SPIS TREŚCI

1. Streszczenie

2. Dostęp użytkowników

2.1. Dostęp podstawowy

2.2. Dostęp pierwotny-PRA

3. Struktury sieci ISDN

3.1. Architektura sieci ISDN

3.2. Sygnalizacja w sieci ISDN

3.3. Elementy składowe sieci ISDN

4. Styki w sieci ISDN

4.1. Styki S i T

4.2. Styki U i V

4.3. Styk R

4.4. Pozostałe styki w sieci ISDN

5. Konfiguracje urządzeń abonenckich

6. Terminale w sieci ISDN

6.1. Terminale jednofunkcyjne

6.2. Terminale mieszane

6.3. Terminale wielofunkcyjne

7. Usługi oferowane przez sieć ISDN

7.1. Usługi przenoszenia

7.1.1 Usługi przenoszenia w trybie komutacji kanałów

7.1.2 Usługi przenoszenia w trybie komutacji pakietów

7.2. Teleusługi

7.3. Usługi dodatkowe

8. Zastosowanie sieci ISDN

9. Przyszłość sieci ISDN

1. Streszczenie

Kolejnym etapem telefonii jest ISDN (Integrated Services Digital Network),

czyli cyfrowa sieć z integracją usług. Powszechnie stosowana sieć analogowa pozwala na korzystanie z różnych usług (np. telefonicznych, transmisji danych) pod warunkiem posiadania oddzielnego łącza (numeru) dla każdej z nich. ISDN umożliwia korzystanie ze wszystkich rodzajów usług przy użycia tylko jednego łącza (numeru). Transmisja w sieci ISDN odbywa się cyfrowo od abonenta do abonenta. Różne formy informacji (głos, obraz) zamieniane są na postać cyfrową przy wejściu do sieci i przesyłane za pomocą kanałów transmisyjnych o dużej przepływności. ISDN oprócz tradycyjnych połączeń oferuje także dodatkowe usługi oraz wpływa na znaczną poprawę jakości usług istniejących; umożliwia także połączenie ze sobą innych sieci ( lokalne sieci komputerowe).

Podstawowe uprawnienie, jakie wnosi ISDN w zakresie przesyłania informacji, to bardzo szybka transmisja komputerowych plików. Na przykład: przesyłanie za pośrednictwem ISDN pliku o wielkości 1MB (wykorzystując 2 kanały B) trwa tylko 65 sekund, podczas gdy przesłanie tego samego pliku łączem analogowym, współpracującym z modemem o prędkości transmisji 9600 b/s, zajmuje ok. 14 minut.

Jedno łącze ISDN umożliwia instalację 8 urządzeń końcowych (np. telefon, telefax, komputer), z których każde może posiadać własny numer wewnętrzny. Wybór urządzenia końcowego następuje automatycznie, to znaczy, że rozmowa jest łączona z aparatem telefonicznym, połączenie inicjowane przez telefax z telefaxem, a przesyłane pliki danych trafiają do komputera. Poza omówionym łączeniem automatycznym istnieje także możliwość wybierania urządzenie końcowego poprzez jego numer wewnętrzny. Do łącza ISDN można przyłączyć: telefony ISDN, telefaxy grupy 4, zestawy wideokonferencyjne, komputery wyposażone w karty ISDN itp. Okazuje się jednak, że nie tylko. Jeżeli użytkownik posiada sprzęt analogowy, może go również wykorzystać. Potrzebne będzie mu jednak dodatkowe urządzenie (tzw. adapter), umożliwiający funkcjonowanie tego sprzętu w sieci ISDN.

2. Dostęp użytkowników

System ISDN oferuje użytkownikowi przepustowość podstawowego kanału transmisyjnego - 64kbit/s, co wynika z powszechnie stosowanego standardu PCM, dotyczącego zasad kodowania i transmisji sygnałów. Liczne opcje korzystania z usług jednocześnie (rozmowa telefoniczna, przesyłanie plików, wideokonferencja), pociągnęło za sobą konieczność implementacji w ramach jednego łącza, kilku kanałów podstawowych (64kbit każdy).Liczba ich jest określona rodzajem dostępu do łączy, z których korzysta abonent, korzystanie jest niezależne, i mogą one być zestawione z różnymi punktami docelowymi. Kanały udostępnione użytkownikowi, oznaczono jako kanały B.

W celu wyodrębnienia transmisji sygnału sygnalizacyjnego od transmisji danych użytkownika wyodrębniono dodatkowy kanał D. Jednak do pierwotnie wyizolowanego, z założenia kanału D, również i użytkownik uzyskał dostęp przy przesyłaniu danych. Dane przesyłane tym kanałem są całkowicie niezależne i odseparowane od transmisji kanałami B.

2.1. Dostęp podstawowy

Prostą formą dostępu do sieci ISDN jest dostęp podstawowy. Oferuje on użytkownikowi dostęp do dwóch kanałów B (o przepustowości 64 kbit/s każdy), oraz kanał D o przepustowości 16 kbit/s (z tego powodu oznaczany jako D16). Niewątpliwą zaletą kanałów B jest stosunkowo niewielkie opóźnienie w transmisji danych. Sytuacja ta umożliwia przesyłanie danych, wymagających stałego transferu danych, których wykorzystywanie wyklucza opóźnienia(np. przeprowadzenie wideokonferencji).

Kanał D pierwotnie był kanałem przeznaczonym do przesyłania wiadomości sygnalizacyjnych pomiędzy współpracującymi terminalami. Zostały jednak z biegiem czasu zdefiniowane usługi, którym to z powodzeniem kanał D służy, mimo niewątpliwych wad, jakimi cechuje się ten kanał: przede wszystkim chodzi mi tu o znaczne i zmienne opóźnienie w przesyłaniu danych, co dyskwalifikuje go jako medium do transmisji np.:fonii, wizji. Należy tu - myślę, dodać jeszcze, że dzięki zastosowaniu funkcji priorytetów usług, pierwszeństwo mają przesyłane dane sygnalizacyjne, przed danymi użytkownika, a transfer tych informacji nie przerywa przepływu danych użytkownika.

Zestawianie połączenia w każdym z podanych kanałów następuje niezależnie od siebie, możliwe jest multipleksowanie usług w każdym z tych kanałów, lub postępowanie odwrotne; każde połączenie może dysponować pojemnością obu kanałów B.

Całkowita przepustowość kanałów w dostępie podstawowym ISDN stanowi suma pojemności wszystkich kanałów: 264kbit/s + 16kbit/s, co daje nam w sumie 144kbut/s do dyspozycji. Dostęp podstawowy często oznaczany jest jako: 2B+D, co obrazuje nam strukturę tego typu łącza.

2.2. Dostęp pierwotny - PRA

Aby możliwe było łączenie małych sieci (LAN), central abonenckich PABX, wprowadzono standard tzw. Dostępu Pierwotnego, oznaczonego skrótem PRA (Primary Rate Access). Jego strukturę tworzy 30 kanałów B o standardowej (dla transmisji w ISDN) prędkości 64kbit/s. Przepustowość kanału D została poszerzona do 64kbit/s, co w zupełności tłumaczą potrzeby liczby połączeń stanowionych przy takim rodzaju łącza.

Struktura taka jest w pełni standaryzowana: w europie - tu oznaczona jako CEPT; w Stanach Zjednoczonych - standard PCM 24.

Niestety połączenie w dostępie pierwotnym, i jego transmisja danych z prędkością 2048kbit/s, przy transferze danych na odległości już kilku kilometrów wymaga położenia kabla koncentrycznego lub światłowodu, co znacznie podnosi koszty wdrożenia takiego systemu, do np. firmy, instytucji.

3. Struktury w sieci ISDN

3.1. Architektura sieci ISDN

W sieci ISDN elementem bazowym jest sieć telekomunikacyjna realizująca usługi niskiego poziomu. Czyli umożliwiająca transmisję dzięki połączeniom komutowanym i niekomutowanym oraz sprawująca nadzór dzięki użyciu sygnalizacji współkanałowej. To daje możliwość stosowania różnych aplikacji wyższego poziomu (np. teleusługi, usługi dodatkowe). Natomiast współpraca terminali abonenckich odbywa się pod nadzorem sygnalizacji w łączu abonenckim.

3.2. Sygnalizacja w sieci ISDN

W sieci ISDN zrywamy z tradycyjną sygnalizacją, z którą mieliśmy do czynienia w sieciach analogowych. Sygnalizacja taka ma po prostu ograniczony zakres możliwości.

Zastosowanie sygnalizacji scentralizowanej pozwala węzłom sygnalizacyjnym na wymianę bardziej skomplikowanych informacji, nie tylko związanych z procesem połączeniowym (zestawienie połączenia, nadzór, rozłączanie), ale również umożliwia wymianę danych, z np.: bazami danych, czy systemami zarządzania, a co za tym idzie umożliwia realizację różnorodnych nowych usług.

3.3. Elementy składowe sieci ISDN

Aby umożliwić połączenie do sieci ISDN różnych urządzeń końcowych produkowanych przez odrębne firmy w różnych krajach komitet CCITT zdefiniował ograniczoną liczbę styków użytkownika z siecią. Styki te określają standard elektryczny, mechaniczny, proceduralny, i funkcjonalny punktów dostępu do sieci. Umożliwia to bezproblemową pracę urządzeń abonenckich i daje możliwości późniejszej integracji z innymi sieciami. Schemat struktury dostępu do sieci ISDN przedstawiono na poniższym rysunku.

S T U V

R

Rys1. Struktura dostępu do sieci w modelu CCITT.

Bloki zakończenia liniowego LT (Loop Termination) i centralowego ET (Exchange Termination) instalowane są w centrali abonenckiej. Ich głównym zadaniem jest wytwarzanie i odbieranie sygnałów kodu transmisyjnego, zasianie pętli abonenckiej, przeprowadzanie okresowych testów sprawności łącza (LT). Urządzenie to zawiera również elementy zabezpieczające sieć przed przepięciami na linii. Urządzenie ET służy rozpoznawaniu życzeń abonenta i stosownie do nich, podejmuje lub likwiduje połączenia. Pośredniczy również w przenoszeniu danych generowanych przez terminale abonenckie, przenoszonych przez kanałem sygnalizacyjnym.

Pozostałe elementy zaznaczone na rysunku znajdują się u abonenta. Pierwszym z nich jest zakończenie sieciowe NT1 (Network Termination Type 1). Spełnia ono zadania warstwy pierwszej i drugiej (w warstwowym modelu sieci ISO/OSI), które można podzielić na operacyjne (odtwarzanie podstawy czasu, synchronizacja, ramkowanie, konwersja prędkości transmisyjnych itp.) i utrzymaniowe (detekcja i wysyłanie sygnałów aktywacji łącza, wykonywanie pętli testowej, wysyłanie alarmów, zasilanie pozostałych urządzeń napięciem z linii, itp.). Obecnie stosowane elementy, oznaczone w moim rysunku symbolem NT1, mają u abonenta postać końcówki (pudełka), do której podłączone są w zależności od potrzeby, terminale. Stanowi ono więc dla abonenta końcówkę „jego linii” ISDN.

Następnym elementem jest blok NT2 (Network Termination Type 2). Jest to inteligentny interface, między zakończeniem łącza abonenckiego, a terminalem.Może przybrać zarówno bardzo skomplikowaną postać skomplikowanego koncentratora, multiplekser, lub komutator zamykający ruch pomiędzy poszczególnymi terminalami abonenta. Głównym jego celem jest możliwość podłączenia do niego wielu urządzeń końcowych, również zintegrowanie w jedno łącze ISDN kilku adaptorów sieci lokalnych (LAN) użytkownika (grupy użytkowników). Jest to mimo jego niewątpliwych zalet i funkcji spełnianych w integracji rozbudowanego systemu abonenta, urządzenie opcjonalne, możliwa jest jego redukcja do zera (pominięcie przy projektowaniu i budowie łącza).

W standardzie CCITT przewidziano możliwość sprzęgania z siecią dwóch rodzajów terminali. Pierwszy z nich stanowią urządzenia końcowe ISDN-owskie. Są to takie urządzenia, które spełniają normy sieci zintegrowanych, dzięki czemu mogą zostać podłączone bezpośrednio do NT2, lub NT1. Terminale te oznaczone są symbolem TE1 (Termination Equipment type 1).

Aby jednocześnie umożliwić dołączenie do zintegrowanej sieci ISDN urządzeń starszego typu, lub np. komputerów osobistych nie posiadających specjalnego wyposażenia, przewidziano dla nich drugą grupę urządzeń końcowych, oznaczonych symbolem TE2. Podłączenie ich do NT2 wymaga zastosowania adaptera terminalowego TA (Terminal Adaptor). Jest to innymi słowy interface transkodujący dane z postaci jednego z powszechnie stosowanych standardowych styków (np. RS232C) na formę akceptowaną przez NT2. Istotnym elementem tego procesu jest konwertowanie szybkości przepływu strumienia bitów, do możliwości transmisyjnych kanałów B i D.

Między omówionymi powyżej elementami zdefiniowane zostały tzw. Styki (nazywane również przekrojami) oznaczone literami: R, S, U, V. Ponieważ do budowy sieci ISDN wykorzystane są istniejące linie abonenckie, a ich rodzaj i jakość są różne w poszczególnych krajach, odstąpiono od międzynarodowej standaryzacji styków U i V. Pozostałe przekroje opisane zostały normami CCITT, co gwarantuje możliwość łączenia ze sobą różnych urządzeń różnych producentów. Na przekroju U jest stosowana linia dwuprzewodowa, natomiast w przypadku S i T linia zajmuje łącze czteroprzewodowe ( para przewodów dla każdego kierunku transmisji).

4. Styki w sieci ISDN

Aby umożliwić do sieci ISDN różnych urządzeń końcowych produkowanych przez niezależne od siebie firmy w różnych krajach, komitet CCITT zdefiniował ograniczoną liczbę styków użytkownika z siecią. Styki te określają standard elektryczny, mechaniczny, proceduralny i funkcjonalny punktów dostępu do sieci ISDN. Schemat ten ilustruje rys.1.

4.1. Styki S i T.

Styki S i T zostały znormalizowane przez CCITT w sensie mechanicznym, elektrycznym i protokołów komunikacyjnych. Mimo odrębnych norm i standardów są to styki w zasadzie identyczne.

S jest punktem styku terminali w sieci ISDN z zakończeniem sieciowym NT2. Styk S umożliwia pracę wielopunktową - point to multipoint, (tzn. pozwala na dołączenie do szyny zbiorczej 8 terminali spełniających normy ISDN - TE1), służy także do dołączenia tradycyjnych aparatów analogowych (TE2) poprzez adaptery końcowe (TA).

Styk T jest także stykiem z modułem NT1 lub NT2, ale w przeciwieństwie do styku S, służy do pracy w trybie point to point (punkt - punkt).

W przypadku stosowania styku S przekrój T może nie występować a zakończenia NT1 i NT2 mogą być wtedy zintegrowane. Gdy stosujemy tylko styk T i moduł NT2, styli S nie występują. W związku z tym często można spotkać się w literaturze z oznaczeniem typu S/T.

Na stykach S i T stosuje się do transmisji zmodyfikowany kod AMI (Alternate Mark Inversion). Binarnej jedynce w tym kodzie przypisywany jest w linii stan braku napięcia (określany jako - space), natomiast zera koduje się symbolami (mark) o zmieniającej się polaryzacji.

Na stykach S i T stosuje się transmisję dupleksową z prędkością 192kbit/s. Pasmo 144kbit/s jest zajmowane przez kanały B i D (264 kbit/s + 16 kbit/s). Pozostałą przepustowość przyznano bitom synchronizacji ramki, kasowania składowej stałej i dodatkowego kanału utrzymaniowego. Ramki dla poszczególnych kierunków transmisji mają identyczną długość, ale różnią się od siebie nieznacznie sposobem wykorzystania poszczególnych bitów.

4.2. Styki U i V.

Wymienione powyżej styki były zlokalizowane os strony abonenta, natomiast teraz zostaną omówione styki od strony centrali ISDN.

Poprzez styk U (dotychczas nie znormalizowany) wyposażenie znajdujące się stronie abonenta jest dołączone do zakończenia liniowego (LT), będącego na wyposażeniu centrali ISDN, a następnie poprzez styk V (również dotychczas nie znormalizowany) do zakończeń centralowych (ET).

Transmisja sygnałów na styku U nie podlega międzynarodowej standaryzacji. Wynika to z faktu różnego stanu łączy abonenckich w poszczególnych krajach i chęci zaadaptowania ich dla potrzeb transmisji cyfrowej (w celu zmniejszenia kosztów instalacji sieci ISDN). Pierwszy ze stosowanych standardów narzuca wymagania: przepustowość przekroju U w każdym z kierunków musi pomieścić dwa kanały B (264 kbit/s), kanał D (16 kbit/s), dodatkowy kanał utrzymaniowy M (4 kbit/s), oraz sygnały synchronizacji ramki (12 kbit/s), co w rezultacie wymaga transmisji z prędkością 160 kbit/s. Drugi ze stosowanych standardów zakłada większy narzut kanału utrzymaniowego i synchronizacji ramki (łącznie 48 kbit/s) i w związku z tym przepustowość 192 kbit/s.

Jednym z najczęściej używanych obecnie kodów transmisyjnych stosowanych na styku U i V jest kod 2B1Q. Jest to czterowartościowy, pozbawiony redundacji kod PAM (Pulse Amplitude Modulated). Kodowanie 2B1Q polega na podzieleniu binarnego strumienia informacji na dwubitowe grupy a następnie przypisaniu każdej dwójce bitów, jednego z czterech możliwych tzw. Symboli. Pierwszy bit dwójki określa polaryzację symbolu (1-dodatania, 0-ujemna), drugi natomiast amplitudę (1-mała, 0-duża).

Pogrupowanie ciągu binarnego w dwójki dwukrotnie obniża potrzebną prędkość transmisyjną w łączu. Jest to bardzo istotna zaleta kodu 2B1Q, gdyż pozwala na przesunięcie widma sygnału w zakres niższych częstotliwości.

4.3. Styk R.

Terminale abonenckie tradycyjne (np. telefon analogowy, faks, telefax), mające tradycyjne styki (np. V24), stosujące standardowe protokoły (np. X.25) i oznaczone umownie jako TE2 dołączane są zawsze najpierw poprzez styk R do specjalnego adaptera sieciowego końcowego (TA). Dopiero poprzez ten adapter sieciowy dołączane są do styku S.

4.4. Pozostałe styki w sieci ISDN

Przy okazji omawiania styków dostępu warto jeszcze wspomnieć o pozostałych stykach, z którymi w architekturze ISDN można się spotkać. Będą to:

styk P - pomiędzy siecią ISDN a wyodrębnionymi specjalizowanymi zasobami

sieci

styk M - między siecią ISDN a specjalizowanymi urządzeniami do realizacji

usług wyższego poziomu

styk Kx - między siecią ISDN a sieciami dedykowanymi np. telefoniczną PSTN

styk Nx - między sieciami ISDN

5. Konfiguracje urządzeń abonenckich

Na rysunku przedstawiono jeszcze raz strukturę styku użytkownika z siecią. Należy zwrócić uwagę na różnorodność urządzeń końcowych przyłączanych do przekroju S.

T U V Centrala Łącze

R S

Rys.1. Styk użytkownika z siecią ISDN.

Dołączanie równocześnie wielu urządzeń do styku S jest możliwe dzięki obowiązującemu w tym miejscu protokołowi dopuszczającemu połączenia wielopunktowe (point to multipoint). W najprostszym przypadku przedstawionym na rysunku nr 2. do linii styku S można podłączyć do ośmiu terminali.

S T U

..........

Rys. 2

Ich wzajemne współistnienie możliwe jest dzięki zdefiniowanym przez CCITT procedurom dostępu do kanału D.

Jak już wspomniano blok NT2 może przyjmować również formę koncentratora, multipleksera, lub komutatora. W tych wypadkach na przekroju S uzyskuje się większą ilość linii, do każdej z których można podłączyć maksymalnie osiem urządzeń (rys.3).

.............. S T U

Rys.3 Konfiguracja wyposażenia abonenckiego z rozbudowanym blokiem NT2.

Przewaga tego rozwiązania nad poprzednim nie ogranicza się jedynie do zwiększenia ilości zastosowanych terminali. Pojawia się tutaj, bowiem możliwość zamykania ruchu między terminalami przyłączonymi do linii. Można w ten sposób np. przesyłać dane z wielu komputerów do jednej wspólnej drukarki (bez konieczności tworzenia dodatkowej sieci). Żaden z komputerów nie może być jednak przyłączony do tej samej linii co drukarka.

Przedstawiona na rysunku nr 6 struktura dostępu podstawowego do sieci może ulegać licznym ewolucjom. Rysunek nr 4 prezentuje przypadek połączenia funkcji bloków NT1 i NT2 w jednym podzespole. Powstały w ten sposób element przyjęto oznaczać symbolem NT1/NT2. Jak wynika z rysunku realizuje on wszystkie funkcje zewnętrzne, zarówno od strony styku S (połączenie wielopunktowe), jak i od strony styku U (obsługa łącza podstawowego 2B+D).

Rys.4

S U

...........

Jeżeli abonentowi niezbędne jest wykorzystanie większej liczby kanałów B i D niż to zapewnia dostęp podstawowy, możliwe jest zastosowanie konfiguracji przedstawionej na rysunku 5.

.............

Rys.5

.

W tym przypadku blok NT2 musi spełniać nie tylko rolę koncentratora, ale także rozprowadzać wpływający od użytkownika strumień danych na wolne w danej chwili linie. Realizuje, więc funkcje komutatora między przekrojami S i T. Stosowanie przedstawionej konfiguracji jest uzasadnione, jeżeli rozpatrywany abonent w chwili instalowania u niego przyłącza do sieci ISDN posiadał już podłączonych kilka linii analogowych. Alternatywnym rozwiązaniem jest, bowiem zastosowanie dostępu pierwotnego oferującego do 30 kanałów B i kanał D o przepustowości 64 kbit/s.

Jak już wspomniano definicje styków różnią się tym, iż na przekroju T dopuszcza się jedynie połączenia punkt - punkt. Nie zawsze jednak abonent jest zainteresowany stosowaniem kilku urządzeń końcowych, szczególnie w przypadku, gdy korzysta jedynie z usługi telefonicznej, lub tym bardziej, gdy jest wyposażony w terminal wielofunkcyjny. W tej sytuacji możliwe jest pominięcie bloku NT2 i podłączenie terminala bezpośrednio do NT1. Uzyskuje się wtedy strukturę przedstawioną na rysunku nr 6. Przekrój pomiędzy NT1 i TE oznaczony jest w tym wypadku symbolem S/T.

S/T U

Rys.6 Uproszczona konfiguracja dostępu do sieci ISDN w wypadku stosowania tylko jednego terminala.

Prócz terminali do sieci ISDN mogą zostać podłączone różnego rodzaju sieci prywatne. Należą do nich np. lokalne sieci komputerowe (LAN), coraz częściej instalowane w firmach, biurach, urzędach, czy szkołach. Przykład przyłączenia sieci prywatnej został przedstawiony na rysunku nr7. Podstawowym sposobem przyłączenia sieci prywatnych jest zastosowanie adaptera oznaczonego symbolem A1. Pełni on funkcję interface'u pośredniczącego w wymianie danych między protokołem zastosowanym w sieci, a tym obowiązującym na styku S. Natomiast struktura sieci, stosowne terminale, jak i ich adaptery pozostają wyłączną sprawą użytkownika.

S T U

Rys. 7 Przyłączenie sieci prywatnej.

Funkcje koncentratora, multipleksera i komutatora uzupełnione o dodatkowe możliwości wynikające z zamykania ruchu wewnętrznego (między poszczególnymi terminalami abonenta) nie muszą być realizowane przez blok NT2. Użytkownik sam może zastosować własną podsieć telekomunikacyjną opartą o centralę abonencką PABX.

6. Terminale w sieci ISDN

W standardzie CCITT przewidziano możliwość sprzęgania z siecią dwóch rodzajów terminali. Pierwszy z nich stanowią urządzenia końcowe ISDN-owskie. Urządzenia te spełniają normy sieci zintegrowanych, dzięki czemu mogą zostać podłączone bezpośrednio di bloku NT2. Terminale te oznacza się symbolem TE1 (Terminal Equipment type 1). Aby jednocześnie umożliwić dołączanie do sieci ISDN urządzeń starego typu, lub np. komputerów osobistych nie posiadających specjalnego wyposażenia, przewidziano dla tych terminali drugą grupę urządzeń końcowych oznaczonych symbolem TE2 (Terminal Equipment type 2). Podłączenie ich do NT2 wymaga zastosowania dodatkowego adaptera terminalowego TA (Terminal Adaptor).

Urządzenia końcowe zaliczane do grupy TE1 można podzielić ze względu na złożoność i stopień integracji funkcji na trzy grupy:

• jednofunkcyjne (proste)

• mieszane (niefoniczne)

• wielofunkcyjne (złożone)

6.1. Terminale jednofunkcyjne

Terminale jednofunkcyjne ( jak np. telefony, telefaxy grupy 4, komputery wyposażone w karty ISDN, liczniki zużycia energii elektrycznej) są przeznaczone do realizacji wybranej usługi ISDN. Typowym przedstawicielem tej grupy jest telefon ISDN.

2B+D

S

Rys. 11. Telefon ISDN

Blok interface'u dostępu do styku S umożliwia wprowadzenie sygnałów sterujących C, oraz informacji użytkownika U (jest nią w tym przypadku cyfrowa postać sygnału mowy) w kanały dostępu podstawowego 2B+D. Sygnał akustyczny zajmuje jeden z kanałów B, natomiast dane sterujące (np. wybierany numer) przesyłane za pośrednictwem kanału D.

Pracą poszczególnych podzespołów aparatu zarządza system sterujący. Do jego funkcji należy przepatrywanie klawiatury, sterowanie wyświetlaczem, wysyłanie i odbieranie informacji sygnalizacyjnej itp.

Podstawowym elementem funkcjonalnym telefonu jest kodek PCM. Dokonuje on przetwarzania A/C i C/A sygnału fonicznego zgodnie ze standardem PCM (lub ADPCM). Tor akustyczny może zostać rozbudowany o dodatkowe wzmacniacze w celu uzyskania aparatu „głośno mówiącego”.

Klawiatura umożliwia abonentowi przede wszystkim wybranie żądanego numeru. W zależności od stopnia skomplikowania aparatu może ona zawierać różną liczbę bloków klawiszy funkcyjnych, pozwalających na korzystanie z wbudowanych funkcji i udogodnień oferowanych w sieci ISDN. Do podstawowego zestawu wbudowanych funkcji należy zestawianie połączeń konferencyjnych, pamiętanie zbioru najczęściej używanych numerów, rejestracja zgłoszeń, które nadeszły w czasie nieobecności abonenta itp. Usługi oferowane przez sieć to możliwość przekazywania zgłoszeń pod wskazany adres, odczytywanie informacji o opłacie, zamawianie automatycznego budzenia, zamawianie połączenia z abonentem aktualnie zajętym rozmową po jej zakończeniu lub połączenia na określoną godzinę i wiele innych.

Wizualizację odpowiednich informacji umożliwia wyświetlacz alfanumeryczny. Może na niego zostać wprowadzony numer abonenta wywołującego, krótka informacja alfanumeryczna przekazana abonentowi podczas jego nieobecności, aktualny stan realizacji połączenia, informacja o pojawieniu się innego zgłoszenia w trakcie trwania rozmowy itp.

Blok sygnalizacji akustycznej służy głównie wytwarzaniu sygnału wywołania i alarmu w przypadku występowania trudności realizacji połączenia.

Telefon ten posiada interface RS232C, który pozwala na podłączenie innych urządzeń posiadających taki interface (komputera osobistego PC, drukarki, faksu, itp.). Interface w tym telefonie jest bezpośrednio sprzężony z adapterem terminalowym TA, który pozwala na dostęp do bloku NT2.

Innym przykładem urządzenia końcowego jednofunkcyjnego może być faks lub terminal ekranowy wyposażony w monitor i klawiaturę. Jego możliwości będą, więc ograniczone do korzystania z baz danych, systemów rezerwacji biletów itp. Stosowanie tego typu końcówek jest szczególnie uzasadnione w przypadku firm takich jak np. biura podróży, lub innych instytucji posiadających komórki informacyjne.

6.2. Terminale mieszane

Terminal mieszany niefoniczny jest urządzeniem integrującym wiele rodzajów usług transmisyjnych. W zależności od stopnia skomplikowania pozwala on na przesyłanie tekstów, rysunków i grafiki wysokiej rozdzielczości. Terminal taki może być wyposażony w wiele innych urządzeń takich jak: skaner, drukarka mozaikowa, czy zewnętrzna pamięć masowa. Odpowiednie oprogramowanie umożliwia nie tylko w

prowadzenie tekstu z klawiatury, ale także stosowanie techniki OCR (optycznego rozpoznawania pisma). Pozwala ona zamienić graficzny obraz tekstu na ciąg znaków kodu ASCII, aby móc następnie poddać edycji. Informacje odebrane przez terminal mogą zostać wydrukowane, wyświetlone na monitorze, lub zapamiętane na dysku w celu umożliwienia ich późniejszego odtworzenia lub obróbki. C 2B+D U S

Rys.12. Terminal mieszany

Podobnie jak poprzednio zespół sterujący odpowiada za przetwarzanie informacji sterującej C. Przepływem danych użytkowych U wysyłanych i odbieranych przez terminal kieruje procesor. Jego praca może być uzależniona zarówno od żądań użytkownika, jak i sygnałów sterujących odebranych z sieci. Monitor ekranowy może służyć zarówno do prezentacji obrabianych lub odebranych tekstów i rysunków, oraz wizualizacji informacji o aktualnym stanie terminala i współpracujących z nim urządzeń, połączenia oraz przebiegu transmisji. Może jednak okazać się wygodniejsze zastosowanie dodatkowego wyświetlacza alfanumerycznego i klawiatury funkcyjnej ułatwiającej zestawienie i nadzorowanie połączenia.

6.3. Terminale wielofunkcyjne

Ostatnim rodzajem urządzeń końcowych jest grupa terminali wielofunkcyjnych. Pod względem funkcjonalnym stanowią one rozszerzenie terminala mieszanego o możliwość transmisji sygnału mowy i danych komputerowych. Terminal wielofunkcyjny jest rodzajem stacji roboczej przystosowanej do współpracy siecią ISDN. Umożliwia on zwykle wykorzystanie pełnej gamy usług oferowanych przez tą sieć, a pod względem mocy obliczeniowej można go porównać do komputera osobistego. Wprowadzenie daleko posuniętej integracji funkcji jest bardzo korzystne gdyż umożliwia dokonywanie zmiany rodzaju usługi w trakcie trwania połączenia, a także jednoczesne uaktywnienie dwóch usług np. prowadzenie rozmowy telefonicznej i przeszukiwanie bazy danych. Dodatkowa zaleta terminala wielofunkcyjnego wynika z jego stosunkowo dużej mocy obliczeniowej umożliwiającej uruchamianie oprogramowania dostarczającego szeroki wybór nowych możliwości. Mogą to być różnego rodzaju notatniki, edytory, programy obliczeniowe i kalkulacyjne, jak i oferujące dostęp do poczty elektronicznej czy lokalnej sieci komputerowej.

Niestety dostępne obecnie wielofunkcyjne urządzenia końcowe są bardzo drogie, głównie z uwagi na ich niskoseryjną produkcję ograniczoną właśnie małym popytem. Bardzo efektywnym rozwiązaniem wydaje się być w tej sytuacji zastosowanie w ich miejsce komputera osobistego rozbudowanego o kartę interface'u sieci ISDN. Wiele firm produkuje już wyposażenie tego typu łączące wszystkie zalety uzyskania pełnego dostępu do sieci ISDN ze stosunkowo niskim kosztem.

7. Usługi oferowane przez sieć ISDN

Usługi oferowane przez sieć ISDN można podzielić na dwie grupy:

• usługi przenoszenia (bearer services),

• teleusługi (teleservices).

7.1. Usługi przenoszenia.

Usługi przenoszenia obejmują jedynie transmisję sygnałów między stykami

użytkowników z siecią,przy czym nie jest istotne, jakiego rodzaju dane są transmitowane, gdyż sieć nie zajmuje się ich obróbką.

7.1.1. Usługi przenoszenia w trybie komutacji kanałów

Usługi w tym trybie są całkowicie zgodne z modelem odniesienia dla sieci ISDN.

Informacje użytkownika sieć przenosi przez jeden, lub kilka kanałów B (w trybie dostępu podstawowego lub pierwotnego). Kanał D przenosi informacje sygnalizacyjne : D16 - dla dostępu podstawowego i D64 - dla dostępu pierwotnego.

W trybie komutacji kanałów zdefiniowano następujące usługi:

• usługa przenoszenia o strukturze 8 kHz i o szybkości transmisji 64 kb/s, umożliwia przesyłanie dowolnej informacji pomiędzy użytkownikami w trybie punkt - punkt lub wielopunktowym. Jest wykorzystywana do przesyłania różnych danych: transmisja mowy, sygnałów fonicznych i innych informacji o przepływności do 64 kb/s. Dane te mogą być multipleksowane a prędkość transmisji dostosowywana do przepływności kanałów.

• Usługa przenoszenia o strukturze 8 kHz i o szybkości transmisji 64 kb/s, służąca do jedno lub dwukierunkowego przesyłania sygnałów mowy. Sieć może wykorzystywać w tym przypadku techniki charakterystyczne dla usług przesyłania mowy (tłumienie echa, zmianę sposobu kodowania), dlatego też nie powinna być wykorzystywana do transmisji przez modem.

• Usługa przenoszenia o strukturze 8 mHz, o szybkości transmisji 64 kb/s dla sygnałów mowy, nadawalnych przez modem lub przez telefaks grupy 1,2 lub 3. Osiągnięto to dzięki ograniczeniu sygnału do pasma 3,1 kHz.

• Usługa przenoszenia o szybkości 64 kb/s dla naprzemiennego przesyłania sygnałów mowy i danych o nieokreślonej strukturze. Z usługi tej mogą korzystać wielofunkcyjne urządzenia końcowe, oraz przez proste terminale do transmisji sygnałów mowy lub danych.

• Usługa przenoszenia o strukturze 8 mHz i prędkości 2*64 kbit/s umożliwiająca przesyłanie dowolnych danych cyfrowych. Realizuje połączenia punkt - punkt lub w trybie wielopunktowym. Umożliwia przesyłanie jednocześnie dwóch strumieni informacji o przepływności 64 kbit/s. Jej podstawowe zadanie ma miejsce, gdy do przesyłania mamy strumień wymagający prędkości powyżej 64 kbit/s. Strumień taki jest dzielony wtedy na dwa strumienie 64 kbit/s każdy, a następnie odtwarzany przez urządzenie odbiorcze. Informacje użytkownika w tym modelu transmisji są przesyłane kanałem B, zaś informacje sterujące płyną kanałem D.

• Usługi przenoszenia o strukturze 8 kHz i o szybkości 384/1536/1920 kbit/s umożliwiające przesyłanie dowolnej informacji cyfrowej. Połączenie może być typu punkt - punkt, lub wielopunktowe, jednokierunkowe, zestawiane na żądanie bądź stałe.

7.1.2. Usługi przenoszenia w trybie komutacji pakietów.

W tym trybie pracy sieć realizuje tzw. usługi hybrydowe, w których komutacja pakietów następuje zgodnie z protokołem X.25, natomiast dostęp do zasobów sieci pakietowej realizowany jest przez łącza komutowane w trybie komutacji kanałów.

Nowsze podejście do tego rodzaju usług nakazuje jednak zniesienie tych różnic i rozdzielenie procedur transmisji danych użytkownika i sygnalizacyjnych zgodnie z ISDN.

7.2. Teleusługi

Teleusługi zapewniają dodatkowo sterowanie urządzeń końcowych, które poprzednio pozostało w gestii abonenta. Sterowanie odbywa się tu poprzez

wykorzystanie standaryzowanych procedur siedmiowarstwowego modelu sieci.

Typowymi urządzeniami oferującymi teleusługi są telefony cyfrowe, terminale teleksowe lub teleteksowe, faksy. Teleusługi zakładają także możliwość czasowego przechowywania informacji użytkownika w sieci. Pozwoli to na oferowanie w przyszłości różnego rodzaju usług pocztowych (poczta elektroniczna, foniczna, z pamięcią obrazów).

Do dnia dzisiejszego najważniejszymi udostępnionymi teleusługami są:

• Telefonia - w stosunku do obecnie wykorzystywanych połączeń telefonicznych, ISDN zapewnia poszerzenie pasma fonicznego do 7kHz, transmisję sygnału stereofonicznego, oraz połączenia konferencyjne lub „z dobieraniem trzeciego”.

• Teleteskt - stanowi rozszerzenie teleksu i służy do transmitowania tekstu. Teletekst zapewnia znacznie rozszerzony zbiór znaków alfanumerycznych (duże i małe litery, znaki narodowe, itp.), a także gwarantuje przesyłanie dokumentów formatu A4 przy pełnym zachowaniu ich formy i treści. Główną zaletą tej usługi jest duża prędkość transmisji tekstu, gdyż w odróżnieniu od telefaksu transmitowane są kody znaków a nie ich obraz pikslowy.

• Telefaks - umożliwia przekazywanie zarówno tekstu jak i grafiki dzięki analizie pikslowej oryginału, oraz rozróżnienie kolorów.

• Wideotekst - podobnie jak teleteks jest przeznaczony do transmisji tekstu wzbogaconego ewentualnie o znaki semigraficzne. Podstawową jego cechą jest prezentacja odbieranego obrazu za pomocą monitora ekranowego. Wideotekst wprowadzono głównie w celu umożliwienia abonentowi korzystania z baz danych. Użytkownik ma w tym wypadku możliwość decydowania, jaką informację chce w danym momencie przywołać na ekran (w obu poprzednich usługach pozostawało to w gestii nadawcy). Może on również modyfikować zawartość baz danych i zarządzać nimi. Oczywiście konieczne jest stosowanie systemu uprawnień dostępu do określonych informacji w zależności np. od ich tajności lub zakresu modyfikowania. Stopniowa ewolucja wideotekstu doprowadziła do przekazywania również obrazów wysokiej rozdzielczości (ilustracje w bibliotekach encyklopedycznych), a następnie obrazów ruchomych. Docelowo (w sieci B ISDN) ma zapewnić przekazywanie filmów z bibliotek wideo.

• Konferencja wideotelefoniczna (wideokonferencja) - usługa ta służy do wymiany danych oraz informacji audiowizualnych wysokiej jakości (obraz ruchomy z towarzyszącym dźwiękiem). Transmisja danych odbywa się za pośrednictwem kanałów:

• H0: 6 x 64 kbit/s (384 kbit/s),

• H11: 24 x 64 kbit/s (1536 kbit/s),

• H12: 30 x 64 kbit/s (1920 kbit/s).

Teleusługi wideokonferencji występuje w dwóch wariantach konfiguracyjnych:

• konfiguracja punkt-punkt, czyli komunikacja między dwoma terminalami wideokonferencyjnymi, bezpośrednio przez sieć ISDN ( bez pośrednictwa żadnych dodatkowych urządzeń),

• konfiguracja wielopunktowa, czyli komunikacja między większą liczbą terminali, za pośrednictwem mostka konferencyjnego MCU; w szczególności, komunikacja między dwoma terminalami możliwa także w tej konfiguracji.

Niezależnie od konfiguracji, połączenia w których uczestniczą poszczególne terminale, mają wszelkie cech standardowych połączeń punkt-punkt (terminal-terminal, bądź terminal-MCU). Z założenia, istnieje kilka sposobów doprowadzenia do tego, by te wszystkie połączenia zostały logicznie powiązane wewnątrz sieci:

• „dial in”, „meet me” - poszczególni uczestnicy konferencji w uzgodnionym wcześniej terminie inicjują połączenia z MCU,

• „dial out” - MCU inicjuje połączenia z poszczególnymi uczestnikami konferencji,

• „add on” - po zestawieniu połączenia z MCU, wyróżniony abonent przekazuje informacje niezbędne do zestawienia dalszych połączeń (steruje wykonaniem procedur dial-out przez MCU).

Wybór i realizacja jednego bądź kilku z tych scenariuszy leży w gestii operatora, ma charakter administracyjny, i w żaden sposób nie wpływa na sygnalizację, prowadzącą do zestawienia poszczególnych połączeń.

Do transmisji sygnału użytkowego każdy terminal używa co najmniej dwóch kanałów B. Istnieje także możliwość wykorzystania usługo przenoszenia Multirate (n64 kbit/s), pozwalającej na jednoczesne zajęcie wszystkich żądanych kanałów B.

• Wideotelefonia - usługa ta służy do dwukierunkowej wymiany informacji audiowizualnej z jakością wystarczającą do śledzenia wypowiedzi osoby zobrazowanej w kadrze obejmującym głowę i ramiona.

Łączność następuje między dwoma użytkownikami. Zwiększenie liczby korespondentów jest możliwe, ale wymaga zastosowania konferencyjnej usługi dodatkowej. Przy realizacji teleusługi korzysta się z jednego, co najwyżej dwóch kanałów B. Przy czym dopiero przy użyciu dwóch kanałów jakość przekazu można nazwać zadowalającą.

• Poczta elektroniczna - umożliwia umieszczenie przekazywanej wiadomości w wyodrębnionym obszarze sieci. Wiadomość może mieć formę pisma, mowy lub ilustracji w zależności od rodzaju dostępnej „skrzynki elektronicznej” i zostać odebrana przez adresata w dowolnym momencie.

• Transmisja danych - jest przeznaczona do realizacji połączeń między komputerami dwóch abonentów lub dostępu do wybranej sieci komputerowej. Może być realizowana komutacji pakietów lub kanałów. W wypadku wyposażenia komputera w odpowiednie urządzenie peryferyjne (skaner, drukarka itp.) może on praktycznie realizować funkcje wszystkich pozostałych rodzajów terminali ISDN.

• Konferencja audiograficzna - usługa ta polega na wymianie informacji głosowej wraz z towarzyszącym strumieniem danych, między dwoma lub wieloma użytkownikami. Rozmowa w konfiguracji wielopunktowej wymaga odpowiedniego sterowania modułem MCU. Sposób wykorzystywania usługi sprawia, że terminale audiograficzne muszą mieć charakter urządzeń głośnomó0iwących.

Konferencja audiograficzna jest usługą odpowiadającą teleusłudze wideokonferencji, z tym, że nie przesyła się tu obrazu ruchomego, a jedynie dźwięk, dane.

Terminal audiograficzny posługuje się jednym lub wieloma kanałami B. W pierwszym kanale przesyła się dane akustyczne oraz dane. W pozostałych kanały B umożliwiają przesyłanie strumienia danych o większej przepływności.

• Telewizja - dzięki zastosowaniu cyfrowego kodowania obrazu możliwe stanie się znaczne poprawienie jego jakości (eliminacja zakłóceń i znaczna redukcja szumów)

• Teleakcja - jest to w zasadzie zbiór usług, dla których cechą wspólną jest przekazywanie krótkich i wymagających małej prędkości transmisji komunikatów między terminalem abonenta i siecią. Teleakcja obejmuje:

• Telealarm - przekazywanie komunikatu o alarmie czujników zainstalowanych u abonenta (np. przeciwpożarowych) do odpowiednich centrów dużych sieci. Transmisja odpowiedniej informacji odbywa się całkowicie automatycznie i nie wymaga żadnej formy nadzoru ze strony użytkownika.

• Telealert - przekazywanie podobnych komunikatów, ale w przeciwnym kierunku tzn. z centrów nadzorujących np. poziom wód, stężenia zanieczyszczeń atmosferycznych, lub centrów sejsmograficznych do mieszkańców danego rejonu.

• Telekomenda - zdalne sterowanie urządzeniami abonenta takimi jak np. centralne ogrzewanie, nawadnianie trawników, oświetlanie ulic itp. przez odpowiednie systemy zarządzania.

• Telemetria - zdalne odczytywanie stanu różnego rodzaju liczników i mierników zainstalowanych u abonenta (gazomierzy, liczników zużycia energii elektrycznej itp.). Uzyskiwane w ten sposób dane są natychmiast przekazywane centrom rozliczeniowym.

7.3 Usługi dodatkowe

Poza wymienionymi dwoma rodzajami usług istnieje jeszcze grupa usług dodatkowych zwanych również udogodnieniami. Najważniejsze z obecnie definiowanych to:

• przekazywanie numeru abonenta wywołującego wywoływanemu

• wybieranie skrócone

• czasowe wyłączenie „nie zakłócać”

• połączenie z abonentem prowadzącym rozmowę po jej zakończeniu

• zamawianie zestawienia połączenia na podaną godzinę

• zamawianie automatycznego budzenia

• połączenia konferencyjne

• połączenie z dobraniem „trzeciego”

• wywoływanie grupowe

• transfer wywołań na wskazany numer

• identyfikacja wywołań złośliwych

• połączenie bez wybierania numeru - „gorąca linia”

8. Zastosowanie sieci ISDN

ISDN znajduje zastosowanie niemalże w każdej dziedzinie ludzkiej działalności, pozwalając zawsze zaoszczędzić cenny czas, energię i pieniądze. Poniżej postaram się przedstawić kilka przykładów zastosowania sieci ISDN. A zatem komu może posłużyć sieć ISDN?

Przedsiębiorstwom (produkcja, przetwórstwo, handel):

• logistyka

• przesyłanie obrazu, tekstów i danych w ramach całego przedsiębiorstwa

• wygodne rozwiązanie dla zdecentralizowanych biur

• ogólna poprawa łączności

Instytucjom finansowym:

• szybki dostęp do najświeższych i najbardziej interesujących je danych

• łatwe połączenia z klientami

Instytucjom usługowym (biura podróży, kancelarie adwokackie, biura konsultingowe, domy aukcyjne, biura nieruchomości, biura podróży itp.):

• możliwość szybkich kontaktów pomiędzy agentami i ich klientami

• użycie wideotelefonu - pozwala nie tylko słyszeć, ale i widzieć rozmówcę, daje także możliwość wykorzystania zdjęć, folderów i innych pomocy wizualnych

• organizowanie wideokonferencji - może okazać się nieocenione, gdy jedno zlecenie obsługują specjaliści nie pracujący w tym samym miejscu

• funkcja wspólnej edycji tekstów umożliwia jednoczesną pracę na tym samym dokumencie w tym samym czasie w różnych miejscach.

Placówkom medycznym:

• przesyłanie obrazów USG do innych placówek medycznych

• odczytywanie zdjęć RTG przez specjalistę w innym ośrodku

• możliwość wykorzystania wideotelefonu w konsultacjach na dowolną odległość

Służbom nadzorującym obiekty i chroniącym mienie ( agencje ochrony obserwacje środowiska, pogotowia gazowe, elektryczne itp.):

• błyskawiczne przekazywanie bieżących informacji

• przekazywanie składów drukarskich (prasa)

• możliwość nadzorowania chronionego obiektu

• zdalne sterowanie urządzeniami abonenta (np. włączenie kuchenki mikrofalowej)

• odczytywanie stanu liczników

• kontrola czujników, np. przeciwpożarowych, stężenia zanieczyszczeń, poziomu wód

Mediom

• błyskawiczne przekazywanie bieżących informacji

• przekazywanie składów drukarskich (prasa)

• szybkie połączenia ze słuchaczami, telewidzami, korespondentami

• możliwość wykorzystania wideotelefonu podczas emisji na żywo ( telewizja)

9. Przyszłość sieci ISDN

B-ISDN (Broadband Integrated Service Digital Network ) to rekomendacja komitetu CCITT ( Consultative Committee for International Telegraphy and Telephone ) definiująca transmisję danych, głosu i obrazów wideo w zakresie szybkości rzędu od megabitów do gigabitów na sekundę. Interfejsy abonenckie B-ISDN działają w oparciu o przewody światłowodowe, doprowadzone do siedzib klientów. Istniejące okablowanie w postaci skrętki nie nadaje się do zastosowania przy wysokich szybkościach transmisji dostępnych w B-ISDN. Szybkości te są znacznie większe od osiąganych w ramach usługi ISDN o ograniczonym paśmie. Początkowo możliwości B-ISDN w zakresie szybkości transmisji zawarte będą w przedziale od 150 do 600 Mbit/s.

B-ISDN stworzono aby umożliwić przekroczenie pewnych ograniczeń narzuconych przez ISDN. Podczas gdy połączenia ISDN zaspokajają potrzeby użytkowników domowych i niewielkich biur B-ISDN zaprojektowano z myślą o szybkich transmisjach danych, wykorzystywanych w sieciach rozległych, podczas wideokonferencji oraz w zastosowaniach naukowych i medycznych. Usługi B-ISDN wymagają jednak sieci pozwalającej na przesyłanie od megabajtów do gigabajtów danych w ciągu sekundy. Firmy telekomunikacyjne już taką sieć instalują. Jej bazę stanowi sieć z transpotrem światłowodowym, zwana SONET ( Synchronus Optical Network ) oraz usługi ATM ( Asynchronus Transfer Mode ), realizująca połączenia komutowane.

SONET stanowi dla B-ISDN sieć szkieletową, w której odbywa się fizyczny transport danych. SONET to standard sieci światłowodowej, definiujący hierarchiczny zestaw szybkości transmisji i formatów ramek danych, zgodny z międzynarodowym standardem SDH ( Synchronus Digital Hierarchy). Sieci zgodne z SONET wykorzystywane są obecnie do łączenia między sobą rozrzuconych po całym świecie ośrodków telekomunikacyjnych oraz siedzib wielu użytkowników realizujących połączenia komutowane. Szybkości transmisji dostępne w sieciach SONET zaczynają się od 51,4 Mbit/s, a następnie zwiększają się w blokach po 52 Mbit/s. Możliwe jest uzyskanie maksymalnej szybkości 50 gigabajtów na sekundę. Standard ten będzie zatem obowiązywał w przyszłej komunikacji globalnej.

6

5

TE1

TE2

NT1

ET

LT

NT2

TA

NT2

TE1

TA

TE2

PBX

LAN

ET

LT

NT1

TA

NT1

NT2

TE1

1

TE1

2

TE1

8

NT2

NT1

TE1

8

TE1

1

TE1

2

NT1/NT2

TE1

1

TE1

2

TE1

8

NT1

NT2

NT1

NT1

TE1

8

TE1

1

TE1

2

NT1

TE

NT1

NT2

A1

LAN

C

U

Wyświetlacz

alfanumeryczny

Interfejs dostępu

podstawowego

Zespół

sterujący

Kodek

Klawiatura

Sygnalizacja

akustyczna

Sygnalizacja

optyczna - LED

Interfejs dostępu podstawowego

Wyświetlacz

alfanumeryczny

Klawiatura

numeryczna i funkcyjna

Zespół

sterujący

Drukarka

Skaner

Procesor

Klawiatura

alfanumeryczna

Monitor

ekranowy

Pamięć

zewnętrzna

Pamięć

operacyjna

---