Teczka diagnostyczna

Nikola lat 7.

Katarzyna Mantiuk

III POW (z) gr. 2

Spis treści:

1. Pojęcie diagnozy - typy

2. Diagnoza klasyfikacyjna

3. Diagnoza genetyczna

4. Diagnoza znaczenia

5. Diagnoza Fazy

6. Diagnoza prognostyczna

7. Załączniki

8. Bibliografia

1. Pojęcie diagnozy

Pojęcia diagnozy używa się przede wszystkim w naukach lekarskich. Pierwotnie służyło ono wyłącznie do określenia patologicznego stanu organizmu, następnie przyjęło się w orzecznictwie lekarskim jako określenie stanu zdrowia pewnej osoby, jej zdolności do pracy itp. W wielu innych dziedzinach wiedzy używa się obecnie nazwy „diagnoza” jako określenia badanego jednostkowego stanu rzeczy.

DIAGNOZA- rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.

Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu i na rozumowaniu. Zebranie danych poprzez obserwację, badania specjalne, eksperymenty na przedmiocie badanym stanowi podstawę do dalszych rozumowań, prowadzących do diagnozy.

W teorii poznania zarysowały się najpierw dwa skrajne stanowiska:

• radykalny empiryzm (diagnoza jest wynikiem samego doświadczenia, zebrania danych)

• racjonalizm (decydujące znaczenie czynników racjonalnych, rozumowań przy dochodzeniu do diagnozy)

W fazie odkrywczej doświadczenie lekarskie i całościowe ujęcie zjawiska na tle jego objawów odgrywają istotnie doniosłą rolę, ale przy sprawdzaniu i uzasadnianiu diagnozy podstawowe znaczenie ma rozumowanie.

W życiu codziennym często nie można sobie pozwolić na pełne naukowe zbadanie każdego przypadku. Przy stawianiu diagnozy pomagają nam wtedy zespoły typowych objawów albo nawet pojedyncze objawy, tzw. patologiczne.

Intuicję trzeba ująć racjonalnie. Intuicyjnym można nazwać dobranie właściwego pojęcia, określenia spostrzeganego przedmiotu lub stanu rzeczy, bezpośrednie „dopasowanie” go do odpowiedniego gatunku lub typu - bez długiej czynności rozwiniętego różnicowania. W tej fazie nie da się wykluczyć możliwości błędnego postawienia hipotezy. Gotowa hipoteza, np. klasyfikacyjna lub typologiczna, musi być potwierdzona przez dalsze badania i metodyczne rozumowania.

TYPY DIAGNOZ z punktu widzenia podstawowych zagadnień, na które diagnoza ma dać odpowiedź:

Diagnoza klasyfikacyjna - jest wstępnym określeniem badanego „stanu rzeczy”, wymagającym dalszego uściślenia przez bardziej dokładny opis jednostkowych cech zja­wiska, gatunku, ustalenie jego fazy rozwoju, a także podanie wyjaśnień przyczynowych i celowościowych oraz określenie przewidywanego dalszego rozwoju. W medycynie np. sama diagnoza klasyfikacyjna jest diagnozą choroby, a nie chorego, i ma charakter sche­matyczny. Nie uwzględnia bowiem swoistych cech wy­stępowania danego gatunku choroby w konkretnym organizmie i nie podaje stopnia jej nasilenia.

Diagnoza genetyczna(kauzalna)- rozkłada złożone zjawisko badawcze na proste składniki, szuka wyjaśnienia uwarunkowania przyczynowego spostrzeganych objawów na podstawie zebranych danych o wcześniejszych fazach owego zjawiska oraz na podstawie wiedzy o ogólnych prawidłowościach przyczynowych zjawisk tej dziedziny.

Diagnoza znaczenia - posługuje się wyjaśnianiem teologicznym, uwzględniającym czynniki samoregulujące organizmu, jego sił życiowych, tego, czy organizm jest wyczerpany chorobą i wymaga wzmocnienia, czy też jest zdrowy i ma siły, by prze­zwyciężyć samodzielnie jakąś drobną iniekcję. Nastę­pujące po diagnozie wskazanie lecznicze nie tylko bie­rze pod uwagę usunięcie źródeł infekcji, ale również ewentualną potrzebę wzmocnienia sił samoregulują­cych organizmu. Wyjaśnienie celowościowe, Ideologiczne, jest nie­zbędne przy diagnozie dotyczącej zwłaszcza stanu ukła­dów złożonych o zdolnościach samoregulacji, jak wszelkie organizmy, społeczeństwa, a także maszyny elektroniczne.

Diagnoza fazy- na podstawie występujących objawów rozpoznaje się fazę choroby lub innego badanego zjawiska.

Układ typów diagnoz cząstkowych

1) diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna;

2) diagnoza genetyczczna, czyli kauzalna;

3) diagnoza znaczenia, czyli celowościowa;

4) diagnoza fazy

Powyższe typy diagnoz cząstkowych wzajemnie się dopełniają. Diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna bierze pod uwagę stan badanego zjawiska, dia­gnoza genetyczna wyjaśnia łańcuchy jego uwarunko­wań przyczynowych (najczęściej nie wystarcza podanie przyczyn najbliższych, potrzebne jest zbadanie przyczyn dalszych, aby dojść do przyczyn pierwszych, od których zaczyna się łańcuch uwarunkowań przyczynowych danego zjawiska, (np. patologicznego). Diagnoza celowościowa określa znaczenie badanego zja­wiska dla pewnego szerszego kompleksu zjawisk, np. całości zjawisk biologicznych w organizmie. Diagnoza fazy zaś podaje etap rozwoju np. określonej uprzednio choroby na tle zjawisk, które ją wywołały, oraz całego kompleksu zjawisk biologicznych danego organizmu.

Ostatni człon pełnej diagnozy to przewidywanie, jak badane „zjawisko” może lub powinno się rozwinąć. Jest to typ diagnozy cząstkowej — diagnoza prognostyczna. W medycynie przeciwstawiano dawnej diag­nozie prognozę. Prognoza Jest prostym wyprowadzeniem wniosków z uprzednio ustalonych elementów diagnozy, stanowi ich dopełnienie i powin­na być zaliczona do diagnozy w sensie szerszym — jako możliwie pełnego rozpoznania badanego stanu rzeczy.

2. Diagnoza klasyfikacyjna

Nikola ma lat 7 uczęszcza do klasy zerowej.

Matka dziecka pracuje w pełnym wymiarze godzin jako magister farmacji, ojciec natomiast jest dyrektorem firmy farmakologicznej. Dziewczynka często zostaje pod opieką niani, która zajmuje się również rodzeństwem Nikoli, czteroletnią siostrą Julią i dwuletnim bratem Jakubem. Powodem tego jest fakt, że pod opieką ojca dzieci nie miały dobrej opieki. Tata pozwalał im na wszystko by nie sprawiały mu problemów, np. nie hałasowały. Dzieci najczęściej oglądały telewizję pod jego opieką.

Nikola jest dzieckiem inteligentnym, chodź niezdyscyplinowanym. Posiada doskonałą pamięć, szybko uczy się zadanego wiersza i po dłuższym czasie umie wyrecytować bez zająknięcia. Ma dobry słuch, ładnie śpiewa.

Logiczne myślenie i zdolności kojarzenia są dość wysokie jak na jej wiek. Interesuje się sprawami dorosłych. Wtrąca się do rozmów innych nie pytana i nie proszona. Jest niezdyscyplinowana, nie reaguje na polecenia i jest bardzo uparta.

Dziecko nie umie skupić się na rozmowie czy podjętej, zadanej pracy, kręci się, wychodzi z pomieszczenia, zajmuje się innymi czynnościami. Odpowiada nie pytana, nie słucha poleceń oraz nie potrafi pracować samodzielnie. Wypowiedzi dziecka są ubogie gdy się ją o coś zapyta, często odpowiada jednym słowem. Nie pytana natomiast ma zawsze bardzo dużo do powiedzenia. Jeśli jakaś czynność sprawia Nikoli trudność szybko się zniechęca i przestaje pracować.

Dziecko jest chaotyczne i niestaranne we wszystkim, co robi. Nieuważnie przepisuje teksty, w przepisywanych tekstach rzuca się w oczy brak liter w wyrazach lub całych wyrazów, powoduje to niezrozumiałą notatkę. Gubi się we własnych myślach. Czyta początki a resztę zmyśla.

Prace plastyczne rzadko udaje jej się skończyć np. rysunek za pierwszym podejściem. Prace te odbiegają poziomem od tych wykonywanych przez rówieśników.

Często zmienia swoje nastroje. Szybko przechodzi z płaczu w śmiech i odwrotnie. Nie umie pogodzić się z przegraną. Odchodzi wówczas na bok i nie chce słuchać, czy brać udziału w dalszych konkurencjach. Poleceń wydawanych klasie nie bierze do siebie.

Nikola jest dzieckiem bardzo szczupłym. Nie szanuje swoich rzeczy. Notorycznie gubi czy niszczy je. Podobnie robi też z przedmiotami nie należącymi do niej. Ciągle przedmioty w jej otoczeniu ulęgają zniszczeniu. W sprawie zniszczonej rzeczy kłamie zwalając winę na rodzeństwo lub kolegów z klasy.

Na podstawie przeprowadzonych badań oraz wywiadu środowiskowego w domu i szkole można stwierdzić, że dziewczynka ma trudności w pisaniu, co może wskazywać na lekkie zaburzenia w koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzeganiu, koncentracji uwagi. Natomiast zaburzenia w zachowaniu mogą wskazywać na niedojrzałość społeczną i emocjonalną lub nadpobudliwość psychoruchową.

3. Diagnoza genetyczna

Matka Nikoli nie ma dla niej czasu. Od rana do wieczora pracuje w aptece. Dziewczynka w wieku szkolnym nie potrafi sama zawiązać sznurówek, ubrać się, rozebrać, spakować plecaka.

Matka jest ustępliwa, nie jest konsekwentna względem córki. Często dla świętego spokoju odrabia za nią lekcje wieczorem. Czasami nie wie jak ma postąpić, twierdząc, że boi się skrzywdzić dziewczynkę. Nikola bezwzględnie wykorzystuje bezradność matki na każdym kroku, wymusza swoim zachowaniem to, na czym jej w danym momencie zależy.

Dziecko swym złym zachowaniem chce zwrócić na siebie uwagę. Brakuje jej rodziców, którzy „robią karierę”.

Dorosłych traktuje jak rówieśników, co spowodowane jest brakiem szacunku, a to z kolei jest wynikiem braku zainteresowania jej osobą przez rodzinę. Wynikiem złego podejścia jest również brak rozpoznania, co dziecku wolno, a czego nie.

Zbyt liberalny i niekonsekwentny styl wychowania oraz brak metod wychowawczych wpływa na zaburzenia w zachowaniu dziecka.

4. Diagnoza znaczenia

Nikola notorycznie popada w konflikty z rówieśnikami. W stosunku do dzieci jest agresywna, bije kolegów po twarzy, kopie szczypie i pluje, używa wulgarnego słownictwa względem innych, przezywa. Niszczy przedmioty uczni. Wyrzuca zawartość plecaków na podłogę. Takie zachowanie sprawia, że nie jest lubiana, nie ma znajomych.

Wśród pedagogów postrzegana jest jako dziecko wymagające szczególnej uwagi ze względu na zagrożenie dla innych przebywających w jej otoczeniu ludzi. Podczas wywiadu w przedszkolu wychowawczyni opowiedziała ostatnią sytuację, która miała miejsce tuż przed moim przyjściem. Dziewczynka bez pardonu uderzyła ją w twarz. Notorycznie rusza prywatne rzeczy wychowawczyni, zdarza się, że szpera w torebce. Podkrada drobne rzeczy dzieciom z grupy. Robi sobie żarty z dorosłych, przedrzeźnia, dogaduje.

Jej relacje z rodzeństwem również są fatalne. Drażni się z młodszą siostrą, przezywa ją, popycha. Nie potrafi bawić się w zgodzie.

5. Diagnoza fazy

Nikola od początku swego istnienia nie zmienia swego zachowania podobnie jak i rodzice. Już jako dwuletnie dziecko miała wszystko, na co miała ochotę. Po urodzeniu przez matkę młodszej siostry, a później brata, stała się bardzo zaborcza.

Z wiekiem zachowanie Nikoli się pogarsza. Staje się bardziej agresywna i wulgarna. Przyzwolenie na takie zachowanie brakiem reakcji powoduje nasilenie objawów nieprzystosowania do życia w społeczeństwie.

6. Diagnoza prognostyczna

W sytuacjach zadaniowych zapewnić atmosferę bezpieczeństwa i wiary we własne siły, zachęcać do wysiłku, często chwalić nawet za niewielkie postępy. Pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadania.

Zalecenia:
- Dziecko powinno uczęszczać na zajęcia zespołu

dydaktyczno - wyrównawczego
- Należałoby także przebadać Nikolę w poradni

psychologiczno - pedagogicznej,
- Cała rodzina powinna uczestniczyć w terapii

psychologicznej,
- Ćwiczyć sprawność manualną poprzez rysowanie,

malowanie farbami, rysowanie po śladzie, kopiowanie

przez kalkę,
- Rozmawiać z dzieckiem, słuchać go, pokazywać mu

prawidłowe wzorce postępowania, wspólnie oceniać

zachowanie innych oraz wyciągać wnioski, a także

uzmysławiać dziecku jak należy postępować w danej

sytuacji i dlaczego,
- Postępować w stosunku do dziecka z żelazną

konsekwencją, wspólnie wytyczyć jej granice, co

wolno, a czego nie oraz jakie będą konsekwencje

niedotrzymywania umowy;
- Stopniować trudności zadań, wydłużać czas

koncentracji uwagi, stosować ciekawe metody pracy,

które zintegrują dziecko z grupą;
- Przydzielać jej różne zadania i funkcje, aby czuła

się ważna, dowartościowana.

7. Aneksy:

1. wywiad środowiskowy;

2. rysunek rodziny;

3. spostrzeżenia na temat pracy;

4. koło shalita - wnioski

5. spostrzeżenia i analiza Koła Shalita

6. arkusz obserwacyjny

7. kwestionariusz zdań niedokończonych

8. interpretacja kwestionariusza zdań niedokończonych

9. siatka więzi rodzinnych

8. Bibliografia:

1. TOMASZEWSKI T. - Wstęp do psychologii. Warszawa 1969, PWN;

2. ŚLIWERSKI B. - Edukacja alternatywna - dylematy teorii i praktyki. Kraków 1992, IMPULS;

3. SZUMAN S. - Rola działania w rozwoju umysłowym małego dziecka. Wrocław 1955;

4. Encyklopedia multimedialna PWN

5. ROSE FLECK-BENGERT - „O czym mówią rysunki dzieci” ;

6. GWAREK A. - „Co o dziecku mówią rysunki” ;

7. GERARD D. OSTER, GOUD P. - „Rysunek w psychoterapii”;

8. POPEK ST. - Analiza psychologiczna twórczości plastycznej młodzieży. Warszawa 1985;

9. N.Han- Ilgiewicz: Trudności wychowawcze i ich tło psychiczne, Warszawa 1961;

SPOSTRZEŻENIA NA TEMAT RYSUNKU RODZINY

Dziecko po prośbie o narysowanie swojej rodziny niechętnie podjęło działanie. Na początku narysowało postacie długopisem, dopiero później wypełniło kolorami. Kilkakrotnie przerywało swoją pracę. Linie długie, rysowane z rozmachem i z dużą siłą nacisku, świadczą o energii, odwadze, pewności siebie, a nawet o gwałtowności dziecka.

Pierwszą narysowaną osobą był tata dziewczynki co świadczy o tym, że jest to osoba najważniejsza w rodzinie, z którą się dziecko identyfikuje lub ta osoba ma władzę w rodzinie, przejawia postawy autokratyczne, następnie narysowała mamę, samą siebie, siostrę i braciszka. Każdy członek rodziny jest w pewnej odległości od siebie, to może świadczyć o braku kontaktów, o braku więzi emocjonalnej w tej rodzinie. Nikola jej siostra i brat nie mają stóp co może oznaczać brak niezależności.

Drzewo umieszczone na rysunku dziewczynki jest ogromne, starannie pomalowane, z zaznaczoną linią ziemi (bez korzeni). Może to oznaczać potrzebę uporządkowania środowiska , która jest czasami związana z brakiem poczucia bezpieczeństwa lub pragnienia sprawowania kontroli w kontaktach interpersonalnych jak również skłonność do agresji. Dominującym kolorem jest brązowy. Nikola oprócz pnia drzewa, na brązowo pomalowała również swój dom co sugeruje o uczuciach związanych z ciałem. Osoby wybierające barwę brązową dążą do zakorzenienia i osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa w środowisku (rodzinnym , zmysłowym) nie są indywidualistami.

KWESTIONARIUSZ ZDAŃ NIEDOKOŃCZONYCH

Moim ulubionym zajęciem jest .................................

Moim marzeniem jest ..........................................

Lubię kiedy rodzice ..........................................

Kiedy idę do szkoły ..........................................

Nie lubię kiedy ..............................................

Lubię kiedy moje rodzeństwo ..................................

Najchętniej /najczęściej/ rozmawiam w rodzinie z .............

Moi rodzice ..................................................

Rodzice nie wiedzą, że .......................................

Gdy boję się to ..............................................

Moja mama ....................................................

Chciałabym żeby ..............................................

Mój tato .....................................................

Jestem szczęśliwa gdy ........................................

Gdy jest mi smutno ...........................................

Moja mama i ja ...............................................

Gdy coś nabroję ..............................................

Lubię gdy moi koledzy ........................................

Inne dzieci są w stosunku do mnie ............................

Na lekcjach czuję się ........................................

Wszyscy ludzie są dla mnie ...................................

INTERPRETACJA KWESTIONARIUSZA ZDAŃ NIEDOKOŃCZONYCH

Ze względu na fakt, że Nikola jest dopiero w „zerówce”, choć umie czytać pomagałam jej w tej czynności. Również notowałam jej odpowiedzi, gdyż dziewczynka nie chciała sama uzupełnić testu.

Test składa się z 21 pytań. Dziewczynka odpowiadała na nie z wyraźną niechęcią, na niektóre udzielała odpowiedzi powracając ponownie do nich na koniec.

Niektóre ze zdań były mało zrozumiałe dla Nikoli. Posłużyłam się rozmową. Wykorzystując najlepszy moment, gdy przejawiała chęć rozmowy, zadałam jej kilka pytań, które pomogły mi w ocenie sytuacji. Przeprowadzając obserwację Nikoli starałam się stwierdzić jak zachowuje się ona w kontekście z określoną sytuacją.

Dziewczynka czuje się opuszczona, co jest efektem braku zainteresowania jej osobą przez rodzinę. Nie jest lubiana w klasie co potwierdzają udzielane odpowiedzi. Z rodzeństwem także nie potrafi się „dogadać”.

Nikola jest bardzo dumna z faktu, że chodzi tańczyć, tak jak jej mama. Pomimo tego, że nie uczestniczą w tych zajęciach razem, dziewczynce mówiąc o tym „śmieją się oczy”. To kolejny dowód, że brakuje jej rodziców, czuje się samotna.

ANALIZA WYWIADU

Rodzice Nikoli są wykształconymi ludźmi. Matka - Anna jest magistrem farmacji i pracuje w aptece, której jest właścicielką. Ma 33 lata, troje dzieci, męża Krzysztofa, który ukończył studia wyższe na Politechnice Białostockiej i uzyskał tytuł magistra inżyniera mechaniki.

Ojciec dziewczynki jest dyrektorem na region północno - wschodni firmy farmakologicznej „Farmakol”. Tak jak żona ma 33 lata. Bardzo często jego praca ogranicza się do rozmów telefonicznych, więc teoretycznie to on powinien zająć się wychowaniem dzieci.

Pani Ania pomimo, że zatrudnia w swojej aptece pracowników, sama bardzo dużo czasu poświęca pracy. Nikolę urodziła na ostatnim roku studiów, zaraz po tym jak dowiedziała się o ciąży zamieszkała ze swoim przyszłym mężem.

Ciąża przebiegła prawidłowo, a 07 stycznia 2001 roku urodziła się Nikola.

Państwo Miezio są w trakcie budowy własnego domu na obrzeżach Białegostoku. Obecnie mieszkają w bloku (mieszkanie wynajmują).

Z rozmowy z rodzicami Nikoli wyciągnęłam następujące wnioski:

• dziewczynka jest bardzo inteligentna

• ma bardzo dobrą pamięć

• nie umie przegrywać

• jest nieposłuszna i niezdyscyplinowana

• czynności wykonuje chaotycznie (tak jakby się jej nie chciało) oraz niestarannie (często z przerwami)

Rozkład dnia dziecka jest prawie codziennie identyczny. Dziewczynka w zasadzie w ogóle nie widuje rodziców, nie ma przeznaczonego czasu na zabawę z rówieśnikami. Wolny czas spędza przed telewizorem.

SPOSTRZEŻENIA I ANALIZA KOŁA SHALITA

Ćwiczenie zostało wykonane przez matkę i ojca dziewczynki (matka - dziecko; ojciec - dziecko).

Aby ułatwić zadanie stworzyłam przykładową listę cech charakteru pozytywnych i negatywnych. Pani Ania po uzupełnieniu koła dość długo je analizowała jednak klasyfikacja według klucza nie zajęła jej zbyt wiele czasu.

Z przeprowadzonego badania wynika, że dziewczynka w oczach swojej mamy nie posiada zbyt wielu cech pozytywnych. Jej największym atutem jest inteligencja i to, że jest zdolna. Nikola jest także złośliwa, nerwowa oraz niesamodzielna. Najbardziej zaskoczyła mnie ocena cech „dociekliwa” oraz „wnikliwa” które są synonimami. Pierwsza została zaklasyfikowana przez mamę dziewczynki jako cecha zła, druga zaś jako raczej dobra, pozytywna. Po rozmowie, pani Ania rozwiała moje wątpliwości tłumacząc swój wybór w tej kwestii. Okazało się, że dociekliwość Nikoli polega na wtrącaniu się nieproszona w sprawy dorosłych, natomiast jej wnikliwość dotyczy analizy sytuacji.

Ojciec dziewczynki dość szybko uporał się z uzupełnieniem koła. Cecha zdolna i inteligentna niewątpliwie jest najlepiej postrzeganą u dziewczynki przez obojga rodziców. Poza tym Pan Krzysztof bardzo dobrze u Nikoli ocenił jej delikatność.

Dziecko powinno mieć zapewnioną w domu atmosferę akceptacji i spokoju. Należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł, obowiązków. Rodzice powinni kontrolować swoje emocje. W kontakcie z dzieckiem, nie powinni reagować wybuchowo, gwałtownie. Należy zapewnić dziewczynce poczucie bezpieczeństwa, dając do zrozumienia, że jest kochana, mimo konsekwencji ze strony rodziców. Stawiane wymagania powinna cechować jasność i klarowność, aby Nikola znała swoje obowiązki i wiedziała jak ma się zachować w danej sytuacji. Obowiązki domowe powinny być dostosowane do możliwości Nikoli. Należy chwalić ją za dobre wykonanie zadania oraz doceniać trud włożony w pracę, choćby wykonała ją mniej dokładnie. Ważne jest, aby dzienny rozkład zajęć dziecka był uporządkowany, miał jasną strukturę: odpowiednią i tę samą porą wstawania, oglądania telewizji, kolacji i snu. Należy ograniczyć czas spędzany przed telewizorem, wyeliminować programy o treści agresywnej. Rodzice powinni poświęcić codziennie trochę czasu na rozmowę i zabawę, aby dziewczynka czuła się kochana i akceptowana.

SIATKA WIĘZI RODZINNYCH

INTERPRETACJA RYSUNKU SYMBOLICZNEGO.

Dziewczynka w skupieniu tworzyła pracę plastyczną. Widoczne było duże zaangażowanie i chęć tworzenia. Trudność sprawiało uchwycenie prawidłowych proporcji postaci .

Nikola narysowała obrazek, który jest wyraźny i przejrzysty, w rysunku uwydatniają się włosy i ogon syrenki. Postać zajmuje niemal całą kartkę.

Podczas pracy nawiązałam rozmowę z dzieckiem. Inspiracją do „zaczarowania siebie” okazał się film dla „starszych” dzieci, który dziewczynka ogląda w telewizji pt. „H2O wystarczy kropla wody”. Nikola poprzez obrazek przekazuje przesłanie, chce coś powiedzieć. Rysunek jest nie tylko narzędziem przekazu ale cenną wskazówką.

Syrena uosabia potęgę śpiewu, symbolizując władzę nad umysłami słuchacza. Dziewczynka chce zwrócić na siebie uwagę dorosłych. Domaga się zainteresowania swoją osobą ze strony rodziców, którzy mają słaby kontakt uczuciowy z dziewczynką. Dlatego też dziecko przejawia postawy agresywne, w grupie rówieśniczej pragnie zwracać na siebie uwagę, imponować kolegom.

ANALIZA SIATKI WIĘZI RODZINNYCH

Siatka więzi rodzinnych narysowana przez Nikolę potwierdza wcześniej już zaobserwowane przeze mnie bardzo słabe relacje między członkami rodziny dziewczynki.

Wyraźnie widać, że brakuje jej kontaktu z rodzicami.

Dziecko najbardziej czuje się związane z „ciocią Lidzią”, która jest opiekunką jej braciszka Jakuba. Ze względu na fakt iż rodzice pracują do późna, Nikola i jej rodzeństwo dość często zostają z ciocią.

Jej relacje z siostrą również nie są dobre. Dziewczynka nie chce ze mną na ten temat rozmawiać. Uważa, że byłoby fajniej gdyby nie miała siostry.

Na podstawie siatki i rozmowy z dzieckiem można stwierdzić, że Nikola czuje się odtrącona i ma zaniżony obraz własnej osoby. Niezaspokojenie bliższego kontaktu z rodzicami powoduje opóźnienie rozwoju psychoruchowego i pojawianie się nieprawidłowych reakcji nieadekwatnych do badanego bodźca. Dziecko przez kontakt z dorosłymi pobudzane jest do aktywności. Systematyczny kontakt dziecka z rodzicami wpływa na kształtowanie się u niego pozytywnego obrazu samego siebie oraz obrazu świata. Z potrzebą samorealizacji łączy się potrzeba szacunku.

Rodzice powinni poświęcić codziennie trochę czasu na rozmowę i zabawę z Nikolą, aby dziecko czuło się kochane i akceptowane. To bardzo ważne aby można było odbudować jej poczucie bezpieczeństwa i więzi rodzinnych.

MKM

Analiza rysunku rodziny jako źródło
wiedzy o dziecku.



Ludzie od dawna wykorzystywali sztukę, aby wyrazić uczucie bólu, strachu, radości, by komunikować się z innymi i mówić im o otaczającym świecie. To wykorzystanie sztuki ma na celu złagodzenie stresu i napięcia psychicznego.
Rysunek dziecka, jest nie tylko narzędziem przekazu, którym posługują się dzieci, ale również narzędziem dla nauczycieli czy psychologów, które umożliwia poznanie myśli, uczuć, a także możliwości intelektualnych dziecka.
. Rysunek można stosować w psychoterapii indywidualnej, grupowej lub rodzinnej, w zależności od stopnia zaburzenia. Przy doborze terapii ważne są właściwości osobiste pacjenta. Jeden potrzebuje terapeuty dyrektywnego, a drugi wręcz przeciwnie. Dla jednego lepsza będzie psychoterapia grupowa, inny zgodzi się tylko na indywidualną.
Ważne są właściwości środowiska w jakim żyje pacjent, jakie potencjały daje otoczenie.
Rysunek jest obrazem rozwoju psychofizycznego dziecka upośledzonego, co wyraża się w proporcjach, kolorystyce, stosowaniu symboli, faktury, sprawności manualnej w trakcie rysowania.




Analiza rysunku - należy do metod projekcyjnych. Często stosowaną techniką jest Test


Rysowania Rodziny, który interpretuje się w trojakim aspekcie: sprawności graficznej, struktury formalnej, treści.
W przypadku formy uwzględnia się rozległość i siłę linii, ekspansywność rysunku, rozmieszczenie poszczególnych elementów w przestrzeni. Analizując treści, uwzględnia się umieszczenie postaci badanego wśród innych, kolejność rysowania poszczególnych postaci, pomijanie niektórych postaci, dodatkowe ozdabianie lub zubożanie ich w porównaniu z innymi postaciami umieszczonymi na rysunku.
Analizując kolejność rysowania, zwracamy uwagę na rysowanie postaci w pierwszej i ostatniej kolejności.
Analizując rozmieszczenie postaci w przestrzeni możemy zauważyć, ze niektóre z nich stoją blisko siebie, trzymają się za ręce, albo też są od siebie oddalone lub pominięte.
Przy interpretacji tego testu bierze się również pod uwagę reakcje emocjonalne dziecka podczas wykonywania rysunków poszczególnych postaci. (A. Frydrychowicz Poznań 1984)
Kolejną techniką jest analiza dokumentów
Według W. Zaczyńskego „dokumentem tedy jest każda rzecz mogąca stanowić źródło informacji, na podstawie której można wydawać uzasadnione sądy o przedmiotach, ludziach i procesach”. (W. Zaczyński, Warszawa 1995)
Technika ta służy do gromadzenia wstępnych danych opisowych, a także ilościowych informacji o badanej sytuacji czy zjawisku. Jest również techniką poznawania biografii jednostek i opinii wyrażonych w dokumentach. Technika ta służy również do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych. Badanie i analiza dokumentów jako technika gromadzenia wiedzy należy do najstarszych procedur badawczych.
Następną techniką dostosowaną do badań jest technika socjometryczna. Jest ona definiowana jako zespół czynności werbalnych manipulacyjnych mających na celu poznanie uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych w grupach rówieśniczych.
Badanie socjometryczne polega na podaniu wszystkim członkom danej grupy kilku specjalnie skonstruowanych pytań, które pozwolą określić różne rodzaje stosunków społecznych, jak na przykład zaufanie, sympatię, popularność.
Dzięki socjometrii można uzyskać dość dużo informacji nie tylko o grupach formalnych, lecz także poznać ich hierarchie.
Do najczęściej stosowanych technik socjometrycznych należy: J.L. Moreno, w której badany odpowiada na nie więcej niż pięć pytań, pytania związane z wyborem osób z danej grupy.
Z innych technik socjometrycznych na uwagę zasługuje w szczególności plebiscyt życzliwości i niechęci, technika „ Zgadnij kto?” i technika szeregowania rangowego. Techniki te zalicza się do nietypowych technik socjometrycznych lub zbliżonych do klasycznej techniki socjometrycznej. Pod względem wartości poznawczej nie są one bynajmniej gorsze od tamtej.




RYSUNEK RODZINY-ARKUSZ OBSERWACYJNY
Nazwisko i imię ....................................wiek............................................
Data urodzenia ....................................................data badania..............
Szkoła Podstawowa.........................., klasa ....................

Nastrój badanego: pogodny, niespokojny, apatyczny, lękowy, rozdrażniony, podniecony
Stosunek do badania: bardzo zainteresowany, zainteresowany, nie zainteresowany, bierny, negatywistyczny.
Zachowanie badanego podczas rysowania: (momenty zahamowania, niechęć do rysowania którejś z postaci, wypowiedzi dziecka itp.)
NP. Chłopiec w skupieniu tworzył pracę plastyczną. Widoczne było duże zaangażowanie i chęć tworzenia. Trudność sprawiało uchwycenie prawidłowych proporcji postaci Kolejność rysowania:
W czasie kiedy badany rysuje, zaznaczyć w prostokącie cyframi kolejność rysowania postaci w takim układzie przestrzennym w jakim rozmieszczone zostały na rysunku. Po ustaleniu w rozmowie z badanym kogo postać przedstawia, zaznaczyć obok cyfr.
Wywiad z dzieckiem
1.Opowiedz mi o rodzinie którą narysowałeś, co to za rodzina?
2.Powiedz i pokaż kogo narysowałeś na swoim rysunku.
3. Kto w tej rodzinie jest najbardziej miły, dobry? Dlaczego?
4. Kto w tej rodzinie jest najmniej miły, dobry? Dlaczego?
5. Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szczęśliwy? Dlaczego?
6. Komu w rej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szczęśliwy? Dlaczego?
7. Czy chciałbyś coś zmienić w tej rodzinie?
8. Dlaczego nie narysowałeś.................................................?(w przypadku kiedy dziecko rysując własną rodzinę pomija na rysunku postacie wchodzące w jej skład)..
Inne wypowiedzi badanego dotyczące własnej rodziny

Analiza treści rysunku

Cechy rysunku poszczególnych postaci;
1.Rysowanie postaci w pierwszej kolejności.
2.Wyraźne powiększenie postaci w porównaniu z innymi.
3.Najwieksze ozdobienie postaci.
4.Rysowanie postaci w ostatniej kolejności.
5.Wyraźne zmniejszenie postaci w porównaniu z innymi.
6.Najmniejsze ozdobienie postaci.
7. Wyraźne odsunięcie postaci od pozostałych.
8.Pominiecie postaci.

M - matka O - ojciec S - sam D - dziecko (przy rysunku „jakiejś” rodziny)

Usytuowanie postaci względem siebie
a) postacie umieszczone obok siebie: M, O, D, D, DS
b) postacie połączone rękami:
Inne uwagi dotyczące treści rysunku ( zagospodarowanie płaszczyzny obrazu, rodzaj linii ,proporcje,ruch).

Podsumowanie wniosków wynikających z badań.

Wzór; Na podstawie pracy plastycznej i rozmowy z dzieckiem można stwierdzić, że dziecko czuje się odtrącone i ma zaniżony obraz własnej osoby nad którą dominuje rodzeństwo i rodzice. Dziecko przedstawiło siebie jako ostatnią postać, mniejszą od pozostałych bez większych detali. Jest to wynikiem emocjonalnego nastawienia, wyolbrzymienia tych elementów, które mają dla dziecka znaczenie uczuciowe. Postacią, z którą dziecko czuło się najbardziej emocjonalnie związane była matka. Przedstawiona została na rysunku w pierwszej kolejności oraz ozdobiona dodatkowymi detalami, koralami, guzikami i kieszeniami. Widoczne silne kontrasty walorowe o przewadze pomarańczu i żółci, świadczą o braku równowagi emocjonalnej i bezpieczeństwa.

OCENA UCZNIA

Główną przyczyną trudności dziecka w szkole jest nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny. Na podstawie rysunku można stwierdzić, czy dziecko ma niezaspokojone podstawowe potrzeby miłości, ciepła i bezpieczeństwa. Zaspokojenie tych potrzeb stymuluje osiągnięcia rozwojowe. Dziecko ,które ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa i jest chronione od lęków, rozwija się szybciej i lepiej w zakresie umysłu, sprawności fizycznej i kontaktów społecznych. Rodzina jest środowiskiem wychowawczym, w którym tkwią największe możliwości wszechstronnego rozwoju człowieka. Niezaspokojenie bliższego kontaktu z rodzicami powoduje opóźnienie rozwoju psychoruchowego i pojawianie się nieprawidłowych reakcji nieadekwatnych do badanego bodźca. Dziecko przez kontakt z dorosłymi pobudzane jest do aktywności. Systematyczny kontakt dziecka z rodzicami wpływa na kształtowanie się u niego pozytywnego obrazu samego siebie oraz obrazu świata. Z potrzebą samorealizacji łączy się potrzeba szacunku. Rodzice nie powinni krytykować wysiłków dziecka, poniżać i naginać siłą do idealnego wzoru, ponieważ zaspokojenie potrzeby szacunku prowadzi do wytworzenia u dziecka poczucia własnej wartości oraz wiary we własne siły i pewności siebie.
Dzieci w rodzinie formułują swe postawy, kształtują sposób bycia, ustalają normy moralne. Rodzice powinni posiąść wiedzę o rozwoju dziecka, zacieśnić kontakty ze szkołą i wspólnie z nauczycielem wspierać dziecko w jego rozwoju. Interpretacja przysłów oraz analiza postępów w nauce pozwalają przypuszczać, że sprawność umysłowa chłopca kształtuje się poniżej przeciętnej. Niedobór bodźców kształtujących wyobraźnię i zdolność logicznego myślenia oraz słownictwo wpłyną na gorsze funkcjonowanie dziecka w szkole i opóźnienie procesów poznawczych. Brak konsekwencji rodziców i małe zainteresowanie rodziców dzieckiem spowodowało zmniejszenie motywacji do nauki. Rozwój dziecka należy stymulować przez zacieśnienie kontaktów z rodzicami oraz dostosowanie wymogów ze strony nauczyciela do możliwości dziecka. Ważne jest, aby dziecko czuło się dowartościowane, akceptowane i pozytywnie motywowane. Należy tak dobierać metody działań, aby w pracy z uczniem wcielać piękną formułę Marii Montessori „Dopomóż mi, abym stał się samodzielny”.
W pracy z dzieckiem należy zachować spokój i rozsądek. Nie można pozwolić, aby niepokój udzielał się dorosłym. Należy zwracać uwagę na staranne wykonanie prac oraz ich ukończenie, a także utrzymanie zainteresowania na zadaniu poprzez dobieranie zadań twórczych. Należy stopniowo wydłużać czas trwania zadania i nasilać stopień trudności. Wzmacniać poczucie własnej wartości poprzez pozytywne ukierunkowanie, na przykład poprosić o starcie tablicy, rozdanie pomocy lub wykonanie innej pożytecznej czynności. Dziecko powinno siedzieć blisko nauczyciela. W zabawach, w których bierze udział powinny być jasno określone zasady. Po zajęciach ruchowych należy stosować ćwiczenia według P. Dennisona lub ćwiczenia wymagające skupienia, spokoju. Dziecko powinno mieć zapewnioną w domu atmosferę akceptacji i spokoju. Należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł, obowiązków. Osoba dorosła winna kontrolować swoje emocje. W kontakcie z dzieckiem, nie wolno reagować wybuchowo, gwałtownie. Należy zapewnić poczucie bezpieczeństwa, dając do zrozumienia, że jest kochane, mimo konsekwencji ze strony dorosłego. Stawiane wymagania powinna cechować jasność i klarowność, aby dziecko znało swoje obowiązki i wiedziało jak ma się zachować w danej sytuacji. Obowiązki domowe powinny być dostosowane do jego możliwości. Należy chwalić za dobre wykonanie zadanie oraz doceniać trud włożony w pracę, choćby dziecko wykonało ją mniej dokładnie. Ważne jest, aby dzienny rozkład zajęć dziecka był uporządkowany, miał jasną strukturę: odpowiednią i tę samą porą wstawania, oglądania telewizji, kolacji i snu. Należy ograniczyć czas spędzany przed telewizorem, wyeliminować programy o treści agresywnej. Rodzice powinni poświęcić codziennie trochę czasu na rozmowę i zabawę, aby dziecko czuło się kochane i akceptowane.

Bibliografia:Frydrychowicz A.: Rysunek Rodzinny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych. Poznań 1984.Łobocki M.: Metody badań pedagogicznych. Warszawa 1978.Łobocki M.: Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Kraków 2001. Pomykało W.: Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1997. Pilch T. :Zasady badań pedagogicznych. Warszawa 2001.Skorny Z.: Obserwacje, interpretacje i charakterystyki ,Warszawa 1968.Zaczyński W. Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995.

„ZACZAROWANA RODZINA” ANALIZA RYSUNKU

Kolejnym zadaniem dziewczynki było narysowanie „zaczarowanej rodziny”. Dziecko bardzo chętnie zabrało się do pracy. Siebie przedstawiła jako czarodziejkę, trzymającą w ręce różdżkę, rodzinę zaczarowała. Nikola zaczarowała mamę i tatę w motylki, zaś siostrę i brata w kwiatki. Widać było zapał z jakim rysowała.

W rysunku Nikoli występuje postać czarodzieja, tzn., że dziecko pragnie posiąść moc czarodzieja i mieć wpływ na zmianę postaw rodzicielskich, chce zmienić rodzinę, relację rodzice - dziecko.

Główną przyczyną trudności jakie Nikola sprawia w szkole jest nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny. Na podstawie rysunku można stwierdzić, że dziecko ma niezaspokojone podstawowe potrzeby miłości, ciepła i bezpieczeństwa. Zaspokojenie tych potrzeb stymuluje osiągnięcia rozwojowe. Dziecko, które ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa i jest chronione od lęków, rozwija się szybciej i lepiej w zakresie umysłu, sprawności fizycznej i kontaktów społecznych.

ZAŁĄCZNIKI

1. Wywiad z rodzicami

2. Analiza wywiadu

3. Rysunek rodziny

4. Rysunek symboliczny

5. Spostrzeżenia na temat rysunku rodziny

6. Interpretacja rysunku symbolicznego

7. „Zaczarowana rodzina” - rysunek

8. „Zaczarowana rodzina” analiza rysunku

9. Koło Shalita (ojciec - dziecko)

10. Koło Shalita (matka - dziecko)

11. Cechy charakteru - spis

12. Spostrzeżenia i analiza Koła Shalita

13. Arkusz obserwacyjny

14. Kwestionariusz zdań niedokończonych

15. Interpretacja Kwestionariusza zdań

niedokończonych

16. Siatka więzi rodzinnych

17. Analiza siatki więzi rodzinnych

Średnie więzy w rodzinie

Bardzo dobre więzi

---