I.Różne koncepcje zła i poszukiwanie różnych sposobów uwolnienia się od niego w zależności od kultury i światopoglądu

Zło	Przyczyna zła	Sposób uwolnienia się od zła
Kosmiczne	Zwłaszcza u ludów pierwotnych, utożsamiano je z siłami natury. Przyczyna: gniew bożka, najczęściej utożsamiany z siłami przyrody, lub walka między bożkami.	Dary, ofiary składane bożkom, magia, rytuały oczyszczające
Etyczno- moralne	wyjaśnienie racjonalne, rozumowe, nieporządek etyczny, moralny jest przyczyną tego zła. Ma swój początek w nieświadomości, nie oświeceniu ludzi.. Inne przyczyny to błędne struktury społeczno polityczne, choroby psychiczne, zboczenia.	Formowanie świadomości etyczno moralnej, reforma niesprawiedliwych struktur społecznych, leczenie-psychoterapia, edukacja, uświadamianie
Egzystencjalne	Przyczyna zła metafizyczna - zło tkwi w bycie. Np. gnoza, manicheizm, istnieje zły duch który rządzi światem, niedoskonałość ewolucji. Egzystencjaliści francuzcy: życie jako takie nie ma sensu, zło tkwi w samym życiu człowieka.	Dla gnostyków niemożliwa była ucieczka od materii, ale nią pogardzano( np. małżeństwem) w drugim przypadku była współpraca z szatanem, by nic złego mi nie zrobił. Dla gnostyków francuskich jedyne rozwiązanie to samobójstwo.
Według objawienia	Przyczyna zła to grzech człowieka, pośrednio szatan kusiciel.	Odkupienie które przynosi Chrystus, a ze strony człowieka przyjęcie tego odkupienia i nawrócenie się. Chrystus daje ostateczne uwolnienie się - człowiek jest niewystarczający.

II. Główne interpretacje śmierci Chrystusa i pojęcia zbawienia w teologii ( najważniejsze modele soteriologiczne )

Sposoby interpretacji dzieła zbawienia a zwłaszcza śmierci Chrystusa, są różne na wschodzie i zachodzie.

Wschód:

Metafizyka i filozofia grecka kładą nacisk na wcielenie ( samo wcielenie decyduje o zbawieniu) Bóg jest synonimem doskonałości , życia i nieśmiertelności. Stworzenie - byt przechodzi: to co śmiertelne, niedoskonałe, przemijające. Niedoskonałość świata tkwi w samej strukturze bytu. Odkupienie: to wejście stworzenia w świat Boży, przedstawienie przez Boga. Dlatego punktem kulminacyjnym jest wcielenie- Bóg wkracza w świat stworzony i w ten sposób go zmienia.

Według wschodu sam fakt, że Bóg zstąpił do stworzenia wystarcza do zbawienia. Nie ma mowy o krzyżu człowieka jest on tylko widzem a nie uczestnikiem.

Zachód: Tu występuje etyczno - prawny nacisk na mękę i śmierć Chrystusa. Świat jest niedoskonały nie, dlatego, że zło tkwi w naturze ontologicznej bytu, ale wzięło się z ludzkiego grzechu i nadużywania wolności. Ten grzech zburzył porządek natury. Jeśli jest grzech to i potrzebne jest zadośćuczynienie czyli zasługa i wynagrodzenie ofiarowane Bogu. Aby przywrócić właściwy porządek świata. Syn Boży zostaje posłany na ziemie i przez swoją śmierć w sposób zastępczy ma przeprosić Boga za zło człowieka, gdyż człowiek nie może przeprosić w sposób godny. Podstawą zbawienia jest męka i śmierć Chrystusa.

Modele soteriologiczne

1. teoria rekapitulacji

recapitulatio- czyli powrót do początku, zbawienie jako powrót do raju przed grzechem pierworodnym. Twórca św. Ireneusz z Lyonu. Chrystus jako drugi Adam przyszedł przywrócić porządek sprzed grzechu. Przywrócił harmonię i miłość z Bogiem. Maryja to nowa Ewa, która posłuchała dobrego anioła i przywróciła życie.

2. Teoria wykupu z niewoli diabła

Twórcy to: Orygenes, Św. Ambroży, Św. Hieronim, Św. Grzegorz z Nysy.

Nowy testament bardzo często porównuje stan człowieka po grzechu do niewoli w sidłach szatana zwłaszcza w pismach św. Jana. Chrystus przez swoją śmierć wykupił nas z tej niewoli, krew jego była ceną zapłaconą przez Boga w zamian za nową wolność, by uwolnić nas od szatana. Człowiek jest przedmiotem przetargu między Bogiem a szatanem. Człowiek jest skłonny do grzechu więc potrzebuje kogoś, kto go wyzwoli a tym kimś jest Jezus.

3. Teoria nadużycia władzy przez szatana

Popierali ją: Św. Augustyn, Św. Leon Wielki, Św. Grzegorz Wieki

Bóg zawarł pakt z szatanem, że ludzie grzeszni zostają wydani na władzę szatana. Szatan nadużył władzy, bo spowodował śmierć niewinnego Jezusa, który był bezgrzeszny. Dlatego poprzednie przyzwolenie przestało obowiązywać. Po przez Jezusa ludzie zostają wyzwoleni z mocy szatana. Głoszono to do średniowiecza, odrzucił to Anzelm z Cantenbury.

4. Model ofiary wynagradzającej

List do Hbr. Jezus przyjmuje postać ofiary , staje się kapłanem i ofiarą, składa się w ofierze by zyskać przebaczenie Boga dla całej ludzkości, Bóg przyjmuje ofiarę Chrystusa i przebacza ludziom.

• model ten jest zrozumiały dla ludzi w kulturach i czasach oraz miejscach gdzie był zwyczaj składania ofiar.

• Bóg nie chce ofiar, ale pełnienia jego woli głownie miłosierdzia

• Życie ludzkie posiada strukturę ofiarniczą

• Ofiara staje się darem miłości

5.Model Anzelma z Cantenbury- wynagrodzenia zastępczego zadość uczynienia zastępczego.

Autor Św. Anzelm Bóg wybacza grzech, ale za grzech wymagana albo kara albo zadośćuczynienie. Jedynym, który może dokonać zadośćuczynienia jest Bóg - człowiek czyli Jezus Chrystus. Jest to zadośćuczynienie zastępcze Chrystus ponosi śmierć za grzechy ludzi.

Minusy: spojrzenie mało ewangeliczne, brak obrazu Boga miłosiernego.

Plusy : ukazuje niedoskonałość człowieka, który potrzebuje pomocy.

6.Model Św. Tomasza

Grzech: akt przeciwny miłości, grzech rani ojcowską miłość Boga do człowieka. Bóg z miłości posyła swego syna na świat, by ten przez miłość aż do .śmierci przywrócił człowiekowi tę pierwotną miłość człowieka do Boga.

Śmierć Jezusa: jest przyczyną odkupienia, jest ona z wolnej woli. Zbawił nas nie dlatego, że umarł, że dlatego, że nas umiłował aż do końca.

Zmartwychwstanie: Jeśli wierzymy w nie to jesteśmy zbawieni, wiara w zmartwychwstanie jest podstawową prawdą. Zbawia nas to, że Chrystus wstawia się za nami jako nasz pośrednik i zbawiciel.

7. Odkupienie jako dar miłosiernego Boga

• przypowieść o synu marnotrawnym

• objawienia siostry Faustyny i nauka o miłosierdziu

III. Chrystus jako pośrednik. Omów jego funkcję królewską.

Pośrednik: ktoś kto doprowadza do pojednania zwaśnionych stron ( Mojżesz). Jest to ktoś komu przełożony powierza jakąś funkcję wśród podwładnych - przekazywanie poleceń od przełożonego. Pośrednik ma dwie funkcję :

1. Bytowa czyli cała tajemnica Chrystusa jako Boga - człowieka, jedyny byt, który łączy świat niestworzony ze światem stworzonym.

2. Funkcyjna czyli przyszedł pogodzić zwaśnione strony. Boga i człowieka.

Funkcja Królewska

ST: pasterz troszczył się o stado a król chronił lud przed obcymi. Rola królewska mesjasza objawia się w jego panowaniu bez końca. Jest królem a jego królestwo nie jest z tego świata. Chrystus jako król ma władzę absolutną, ustala on przykazania i wymaga ich przestrzegania.

Posiada on również władzę wychowawczą : uzdrawiał, karmił głodnych, wypędzał złe duchy. Ma tez władzę sędziowską będzie sędziom ostatecznym.

„ sądzić żywych i umarłych a królestwo jego nie będzie końca”

IV. Chrystus jako Prorok i Kapłan

Jest on prorokiem i nauczycielem nowego przymierza. Jest to podstawowa funkcja Chrystusa. Źródłem jego wiedzy jest osobista znajomość ojca, której nie można porównać z inną wiedzą.

Chrystus jest porównywany do kapłana, bo składał on ofiarę za grzechy innych. Złożył siebie jako kapłan i ofiara. Swoje kapłaństwo ukazał, gdy ustalił sakrament eucharystii.

V. Czy wszyscy ludzie będą zbawieni? Jak należy rozumieć uniwersalizm odkupienia?

Odkupienie - dzieło Chrystusa Zbawienie - na ile każdy z nas skorzysta z tego dzieła.

W ST naród wybrany jest uprzywilejowany, Bogu zależy tylko na nich i to z tego narodu ma wyjść mesjasz. „ Bóg pragnie, aby wszyscy ludzie zostali zbawieni i dorośli do poznania prawdy.”

Predestynacjonizm - jest to pogląd, że nie wszyscy zostaną zbawieni, potępiony na synodzie w ORANGE 1529r i na soborze trydenckim, który potępił poglądy Jana Kalwina.. Jest grupa wybranych, która będzie zbawiona a reszta będzie potępiona( taki pogląd przez pewien czas głosił św. Augustyn) Ze strony człowieka musi być konkretna odpowiedź na wezwanie do zbawienia Mk 16, 16 Chrystus jest sprawcą zbawienia dla wszystkich, którzy go słuchają.

Synod w QUIERSY 853

Chrystus był umęczony za wszystkich, ale nie wszyscy będą zbawieni ( nie korzystają z daru odkupienia).

Sobór TRYDENCKI 1547

Dobrodziejstwo jego śmierci , otrzymają tylko ci, którym zostają udzielone zasługi jego męki.

Łaska nie jest możliwa bez chrztu lub bez jego pragnienia.

Sakrament chrztu to brama zbawienia, pragnienie chrztu - gdy ktoś chciał przyjąć chrzest, ale pewne okoliczności mu przeszkodziły.

Bóg chce zbawić każdego człowieka, ale to czy zostanie zbawiony zależy tylko od niego.

Chrystus swoim odkupieniem objął wszystkich ludzi bez wyjątku.

VI. Omów następujące artykuły: „ Credo” „ zstąpił do piekieł, trzeciego dnia Zmartwychwstał , wstąpił na niebiosa, siedzi po prawicy Ojca, stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych:.

Zstąpił do piekieł Nie ma wątpliwości iż zstąpił do Otchłani Świętych Ojców, i wnet uczynił ich błogosławionymi i wprowadził do Królestwa Niebieskiego. Nadto Chrystus Pan ukazał się we wszystkich częściach piekieł, przerażając czartów jako Zwycięzca tryumfujący, trwożąc potępionych jako Sędzia najwyższy, pocieszając dusze Czyśćcowe jako ich Obrońca i Wybawiciel. Tak iż powiedzieć można, że Chrystus Pan zstąpił do piekieł, jak czasem Król zstępuje do więzień, aby je zwiedzić i ułaskawić w nich kogo mu się podoba. Śmierć miała wprawdzie moc odłączenia ciała od duszy Chrystusowej; lecz nie mogła odłączyć ani ciała ani duszy, od Bóstwa Jego; i dlatego wierzymy, że Osoba Boża Chrystusa Pana przebywała z ciałem Jego w grobie, i taż sama Osoba Boża z duszą Jego zstąpiła do piekieł.

Trzeciego dnia Zmartwychwstał Jest to komentarz pojawia się w zapowiedziach męki, alegorii o zburzonej świątyni , która została odbudowana w ciągu 3 dni. Zapowiedziane było na 3 dzień po ukrzyżowaniu i tak się dokonało. Ma sens historio zbawczy Oz 6,2 po 2 dniach Pan przywróci nam życie a 3 nas dźwignie i żyć będziemy w jego obecności. Jezus umarł, ale jego ciało nie uległo skażeniu, a dusza nie została w otchłani. Było to dowodem, bo uważano, że rozkład ciała zaczyna się 4 dnia. Nie mówimy iż Chrystus zmartwychwstał po trzech dniach zupełnych, lecz iż zmartwychwstał trzeciego dnia, co jest rzeczą najprawdziwszą; bo był już w grobie w Piątek, który jest dniem pierwszym chociaż nie całym; przebył w nim całą Sobotę, która jest dniem drugim; i był w nim jeszcze część Niedzieli, która jest dniem trzecim. Dzień naturalnie kończy się za nadejściem nocy: podług tego i dotąd jeszcze w Rzymie, gdy noc zapada wybija godzina dwudziesta czwarta, to jest ostatnia ubiegłej doby; a w godzinę potem, wybija godzina pierwsza, już następnej doby. chciał okazać, że umarł rzeczywiście; a więc zostawał w grobie tyle czasu, ile było potrzeba na przekonanie o tej prawdzie.

Wstąpił na niebiosa Chrystus Pan, jako Bóg-Człowiek, własną mocą wstąpił na Niebiosa, jak pierwej własną mocą zmartwychwstał.

Siedzi po prawicy Ojca Siedzieć na prawicy, znaczy tu, być równym w potędze i chwale; bo kto siedzi obok drugiego, nie jest ani wyższy ani niższy, lecz jest mu równy. Dla wytłumaczenia nam tego sposobu mówienia, Pismo Święte w Psalmie CIX, poczynającym się od słów: Rzekł Pan Panu memu: raz mówi, że Syn jest na prawicy Ojca, drugi raz, że Ojciec jest na prawicy Syna; chcąc wyrazić iż są w równości, jakeśmy to powiedzieli. A przeto, gdy Chrystus wstąpił na Niebiosa, wstąpił nad wszystkie Chóry Anielskie i Zastępy dusz błogosławionych które wprowadził z sobą; i stanął aż u najwyższego tronu Bożego; i tam się zatrzymał, nie wznosząc się wyżej, ani też niżej zstępując; lecz zostając niejako u boku Ojca, bo jest Mu równym w wielkości i chwale. Chrystus jako Bóg jest równy Ojcu, jako Człowiek jest mniejszy od Ojca. Wszakże, ponieważ Chrystus Bóg i Człowiek, nie są to dwaj Chrystusowie, ani dwie Osoby, lecz tylko jeden Chrystus w jednej Osobie; dlatego Chrystus, jako Bóg i jako Człowiek, siedzi na prawicy Ojca; lecz Człowieczeństwo Chrystusa, to jest Ciało i dusza Jego, są na prawicy Ojca na tronie Bożym, nie dla godności własnej, ale dlatego, iż są złączone z Osobą prawdziwego jednorodzonego Syna Bożego.

Stamtąd przyjdzie sadzić żywych i umarłych Przy końcu świata. Wiedzieć potrzeba, iż świat ten ma się skończyć, (Mt. XXIV) i być zupełnie zniszczony potopem ogniowym, (II Piotr. III), który spali wszystko co jest na ziemi; i nie będzie już wtenczas ani dni ani nocy, ani zawierania małżeństw ani potrzeb doczesnych, ani sprzętów, ani żadnych innych rzeczy które teraz widzicie. W dniu tym ostatnim, o którym czy jest blisko czy daleko, nikt wiedzieć nie może, (Mt. XXIV), przyjdzie Chrystus sądzić żywych i umarłych. A te słowa, stamtąd przyjdzie nauczają nas, abyśmy nie wierzyli nikomu kto by się mianował być Chrystusem i któryby chciał nas uwieść, jak to czynić będzie Antychryst przy końcu świata: bo Chrystus prawdziwy nie przyjdzie z ukrycia lub z jakiego miejsca nieznanego; lecz przyjdzie z Wysokości Nieba, z takim blaskiem i chwałą, iż nikt nie będzie mógł wątpić, że to jest Chrystus; jako gdy słońce wystąpi z całym światłem swoim, nikt nie może wątpić że to jest słońce. Przez żywych rozumieć tu można dobrych, to jest tych którzy żyją życiem duchownym łaski Bożej; a przez umarłych, tych nieszczęśliwych, którzy przez grzech umarli duchownie. Lecz także rozumieć można żywych i umarłych w znaczeniu zmysłowym: bo w dzień sądu wielu już będzie umarłych, ale też i wielu żywych życiem doczesnym, którzy, bez wyłączenia młodych i dzieci nawet, wszyscy w jednej chwili umrą aby wypłacić dług śmierci, i wnet zmartwychwstaną.

VII. Proroctwa dotyczące Maryi w Starym Testamencie

Matka Emanuela: „Dlatego Pan sam da wam znak. Oto panna pocznie i porodzi syna i nazwie go imieniem Emmanuel”

W tekście występują dwa ważne słowa :

1. Almah: oznacza dziewczynę, która może być dziewicą . Św. Mateusz odnajduje w tym zapowiedź dziewiczego poczęcia Chrystusa.

2. Pan sam da wam znak. .. znak ma być zapowiedzią Mesjasza, druga opcja to, że trzeba mieć na uwadze syna króla Achaza, ale proroctwo wykracza poza tą interpretację dosłowną i będzie miało swoje pełne urzeczywistnienie w narodzinach Jezusa z Maryi Dziewicy.

Narodziny Chrystusa z rodu Dawida, zagwarantuje ze strony Boga trwałość potomstwa Dawidowego. Czyli młoda dziewczyna (panna) będzie brała udział w zbawieniu jako Matka Emanuela.

Rodząca w Betlejem : „ A ty, Betlejem Efrata, jedność z najmniejszych osiedli judzkich, z ciebie mi wyjdzie ten, który będzie rządził w Izraelu; a pochodzenie jego od pradawnych czasów, od dni zmierzchłych”- ewangeliści widzą tu miejsce narodzin Mesjasza.

„Oto dlaczego Bóg wyda swoich w ręce nieprzyjaciół, aż porodzi ta, która ma porodzić” -Nie ma tu wyraźnego odniesienia do dziedzictwa matki Mesjasza.

„Córka Syjonu” i narodziny nowego ludu :Dla Michaesza Córką Syjonu jest północna dzielnica Jerozolimy . To ona przez bolesne narodziny wyzwoli lud. Córka Syjonu jest ukazana jako bezpośrednia współpracownica Jahwe w urzeczywistnianiu zbawienia. Maryja wszystkie te proroctwa urzeczywistnia w sobie te proroctwa: w radosnych narodzinach w Betlejem i w bolesnych narodzinach, na Kalwarii, ludu mesjańskiego. Cierpienia, które przygotowują do narodzin chwalebnego Mesjasza i nowego Ludu Bożego, jest to cena jaką właśnie Maryja, towarzysząc swojemu Synowi, w imieniu ludzkości we wspólne zbawienie. Maryja wszystkie obrazy biblijne związane z Syjonem łączy w sobie. Stanowi ona przejście od Izraela do Kościoła. To ona właśnie urzeczywistnia tajemnicę Kościoła Starego Testamentu oczekującego Chrystusa.

Symbole i figury w sensie przystosowanym albo typicznym

Krzak gorejący to symbol Maryi, która poczęła i wydała na świat Syna bez utraty swojego dziewictwa. Runo Gedeona przyjmuje rosę z nieba tak jak ona przyjęła swego Syna. Arka przymierza Maryja to żywa świątynia Boga, który stał się człowiekiem. Ciało jej zostało zachowane od zepsucia w grobie.

Oblubienica Maryja cała jezt piękna i nawet zmaza pierworodna jej nie dotknęła. Ogród zamknięty i źródło zapieczętowane to są symbole dziewictwa Maryi. Jest ona źródłem błogosławieństwa dla wszystkich narodów.

VIII. Postać Maryi w ewangeliach synoptycznych.

Św. Paweł W pismach jego Maryja jest wspomniana tylko raz : „ gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty”. Maryja dając Synowi ludzkie ciało pozwoliła mu na to by był prawdziwie solidny z potomstwem, które miał zbawić.

Św. Marek

O Matce Jezusa znajdujemy tu tylko dwa teksty, które kiedyś były uważane za antymaryjne. Pierwszy raz gdy Jezus przemawiał to przybyła Matka jego i niektórzy jego krewni. Maryja bardziej niż ktokolwiek jest Tą , która wchodzi w zbawczy plan Boga. Wielkość jej nie tylko tkwi w macierzyństwie fizycznym, ale i również w pełnym urzeczywistnieniu zamiaru, który ogłasza sam Jezus. Dlatego jest ona jeszcze bardziej matką. Dla Maryi najważniejsze jest to, że stała się uczennicą Jezusa niż, że była matką Jezusa. Dlatego wielkości Maryi należy szukać bardziej w jej świętości.

Św. Łukasz

Wraz ze św. Janem podał on informacje najdokładniejsze o Maryi. Przypisuje on nie Józefowi, ale Maryi znaczenie najważniejsze. Maryja dostała łaskę od Boga i została wybrana, by urodzić mesjasza. Poczęła zbawiciela jako swego syna i poczęła go dla zbawienia dla wszystkich ludzi dla Królestwa Bożego, którego ona jest pierwszą obdarowaną. Po przez swoje przyjęcie macierzyństwa Tego, który jest Głową rodzaju ludzkiego, można powiedzieć, że jest ona Matką odkupionej ludzkości. Maryja jest porównana z Arką przymierza. Arka była tajemniczym tronem Boga a łono Maryi będzie tronem fizycznym wcielonego Boga. Magnificat - jest modlitwą całego ludu, staje się też osobistą modlitwą Maryi i znajduje w niej swój najbardziej wzniosły wyraz. Jest ona najbardziej wiernym zwierciadłem duszy Maryi tajemnicą Jej niezrównanej wielkości i Jej niezgłębionego uniżenia. Została wyniesiona tak wysoko w planie Bożym ponieważ umiała stanąć na ostatnim miejscu w historii swojego ludu.

Św. Jan

Podczas wesela w Kanie, gdy na uczcie weselnej zabrakło wina Maryja powiadamia o tym Jezusa.. Jan odsłania w ten sposób nie tylko dar spostrzegawczości Maryi ale i Jej uwagę zwróconą na detale materialne, lecz przede wszystkim delikatność Jej serca i Jej wrodzone współczucie. Opowiadanie o tym weselu wyraża współczucie i wrażliwość Dziewicy dla ludzkich trudności , a z drugiej strony wolę Jezusa w wysłuchaniu prośby Maryi. Jan wkłada w usta Maryi wyznanie wiary, jakie to cała wspólnota narodu wybranego wypowiedziała pewnego dnia otwarcie pod Synajem. W języku biblijno - hebrajskim naród Izraela jest przedstawiany za pomocą obrazu niewiasty. Jezus mówiąc do Matki używa określenia niewiasta ponieważ, widzi w niej personifikację dawnego ludu Izraela, który osiągnął pełnię czasu.

IX .Maryja w Ewangelii Św. Jana i Apokalipsie

12 rozdział apokalipsy jest praktycznie jedynym tekstem Nowego Testamentu, który nawiązuje do księgi rozdziału. Chodzi o fragment w którym Bóg po grzechu pierworodnym pierwszych ludzi zapowiada zwycięstwo potomstwa niewiasty nad szatanem. Opis w apokalipsie wskazuje właśnie na tą zapowiedzianą walkę między niewiastą a szatanem. Centralną postacią wydarzeń apokaliptycznych jest Potomek Niewiasty czyli mężczyzna, który pasł będzie wszystkie narody rózgą żelazną. To jego przede wszystkim chce zniszczyć szatan.

X .Boże Macierzyństwo NMP

Sobór w Efezie (431) Theotokos czyli Matka Boga. Termin ten budził kontrowersje. Jest on wyrazem całej chrystologii. Oddalano ją lub broniono zależało to od tego jak patrzono na Chrystusa. Macierzyństwo Boże Maryi zakłada konieczność zrozumienia tajemnicy Chrystusa. Popełniając błąd co do Chrystusa popełnia się błąd co do Matki i odwrotnie. Nestoriusz patriarcha konstantynopolitański zwalczał tytuł THEOTHOKOS . Uważał, że trzeba nazywać Maryję Matką Chrystusa ( Christotokos) a nie matką Boga . Narodziny i cierpienia przypisywał nie Bóstwu ale człowieczeństwu. Oddzielał naturę boską od ludzkiej. Cyryl to patriarcha Aleksandrii. Kładzie on nacisk na jedność słowa wcielonego, na zjednoczenie między bóstwem i człowieczeństwem jest prawdziwie fizyczne.. To zjednoczenie uzasadnia tytuł Theotokos. Chrystus nie jest człowiekiem ubóstwionym, jest on Bogiem który przyjął ciało. Sobór Efeski był najpierw soborem chrystologicznym a potem mariologicznym. Przyjmuje on naukę Cyryla, potwierdza dogmat o unii hipostatycznej, a w konsekwencji dogmat Bożego macierzyństwa. Uznał dwie natury ale tylko jedną osobę. Maryja nie została nazwana Matką Bożą, po to by uwielbić jej osobę, ale ze względu na Chrystusa.

Sobór Chalcedoński (451) potwierdza Efez i popiera naukę Cyryla. Nauczanie to będzie powtarzane przez Jana II na soborze Konstantynopolitańskim II (553) i III (681) aż do Vaticanum II włącznie. W konkluzji dogmat Bożego macierzyństwa, oparty całkowicie na chrystologii oznacza, że:

1. Maryja zrodziła słowo według ciała ( gdyż zrodzenie cielesne jest przypisywane słowu , słowo jest prawdziwie tym, które zostało zrodzone z Maryi Dziewicy.

2. Maryja jest więc Matką Słowa (według ciała)

3. Maryja jest zatem matką Boga ( gdyż Słowo jest Bogiem)

XI .Wieczyste Dziewictwo NMP

Sobór Konstantynopolitański Słowo narodziło się z Dziewicy

Synod Laterański , dziewicze poczęcie i zrodzenie Jezusa i dziewiczy stan Maryi po urodzeniu Jezusa.

Paweł VI (1968) Potwierdza to wszystko. Według Łukasza Duch św. Jest sprawcą poczęcia, a Maryja mówi, że nie zna męża. Według Mateusza (zwiastowanie Józefowi) zanim zamieszkali razem stała się brzemienna, Józef nie zbliżał się do Maryi, aż porodziła syna.

Sobór Watykański II ( Lumen Gentium) narodzenie Jezusa uświęciło Dziewictwo Maryi. „Ani z krwi, ani z żądzy ciała się narodził...” W ST krew odnosi się do określenia porodu, chodzi o wpływ krwi podczas porodu. Jezus przyszedł na świat w sposób nadzwyczajny, porodowi nie towarzyszył ból matki ani rozlanie krwi.

XII . Niepokalane Poczęcie

Dogmat Niepokalanego Poczęcia trwa lub upada wraz z dogmatem grzechu pierworodnego, od którego Maryja była „zachowana”

Okres patrystyczny czyli pierwsze sześć wieków brak jest wyraźnego stwierdzenia takiego przywileju. Występuje natomiast Chrystotypizm, czyli tendencja do przedstawiania Maryi na wzór Chrystusa.

8 grudnia 1854r Pius IX bullą Ineffabilis zdefiniował uroczyście dogmat Niepokalanego Poczęcia.

1. Najświętsza Maryja Panna w chwili swego poczęcia , ze szczególną łaską i przywilejem Boga , biorąc pod uwagę zasługi Chrystusa została zachowana od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego.

2 „ od pierwszej chwili swego poczęcia „ Pius IX ogłasza wolność Maryi od grzechu pierworodnego.

3. „ zachowana od zmazy grzechu pierworodnego” brak winy świętości

4. „ za szczególną i całkowicie jedyną łaską i przywilejem Boga

5. „biorąc pod uwagę zasługi J. Chrystusa” została zachowana od grzechu pierworodnego przez zasługi Chrystusa. To wskazuje na zależność Matki od Syna. Duns Szkot - jest rzeczą doskonalszą zachować kogoś od choroby niż go z niej wyzwolić.

Podstawy przywileju:

• Macierzyństwo Boże: pierwsza podstawa Niepokalanego Poczęcia

• Współdziałanie Maryi w Odkupieniu ( pod Krzyżem łączy się z ofiarą Jezusa Chrystusa.

• Macierzyństwo powszechne

XIII .Wniebowzięcie NMP

To uwielbienie Maryi po jej ziemskiej pielgrzymce jest ostatecznym owocem, którego należało się spodziewać . Maryja jest zbawiona aż do ostatecznej doskonałości, wraz z uwielbieniem jej dyszy i ciała. Dogmat - Maryja została uwielbiano u kresu swej ziemskiej pielgrzymki. Żaden tekst Pisma Świętego nie dotyczy bezpośrednio wniebowzięcia.

Konstytucja Piusa XII Munificentissimus Deus : Pismo Święte przedstawia ścisłe zjednoczenie Chrystusa i Maryi, wspólnotę ich losów. Stąd niemożliwe jest widzieć ją oddzieloną od Niego po ziemskim życiu. Protoewangelia mówi o nowej Ewie, którą zwycięża nad grzechem i śnmiercią.

Epifaniusz z Jerozolimy głosił, że trzeba przyjąć to zachowanie godne Matki Boga.

Apokryfy : jest tu idea wniebowzięcia- obrona wiary w chwalebne zakończenie życia Maryi. Odegrały dużą rolę w kształtowaniu liturgii w VI i VII w. W Palestynie ustanowiono święto Wniebowżięcia ( wzniesienie Maryi do Boga) NMP.

Teodozjusz z Aleksandrii : Podstawą ostatecznej chwały Maryi jest jej macierzyństwo Boże.

Theoteknos z Livias: stwierdza niepodleganie zepsuciu ciała Maryi, co należy do jej świętości i godności. Uwielbianie Maryi jest wzorowane na uwielbieniu Syna ( zasada odpowiedzialności) Od tego momentu wniebowźięcie jest przyjmowane nie na podstawie legendy, ale w oparciu o wielkość Bożej Rodzicielki. Wniebowźięcie wynika z faktu Bożego macierzyństwa. 1 XI 1950 r Pius XII „ Munificentissimus Deus” - ogłoszenie dogmatu Wniebowźięcia. „......ogłaszamy, określamy i orzekamy jako objawiony przez Boga dogmat wiary, że Niepokalana Boża Rodzicielka, zawsze dziewica Maryja, po zakończeniu biegu życia ziemskiego została z ciałem i duszą wzięta do niebieskiej chwały.”

XIV .Udział Maryi w dziele Odkupienia

Św. Ireneusz ( Adversus haereses) -> Ewa jako śmierć i Maryja jako życie. Maryja jest przyczyną życia co sytuuje ją w dziele odkupienia.

Jan Geometra ( X w) aktywny udział Maryi w dziele zbawczym jej Syna, jako następstwo jej macierzyństwa.

Św. Bernard ( XI w) Maryja jest nową Ewą współpracownicą nowego Adama, współpracownicą pojednania.

Św. Bonawentura ( XIII w) Maryja jest nową Ewą. Zapłaciła cenę naszego Odkupienia, była obecna gdy Chrystus cierpiał na Krzyżu.

Sobór Watykański II

• Maryja została złączona z Synem, od chwili poczęcia do Jego śmierci.

• Była obecna, gdy Chrystus zaczynał życie publiczne. Przez swe wstawiennictwo objawia go ludziom

• Złącza się z Jego cierpieniem na Kalwarii

• Błagała o dar Ducha w Wieczerniku

• To współdziałanie dokonuje się w „szczególny sposób”

Droga na kalwarię i trwanie u stóp Krzyża stanowią o szczególnym udziale Maryi w odkupieńczej śmierci Syna.

Jan Paweł II

XV. Powszechne macierzyństwo Maryi i jej pośrednictwo. Jaką wizję pośrednictwa maryjnego przedstawia encyklika „ Redemptoris Mater”

Sobór Watykański II

- Macierzyństwo Maryi trwa od aktu zgody do wiekuistego dopełnienia się zbawienia wszystkich wybranych.

Macierzyństwo powszechne Maryi jest analogiczne do macierzyństwa fizycznego i ma 3 fazy: poczęcie, zrodzenie, troskę o dzieci w ich wzrastaniu.

Zrodzenie - na Kalwarii (wcielenie przedłuża się)

Troska o dzieci - trwa nieustannie, przez Jej wstawiennictwo. Stąd imiona, którymi ją nazywamy: Orędowniczka, Opiekunka, Wspomożycielka, Pomocnica.

Jan Powel II „ Redemptoris Mater” Maryja zostaje definitywnie wprowadzona w tajemnicę Chrystusa przez to wydarzenie: przez zwiastowanie anielskie Dzieje się to w Nazarecie, w konkretnych okolicznościach dziejów Izraela — Judu powołanego do zachowania Bożych obietnic. Zwiastun mówi do Dziewicy: „Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z Tobą.Maryja „zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie co znaczą te niezwykłe słowa, a w szczególności wyrażenie „łaski pełna” (Kecharitoméne)²¹. Jeśli po zwiastowaniu anielskim Dziewica z Nazaretu zostaje nazwana „błogosławioną między niewiastami” to tłumaczy się to poprzez owo błogosławieństwo, którym „Bóg Ojciec” napełnił nas „na wyżynach niebieskich, w Chrystusie”. Jest to błogosławieństwo duchowe, odnosi się ono do wszystkich ludzi, ma w sobie pełnię i powszechność („wszelkie błogosławieństwo”), które płynie z miłości, jaka jednoczy współistotnego Syna z Ojcem w Duchu Świętym. Przy zwiastowaniu bowiem Maryja, okazując „posłuszeństwo wiary” Temu, który przemawiał do Niej słowami swego zwiastuna, poprzez „pełną uległość rozumu i woli wobec Boga objawiającego”³¹ — w pełni powierzyła się Bogu. Odpowiedziała więc całym swoim ludzkim, niewieścim „ja”. Zawierało się w tej odpowiedzi wiary doskonałe współdziałanie „z łaską Bożą uprzedzającą i wspomagającą” oraz doskonała wrażliwość na działanie Ducha Świętego, który „darami swymi wiarę stale udoskonala. Jeśli przez wiarę Maryja stała się Rodzicielką Syna, którego dał Jej Ojciec w mocy Duch Świętego, zachowując nienaruszone Jej dziewictwo, to w tejże samej wierze odnalazła Ona i przyjęła ów inny wymiar macierzyństwa, który Jej Syn objawił w czasie swego mesjańskiego posłannictwa. Można powiedzieć, że wymiar ten był udziałem Matki Chrystusa od początku, od chwili poczęcia i narodzin Syna. Od tego momentu była Tą, która uwierzyła. Jednak w miarę jak odsłaniało się Jej oczom i duchowi posłannictwo Syna, Ona sama jako Matka otwierała się ku tej „nowości” macierzyństwo, jakie miało stawać się Jej udziałem przy boku Syna.

XVI. Maryja a Kościół

Maryja, jest w Kościele : jest członkiem Kościoła, społeczności zbawionej, złączonej ze wszystkimi ludźmi, którzy mają być zbawieni.

Maryja jest ponad Kościołem : ze względu na jedyne zadanie, jakie obok Syna wypełnia w zbawczym planie. Oraz ze względu na wyjątkową świętość, która czyni je jedynym członkiem mistycznego ciała, który nie znał grzechu.

Maryja jest przed Kościołem

W świętości, w przyjęciu Ducha Świętego, we współpracy z dziełem zbawczym Chrystusa, w cierpieniu, w swym wniebowzięciu.

Maryja - typ Kościoła: Kościół naśladuje ją jako swój model, Maryja jest jedną osobą a Kościół jest ludem, Maryja jest wzorem Kościoła, ale nie jest prototypem władzy hierarchicznej, ale wzorem podatności duchowej i odpowiedzi wobec wpływu łaski. Kościół naśladuje Maryje w macierzyństwie. Dzięki przyjmowanemu z wiarą słowa Bożego Kościół sam staje się matką i przez przepowiadanie i chrzest rodzi do nowego życia syna z Ducha Świętego poczętym i z Boga zrodzonym. Lumen Gentium : Podczas gdy Kościół w osobie NMP już osiąga doskonałość, dzięki, której istnieje nieskalany i bez zmazy.

Maryja Matka Kościoła: Maryja jest matką członków Chrystusa. Według Pawła VI Matka Kościoła to matka całego ludu chrześcijańskiego, wiernych, pasterzy, którzy zwą ją matką najmilszą. Maryja we wcieleniu stając się matką Chrystusa kładzie fundament pod macierzyństwo wobec Kościoła. Każdy członek Ludu Bożego z natury przede wszystkim zawdzięcza życie Chrystusa pierwszemu źródłu , a zarazem potem zawdzięcza je Jej. Maryja jest Matką Ludu Bożego Kościoła jest bliska nam. Chodzi o czynną obecność w Kościele.

XVII Czym powinien charakteryzować się obecnie kult maryjny? „Omów podstawowe zasady odnowy kultu maryjnego wg adhortacji „Marialis Cultus”Paweł VI 2.II 1974

Kościół swe powiązania z Maryją wyraził w formach kultu: w czci, w miłości, w błaganiu, w służbie miłości , w naśladowaniu.

Podstawowe zasady odnowy kultu maryjnego:

Zasada trynitarna i chrystologiczna: W Maryi wszystko odnosi się do Chrystusa, ze względu na niego Bóg wybrał ją na Matkę, a Duch Święty obdarował Darami. Wszystko to co wyświadcza się matce spływa na Syna.

Zasada pneumatologiczna : Uświęcające działanie Ducha Św. W Maryi jest szczytowym momentem Jego działania w historii zbawienia. Duch Święty jest sprawcą świętości Maryi. Maryja jest brzemienna za sprawą Ducha. On to uczynił płodnym dziewictwo Maryi , sprawcą wiary, nadziei, miłości.

Zasada eklezjologiczna: Działanie Kościoła w świecie - przedłużanie opieki Maryi., kult jej ma ukazywać miejsce jakie zajmuje Ona w Kościele jest najwyższa po Chrystusie. Kościół to więź między ludźmi, bo są oni synami Maryi . Maryja i Kościół współdziałają w rodzeniu mistycznego Ciała Chrystusa.

Wytyczne Kultu :

Dowartościować pismo święte : Kult Maryi ma z niego czerpać siły i pomoc, całe pismo wskazuje na Maryję.

Podporządkować Liturgii : Nabożeństwa ku czci Maryi mają się zgadzać z liturgią

Liczyć się ze względów ekumenicznych: Odzwierciedla troski Kościoła o przywrócenie jedności chrześcijan , wspólna jest treść z innymi wyzwaniami.

Uwspółcześnić naukę o Maryi jako wzorzec: Naśladować Maryję nie z powodu rodzaju życia, jakie prowadziła, ale że przylgnęła do woli Bożej.

Błędne rozumienie kultu: Zwodnicza łatwowierność - zwraca uwagę bardziej na praktyki zewnętrzne. Wzruszenie uczuciowe - obce duchowi ewangelii, gdyż ta domaga się działania.

Cel ostateczny kultu : : by bóg został uwielbiony. By chrześcijanie zostali pobudzeni do uzgodnienia z wolą Bożą naszego życia.

Sobór Efeski (elementy kultu): cześć - bo jest Matką Boga, miłość- bo jest naszą Matką, prośba, naśladowanie.

Kult NMP: wyższy od kultu aniołów i świętych, różny od kultu uwielbienia, prowadzi do kultu Boga, jest przylgnięciem do Boga i Jego planu.

XVIII. Biblijne nazwy, obrazy i określenia Kościoła.

Owczarnia i trzoda : Jednym z tytułów królewskich był tytuł „ pasterz” Król bowiem jest tym, który prowadzi swoich poddanych i strzeże ich przed niebezpieczeństwem. Władzę pasterską Jezus przekazał swoim uczniom po zmartwychwstaniu. Stąd tym obrazem często posługiwali się apostołowie podkreślając swoją odpowiedzialność za Kościół jako nowy lud Boży, powołany do istnienia przez Chrystusa.

Winnica i rola uprawna: Obrazy te sugerują potrzebę współpracy Kościoła z Bogiem, przez otwieranie się na jego działanie. Tylko wtedy Kościół będzie mógł spełniać swoją funkcję uświęcania świata.

Krzew winny, oliwka, gorczyca : krzew winny wyraża myśl o jedności organicznej, a zarazem nadprzyrodzonej między Nim a Kościołem. Rozwój Kościoła zależny jest od tego, jak silny będzie związek z Chrystusem. Podobny sens ma obraz drzewa oliwnego. Natomiast obraz ziarna gorczycy wskazuje na rozrost Kościoła, który ogarnie cały świat.

Budowla Boża i Świątynia : Te obrazy wskazują na jego wewnętrzne bogactwo i różnorodność. Budowla Boża to w poszczególnych tekstach Dom Boży , mieszkanie Boże w Duchu Świętym. Nazwanie Kościoła świątynią Boga wskazuje, że wierni tworzący jego strukturę stanowią duchową świątynię. Kościół rozumiany jako budowla lub świątynia tworzony jest przez licznych wiernych, którzy spełniają w nim wielorakie funkcję. W niektórych tekstach Chrystus jest fundamentem budowli i świątyni jaką jest Kościół, w innych

Idea zgromadzenia : zgromadzenie liturgiczne zwłaszcza Eucharystyczne, które było pamiątką wydarzeń zbawczych dokonanych przez Chrystusa. Zgromadzenie podkreśla przede wszystkim inicjatywę zbawczą Boga. To on powołuje ludzi so uczestnictwa w swoim życiu, które można osiągnąć przez przyjęcie chrztu.

Idea ciała Chrystusa : Ciałem Chrystusa ma być Eucharystia, natomiast Kościół jest jego ciałem mistycznym.

Idea Ludu Bożego : naród izraelski został powołany przez Boga, do wykonania specjalnych zadań religijnych, jest oparty na przymierzu dąży do zbawienia. Według Nowego Testamentu do Ludu Bożego zalicza się wszystkich, którzy uwierzyli w Chrystusa.

XIX. Wyjaśnij artykuł wiary: „ Jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół.

Jeden: Chrystus ustanowił tylko jeden Kościół. Należy poszukiwać jedności wewnętrznej, chodzi o jedność rozumianą jako uczestniczenie w jedności Boga. Podobnie jak wyznajemy wiarę w jednego Boga w trzech Osobach, tak samo musimy uwierzyć w jedność Kościoła wynikającą z jedności Trójcy Świętej. Jedność Kościoła wyraża się nie tylko w jedności zewnętrznej, lecz także w wymiarze wewnętrznym, związanym z przyjętymi prawdami objawionymi nam przez Boga.

Święty: Realizacją powołania Kościoła do świętości jest kryterium jego prawdziwości. Świętość jest istotną cechą Kościoła. By zrozumieć świętość Kościoła należy odwołać się do świętości samego Boga, która jest tożsama z jego istotą W starym Testamencie świętym był naród Izraelski. Kościół, który został ustanowiony przez Chrystusa będąc zarazem Jego Mistycznym Ciałem, również partycypuje w świętości Boga. Świętość polega na sposobie bycia członków Kościoła, związana jest z praktyczną realizacją przykazania miłości. Świętość Kościoła jest to zadanie do spełnienia, zmierza on do pełnego zjednoczenia z Bogiem.

Powszechny : Pierwszy raz z tym przymiotem Kościoła spotykamy się w liście św. Ignacego Antiocheńskiego do Smyrneńczyków. Gwarantem katolickości Kościoła jest Chrystus. Wyraża on ideę skierowania Kościoła zarówno ku całemu rodzajowi ludzkiemu, jak ku poszczególnemu człowiekowi. Katolickość Kościoła wyraża się w nauce , która dociera do wszystkich narodów i kultur.

Apostolski: jest apostolski ze względu na swoje pochodzenie. Ma ono konsekwencje w postaci sukcesji, która polega na nieprzerwanym przekazywaniu posłannictwa apostolskiego i urzędu swoim następcom. Apostello czyli posłany wskazuje na misję głoszenia Ewangelii. Kościół jest z natury misyjny . Ma obowiązek przekazywania Dobrej Nowiny o zbawieniu.

XX. Przedstaw i omów hierarchiczną strukturę Kościoła.

Powołanie i nadanie władzy Dwunastu : zostali przygotowani do podjęcia misji przekazywania Ewangelii Kościoła. Mieli być z Jezusem, mieli być apostołami czyli posłańcami ,którzy poniosą dobrą nowinę o zbawieniu wszystkich ludzi.

Powstanie i rozwój episkopatu: proces tworzenia był bardzo powolny. Apostołowie przekazywali swoją władzę przez gest włożenia rąk na głowy wybranych przez siebie ludzi. Apostołowie ustanawiali biskupów i diakonów, dlatego właśnie wyrazem legalności urzędu biskupa jest jego pochodzenie od Apostołów. Hierarchia posiada rzeczywiście religijne zwierzchnictwo, które zostało jej przekazane odgórnie poprzez sukcesję, a biskupi są pasterzami Kościoła lokalnego.

Prymat Piotra i jego następców: Piotr był pierwszym świadkiem zmartwychwstania Chrystusa. Razem z Janem był jedynym świadkiem przemienienia modlitwy na Górze Oliwnej. Trzeba podkreślić, że Piotr naśladuje Chrystusa podejmując próbę chodzenia po wodzie.

15

---