4.10.2006 r.

Prof. A. Siemaszko s. 32; środa 10:00

Egzamin pisemny: 4 pytania (pkty 0-4)

[Podręczniki amerykańskie]

1. „Kryminologia” prof. K. Krajewski, A. Gaberle

2. „Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych” prof. A. Siemaszko

3. „Teorie kryminologiczne” D. Wójcik, K. Ostrowska

4. „Atlas przestępczości w Polsce” prof. Siemaszko i in.

1. Struktura przestępczości.

2. Ile jest zabójstw np.

3. Główne tendencje przestępczości w Polsce.

4. Polska na tle innych krajów (populacja więzienna).

5. Rozkład przestępczości w układzie terytorialnym.

Co to jest kryminologia?

Def. Nauka o przyczynach przestępczości i jej formach zjawiskowych.

Etiologia przestępczości zainteresowanie tym wzięło się z pozytywizmu. Do tej pory (klasycyzm) myślano, że jest to tylko kwestia wolnej (złej) woli.

Zaczęto szukać przyczyn poza wolną wolą: np. różne wrodzone cechy, anatomia (Lombroso?).

Szukano przyczyn wszędzie tylko nie w samym przestępcy:

• Nurt psychobiologiczny: uwarunkowania medyczne, psychologiczne - ułomności są odzwierciedleniem ułomności nurtu społecznego

Dysproporcja między płciami - trudno to wyjaśnić.

• Nurt społeczny, socjologiczny - problemy: dlaczego w jednej rodzinie ktoś kradnie, a inny nie.

Nie powstała całościowa teoria przestępczości i zachowań dewiacyjnych, która wyjaśniłaby to zjawisko na poziomie mikro i makro.

• Nurt neoklasyczny - kwestia etiologii nie jest dla nich tak istotna, bo zawsze jest grupa ludzi, która ma szczególną skłonność do popełniania przestępstw. Cechy demograficzne: młodzi mężczyźni (16-24 lata). Nie istnieje etiologia przestępczości, ale trzeba identyfikować grupy społeczne, które mają większe niż inni skłonność do popełniania przestępstw.

Nie trzeba dokładnie wiedzieć czym jest kryminologia, dokładnych rozbudowanych definicji.

Prewencja (zapobieganie przestępczości) i postępowanie z przestępcami. Przestępcami? Wiążą się też z przestępczością narkomania, alkoholizm, dewiacje seksualne.

Etiologii nie uważa się już za istotną część kryminologii - to trzeba znać, ale już się tak tego nie akcentuje.

Kryminologia jako nauka - nie ma swoistej metodologii, jest „pasożytnicza”. Metody psychologii i socjologii, coraz częściej (Garry Becker - ekonomista) ekonomii. Status kryminologii jako nauki może być kwestionowany.

Kryminologia a nauka prawa. Często przy wydziałach prawa są te wydziały, bo to prawo wyznacza zakres działań kryminologów, choć prawnicy nie wiedząc nic o statystyce itd. nie mogą być kryminologami (…). To, co jest przestępstwem są bardzo zmienne w czasie i przestrzeni. Ten sam czyn - kradzież - może być przestępstwem lub nie: tzw. przestępstwa przepołowione: rzecz musi mieć wartość powyżej 250 zł by coś było kradzieżą. Poza tym są kontratypy - zabójstwo a wojna, okaleczanie a chirurgia.

Były postulaty o tym, by nie zajmować się definicja przestępstwa, ale normami zachowania - Florian Znaniecki. Problem: co, gdzie i kiedy jest normą? Teorii zachowań dewiacyjnych nie udało się stworzyć.

Kryminologia a kryminalistyka. Są punkty styczne, ale to dwie różne nauki. Pojawia się tu kwestia układu urbanistycznego - kryminalistyka wykorzystywana w praktyce.

Na przyszłe zajęcia: stereotypowe wyobrażenia o tym, skąd się bierze przestępstwo.

11.10.2006 r.

Przyczyny popełniania przestępstw:

• specyficzna socjalizacja;

• nuda, bezczynność;

• bieda - przestępczość ujemnie skorelowana z biedą; przestępczość jest cechą społeczeństw bogatych;

• niepowodzenia w szkole wagary prawdopodobieństwo wpadnięcia w złą grupę itd.;

• bezrobocie - są teorie o tym, że ono nie ma samo w sobie zupełnie związku z przestępczością, a nawet że między bezrobociem a przestępczością jest ujemna korelacja: bezrobotni siedzą w domu - to oznacza, że te domy mają „strażników”; bezrobocie powoduje też spadek przestępstw agresywnych: mniej się przebywa z innymi ludźmi, wykluczenie; może być tak, że do pewnego momentu bezrobocie powoduje spadek przestępczości, a od pewnego - wzrost;

• przyjemność;

• nieznajomość prawa - choć w kryminologii nie interesują nas właściwie przestępstwa nieumyślne;

• presja grupy, konformizm (czasami wyimaginowana presja grupy)

• z głupoty: inteligencja a przestępczość; badania na ten temat prowadzono w więzieniu (niedoskonałe, błąd metodologiczny);

jeżeli inteligencja to umiejętność przewidywania skutków własnych działań, to im mniejsza inteligencja byłaby istotnym czynnikiem sprzyjającym popełnianiu przestępstw;

• ideologia/religia

• dla korzyści - zyski rzeczywiście są wyższe znacznie niż straty;

• psychopatia, pozbawienie empatii;

• poczucie winy;

• zemsta;

• nadmierna agresywność - ale przestępstwa agresywne to ok. 3 %;

• uzależnienia - są statystyki wg których nawet 80 % przestępstw popełnianych jest pod wpływem alkoholu a czasami pod wpływem (i innych środków);

• warunki klimatyczne: silny wiatr; ciepło - przestępczość agresywna, zimno - przeciwko mieniu ale okazało się, że przestępczość na południu jest niewielka; cykl roczny: np. samobójstw najwięcej jest wiosną, przestępstwa też mają swój cykl roczny i dobowy;

• okazja;

18.10.2006 r.

Zasada lejka:

Zbiory statystyczne dot. przestępczości:

1. PRZESTĘPCZOŚĆ RZECZYWISTA - przestępczość rzeczywista jest kilkakrotnie większa niż to jest przedstawiane w statystyka policyjnych;

2. STATYSTYKI POLICYJNE - w statystykach policyjnych - rejestrowane mogą być przestępstwa nawet sprzed 5 lat; to jest też najświeższy zbiór; jest on oficjalnie największy (1 mln 400 tys.), ale jednocześnie w pewnym sensie najmniej rzetelny zmiana klasyfikacji przez sąd;

pojawia się tu też problem „ciemnej liczby”: ludzie nie zgłaszają lub policja nie przyjmuje zgłoszeń; paradoksalnie sama statystyka policyjna jest źródłem „ciemnej liczby” np. zgodnie z regułami z kilku czynów popełnionych przez jedną osobę na innej rejestruje się tylko czyn najpoważniejszy;

czyn ciągły - sprawca dopuszcza się kilku czynów w podobnych okolicznościach, to jest objęte tym samym zamiarem (skierowane przeciwko podobnemu dobru prawnemu);

w Wielkiej Brytanii notuje się każde przestępstwo, więc mają znacznie „większą” przestępczość; można z kolei rozdąć statystykę w ten sposób, że przestępstwo popełnione przez kilku sprawców traktowane jest jak kilka przestępstw - każdy odpowiada za swoje;

3. STATYSTYKI SĄDOWE - jej wady są odwrotnością statystyk policyjnych; ok. 20 % przestępstw rejestrowanych przez policję trafia do sądu (550 tys.); wielkie problemy z klasyfikacjami, zmiany poglądów;

pojawiają się uniewinnienia z powodu słabych dowodów;

przesunięcia w czasie są większe niż w statystyce policyjnej zanim zapadnie prawomocny wyrok skazujący może upłynąć kilka-kilkanaście lat;

problem: dlaczego ostatnio notuje się bardzo znaczny spadek ilości przestępstw kryminalnych przy jednoczesnym wzroście spraw karnych przed sądem?

teraz toczą się rozprawy dot. przestępstw popełnionych w zeszłych latach;

instytucje poddania się karze i skazania bez rozprawy, najczęściej są to kary w zawieszeniu;

wykroczeniem była jazda pod wpływem niewielkiej ilości alkoholu, teraz to jest przestępstwo;

4. statystyki penitencjarne - zbiór najmniejszy nie obejmuje wszystkich kar, tylko kary pozbawienia wolności, ale i osoby tymczasowo aresztowane (proporcje jak 50 tys. do 20 tys.); przesunięcie w czasie tylko w wymiarze osób skazanych jest duże, ale w przypadku osób tymczasowo aresztowanych statystyki penitencjarne oddają najświeższy stan rzeczy;

są tu też osoby będące w więzieniu w związku np. z nieziszczeniem grzywny;

sprawcy wykroczeń - kara aresztu za niektóre wykroczenia;

obecnie osób więzionych jest - ok. 120 tys. (przeszło dwukrotnie więcej niż zaraz po 1989 r. - szef więziennictwa Paweł Moczydłowski bez większych problemów wypuszczał więźniów)

25.10.2006 r.

W komunizmie - przestępczość mniej więcej na jednym poziomie. Zabiegi sztuczne - np. wprowadzono przestępstwa przepołowione.

W roku 1995 nagły wzrost, a potem zaraz spadek. Dlaczego? Wprowadzono z 50 do 250 zł linię demarkacyjną w kradzieży przestępstwo/wykroczenie.

Służby zajmujące się zwalczaniem przestępczości:

Policjantów jest ok. 120 tys., a ochroniarzy z prywatnych firm ochroniarskich ok. 350 tys., Straż Miejska

Co spowodowało zmniejszenie przestępczości w Polsce w ostatnich latach?

Zmniejszenie przestępczości ostatnio w Polsce:

1. Emigracje; wyjeżdżają młodzi ludzie, grupa największego ryzyka;

2. Imigracje - uszczelnienie granic (przestępstwa popełniali imigranci zza granicy wschodniej);

3. Niż demograficzny - im potencjalnych przestępców - w grupie ryzyka - mniej, tym mniej przestępstw;

4. Monitoring, systemy alarmowe, zamki - zabezpieczenia techniczne;

5. Większe prawdopodobieństwo sankcji - koszty przestępczości ze strony przestępcy się zwiększają.

• W latach 1990-2001 średnia liczba przestępstw wynosiła ok. 1 000 000 i była ponad dwukrotnie większa niż w latach 80. i ponad trzykrotnie większa niż w 70.

• Od 1996 następował systematyczny wzrost liczby przestępstw i ok. 10 % w ciągu roku.

• W 2001 r. zwiększenie liczby przestępstw wynikło m. in. z nowelizacji k.k. (art. 178a par. 1, 2) co spowodowało, że 120 128 przypadków prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości zostało przesuniętych z kodeksu wykroczeń do kategorii przestępstw.

• W roku 2001 na jednego mieszkańca przepadało średnio ponad dwukrotnie więcej przestępstw niż w 1989 r. (kapitalizm, rozchwianie społeczne, zamieszanie organizacyjne, chaos instytucyjny w tym w policji).

• Wskaźnik przestępstw na 100 000 mieszkańców: 1970 r. - 150; 1975 r. - 100; 1980 r. - 100; 1985 r. - 150; 1990 r. - 220; 1995 r. - 250; 2000 r. - 300;

W czasie komunizmu średnia ilość przestępstw od 300-500, 1997 - 1 000 000, 2001 - 1 400.

Dynamika przestępczości w mieście jest znacznie większa - dwuipółkrotnie - niż na wsi:

1. anonimowość, na wsi - kontrola społeczna,

2. na wsi tradycyjny system wartości, rzeczywista religijność podwójny układ hamulcowy,

3. więcej możliwości popełniania przestępstw w mieście, większa zamożność niż na wsi,

4. na wsi więcej czasu spędza się w domu, w mieście mieszkania są mniej chronione.

Rozwinięta kontrola nieformalna powoduje, że obraz jest być może mocno zafałszowany - na wsi swoje sprawy czasami się załatwia samemu i się przestępstw nie zgłasza.

• Podlaskie, Lubelskie, Podkarpackie, Świętokrzyskie (2 100):

pas południowowschodni - najmniejsze wskaźniki przestępczości;

regiony o dużym udziale ludności wiejskiej,

tradycja, zakorzenienie,

bieda,

• Pomorskie, Zachodniopomorskie (5 300):

tzw. ziemie odzyskane - największe wskaźniki przestępczości;

• Lubuskie i Dolnośląskie (3 700 - 4 300):

pas południowozachodni graniczący z Niemcami,

ludność zamożna,

ziemie z ludnością napływową,

znacznie słabsze zakorzenienie i więź społeczna,

• Łódzkie, Wielkopolskie, Śląskie, Opolskie

dawne ziemie Pruskie, gdzie przestępczość jest relatywnie najmniejsza;

W „Granicach tolerancji” inny podział na makroregiony, a nie województwa.

Przestępstwa strukturalne:

1990 r. przestępstwa przeciwko:

• mieniu (ale tu zalicza się rozbój) - 84, 7 %;

• komunikacyjne - 3,9 %,

• rodzinie, młodzieży, opiece - 3 %,

• dokumentom - 0,7 %,

• wolność, obyczajność - 1,3 %,

• życiu, zdrowiu - 1,8 %,

• inne - 4,8 %.

W tej chwili paleta przestępstw znacznie się zróżnicowała;

8.11.2006 r.

Media a przestępczość

argumenty za związkiem między mediami a przestępczością

Duża dynamika przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu - zwłaszcza bójek (wzrost trzykrotny), wzrost ilości przestępstw agresywnych.

Współczynnik na 100 tys. ludności:

w 2001 współczynnik zabójstw 3,4, uszczerbek na zdrowiu 43,9, udział w bójce lub pobiciu - 37,2;

w 1990: 1,9; 27,3; 10,3.

Zabójstwa - nie tylko dokonane, również usiłowane; pobicie ze skutkiem śmiertelnym to już inna kategoria;

Struktura przestępstw przeciwko w życiu i zdrowiu:

• uszkodzenie ciała 67,1 % - uszczerbek na zdrowiu - 17-18 000 rocznie

• udział w bójce lub pobiciu 25,4 % - 14 000;

• zabójstwa 4,7 % - ok. 1000 rocznie dokonanych (2001 r. duży wzrost) usiłowanych.

Przestępstwa przeciwko obyczajności - zdają się nieczułe na przemiany w Polsce - zgwałcenie - krzywa prawie płaska (ok. 2000 przestępstw rocznie). Jest tu też największa ciemna liczba - blisko 90 %.

Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece - lekki wzrost, stała linia trendu.

Stały trend wzrostu w przypadku kradzieży, kradzieży z włamaniem - w przypadku rozboju już zanotowano spadek.

Eksport przestępczości - nie ma bezpośredniego przełożenia wyjeżdżających z Polski na wzrost przestępczości np. w UK. To, co zachęcało do przestępczości niekoniecznie musi występować w innych krajach, są nowe inne czynniki np. zachęcające do konformizmu (groźba utraty pracy, wizy).

Struktura w 2001 (300 000 przestępstw):

• kradzież z włamaniem - 36 %

• kradzież - 34,8 %

• rozbój - 5,5 %

• oszustwo - 5,2 %

• inne - 19 %

Zwiększył się odsetek kradzieży o prawie 14 punktów procentowych, rozbojów dwuipółkrotnie, a oszustw niemal pięciokrotnie.

Nagły spadek 1996 r. - ustawowa zmiana granicy wykroczenie/przestępstwo (250 zł) w wyniku manipulacji spadek nagły o 50 000.

Kradzież samochodów - duży spadek w ostatnich latach rozwój techniki zabezpieczenia samochodów. Nowe zjawisko - rozboje samochodowe - to świadczy o tym, że trudno w inny sposób dostać się do środka.

W drugiej połowie lat 90. najwięcej włamań było w 1999 r. - o ponad jedną piątą więcej niż w 1995 r. i o ponad 1/10 więcej niż w 2001.

Średnio co trzecie przestępstwo tego rodzaju było kradzieżą z włamaniem do samochodu.

Krótkotrwały zabór pojazdu mechanicznego.

Czyny karalne nieletnich. Nieletni - 13-17 lat. Jest to kategoria szczególnego zwiększonego ryzyka. Ok. 70 000 przestępstw rocznie.

Nieletni:

• podatni na wpływy, grupowość często członkowie mają mylne wyobrażenia odnośnie oczekiwań grupy, czasami jako grupa zachowują się znacznie gorzej niż by się zachowali osobno,

• mała odpowiedzialność,

• niewiele do stracenia, nie ma groźby utraty prestiżu, pozycji społecznej, niewiele zostało zainwestowane w konformizm,

• możliwość uzyskania wielkich zysków - podatność również na reklamę, rozdmuchane potrzeby,

• nieukształtowany system wartości - nieukończona socjalizacja,

• potrzeba wyładowania agresji,

• słaba empatia - badania neurochirurgiczne (płat mózgu za to odpowiedzialny jeszcze nie jest w pełni wykształcony w pełni w 24 roku życia),

• postępowanie z nieletnimi - zasada nieinterwencji, a przecież są zasady uczenia się brak kary działa nagradzająco,

• jest 1300-1500 wychowanków zakładów poprawczych, a blisko 70 000 więźniów; koszty utrzymania w niektórych zakładach wynoszą 19 000 zł miesięcznie na osobę,

6.12.2006 r.

Stosunek przestępczości kobiet i mężczyzn jest jak 1 do 10, a wśród osadzonych jak 1 do 30.

Kobiety znacznie gorzej od mężczyzn znoszą izolację wewnętrzną.

Szacuje się, że w każdej populacji jest 1 % psychopatów. Odsetek psychopatów wśród osadzonych mężczyzn to 15-25 %, a wśród osadzonych kobiet 7-14 %.

Psychopatia jest czynnikiem istotnie skorelowanym z przestępczością.

Inteligencja a przestępczość - już się prawie tego nie bada. Możliwe związki:

13.12.2006 r.

Rok 1973 - uwięzionych było 124 000; następnie rok 1985 - 110 000 (ekstrema).

1989 r. - drugie ekstremum - 40 000 (zw. ze zmianą kodeksu karnego).

Obecnie mamy 85-89 000 uwięzionych. Ilość uwięzionych może być miarą represyjności systemu - ostatnio obserwuje się wzrost populacji więziennej w Europie.

Lepszą miarą są współczynniki na 100 000 - jesteśmy poniżej średniej.

Ponad 70 % populacji więziennej to są skazani, tymczasowo aresztowani potem,
a ukarani to niewielki odsetek (kara aresztu za wykroczenia). Są kraje, gdzie większość więźniów stanowią tymczasowo aresztowani np. Holandia szybko wymiar sprawiedliwość wymierza kary, często stosuje się tymczasowe aresztowanie jako wyraz prewencji generalnej.

Dynamika wzrostu populacji uwięzionych wzrasta.

Dynamika współczynników wg płci - dynamiczniej wzrasta udział kobiet niż mężczyzn w populacji uwięzionych. Ale - czym mniejsze liczebności, tym mniej wystarczy, by był wysoki odsetek wzrostu.

Współczynnik uwięzionych kobiet na 100 000 mieszkańców to 10, a mężczyzn - 400.

Skazani wg rodzajów przestępstw:

• zabójstwo - 7 %

• przestępstwa przeciwko życiu zdrowiu - 11 % więzieniem karanych jest 7 % tych przestępstw

• rozbój - 26 %

• zgwałcenie - 4 % 40 % „zwykłych” zgwałceń jest karanych więzieniem

• siedzących za zabójstwo jest znacznie więcej niż zabójstw rocznie.

Ale są różne formy stadialne, podżeganie, pomocnictwo, sprawstwo kierownicze…

Prawdopodobieństwo skrócenia kar dłuższych jest znacznie większe niż kar krótszych.

Tymczasowo aresztowanych jest ok. 15-25 000 osób.

Blisko ¼ skazanych kobiet siedzi za zabójstwo. 18 % skazanych kobiet trafia do więzienia za rozbój. Co piąta kobieta za zabójstwo, a wśród mężczyzn - co piętnasty.

Młodociani - 34 % za rozbój; są najbardziej agresywni. Zabójstwa 4 %.

Wiek - dużo przestępstw w wieku 18-25 (najwięcej mężczyźni).

Nagły wzrost przestępczości kobiet ok. 45 roku życia chodzi o kobiety alkoholiczki.

Przestępczości po 60 roku życia raczej nie ma.

Przeciętnie osadzone panie są starsze od panów (mediana wieku kobiet to 33 lata, a wśród mężczyzn połowa nie przekracza 30 lat). Co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta mają 24 lata.

Najwięcej skazanych jest na rok-dwa lata więzienia (32 %) - zdaniem profesora dysfunkcjonalne. Za mało kar krótkich i za mało długich, typowo izolacyjnych. Długich kar (powyżej 10 lat) mamy dwa razy mniej niż we Francji czy we Włoszech.

Praca więzieniu jest w wielu wypadkach pierwszą pracą, jaką osoby skazane podejmują. Ale źle jest z zatrudnieniem - mało - niekorzystne uregulowania podatkowe dla przedsiębiorców, kłopotliwe dla więzienników, niskie kwalifikacja więźniów.

20.12.2006 r.

Szacuje się, że w każdej populacji jest 1 % psychopatów. Odsetek psychopatów wśród osadzonych mężczyzn to 15-25 %, a wśród osadzonych kobiet 7-14 %.

Psychopatia jest czynnikiem istotnie skorelowanym z przestępczością.

Psychopatia - krańcowy egoizm, egotyzm, taktowanie ludzi w sposób instrumentalny. Są badania wykazujące, że psychopatia wynika ze zmian w mózgu. Prosty test bada psychopatię - pokazywanie zdjęć twarzy wyrażających emocje.

1 % psychopatów w Polsce to 380 000 osób.

Jeżeli coś jest czynnikiem etiologicznym przestępczości na poziomie mikro nie musi nim być na poziomie makro. Dobra teoria musi się sprawdzać na obu poziomach.

Istnieje psychopatia, socjopatia i charakteropatia - i zdaniem prof. tylko psychopatię można rozważać jako wrodzoną, genetyczną. Czasami przyjmuje się jednak, że istnieje tylko psychopatia i różne jej odmiany, przyczyny.

Inteligencja - temat obecnie zarzucony, wiąże się z początkami kryminologii. Teraz przyjmuje się, że głupi przestępca - głupie przestępstwo, a mądry - mądre; bez względu na inteligencję większość z nas przestępstw nie popełnia. ALE - badania na ten temat prowadziło się w więzieniach: wybiórczość działania wymiaru sprawiedliwości i psychopaci - inteligentni przestępcy mają większą być może szansę wymknięcia się mu.

Prawo karne zakłada, że mamy do czynienia z racjonalnymi ludźmi, tymczasem część osób ma dość krótką perspektywę czasową - tzw. głupia przestępczość. W przestępczości nieletnich powraca kwestia nie radzenia sobie w szkole wagary złe towarzystwo.

8,5 % skazanych na pozbawienie wolności to kary bezwzględnego pozbawienia wolności.

Odsetki kar izolacyjnych pośród wszystkich kar orzekanych w Europie: Polska 13 %.

Wśród populacji więziennej ilość osób skazanych im większa tym miej jest tymczasowo aresztowanych - najwięcej skazanych na Cyprze, czyli więcej osób odpowiada z wolnej stopy, a na drugim końcu Holandia - większość populacji więziennej stanowią tymczasowo aresztowani (powyżej 60 %); Polska ok. 65 %. Za to w Polsce często tymczasowo aresztowanym jest się bardzo długo.

Przestępczość u nas spada, a ilość skazań rośnie. Wytłumaczenia: większa wykrywalność (nie) lub kończą się zaległe długie procesy - spadek przestępczości, wiec można skończyć stare sprawy lub instytucje poddania się karze i skazania bez rozprawy.

3.01.2006 r.

Panel stały - niewielki dopływ i odpływ badanych. Największe badania organizują Brytyjczycy (British Grand Survey) - 50 000. Niemcy, Skandynawowie.

Projekt międzynarodowy - International Crime Victim Survey (ICVS) - przeprowadzane w 50 krajach z całego globu. Od 1992 r. przeprowadzano te badania na relatywnie dużych grupach respondentów w Polsce - poprzednio tylko na próbie warszawskiej.

Dlaczego w tym typie badań potrzeba tak dużych prób? Nie każdy pada ofiarą przestępstwa, więc żeby mieć dane nt. poważnych przestępstw potrzebne są duże próby. Stosunkowo rzadkie są kradzieże samochodów, rozboje.

O jakie przestępstwa nie można pytać? Np. o zabójstwa - dlatego, że szansa, że w kilkunastotysięcznej próbie będzie niedoszła ofiara zabójstwa jest bardzo nikła; o przestępstwa bez ofiar - np. sprawca jest ofiarą jak w przypadku narkotyków, ofiarą jest fiskus; niektóre przestępstwa są nieprzekładalne na język definicji operacyjnej, a raczej unika się przepisywania w pytaniach definicji ustawowych.

Pyta się o co? O kilka typów kradzieży: samochodu, kradzież z włamaniem do samochodu, roweru, motoru, kradzież z włamaniem do domu, pobicia, rozbój, kradzież własności osobistej - w tym kradzież kieszonkowa, mężczyznom nie zadaje się pytania o przestępstwa seksualne (gwałt, usiłowanie gwałtu, nieobyczajny atak (indecent assault), molestowanie seksualne), wyłudzenia łapówek, oszustwa konsumenckie. Pytamy się o ok. 10 czynów, niewiele, ale to wyczerpuje 70-80 % wszystkich przestępstw. Pyta się o to, czy osoba była ofiarą przestępstwa i czy zgłosiła to. Ciemna liczba - zgwałcenia 90 %, kradzieże - 80 %.

W różnych ustawodawstwa różnie interpretują różne przestępstwa. Np. gdy drzwi nie były zamknięte nie odpowiada się za kradzież z włamaniem, ale za samą kradzież; różne ocenianie postaci zjawiskowych zabójstwa. Z tego powodu konieczne są identyczne definicje.

Teraz będzie przeprowadzane badania pod kierownictwem Siemaszki na próbie 17 000 osób, jedna z największych prób na świecie; przeprowadzane przez trzy lata z rzędu. Konsorcjum trzech największych firm ankieterskich będzie badanie przeprowadzać.

Dość znaczne niedoszacowanie przestępczości: tendencja do zatajania prawdy przed ankieterem, nie pamiętanie o tym, że było się ofiarą przestępstwa. Ofiarami przestępstw bywają również podmioty zbiorowe - przedsiębiorstwa, a do tego potrzeba zupełnie innego typu badań. Sporo przestępstw popełnianych jest na cudzoziemcach. Jest oddzielny typ badań dot. przestępczości przeciwko turystom. Badania nie docierają do dzieci i młodzieży; do osób zinstytucjonalizowanych (więźniowie, wojskowi, osoby chore psychiczne) nie znajdują się pod swoimi adresami zamieszkania; bezdomnych - alkoholizm jest główną przyczyną bezdomności, więc trudno do nich wysłać ankietera.

Policja nie wie o 60 % rozbojów; największa zgłaszalność - kradzieże samochodów, potem - włamania. Pobicie zgłaszane w ponad 40 %. Zgłaszalność przestępstw w Warszawie jest większa niż w całej Polsce w przypadku kradzieży samochodów i rowerów, pobicie - wiele więcej, rozbój na tym samym poziomie, częściej kradzież rzeczy osobistej, znacznie częściej przestępstwa o charakterze seksualnym - 34 % w porównaniu z 23 %. Powód - wyższy poziom wykształcenia kobiet w Warszawie, mniejszy strach i obawa.

Niska zgłaszalność - niewiara w skuteczność działań policji, brak zaufania do policji, czasochłonność procedur, niska powaga przestępstwa.

Za tydzień - przysłowia.

---