12.05.2010

Finanse - wykład 6

1. Pieniądz doskonaląc się przez długi czas miał okres bardzo dobry dla siebie, gdyż eliminował, z pośród różnych swoich form te, które się nie sprawdziły. Zatracały one swoje funkcje, bo traciły swoje cechy (najpierw tezauryzacja, potem pozostałe, później nikt nie chciał używać tego pieniądza).

1. Pieniądz w formie złotego pieniądza był wypierany przez jego duplikat, jakim był pieniądz papierowy.

2. Ekspansja pieniądza papierowego, opartego na metalu funkcjonowała doskonale do momentu, kiedy banki nie wykorzystały tego faktu, że deponowane złoto pozostawało zawsze wg. jakiegoś poziomu rezerw nienaruszone w bankach i banki emitowały więcej pieniądza papierowego, niż posiadały zasoby. Zachłanność bankierów, którzy chcieli mieć dodatkową korzyść doprowadziła do psucia pieniądza. Emitowano pieniądza papierowego w nadmiarze.

3. Wszystkie banki miały niegdyś prawo emisji pieniądza papierowego, który miał pokrycie w złocie. Ale nikt nie sprawdzał, czy banki są wypłacalne.

4. Weryfikacja rzetelności banków była odłożona w czasie. Ilość dodatkowo wyemitowanego pieniądza mogła być korzystna dla gospodarki. Duża ilość dóbr wymagała dużej ilości pieniądza. Kiedy gospodarka dobrze funkcjonowała, wszystko działało poprawnie. Jak gospodarka została spowolniona (objawy: ilość zawieranych transakcji jest mniejsza, bo mniejsza jest mobilizacja konsumentów i producentów) to ilość pieniądza papierowego zalegała u osób, które nie mogły zawrzeć wystarczająca ilość transakcji. Ludzie chcieli sobie zamienić pieniądze papierowe na złoto i wtedy okazywało się, że pieniądza papierowego było za dużo i szwindel banków został przez klientów banku odkryty. Koszty ponosili ci, którzy posiadali pieniądz papierowy, a banki upadały.

5. Państwo szukające swoich środków postanowiło wykorzystać swoją pozycję i ustanowiło jakiś bank bankiem centralnym (przesłanki nie ekonomiczne, ale polityczne). Wtedy narodził się system dwu-szczeblowy.

2. Pieniądz bezgotówkowy:

1. Okoliczności jego ekspansji były podobne do okoliczności powstania pieniądza papierowego.

2. Rozliczenia bezgotówkowe stały się popularne pomiędzy przedsiębiorstwami, szczególnie, gdy przedsiębiorstwa miały konta w tych samych, lub podobnych bankach.

1. Ich formą było - polecenie przelewu

3. Pieniądz kruszcowy został zdeponowany (stanowił bazę), nad nim w odpowiednio większej wielkości był pieniądz papierowy, no a nad nim zaczął dominować pieniądz bezgotówkowy.

4. Został dostosowany do czasów współczesnych (druga młodość czeku i weksla). Ilość pieniądza bezgotówkowego była wielokrotnie większa od ilości pieniądza gotówkowego i jeszcze większa niż ilość złota.

3. System waluty złotej nie był niezmienny. Zmieniał się, wraz z systemem monetarnym. Jego ewolucję rozpoczęły zmiany w formach składania rezerw złotych i zasad wymiany złota na pieniądz papierowy.

1. W I okresie, gdy była pełna wymienialność istniał system złotych monet, których właściciele deponowali pieniądz w bankach, aby otrzymać banknoty.

2. Kiedy prawo do prowadzenia rezerw złotych zaczęły przejmować banki, bank centralny chcąc pokazać swoją władzę, zabronił emisji pieniądza papierowego bankom komercyjnym. Banki centralne przejęły prawo emisji pieniądza papierowego i ograniczyły prawo zamiany pieniądza papierowego na złoto wobec obywateli. Pieniądze przechowywano w formie sztabek. Okres sztabowy.

3. Nominały sztab były bardzo wysokie, aby pozbawić obywateli prawa wymiany pieniądza papierowego na złoto. Uprawnienia te zostały przekazane bankom komercyjnym, które nie mogły już emitować pieniądza. Gdy miały za dużo pieniądza mogły dokonać wymianę na skalę „hurtową” na sztaby. Ekspansja pieniądza papierowego i ograniczenie wymienialności. Po II Wojnie Światowej powstał system dewizowo-złoty, który był już w użyciu po I Wojnie Światowej. System ten powstał z powodu asymetrii rezerw złota w gospodarkach światowych. Jedne kraje miały ogromne ilości rezerw złota a inne nie. Krajem, które miał ogromne zasoby rezerw złota były: USA (ich udział w wojnie na początku był pasywny, ale wyposażały armię aliantów w broń, za którą trzeba było czymś płacić).

4. System walutowy staje się coraz bardziej problemem światowym, a nie poszczególnych krajów. Świat się stał mały. System dewizowo-złoty stał się systemem dolarowo-złotym. USA miało złoto, a pozostałe kraje zaczęły gromadzić dolary, które można było wymienić w każdej chwili na złoto.

5. Dygresja: Można było wyemitować więcej pieniądza, jeśli były potrzeby gospodarki. Głównym źródłem rozwoju gospodarki było złoto uzyskane z nadwyżki eksportu nad importem. Państwo mające deficyt obrotów handlowych musiało starać się zwiększyć eksport w celu odtwarzania zasobów rezerw.

6. Należy domniemywać, że skoro USA ogłosiły w 1971 roku, że przestają wymieniać swoją walutę na złoto oznaczało to, iż USA skompromitowały siebie i system dolarowo-złoty. Pieniądza było za dużo i wtedy przeszliśmy na system pieniądza symbolicznego.

7. Nie można bezkarnie drukować pieniądza papierowego. Na użytek nowego systemu trzeba było wprowadzić mechanizm kontrolujący ilość wyemitowanych pieniędzy.

4. Obecnie cała gospodarka funkcjonuje na kreowanym przez system bankowy pieniądzu bezgotówkowym.

1. Pieniądz emitowany przez bank centralny jest prawnym środkiem płatniczym, czyli należy mu zaufać, ponieważ powinien posiadać wszystkie właściwe cechy, (co wynika z zaufania do remitenta i dobrej woli użytkowników). Pieniądz papierowy opiera się na społecznej iluzji (wszyscy ufają pieniądzu, to i ja ufam). Rzadkość i trwałość są symboliczne, a więc ogromną odpowiedzialność ponosi remitent, (czyli bank centralny). Polityka pieniężna urasta do rangi podstawowego instrumentu.

2. Pieniądzem może być każe dobro spełniające funkcje pieniądza.

5. Ile pieniądza powinno być w gospodarce.

1. Tyle, ile powinno być!

2. Tajemnica pieniądza, siła woli jest zlokalizowana w banku centralnym.

6. Ekspansja pieniądza bezgotówkowego:

1. Pieniądz papierowy - baza monetarna. Zdolność do emisji pieniądza bezgotówkowego, którego jest wielokrotnie więcej stanowi trudność.

2. Wielokrotność kreacji pieniądza - aby mogła nastąpić musiał powstać system bankowy na miarę współczesnego.

3. Wyprodukowany pieniądz bezgotówkowy dodaje się do bazy monetarnej.

7. Tabela pokazująca jak z niczego może powstać 5 razy więcej.

1. Banki I generacji otrzymały po złotówce, od 1000 zł.

2. Bank udzieli kredytu 800zł, a 200zł sobie zostawia.

3. Dysponent bezgotówkowej formy korzysta z polecenia przelewu na zakup maszyny. Przelewa pieniądze do banku drugiej generacji.

4. Bank drugiej generacji udziela kredytu w wysokości 640 zł. Jeśli pieniądz został przelany na rachunek dostawcy, który ma konto w owym banku, bank pożyczył 640 zł i jednocześnie ma 640 zł na nową pożyczkę. Gdyby klient pożyczył pieniądze z banku w formie gotówkowej ta operacja zostałaby zatrzymana już w początkowej fazie. Banki nie lubią wypłat gotówkowych.

5. Proces kreacji trwa, aż 1000zł zamieni się na wielokrotność pieniądza kredytowego. Wszystkie banki ustaliły sobie rezerwę na 20% w naszym przykładzie. Skąd bierze się ta równa stopa rezerw? Dwa motywy:

1. Albo im narzucono

2. Może działać czynnik konkurencyjny - stopa rezerw wyrównuje się z powodu konkurencji

6. Jeżeli stopa rezerw wynosi 20%, to system bankowy wykreuje pięciokrotnie więcej pieniądza ile dostał. Nowe wkłady, które powstały w systemie bankowym to 5000zł.

7. Żaden z banków nie jest w stanie wywiązać się ze złożonych na rachunku klienta depozytów. Musiał powstać dodatkowy system. Runo na banki - banki działają w atmosferze zaufania. Musi być mechanizm niedopuszczający do runa na banki. System natychmiastowego zaopatrywania się w pieniądz. Mechanizm dostarczający na szybko pieniądze do banków jest rynkiem międzybankowym. Inny podmiot nie może uczestniczyć w transakcjach międzybankowych (bezpośrednio).

8. Ujęcie zasobowe pieniądza:

1. Okręgi zasoby pieniądza.

2. M₀ = baza monetarna, na którą składa się pieniądz gotówkowy, będący w posiadaniu instytucji nie bankowych (B₀) - ten, który jest w obiegu. Rezerwy międzybankowe. O skali bazy monetarnej decydują wszystkie zasoby znajdujące się w obiegu.

3. M₁ = baza monetarna + depozyty na żądanie, czyli pieniądz a vista.

4. M₂ = M₀ + M₁ + depozyty długoterminowe (zasób pieniądza mniej płynny)

5. M₄ = wszystkie wcześniejsze + wszystkie inne formy (Np. papiery wartościowe, akcje, obligacje)

---