie naruszeń. Samowolne naruszenie pole ga na bezprawnym wkroczeniu w sferę władztw a faktycznego posiadacza. Ochrona posesoryjna jest ochroną obiektywną, tzn.przysługuje choćby do naruszenia posiadania doszło bez winy tego, kto się go dopuścił. Nie wolno naruszać samowo lnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.

OCHRONA DZIERŻENIA

Jest ograniczona, obejmuje jedynie obronę konie czną i samopomoc. Dzierżycielowi nie przysług uje roszczenie o ochronę posiadania, chyba że je st jednocześnie posiadaczem zależnym wówczas korzysta pośrednio z ochrony posesoryjnej.

KSIĘGI WIECZYSTE

Urzędowe, publiczne rejestry nieruchomości, pr owadzone dla ustalenia aktualnego stanu prawne go tych nieruchomości. Prowadzenie ich należy do sądów rejonowych. Czynności w tym zakresi e dokonują sądziowie i refendarze sądowi. Księgi wieczyste są jawne.

Wpis w księdze wieczystej może być:

-deklaratoryjny - tylko ujawnia nabycie, zmianę, utratę prawa rzeczowego na nieruchomości. Nie stanowi przesłanki nabycia, zmiany lub utraty prawa.

-konstytutywny - stanowi konieczną przesłankę nabycia, zmiany lub utraty określonego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Działy księgi wieczystej:

-I - oznaczenie nieruchomości, wpisy praw związanych z własnością

-II - wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego

-III - wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, wpis ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym, wpis innych praw i roszczeń

-IV - wpisy dotyczące hipotek

Wpisy w księdze wieczystej dokonywane są na wniosek osoby uprawnionej, w szczególnych sytuacjach z urzędu.

---