OPRACOWANIE GRAMATYKI

Czasownik

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki w języku niemieckim w bezokoliczniku czasu teraźniejszego kończą się na -en

lub -n np. sagen, sprechen lub lächeln, klingeln.

Podział czasowników :

INFINITIV (bezokolicznik)

mocne: np. singen, sprechen, kommen, fahren, gehen, beginnen, sein, lesen, springen,

słabe: np. prüfen,fragen, malen, spielen, wecken, baden, lachen, machen, tanzen, warten

nieregularne (mieszane): np. denken, nennen, kennen,

CZASOWNIKI POSIŁKOWE I MODALNE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki posiłkowe:

Do tworzenia różnych form czasów oraz do strony biernej w j. niemieckim służą trzy czasowniki posiłkowe:

haben (mieć)	sein (być)	werden (stawać się)
ich habe du hast er, sie, es hat wir haben ihr habt sie, Sie haben	ich bin du bist er, sie, es ist wir sind ihr seid sie, Sie sind	ich werde du wirst er, sie, es wird wir werden ihr werdet sie, Sie werden

Czasowniki modalne:

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki modalne wyrażają stosunek osoby do czynności. W j. niemieckim wyróżniamy sześć czasowników modalnych: wollen (chcieć), müssen (musieć), können (móc, umieć, potrafić), dürfen (mieć pozwolenie), sollen (mieć powinność), mögen (chcieć, lubić),.

Czasowniki te występują z bezokolicznikiem innego czasownika, który jest na końcu zdania, np.:
Ich muss jetzt nach Hause gehen. (Muszę teraz iść do domu).
Du sollst ihr alles sagen.(Powinieneś jej wszystko powiedzieć).

Du kannst mich heute abend anrufen. (Możesz dziś wieczorem do mnie zadzwonić).

Ich darf nicht ins Kino gehen. (Nie mogę dziś iść do kina).

Ich mag meine neue Lehrerin. (Lubię moją nową nauczycielkę.)

Odmiana czasowników modalnych:

dürfen (mieć pozwolenie)	können (móc, umieć, potrafić)
Singular	Singular
1. ich darf (mogę, wolno mi)	1. ich kann (umiem, mogę)
2. du darfst	2. du kannst
3. er, sie, es darf	3. er, sie, es kann
Plural	Plural
1. wir dürfen	1. wir können
2. ihr dürft	2. ihr könnt
3. sie, Sie dürfen	3. sie, Sie können

sollen (mieć powinnonność)	müssen (musieć)
Singular	Singular
1. ich soll (powinienem, powinnam)	1. ich muss
2. du solst	2. du musst
3. er, sie, es soll	3. er, sie, es muss
Plural	Plural
1. wir sollen	1. wir müssen
2. ihr sollt	2. ihr müsst
3. sie, Sie sollen	3. sie, Sie müssen

wollen (chieć)	mögen (lubić, chcieć)
Singular	Singular
1. ich will (chcę)	1. ich mag (lubię, chcę)
2. du willst	2. du magst
3. er, sie, es will	3. er, sie, es mag
Plural	Plural
1. wir wollen	1. wir mögen
2. ihr wollt	2. ihr mögt
3. sie, Sie wollen	3. sie, Sie mögen

Czasownik moögen występuje często w formie ich möchte (chciał(a)bym), du möchtest (chciał(a)byś)

np.: Wir möchten an die Ostsee fahren (Chcielibyśmy pojechać nad Morze Bałtyckie.)

Podobnie odmienia się niemodalny czasownik wissen (wiedzieć).

Singular - l. poj.	Plural - l. mnoga
1. ich weiss	1. wir wissen
2. du weisst	2. ihr wisst
3. er,sie, es weiss	3 sie, Sie wissen

Tryb rozkazujący :

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Rozkaz, życzenie, upomnienie, polecenie lub ostrzeżenie mogą być wyrażone przez tryb rozkazujący.

Tryb rozkazujący występuje w następujących osobach:

Singular - l. poj.	Plural - l. mnoga
	Gehen wir! 1 osoba liczby mnogiej
Geh! 2 osoba liczby pojedynczej	Geht! 2 osoba liczby mnogiej
	Gehen Sie! 3 osoba liczby mnogiej

Zaimek osobowy występuje tylko w pierwszej i trzeciej osobie liczby mnogiej!

Czasowniki regularne: Do tematu czasownika dodajemy -e do 2. os. l.p. , np.: schreibe! (pisz!), a -t do 2. os. l.m.,
np. schreibt! (piszcie!). Przy czasownikach z końcówką - t, -d, -ffn, -chn obowiązkowe jest dodanie końcówki -e.

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du gehst	Geh! lub Gehe!
wir gehen	Gehen wir!
ihr geht	Geht!
sie gehen	Gehen sie!
Sie gehen	Gehen Sie!

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du öffnest	Öffne!
wir öffnen	Öffnen wir!
ihr öffnet	Öffnet!
sie öffnen	Öffnen sie!
Sie öffnen	Öffnen Sie!

Tak samo odmieniaj się czasowniki: reden, schütteln, klappern, bieten, landen, erledigen, atmen, rechnen, entschuldigen, warten, antworten, bilden, lachen, baden, lernen!

Czasowniki mocne zmieniające samogłoskę rdzenną w 2. i 3. os. l.p. odrzucamy końcówkę -st od formy 2. os. l.p. czasu teraźniejszego oraz zaimek osobowy, np.

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du hilfst	Hilf!
wir helfen	Helfen wir!
ihr helft	Helft!
sie helfen	Helfen sie!
Sie helfen	Helfen Sie!

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du nimmst	Nimm!
wir nehmen	Nehmen wir!
ihr nehmt	Nehmt!
sie nehmen	Nehmen sie!
Sie nehmen	Nehmen Sie!

Tak samo odmieniają się czasowniki: geben, sehen, essen, empfehlen, treffen, lesen, sprechen!

W trybie rozkazującym nie dodajemy przegłosu do czasowników, które w odmianie (koniugacji) w czasie teraźniejszym przegłos otrzymują, np.

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du fährst	Fahr!
wir fahren	Fahren wir!
ihr fahrt	Fahrt!
sie fahren	Fahren sie!
Sie fahren	Fahren Sie!

Tak samo odmieniają się czasowniki: sprechen, blasen, schlafen, laufen, backen, tragen, wachsen, braten!

Tryb rozkazujący czasowników sein i haben:

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du bist	Sei!
wir sind	Seien wir!
ihr seid	Seid!
sie sind	Seien sie!
Sie sind	Seien Sie!

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du hast	Hab! lub Habe!
wir haben	Haben wir!
ihr habt	Habt!
sie haben	Haben sie!
Sie haben	Haben Sie!

Tryb rozkazujący czasowników rozdzielnie złożonych

Czasownik odmienia się tak samo jak w trybie rozkazującym, natomiast jego przedrostek idzie na koniec zdania.

Indikativ - tryb oznajmujący	Imperativ - tryb rozkazujący
du machst auf	Mach auf!
wir machen auf	Machen wir auf!
ihr macht auf	Macht auf!
sie machen auf	Machen sie auf!
Sie machen auf	Machen Sie auf!

CZASOWNIKI ZWROTNE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki zwrotne są to czasowniki występujące zawsze z zaimkiem zwrotnym "sich", który może występować w III przypadku (Dativ) lub IV przpadku (Akkusativ).

Zaimek zwrotny "sich" odnosi się zawsze do podmioty zdania.

Odmiana czaswonika zwrotnego:

sich waschen (myć się)	sich kämmen (czesać się)	sich treffen (spotykać się)
ich wasche mich du wäschst dich er, sie, es wäscht sich wir waschen uns ihr wascht euch sie, Sie waschen sich	ich kämme mich du kämmst dich er, sie, es kämmt sich wir kämmen uns ihr kämmt euch sie, Sie kämmen sich	ich treffe mich du triffst dich er, sie, es trifft sich wir treffen uns ihr trefft euch sie, Sie treffen sich

Możemy użyć zaimek zwrotny w III przypadku (Dativ) chcąc powiedzieć "sobie".

np.

Ich wasche mir die Hände.

Ich kämme mir das Haar.

sich waschen + Dativ

ich wasche mir die Hände du wäschst dir die Hände er, sie, es wäscht sich die Hände wir waschen uns die Hände ihr wascht euch die Hände sie, Sie waschen sich die Hände

Inne czasowniki zwrotne w języku niemieckim:

sich beeilen - pośpieszyć się

sich befinden - znajdować się

sich beschäftigen - zajmować się

sich entschuldigen - przepraszać

sich erholen - odpoczywać

sich freuen - cieszyć się

sich fühlen - czuć się

sich interessieren - interesować się

sich kämmen - czesać się

sich rasieren - golić się

sich setzen - siadać

sich treffen - spotykać się

sich unterhalten - rozmawiać

sich verabschieden - pożegnać się

sich verspäten - spóźniać się

sich vorstellen - przedstawiać się lub sobie

Nie wszystkie czasowniki zwrotne w języku polskim są czasownikami zwrotnymi w języku niemieckim i odwrotnie.

NIE ZWROTNE W J. NIEMIECKIM	ZWROTNE W J. POLSKIM
abbrechen	odłamać się
altern	starzeć się
anfangen	zaczynać się
anstoßen	stuknąć się
auffallen	rzucać się w oczy
aufgehen	otwierać się
aufsteigen	wznieść się (dym, chmury, rakieta)
auftauchen	pojawić się
ausbleiben	nie nastąpić, nie zdarzyć się
auseinandergehen	rozejść się, rozstać się
backen	piec się
bangen	trwożyć się
bedenken	zastanawiać się
beginnen	zaczynać się
beitragen	przyczyniać się
bestehen	składać się
blitzen	błyskać się
braten	piec się, smażyć się
brennen	palić się
dunkeln	ściemniać się
eilen	spieszyć się
einbrechen	włamać się
einfallen	zawalić się
einstürzen	załamać się, zawalić się
einwilligen	zgadzać się
enden	kończyć się
entbehren	wyrzekać się
entzweigehen	rozbić się
erfahren	dowiedzieć się
erhalten bleiben	zachować się (budynek)
erkranken	rozchorować się
erscheinen	ukazać się
erstauenen	zdumiewać się
ersticken	dusić się
ertönen	rozlegać się
ertrinken	utopić się
erwachen	budzić się
erwerben	przyswoić sobie
festhalten	trzymać się
fürchten	bać się
gefallen	podobać się
gelingen	powieść się
genießen	rozkoszować się
geraten	udać się (dokądś)
geschehen	dziać się, zdarzyć się
glänzen	błyszczeć się
gleichen	równać się
glücken	poszczęścić się
grünen	zielenić się
heiraten	ożenić się
irren	mylić się
jagen	uganiać się
jubeln	radować się
klagen	żalić się, skarżyć się
klettern	wdrapywać się
kochen	gotować się
lächeln	uśmiechać się
lachen	śmiać się
leuchten	świecić się
leugnen	wypierać się
mißfallen	nie podobać się
mißglücken	nie poszczęścić się, nie udać się
mißlingen	nie powieść się
mißraten	nie udać się
nachdenken	zastanawiać się
nachlassen	zmniejszyć się
nähertreten	zbliżyć się

CZASOWNIKI ROZDZIELNIE ZŁOŻONE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki rozdzielnie złożone to takie w których akcent pada na przedrostek czasownika. Z reguły przedrostki czasownika rozdzielnie złożonego mają własne znaczenie np. aufmachen (auf - na, machen - robić - aufmachen - otwierać).

Przedrostek czasownika stoi zawsze na końcu zdania.

np.

Ich mache die Tür auf.

Odmiana czasownika rozdzielnie złożonego.

ankommen - przybywać	abfahren - odjeżdzać	vortragen - referować
ich komme an du kommst an er, sie, es kommt an wir kommen an ihr kommt an sie, Sie kommen an	ich fahre ab du fährst ab er, sie, es fährt ab wir fahren ab ihr fahrt ab sie, Sie fahren ab	ich trage vor du trägst vor er, sie, es trägt vor wir tragen vor ihr tragt vor sie, Sie tragen vor

Przedrostki czasowników rozdzielnie złożonych z przykładowym czasownikiem:

ab-	abfahren - odjeżdzać
an-	ankommen - przybywać
auf-	aufmachen - otwierać
aus-	ausgeben - wydawać
bei-	beifügen - dołączyć
blank-	blankbohnern - froterować
blind-	blindschreiben - pisać bez patrzenia na klawisze
ein-	eintreten - wejść
fehl-	fehlschlagen - nie udawać się
fort-	fortsetzen - kontynuować
halt-	haltmachen - zatrzymywać
her-	herstellen - produkować
hin-	hinsetzen - siadać
kennen-	kennenlernen - poznać
lieb-	liebhaben - kochać
los-	losgehen - ruszyć
maß-	maßhalten - zachować umiar
mit-	mitmachen - brać udział
spazieren-	spazierengehen - spacerować
stehen-	stehenlassen - pozostawiać
übel-	übelnehmen - brać za złe
verloren-	verlorengehen - zgubić
vor-	vorarbeiten - odpracować
weg-	wegdenken - wyobrazić sobie że nie ma
wunder-	wundernehmen - dziwić się
zu-	zumachen - zamykać
zurück-	zurückbilden - zmniejszać
zusammen-	zusammenbleiben - pozostawać razem

CZASOWNIKI NIEROZDZIELNIE ZŁOŻONE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasowniki nierozdzielnie złożone charakteryzują się padaniem akcentu na czasownik.

np. bekommen (Ich bekomme heute abend Besuch.)

Przedrostki czasowników nierozdzielnie złożonych z przykładowym czasownikiem:

arg-	argwöhnen - podejrzewać
be-	befehlen - rozkazywać
brand-	brandmarken - napiętnować
emp-	empfangen - przyjmować
ent-	entschuldigen - przepraszać
er-	erfahren - doświadczyć
früh-	frühstücken - jeść śniadanie
ge-	gefallen - podobać
hand-	handhaben - władać
lang-	langweilen - nudzić się
miss-	missbrauchen - wykożystywać
mut-	mutmaßen - przypuszczać
rade-	radebrechen - kaleczyć język
recht-	rechtfertigen - usprawiedliwiać się
schau-	schauspielern - grać
ver-	verstehen - rozumieć
wett-	wetteifern - rywalizować
zer-	zerstören - zniszczyć

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Czasowniki z przedrostkami durch-, hinter-, über-, um-, unter-, voll-, wider-, wieder- mogą być rozdzielnie lub nierozdzielnie złożone. Jest to użależnione od akcentu, jeżeli akcent pada na przedrostek - są to czasowniki rozdzielnie złożone; jęzeli akcent pada na czasownik są to czasowniki nierozdzielnie złożone.

Czasowniki rozdzielnie złożone mają znaczenie konkretne.

np.

Der Kapitän setzt die Leute über. Kapinan przeprawia ludzi.

Czasowniki nierozdzielnie złożone mają znaczenie przenośne.

Er übersetzt den Text aus dem Polnischen ins Deutsche. On tłumaczy tekst z j. polskiego na niemiecki.

Przykłady czasowników rozdzielnie i nierozdzielnie złożonych w j. niemieckim.

PRZYKŁAD CZASOWNIKA ROZDZIELNIE ZŁOŻONEGO	PRZYKŁAD CZASOWNIKA NIEROZDZIELNIE ZŁOŻONEGO
durchbrechen - przełamać	durchbrechen - przebić
durchkreuzen - pokrzyżować np. plany	durchkreuzen - zaznaczyć krzyżykiem
durchschauen - przeglądać coś	durchschauen - przejrzeć kogoś
hinterlassen - pozostawić
übersetzen - przeprawić	übersetzen - przetłumaczyć
umgehen - obchodzić	umgehen - krążyć
unterhalten - podtrzymać, podstawić	unterhalten - utrzymywać
	vollschreiben - zapisać
vollenden - dokończyć

CZASOWNIK LASSEN

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czasownik "lassen" posiada kilka znaczeń, są to: kazać, pozwolić sobie, dać, zostawiać.

Odmiana czasownika lassen:

ich lasse wir lassen

du lässt ihr lasst

er, sie es lässt sie, Sie lassen

1. KAZAĆ - Ich lasse meinem Bruder die Zähne putzen. (Każe umyć zęby mojemu bratu.)

2. KAZAĆ, POZWOLIĆ SOBIE - Meine Schwester lässt sich die Haare schneiden. (Moja siostra każe sobie obciąć włosy).

3. DAĆ - Die Aufgabe lässt sich nicht machen. (Zadanie nie da się zrobić.)

4. ZOSTAWIAĆ - Lass mich endlich in Ruhe! (Zostaw mnie wreszcie w spokoju!)

5. POZWALAĆ - Peter lässt seinem Kind ins Konzert gehen. (Piotr pozwala swojemu dziecku iść na koncert.)

Czasownik lassen może występować w połączeniu z rożnymi przedrostkami:

ablassen	wypuszczać, wypróżniać
anlassen	uruchamiać
auflassen	pozostawiać, przywłaszczać
auslassen	wypuszczać, pomijać, wytapiać
belassen	poprzestać na tym
durchlassen	przepuszczać
einlassen	wpuszczać, napuszczać
entlassen	zwolnić
erlassen	wydawać, darować
herablassen	opuszczać się
hinterlassen	pozostawić po sobie
nachlassen	słabnąć
niederlassen	siadać, osiadać
überlassen	pozostawić samemu sobie
unterlassen	zaniechać
verlassen	opuszczać
zerlassen	rozpuszczać
zulassen	dopuszczać
zurücklassen	pozostawić, porzucać

REKCJA CZASOWNIKA

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Rekcja czasownika jest połączeniem czasownika z odpowiednim przypadkiem lub przyimkiem łączącym się z odpowiednim przypadkiem.

WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH REKCJI CZASOWNIKA:

AN

1.arbeiten an D (pracować nad)

2.sich beteiligen an D (uczestniczyć w)

3.denken an A (myśleć o)

4.sich erinnern an A (przypominać sobie coś / kogoś)

5.erkennen an D (rozpoznać po)

6.erkranken an D (zachorować na)

7.fehlen an D (brakować czegoś)

8.gewinnen an D (zyskiwać na)

9.glauben an (wierzyć w)

10.grenzen an (graniczyć z)

11.sich halten an A (trzymać się czegoś)

12.hängen an D (być przywiązanym do kogoś)

13.sich gewöhnen an A (przyzwyczaić się do)

14.leiden an D (cierpieć na)

15.liegen an D (zależeć na / od)

16.liefern an A (dostarczać komuś)

17.mangeln an D (brakować czegoś)

18.sich rächen an D (zemścić się)

19.schreiben an A (pisać do)

20.sterben an D (umrzeć na)

21.teilnehmen an D (brać udział w)

22.vorbeigehen an D (przechodzić obok)

23.sich wenden an A (zwracać sie do)

24.zweifeln an D (wątpić w)

AUF

1.achten auf A (uważać na)

2.ankommen auf A (zależeć od)

3.antworten auf A (odpowiadać na)

4.aufpassen auf A (uważać na)

5.aufmerksam machen auf A (zwracać uwagę na)

6.sich auswirken auf A (oddziaływać na)

7.basieren auf D (opierać się na)

8.beruhen auf D (opierać sie na)

9.sich beschränken / begrenzen auf A (ograniczać się do)

10.sich berufen auf A (powoływać się na)

11.bestehen / beharren auf D (obstawać przy czymś)

12.sich beziehen auf A (odnosić się do)

13.Eindruck machen auf A (robić wrażenie na )

14.sich einstellen auf A (nastawić się na)

15.sich freuen auf A (cieszyć się na)

16.hinweisen auf A (wskazać / zwrócić uwagę na)

17.hoffen auf A (mieć nadzieję na)

18.sich konzentrieren auf A (koncentrować się na)

19.rechnen auf A (liczyć na)

20.sich verlassen auf A (zdać się, polegać na)

21.verzichten auf A (zrezygnować z czegoś)

22.sich vorbereiten auf A (przygotować się do)

23.warten auf A (czekać na)

AUS

1.bestehen aus (składać się z)

2.sich ergeben aus (wynikać z)

3.folgen / resultieren aus (wynikać z)

4.stammen aus (wywodzić się z)

5.werden aus (stać się "wyrosnąć" z)

BEI

1.anrufen bei (zatelefonować do)

2.bleiben bei (pozostać przy)

3.helfen bei (pomagać w)

4.herauskommen bei (wyjść, wynikać z)

5.vorbeikommen bei (wpaśc do kogoś)

FÜR

1.bürgen für (gwarantować coś)

2.sich bedanken (bei j-m) für (podziękować komuś za)

3.danken für (dziękować za)

4.sich eignen für (nadawać się do)

5.sich einsetzen für (opowiadać się za)

6.sich entscheiden für (zdecydować sie na)

7.sich (bei j-m) entschuldigen für (usprawiedliwiać się z powodu)

8.gelten für (odnosić się do)

9.halten für (uważać za)

10.sich interessieren für (interesować się czymś)

11.kandidieren für (kandydować do)

12.kämpfen für (walczyć o)

13.sein für / gegen (być za / przeciw czemuś)

14.sorgen für (zadbać o coś, troszczyć się)

IN

1.ankommen / eintreffen in D (przybyć do)

2.bestehen in D (polegać na)

3.einladen in A (zapraszać do / na)

4.einteilen in A (podzielić na)

5.eintreten in A (wejść do)

6.geraten in A (popaść w)

7.sich irren in D (pomylić się w)

8.sich verlieben in A (zakochać się w)

9.sich vertiefen in A (zagłębić się w)

10.verwandeln in A (przeobrazić się w)

MIT

1.sich abfinden mit (pogodzić się z)

2.anfangen / beginnen mit (zaczynać)

3.aufhören mit (przestawać, skończyć z)

4.sich beschäftigen / befassen mit (zajmować się czymś)

5.rechnen mit (liczyć się z czymś)

6.telefonieren mit (telefonować do kogoś)

7.versorgen mit (zaopatrywać w)

8.zusammenstoßen mit (zderzyć się z)

NACH

1.anstehen nach (stać w kolejce po coś)

2.duften nach (pachnieć czymś)

3.sich erkundigen nach (dowiadywać się o coś)

4.fragen nach (pytać o)

5.greifen nach (sięgać po)

6.riechen nach (pachnieć czymś)

7.rufen nach (wołać kogoś)

8.sich richten nach (kierować się czymś)

9.schmecken nach (mieć smak czegoś)

10.sich sehnen nach (tęsknić za)

11.streben nach (dążyć do)

12.suchen nach (poszukiwać czegoś, kogoś)

ÜBER

1.sich ärgern über A (złościć się)

2.sich aufregen über A (denerwować się)

3.berichten über A (relacjonować coś)

4.sich beklagen / beschweren über A (uskarżać się na)

5.denken über A (sądzić / myśleć o czymś)

6.diskutieren über A (dyskutować o)

7.entscheiden über A (decydować o)

8.sich freuen über A (cieszyć się z)

9.herrschen über A (panować nad)

10.informieren über A (informować o)

11.klagen über A (skarżyc się na)

12.lachen über A (smiać się z)

13.nachdenken über (zastanawiać się nad)

14.schreiben über A (pisać o)

15.sprechen über A (rozmawiać o)

16.sich unterhalten über A (rozmawiać o)

17.verfügen über A (dysponować czymś)

18.sich wundern über A (dziwić się)

UM

1.sich bemühen um (starać się o)

2.beneiden (j-n) um (zazdrościć komuś czegoś)

3.sich bewerben um (ubiegać się o)

4.bitten um (prosić o)

5.es geht um (chodzi o)

6.es handelt sich um (chodzi o)

7.kämpfen um (walczyć o)

8.sich kümmern / sorgen um (troszczyć się o)

9.(sich) streiten um (kłócić się o)

10.trauern um (opłakiwać kogoś, smucić się z powodu)

UNTER

1.leiden unter D (cierpieć na)

2.verstehen unter (rozumieć pod czymś)

VON

1.abhängen von (zależeć od)

2.absehen von (abstrahować od)

3.befreien von (uwolnić od)

4.berichten von / über (relacjonować coś)

5.erfahren von (dowiedzieć się o)

6.sich erholen von (odpocząć / wydobrzeć)

7.erzählen von / über (opowiadać o)

8.halten von (sądzić o)

9.hören von (słyszeć o)

10.handeln von (traktować o czymś)

11.profitieren von (skorzystać z)

12.träumen von (marzyć, śnić o)

13.unterscheiden von (odróżniać od)

14.überzeugen von (przekonywać o)

15.sich verabschieden von / Abschied nehmen von (pożegnać się z)

16.verstehen von (znać się na czymś)

17.zeugen von (świadczyć o czymś)

18.Angst haben vor (bać się czegoś)

19.sich fürchten vor (bać się czegoś)

20.(sich) schützen vor (chronić się przed)

21.warnen vor (ostrzegać przed)

ZU

1.beitragen zu (przyczyniać się do)

2.berechtigen zu (uprawniać do)

3.dienen zu (służyć do)

4.einladen zu (zapraszać na)

5.sich entschließen zu (zdecydować się na)

6.sich entwickeln zu (rozwinąć się)

7.führen zu (prowadzić do)

8.gehören zu (należeć do)

9.gratulieren zu (gratulować z okazji)

10.raten zu (doradzać komuś coś)

11.übergehen zu (przejść do)

12.verhelfen zu (dopomóc w)

13.werden zu (stawać się czymś)

14.zwingen zu (zmuszać do)

Rekcje bezpośrednie (bez przyimka)

Nominativ

1.sein (być)

2.werden (zostać, stawać się)

3.bleiben (pozostawać)

4.genannt werden (zostać / być) nazwanym

Genitiv

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

1.gedenken (wspominać - głównie w odniesieniu do zmarłych)

2.sich bedienen (posługiwać się)

3.sich erfreuen (cieszyć się - np. popularnością)

4.bedürfen (wymagać)

5.sich enthalten (powstrzymywać się)

6.sich entsinnen (przypominać sobie)

7.sich erbarmen (zlitować się)

8.sich rühmen (chwalić się)

9.sich schämen (wstydzić się)

10.sich annehmen (podjąć się czegoś, zająć się czymś)

11.der Meinung / der Ansicht sein (mieć pogląd)

12.guter / schlechter Laune sein (być w dobrym / złym humorze)

Dativ

1.ausweichen (wyminąć, ustąpić)

2.ähneln (być podobnym)

3.bekommen (wyjść na zdrowie)

4.begegnen (spotkać, natknąć się na kogoś)

5.beitreten (przystąpić do organizacji)

6.zustimmen (zgadzać się)

7.beiwohnen (uczestniczyć, być obecnym przy czymś)

8.folgen (iść za kimś, następować)

9.sich nähern (zbliżać się)

10.zuhören (przysłuchiwać się)

11.gehören / angehören (przynależeć)

Akkusativ

1.anrufen (zatelefonować)

2.beneiden (zazdrościć)

3.heiraten (poślubić, czyli "hajtnąć")

4.nennen (nazywać kogoś / coś)

5.stören (przeszkadzać)

6.unterbrechen (przerywać)

CZASY
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czas teraźniejszy:

Można nim wyrażać nie tylko teraźniejszość ale i przyszłość
np.: Ich arbeite jetzt. (Teraz pracuję. )
np.: Heute abend gehe ich ins Theater. (Dziś wieczorem pójdę do teatru.).

W języku niemieckim występują trzy osoby liczby pojedynczej i trzy osoby liczby mnogiej.

osoba	liczba pojedyncza	osoba	liczba mnoga
1.	ich (ja)	1.	wir (my)
2.	du (ty)	2.	ihr (wy)
3.	er (on), sie (ona), es (ono)	3.	sie (oni), Sie (pisane wielką literą forma grzecznościowa Pan, Pani, Państwo)

Końcówki czasownika niemieckiego w poszczególnych osobach:

Singular - licza pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. ich schreibe 2. du schreibst 3. er, sie, es schreibt	1. wir schreiben 2. ihr schreibt 3. sie, Sie schreiben

Czasowniki, których temat kończy się na -t, -d i takie, jak np.: atmen, zeichnen, öffnen, warten, arbeiten otrzymują dodatkowo w drugiej i trzeciej osobie l.p. i w drugiej osobie l.m. końcówki rozszerzone o spójkę -e, np.:

Singular - licza pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. ich arbeite 2. du arbeitest 3. er, sie, es arbeitet	1. wir arbeiten 2. ihr arbeitet 3. sie, Sie arbeiten

Jeżeli temat czasownika kończy się na -s, -ß, -x, -z, w końcówce 2 osoby liczby pojedynczej opuszczamy "s". Przykładowe czasowniki: tanzen, begrüßen, hexen, beißen, sitzen, gießen, weisen, reisen.

Singular - licza pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. ich tanze 2. du tanzt 3. er, sie, es tanzt	1. wir tanzen 2. ihr tanzt 3. sie, Sie tanzen

Przy czasownikach zakończonych na -eln w 1 osobie liczy pojedynczej opuszczamy "e". Przykładowe czasowniki: angeln, klingeln, lächeln.

Singular - licza pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. ich angle 2. du angelst 3. er, sie, es angelt	1. wir angeln 2. ihr angelt 3. sie, Sie angeln

Czasowniki mocne cechuje zmiana samogłoski rdzennej w temacie drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej:

Singular - liczba pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. ich helfe 2. du hilfst 3. er, sie, es hilft	1. wir helfen 2. ihr helft 3. sie, Sie helfen

Kilka najważniejszy czasowników tego typu :

Bezokolicznik	2. os. l.p.	3. os. l.p.
backen (piec)	du bäckst	er bäckt
blasen (dmuchać)	du bläst	er bläst
braten (smażyć)	du brätst	er brät
fahren (jechać)	du fährst	er fährt
fangen (łapać)	du fängst	er fängt
geben (dawać)	du gibst	er gibt
laufen (biegać)	du läufst	er läuft
lesen (czytać)	du liest	er liest
nehmen (brać)	du nimmst	er nimmt
schlafen (spać)	du schläfst	er schläft
sehen (widzieć)	du siehst	er sieht
sprechen (mówić)	du sprichst	er spricht
tragen (nosić)	du trägst	er trägt
treffen (spotykać)	du triffst	er trifft
wachsen (rosnąć)	du wächst	er wächst

Czas przyszły złożony (Futur I)

Jest to czas złożony i dlatego potrzebny jest czasownik werden w odpowiedniej osobie w miejscu orzeczenia oraz bezokolicznik na końcu zdania.

WERDEN

ich werde wir werden

du wirst ihr werdet

er, sie, es wird sie, Sie werden

Ich werde mir das blaue Kleid kaufen. (Kupię sobie tą niebieska sukienkę.).
Wir werden uns bald wiedersehen. (Wkrótce znowu się zobaczymy.).

Czas przeszły Präteritum/Imperfekt

Nie jest czasem złożonym , więc nie potrzebuje czasownika posiłkowego. Przy czasownikach słabych tworzymy ten czas w języku niemieckim dodając do tematu czasownika końcówki -te i w 2. os. l.p. i wszystkich osobach l.m. końcówek osobowych.

Pierwsza i trzecia osoba liczby pojedynczej i mnogej jest identyczna.

Czas ten używamy przede wszystkim w opowiadaniach, wypracowaniach, relacjach.

Schemat końcówek w czasie Imperfekt/Präteritum

Singular - liczba pojedyncza	Plural - liczba mnoga
1. -te	1. -te + -n
2. -te + -st	2. -te + -t
3. -te	3. -te + -n

malen (uczyć się)

Singular - liczba pojedyncza

ich malte

du maltest

er, sie, es malte

Plural - liczba mnoga

wir malten

ihr maltet

sie, Sie malten

Czas przeszły Perfekt

Jest to czas złożony. Składa się on z czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie teraźniejszym (który się odmienia) oraz imiesłowem czasu przeszłego (Partizip II)

Imiesłów ( Partizip II ) czasowników słabych tworzy się następująco :
przedrostek ge- + temat + końcówka -et lub -t.
np.: machen (robić), Partizip II : ge + mach (temat) + t
Ich habe die Hausaufgabe gemacht. ( Odrobiłam zadanie domowe.)

lernen (uczyć się), Partizip II: ge + lern + t
Er hat Deutsch gelernt. (On uczył się niemieckiego.).

Należy pamiętać też, że czasowniki z końcówką -ieren otrzymują w Partizip II tylko końcówkę - t bez przedrostka ge-.
np.: studieren (studiować), Partizip II: studiert

Ich habe in Berlin studiert. (Studiowałem w Berlinie.)

Do podobnych czasowników zakończonych na -ieren należą:

etwas halbieren, komplettieren, etwas relativieren, legalisieren, modernisieren; etwas atomisieren, bagatellisieren, ritualisieren, kombinieren, studieren,

Podobnie tworzą czas Perfekt czasowniki nierozdzielnie złożone rozpoczynające się na : be-, er-, zer-, ver-, ge-, emp-, miss- (np.: besuchen - besucht).

Ich habe meine Freundin zu Hause besucht - Odwiedziłem swoją przyjaciółkę w domu.

Czasowniki słabe , złożone rozdzielnie otrzymują końcówkę i przedrostek ge- , który jest pomiędzy przedrostkiem, a formą osobową czasownika,

np.: aufmachen (otwierać):
Sie hat das Fenster aufgemacht. (Ona otworzyła okno.).

Perfekt z czasownikiem posiłkowym "haben" tworzą:

• czasowniki zwrotne, np. sich waschen; Ich habe mich heute gewaschen.

• czasowniki modalne, np. wollen; Ich habe das nicht gewollt.

• czasowniki przechodnie, które posiadają dopełnienie w IV przypadku (Akkusativ), np. sehen; Ich habe meine Mutter heute nicht gesehen.

• czasowniki, które nie tworzą strony biernej, np. haben, besitzen, bekommen, kriegen, erhalten; Er hat ein großes Haus gehabt.

• czasowniki nieosobowe, np. es regnet, es hagelt, es schneit; Heute hat es den ganzen Tag über geregnet.

• czasowniki oznaczające trwanie procesu lub stanu bez czasowego ograniczenia, np. leben, schlafen, wohnen; Ich habe drei Jahre in Berlin gewohnt.

Perfekt z czasownikiem posiłkowym "sein" tworzą:

• czasowniki oznaczające ruch, kierunek np. fahren, kommen, gehen, laufen; Ich bin leider zu spät gekommen.

• czasowniki wyrażające zmianę stanu z jednego w drugi, np. aufstehen, einschlafen, sterben; Heute ist meine Oma gestorben.

• czasowniki sein, werden, bleiben; Ich bin drei Tage in der Schule nicht gewesen.

Czasowniki łączące się z haben oraz sein:

• gebären - Sie ist in Leipzig geboren (Ona urodziła się w Lipsku). Sie hat ihr zweites Kind geboren (Ona urodziła jej drugie dziecko.)

• fahren - Meine Mutter ist nach Paris mit dem Auto gefahren. (Moja mama jechała do Paryża samochodem). Mein Bruder hat sein Auto ins Parkhaus gefahren (Mój brat wprowadził samochód do garażu)

• schwimmen - Er ist auf das nächste Ufer geschwommen (On dopłynął na drugi brzeg). Karin hat einen neuen Rekord im Jahr 2000 geschwommen (Karin pobiła nowy rekord w roku 2000)

• reiten - Peter ist in den Wald geritten (Piotr pojechał na koniu do lasu). Am Montag hat meine Freundin auf einer Stute geritten. (W poniedziałek jeździła moja przyjaciółka na klaczy.)

Czas Plusquamperfekt

To również czas złożony, rzadko używany. Stosuje się go zwykle w zdaniach z następstwem czasów ( nachdem - skoro). Zasada tworzenia tego czasu jest właściwie taka sama, jak w Perfekt, z tą różnica, że czasownik posiłkowy (sein lub haben ) jest w czasie Präteritum ( Imperfekt).

haben lub sein w Praeteritum + PartizipII

np.: Ich war nach Düsseldorf gefahren. (Porównaj Perfekt : Ich bin nach Düsseldorf gefahren.)
Sie hatten ihn nicht gesehen. (Porównaj Perfekt : Sie haben ihn nicht gesehen .)

Czas przyszły złożony (Futur II)

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Składa się on z czasownika posiłkowego werden w czasie teraźniejszym i bezokolicznika czasu przeszłego. Czas ten wyraża przekonanie, że dana czynność będzie zakończona w przyszłości lub w chwili , gdy się o nie mówi.

np.: Du wirst bestimt die Prüfung bestanden haben . ((Na pewno zdasz ten egzamin. (tzn. że za kilka dni będzie można powiedzieć , czy pomyśleć, że na pewno zda się ten egzamin)).

FORMY PODSTAWOWE CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Bezokolicznik	3 osoba l. pojedynczej	Imperfekt, 1 i 3 osoba l.p.	Partizip II	czasownik posiłkowy	znaczenie polskie
befehlen	befiehlt	befahl	befohlen	haben	rozkazać
backen	bäckt	buk / backte	gebacken	haben	piec
beginnen	beginnt	begann	begonnen	haben	zaczynać
beißen	beißt	biss	gebissen	haben	gryźć
bewegen	bewegt	bewog	bewogen	haben	nakłaniać
biegen	biegt	bog	gebogen	haben	giąć
bieten	bietet	bot	geboten	haben	oferować
binden	bindet	band	gebunden	haben	wiązać
bitten	bittet	bat	gebeten	haben	prosić
blasen	bläst	blies	geblasen	haben	dmuchać
bleiben	bleibt	blieb	geblieben	sein	zostać
braten	brät	briet	gebraten	haben	piec / smażyć
brechen	bricht	brach	gebrochen	haben	łamać
brennen	brennt	brannte	gebrannt	haben	palić się
bringen	bringt	brachte	gebracht	haben	przynosić
denken	denkt	dachte	gedacht	haben	myśleć
dürfen	darf	durfte	gedurft	haben	móc
empfangen	empfängt	empfing	empfangen	haben	przyjąć
empfehlen	empfiehlt	empfahl	empfohlen	haben	polecić
erschrecken	erschrickt	erschrak	erschrocken	sein	przestraszyć się
essen	isst	aß	gegessen	haben	jeść
fahren	fährt	fuhr	gefahren	sein	jechać
fallen	fällt	fiel	gefallen	sein	upadać
fangen	fängt	fing	gefangen	haben	chwytać
finden	findet	fand	gefunden	haben	znajdować
fliegen	fliegt	flog	geflogen	sein	latać
fliehen	flieht	floh	geflohen	sein	uciekać
fließen	fließt	floss	geflossen	sein	płynąć
fressen	frisst	fraß	gefressen	haben	pożerać
frieren	friert	fror	gefroren	haben	marznąć
geben	gibt	gab	gegeben	haben	dawać
gehen	geht	ging	gegangen	sein	iść
gewinnen	gewinnt	gewann	gewonnen	haben	wygrać
gießen	gießt	goss	gegossen	haben	lać
gleiten	gleitet	glitt	geglitten	sein	sunąć, ślizgać się
graben	gräbt	grub	gegraben	haben	kopać
greifen	greift	griff	gegriffen	haben	chwytać
haben	hat	hatte	gehabt	haben	mieć
halten	hält	hielt	gehalten	haben	trzymać
hängen	hängt	hing	gehangen	haben	wisieć
heben	hebt	hob	gehoben	haben	podnieść
heißen	heißt	hieß	geheißen	haben	nazywać się
helfen	hilft	half	geholfen	haben	pomagać
kennen	kennt	kannte	gekannt	haben	znać
klingen	klingt	klang	geklungen	haben	brzmieć
kommen	kommt	kam	gekommen	sein	przychodzić
können	kann	konnte	gekonnt	haben	móc
laden	lädt	lud	geladen	haben	ładować
lassen	lässt	ließ	gelassen	haben	zostawić
laufen	läuft	lief	gelaufen	sein	biec
leiden	leidet	litt	gelitten	haben	cierpieć
leihen	leiht	lieh	geliehen	haben	pożyczać
lesen	liest	las	gelesen	haben	czytać
liegen	liegt	lag	gelegen	haben	leżeć
lügen	lügt	log	gelogen	haben	kłamać
messen	misst	maß	gemessen	haben	mierzyć
mögen	mag	mochte	gemocht	haben	lubić
müssen	muss	musste	gemusst	haben	musieć
nehmen	nimmt	nahm	genommen	haben	brać
nennen	nennt	nannte	genannt	haben	nazywać
raten	rät	riet	geraten	haben	radzić
reißen	reißt	riss	gerissen	haben	rwać
reiten	reitet	ritt	geritten	sein	jeździć konno
rennen	rennt	rannte	gerannt	sein	pędzić
riechen	riecht	roch	gerochen	haben	wąchać
rufen	ruft	rief	gerufen	haben	wołać
schaffen	schafft	schuf	geschaffen	haben	stworzyć
scheiden	scheidet	schied	geschieden	haben	dzielić
scheinen	scheint	schien	geschienen	haben	świecić
schieben	schiebt	schob	geschoben	haben	przesuwać
schießen	schießt	schoss	geschossen	haben	strzelać
schlafen	schläft	schlief	geschlafen	haben	spać
schlagen	schlägt	schlug	geschlagen	haben	bić
schließen	schließt	schloss	geschlossen	haben	zamykać
schmelzen	schmilzt	schmolz	geschmolzen	sein	topnieć
schneiden	schneidet	schnitt	geschnitten	haben	ciąć
schreiben	schreibt	schrieb	geschrieben	haben	pisać
schreien	schreit	schrie	geschrien	haben	krzyczeć
schweigen	schweigt	schwieg	geschwiegen	haben	milczeć
schwimmen	schwimmt	schwamm	geschwommen	sein	pływać
sehen	sieht	sah	gesehen	haben	widzieć
sein	ist	war	gewesen	sein	być
senden	sendet	sandte	gesandt	haben	wysyłać
singen	singt	sang	gesungen	haben	śpiewać
sitzen	sitzt	saß	gesessen	haben	siedzieć
sprechen	spricht	sprach	gesprochen	haben	mówić
springen	springt	sprang	gesprungen	sein	skakać
stechen	sticht	stach	gestochen	haben	kłuć
stecken	steckt	stak	gesteckt	haben	tkwić
stehen	steht	stand	gestanden	haben	stać
stehlen	stiehlt	stahl	gestohlen	haben	kraść
steigen	steigt	stieg	gestiegen	sein	wznosić się
sterben	stirbt	starb	gestorben	sein	umierać
stinken	stinkt	stank	gestunken	haben	śmierdzieć
streichen	streicht	strich	gestrichen	haben	skreślać
streiten	streitet	stritt	gestritten	haben	kłócić się
tragen	trägt	trug	getragen	haben	nieść
treffen	trifft	traf	getroffen	haben	spotykać
treiben	treibt	trieb	getrieben	haben	pędzić
trinken	trinkt	trank	getrunken	haben	pić
tun	tut	tat	getan	haben	czynić
verderben	verdirbt	verdarb	verdorben	haben	psuć
vergessen	vergisst	vergaß	vergessen	haben	zapominać
verlieren	verliert	verlor	verloren	haben	tracić
wachsen	wächst	wuchs	gewachsen	sein	rosnąć
waschen	wäscht	wusch	gewaschen	haben	prać / myć
werden	wird	wurde	geworden	sein	stawać się
werfen	wirft	warf	geworfen	haben	rzucać
wiegen	wiegt	wog	gewogen	haben	ważyć
wissen	weiß	wusste	gewusst	haben	wiedzieć
wollen	will	wollte	gewollt	haben	chcieć
ziehen	zieht	zog	gezogen	haben	ciągnąć

Bezokolicznik

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Są cztery formy bezokolicznika:

a) bezokolicznik I strony czynnej, np.: fragen, sprechen, kommen, laufen, springen, kaufen, schlafen, itd.:
b) bezokolicznik II strony czynnej, np.: gefragt haben, gesprochen haben, gekommen sein, gelaufen sein,
gespringen haben, gekaufen haben, geschlafen haben,itd.
c) bezokolicznik I strony biernej, np.: gefragt werden, gesprochen werden,etc.
d) bezokolicznik II strony biernej, np.: gefragt worden sein, etc.

a) Bezokolicznik z zu występuje on po prawie wszystkich czasownikach z wyjątkiem:

Występuje on po prawie wszystkich czasownikach z wyjatkiem:
- gehen, bleiben, lernen (Ich gehe schlafen.(Idę spać.)
- helfen, hören, sehen, lesen,lassen : Die Mutter lässt ihr Sohn ins Geschäft gehen. (Matka karze swojemu synowi iść do sklepu.)
-czasowników modalnych : Ich will gut deutsch sprechen.(Chcę dobrze mówić po niemiecku.)

Bezokolicznik z zu występuje po takich czasownikach, jak:

- beginnen -Das Kind begann zu weinen. ( Dziecko zaczęło płakać.);
- verbieten ( zabrabniać );
- brauchen ( potrzebować);
- vorschlagen (proponować);
- haben (mieć) np.: Ich habe viel zu tun. (Mam dużo do zrobienia.);
- sein (być) np.: Das Haus ist zu verkaufen. (Dom jest do sprzedania. );

Inne przykłady czasowników po których występuje zawsze "zu"

anbieten

auffordern (zu)

befehlen

bitten

bringen zu

einladen

empfehlen

erinnern (an)

erlauben

ermöglichen

gelingen

helfen

hindern an

leicht fallen

raten

schwer fallen

überreden (zu)

verbieten

warnen vor

-po takich wyrażeniach, jak np.: die Abisicht haben ( mieć zamiar)- Ich habe die Absicht nach Köln zu fahren .( Mam zamiar pojechać do Kolonii.); Lust haben (mieć ochotę)- Ich habe Lust das Buch zu lesen. ( Mam ochotę przeczytać książkę.).

Zdania bezokolicznikowe z zu stosuje często po takich zdaniach:
np.: Ich freue mich dich kennengelernt zu haben. =Ich freue mich , dass ich dich kenengelernt habe. (Cieszę się, że ciebie poznałam.)

b) Bezokolicznik bez zu : wystepuje we wszystkich wypadkach wyjatkowych w a

- po czasownikach modalnych, np.: Ich kann schwimmen. ( Umiem pływać.)
- po czasownikach: helfen (pomagać), hören (słuchać), sehen (widzieć), lesen (pozwolić, kazać): Wir hören Kinder singen . (Słuchamy śpiewających dzieci.) Die Mutter leasst ihre Tochter ins Geschäft gehen. (Matka kaze swojej córce isc do sklepu.)
- po czasownikach: bleiben (pozostawać), gehen (iść), lernen (uczyć się): Der Junge bleibt im Bett liegen. ( Chłopiec zostaje leżąc w łóżku.)

Tryb przypuszczający (der Konjunktiv)

Wyróżniamy w języku niemieckim dwa rodzaje trybu przypuszczającego:

Konjunktiv I - TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Stosuje się głównie w mowie zależnej (tzn. takiej, którą pośrednio przytaczasz). Jest to pojęcie ogólne dla: Konjunktiv Präsens, Perfetkt i Futur. Stosuje się go także w hasłach: Es lebe Frieden! (Niech żyje pokój!), w przepisach kulinarnych, instrukcjach obsługi, zadaniach matematycznych: Man nehme Milch, Mehl, Butter...(Neleży wziąć mleko, mąkę, masło...), w zdaniach porównawczych nierzeczywistych: Er sieht so aus, als ob er krank sei. (Wygląda tak jakby był chory .)

Konjunktiv I tworzy się dodając do tematu czasownika w 1. i 2. osobie l.p. końcówki -e i wszystkich osobach l.m.

sein - Konjunktiv I Präsens

Singular	Plural
ich sei du seist er, sie, es sei	wir seien ihr seiet sie, Sie seien

Cechą Konjunktiv I jest regularność form czasownika, nie ma przegłosu:

Wzory odmiany:

geben - Konjunktiv I Präsens

Singular	Plural
ich gebe du gebest er, sie, es gebe	wir geben ihr gebet sie, Sie geben

machen - Konjunktiv I Perfekt

Singular	Plural
ich habe gemacht du habest gemacht er, sie, es habe gemacht	wir haben gemacht ihr habet gemacht sie, Sie haben gemacht

kommen - Konjunktiv I Perfekt

Singular	Plural
ich sei gekommen du seist gekommen er, sie, es sei gekommen	wir seien gekommen ihr seiet gekommen sie, Sie seien gekommen

kommen - Konjunktiv I Futur

Singular	Plural
ich werde kommen du werdest kommen er, sie es werde kommen	wir werden kommen ihr werdet kommen sie, Sie werden kommen

Konjunktiv II - POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Stosuje się dla wyrażenia: przypuszczenia życzenia, rozkazu, możliwości, prośby. Składa się na niego Konjukiv Imperfekt i Plusquamperfekt.

Konjunktiv Präteritum (Imperfekt): formą wyjściową jest tu czasownik Präteritum. Czasowniki mocne otrzymują w 1. i 3. osobie l.p. końcówkę -e, a samogłoski t.j. a, o, u ulegają przegłosowi:

ich käme (poszłabym) sie wäre (byłabym) er ginge (posedłby)

er gäbe (dałby) wir möchte (chcielibyśmy)

Forma Konjunktiv I czsowników słabych jest identyczna z formą czasu Präteritum: ich fragte znaczy zarówno "pytałem" co i "pytałbym", er lernte "uczył się" jak i "uczyłby się" etc. Dlatego stosuje się tu często formę opisową trybu przypuszczającego Konditional.

Wzory odmiany:

fragen - Konjunktiv II

Singular	Plural
ich fragte (pytałbym lub pytałem) du fragtest er, sie, es fragte	wir fragten ihr fragtet sie, Sie fragten

haben - Konjunktiv II

Singular	Plural
ich hätte (miałabym) du hättest er, sie, es hätte	wir hätten ihr hättet sie, Sie hätten

sein - Konjunktiv II

Singular	Plural
ich wäre (byłabym) du wärest er, sie, es wäre	wir wären ihr wäret sie, Sie wären

Konjunktiv Präteritum - możemy wyrażać życzenie: Ich ginge gern spazieren. (Poszedłbym chętnie na spacer.), w zdaniach warunkowych, w zdaniach porównawczych nierzeczywistych: Sie sieht so aus, als ob sie krank wäre. (Wygląda tak, jakby była chora) istnieje też w formach grzecznościowych: Könntest du mir helfen? (Mógłbyś mi pomóc?).

Wzory odmiany:

fragen - Konjunktiv Plusquamperfekt

Singular	Plural
ich hätte gefragt (zapytał(a)bym) du hättest gefragt er, sie, es hätte gefragt	wir hätten gefragt ihr hättet gefragt sie, Sie hätten gefragt

kommen - Konjunktiv Plusquamperfekt

Singular	Plural
ich wäre gekommen (przyszedłbym) du wärest gekommen er, sie, es wäre gekommen	wir wären gekommen ihr wäret gekomme sie, Sie wären gekommen

Używa się go do wykonania życzenia niemożliwego do spełnienia: Wenn ich vor der Prüfung doch mehr gelernt hätte! (Gdybym się (był) więcej uczył przed egzaminem!) do wyrażenia pytania z odcieniem niedowierzenia: Hätte er wirklich das Auto gekauft? (Czyżbyś rzeczywiście kupił to auto?), w zdaniach warunkowych nierzeczywistym: Hätte ich damals mehr Zeit gehabt, so wäre ich zu dir gekommen. (Gdybym wówczas (był) miał więcej czasu przyszedłbym do ciebie.).

Tryb warunkowy (der Konditional)

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Jest on opisową formą trybu przypszczającego Konjunktiv II. Składa się on z czsownika posiłkowego werden w Konjunktiv Präteritum i bezokolicznik danego czsownika.

Wzór odmiany:

Singular	Plural
ich würde studieren (studiował(a)bym) du würdest studieren er, sie, es würdet studieren	wir würden studieren ihr würdet studieren sie, Sie würden studieren

Czasowniki modalne nie tworzą trybu warunkowego. W przeciwieństwie do Konditional I, Konditional II jest używany bardzo rzadko: Ich würde gemacht haben. (Byłbym zrobił.); Du wuerdest gemacht haben.

STRONA BIERNA

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Stronę bierną tworzymy przy pomocy czasownika posiłkowego "werden" oraz imiesłowu czasu przeszłego. Czasownik posiłkowy występuje w tym czasie, w którym znajduje się zdanie.

Wzory odmiany w stronie biernej na przykładzie czasownika "impfen" - szczepić:

Czas	STRONA CZYNNA AKTIV	STRONA BIERNA VORGANGSPASSIV	STRONA BIERNA OKREŚLAJĄCA STAN ZUSTANDSPASSIV
Präsens	ich impfe	ich werde geimpft	ich bin geimpft
Präteritum/ Imperfekt	ich impfte	ich wurde geimpft	ich war geimpft
Perfekt	ich habe geimpft	ich bin geimpft worden	ich bin geimpft gewesen
Plusquamperfekt	ich hatte geimpft	ich war geimpft worden	ich war geimpft gewesen
Futur I	ich werde impfen	ich werde geimpft werden	ich werde geimpft sein
Futur II	ich werde geimpft haben	ich werde geimpft worden sein	ich werde geimpft gewesen sein

STRONA BIERNA z czasownikiem modalnym

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Czas	STRONA CZYNNA AKTIV	STRONA BIERNA VORGANGSPASSIV
Präsens	Ich muß den Brief schreiben.	Der Brief muß von mir geschrieben werden.
Präteritum/ Imperfekt	Ich mußte den Brief schreiben.	Der Brief mußte von mir geschrieben werden.

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Czas	STRONA CZYNNA AKTIV	STRONA BIERNA VORGANGSPASSIV
Perfekt	Ich habe den Brief schreiben müssen.	Der Brief hat von mir geschrieben werden müssen.
Plusquamperfekt	Ich hatte den Brief schreiben müssen.	Der Brief hatte von mir geschrieben werden müssen.
Futur I	Ich werden den Brief schreiben müssen.	Der Brief wird von mir geschrieben werden müssen.

RZECZOWNIK

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Cechami charakterystycznymi dla rzeczownika są: rodzaj, liczba i przypadek.

W gramatyce języka niemieckiego wyróżnia się cztery przypadki:

1. Nominativ (N) - mianownik - wer? was? - kto? co?

2. Genitiv (G) = dopełniacz - wessen? - czyj? czyja? czyje?

3. Dativ (D) - celownik - wem? - komu?

4. Akkusativ (Akk.) - biernik - wen? was? - kogo? co?

Rodzajnik występuje tylko przed rzeczownikiem , wyraża jego rodzaj. Rzeczownik może zostać użyty z rodzajnikiem nieokreślonym i określonym (ein -der -rodzaj męski), ein - das - rodzaj nijaki), eine -die - rodzaj żeński)).

Rodzajnik nieokreślony w liczbie mnogiej nie występuje

Rodzajniki odmieniają się przez przypadki.

Odmiana rodzajnika nieokreslonego

Liczba pojedyncza

Przypadek	r. męski	r. żeński	r. nijaki	Liczba mnoga nie istnieje!!!
Nominativ wer?(kto?); was(co?)	ein	eine	ein
Genitiv wessen?(czyj?, kogo?, czego? )	eines	einer	eines
Dativ wem? (komu?, czemu?)	einem	einer	einem
Akkusativ wen? (kogo?, co?) ;was (co?)	einen	eine	ein

Odmiana rodzajnika określonego

Przypadek	r.męski	r.żeński	r.nijaki	l. mnoga
Nominativ	der	die	das	die
Genitiv	des	der	des	der
Dativ	dem	der	dem	den
Akkusativ	den	die	das	die

a) Rodzajnik nieokreślony stosujemy ,gdy :
-po raz pierwszy o kimś lub o czymś mówimy - zazwyczaj nie tłumaczy się go

-przed rzeczownikami będącymi w zdaniu orzecznikami
np. Der Baun ist eine Pflanze . (Drzewo jest rośliną.)

b) Rodzajnik określony stosuje się ,gdy:
-mówimy o kimś lub o czymś bliżej nam znanym
np.

Das ist ein Buch. (To jest jakaś książka.) - rzeczownik bliżej ci nieznany.
Das Buch ist neu. (Ta książka jest nowa) - rzeczownik już znany.

I. Rodzaju męskiego są:

• osobniki płci męskiej, np. der Mann, der Lehrer,

• nazwy stron świata, np. der Norden, der Westen

• nazwy pór roku, miesięcy oraz dni tygodnia, np. der Herbst, der Februar, der Dienstag,

• nazwy opadów, wiatrów i zjawisk atmosferycznych, np. der Regen, der Hagel,

• nazwy własne gór i szczytów, np. der Rysy, der Harz, ale - die Alpen, die Pyrenäen, die Tatra, die Kordillieren

• nazwy walut, np. der Dollar, der Rubel, der Złoty ale die Mark (DM)

• nazwy samochodów oraz pociągów, np. der ICE-Franz Kafka, der Fiat

• nazwy alkoholi, np. der Wodka, der Smirnov, ale das Bier

II. Rodzaju żeńskiego są:

• osobniki płci żeńskiej, np. die Frau, ale - das Mädchen, das Weib

• nazwy drzew, np. die Eiche, ale - der Apfelbaum, der Kastanienbaum

• nazwy kwiatów, np. die Tulpe, die Rose

• nazwy owoców, np. die Banane, die Ananas, ale - der Apfel, der Kürbis

• niemieckie nazwy rzek, np. die Elbe, ale - der Rhein, der Main oraz die Weichsel, die Wolga

• nazwy statków i samolotów, np. die TU-154, die Posejdon

• nazwy papierosów, np. die Marlboro, die West, die Klubowe

III. Rodzaju nijakiego są:

• nazwy miast, państw, kontynentów, np. das Szczecin, das Berlin, das Amerika, das Asien, das Polen, das Deutschland, ale - der Sudan, der Jemen, die Schweiz, die Mongolei, die USA, die Niederlande

• nazwy młodych istot żyjących, np. das Ferkel, das Huhn, das Kücken

• nazwy metali, np. das Eisen, das Gold, das Silber, ale - der Schwefel,

• nazwy języków, np. das Deutsch, das Polnisch

• nazwy hoteli, kawiarni i kin, np. das Kosmos, das Radisson, das Piano

• nazwy środków piorących i czyszczących, np. das Persil, das Omo, das Visir

Typowe końcówki dla poszczególnych rodzajów rzeczownika:

Maskulinum - rodzaj męski
-s	Flachs,	-ant		Praktikant,		-and		Doktorand,
-ich	Kranich	-g		König,		-ling		Lehrling,
-ent	Patient, Dirigent	-ier		Grenadier, Offizier, Magier, Kurier		-iker		Choleriker, Graphiker,
-är	Bär, Legionär,	-äst		Gymnasiast, Knast,		-eur, -ör		Frisör. Masseur,
-kus	Diskus,	-ismus		Kommunismus,		-ist		Komponist, Tourist; Atheist
-or	Doktor, Redaktor,
Femininum - rodzaj żeński
-ei	Kartei,	-ere		Karriere,	-in		Praktikantin,
-le	Lotterie, Materie,	-heit		Klugheit, Schönheit,	-ik		Mathematik, Musik.
-keit	Müdigkeit, Höflichkeit	- ung		Kleidung, Begabung,	-schaft		Partnerschaft, Mannschaft,
-ine	Kabine,	-ion		Kommunion, Revolution	-ade		Maskerade
-äne	Domäne	-ur		Kultur	-anz		Toleranz, Distanz
-enz	Konferenz	-anz		Anlianz	-üre		Konfitüre
Neutrum - rodzaj nijaki
-chen	Mädchen, Kindchen	-tel	Viertel, Sechstel		-ma		Komma, Drama,
-o	Konto	-icht	Gewicht, Licht		-um		Museum, Mausoleum,
-lein	Fräulein, Vöglein,	-in	Magazin, Benzin		-ing		Shopping, Marketing
Ge-	Gebirge, Gebäude	Miß-	Mißverständis

Odmiana rzeczownika przez przypadki

W języku niemieckim wyróżniamy trzy deklinacje:

1. deklinacja słaba

2. deklinacja mocna

3. deklinacja mieszana

Deklinacja słaba

Według deklinacji słabej odmieniają się przede wszystkim rzeczowniki rodzaju żeńskiego i rzeczowniki rodzaju męskiego. Charakterystyczną cecha tej odmiany jest końcówka -n z wyjątkiem mianownika liczby pojedynczej i -en w liczbie mnogiej dla rodzaju męskiego. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego tylko w liczbie mnogiej otrzymują -en.

Rzeczowniki odmieniające się według deklinacji słabej nie otrzymują przegłosu w liczbie mnogiej.

Przypadki	r. m*ski	r. *e*ski	l. mnoga
Nominativ Wer? Was?	der Junge	die Frau	die Frauen
Genitiv Wessen?	des Jungen	der Frau	der Frauen
Dativ Wem?	dem Jungen	der Frau	den Frauen
Akkusativ Wen? Was?	den Jungen	die Frau	die Frauen

Deklinacja mocna

Według deklinacji mocnej odmieniają się rzeczowniki wszystkich rodzajów. Charakterystyczną cechą jest końcówka -s lub -es w dopełniaczu liczby pojedynczej dla rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego oraz końcówka -n dla rzeczowników wszystkich rodzajów w celowniku liczby mnogiej.

Przypadki	r. m*ski	r. *e*ski	r. nijaki	l. mnoga
Nominativ Wer? Was?	der Vater	die Mutter	das Kind	die Väter
Genitiv Wessen?	des Vaters	der Mutter	des Kindes	der Väter
Dativ Wem?	dem Vater	der Mutter	dem Kind	den Vätern
Akkusativ Wen? Was?	den Vater	die Mutter	das Kind	die Väter

Do deklinacji słabej należy mało rzeczowników.

Najważniejsze rzeczowniki należące do deklinacji słabej:

der Affe, des Affen	der Doktorand, des Doktoranden
der Bote, des Boten	der Elefant, des Elefanten
der Bulle, des Bullen	der Lieferant, des Lieferanten
der Bursche, des Burschen	der Musikant, des Musikanten
der Erbe, des Erben	der Präsident, des Präsidenten
der Experte, des Experten	der Produzent, des Produzenten
der Gefährte, des Gefährten	der Student, des Studenten
der Genösse, des Genossen	der Idealist, des Idealisten
der Hase, des Hasen	der Journalist, des Journalisten
der Heide, des Heiden	der Kapitalist, des Kapitalisten
der Hirte, des Hirten	der Kommunist, des Kommunisten
der Insasse, des Insassen	der Polizist, des Polizisten
der Jude, des Juden	der Sozialist, des Sozialisten
der Junge, des Jungen	der Terrorist, des Terroristen
der Knabe, des Knaben	der Utopist, des Utopisten
der Kollege, des Kollegen	der Protestant, des Protestanten
der Komplize, des Komplizen	der Ochse, des Ochsen
der Kunde, des Kunden	der Pate, des Paten
der Laie, des Laien	der Rabe, des Raben
der Löwe, des Löwen	der Riese, des Riesen
der Mensch, des Menschen	der Sklave, des Sklaven

Deklinacja mieszana

Według deklinacji mieszanej odmienia się niewielka liczba rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego. W liczbie pojedynczej w dopełniaucz otrzymują końcówkę odmiany mocnej -es lub -s natomiast w liczbie mnogiej we wszystkich przypadkach końcówkę odmiany słabej -en.

Przypadki	r. m*ski	r. nijaki	l. mnoga
Nominativ Wer? Was?	der Professor	das Auge	die Augen
Genitiv Wessen?	des Professors	des Auges	der Augen
Dativ Wem?	dem Professor	dem Auge	den Augen
Akkusativ Wen? Was?	den Professor	das Auge	die Augen

OBOBLIWOŚCI W LICZBIE MNOGIEJ RZECZOWNIKÓW:

LICZBA POJEDYNCZA	LICZBA MNOGA	ZNACZENIE POLSKIE
das Album	die Alben	album
das Datum	die Daten	data
das Drama	die Dramen	dramat
das Gremium	die Gremien	gremium
das Gymnasium	die Gymnasien	gimnazjum, liceum
das Konto	die Konten (Kontos, Konti)	konto
das Lexikon	die Lexika	encyklopedia, leksykon
das Ministerium	die Ministerien	ministerstwo
das Museum	die Museen	muzeum
das Praktikum	die Praktika	praktyka np. w szkole
das Alter	die Alterstufen	wiek np. kobiety
das Glück	die Glücksfälle	szczęście
das Lob	die Lobsprüche	pochwała
das Pronomen	die Pronomina	zaimek
das Risiko	die Risiken	ryzyko
das Stadion	die Stadien	stadion
das Thema	die Themen	temat
das Visum	die Visa (Visen)	wiza
das Zentrum	die Zentren	centrum
das/der Virus	die Viren	wirus
der Atlas	die Atlanten (Atlasse)	atlas
der Bau	die Bauten	budowa
der Bergmann	die Bergleute	górnik
der Betrug	die Betrügereien	oszustwo
der Chef	die Chefs	szef, kierownik
der Globus	die Globen (Globusse)	globus
der Kaktus	die Kakteen	kaktus
der Kohl	die Kohlköpfe	kapusta
der Mechanismus	die Mechanismen	mechanizm
der Park	die Parke, die Parks	park
der Rat	die Ratschläge	rada
der Rhythmus	die Rhythmen	rytm
der Trost	die Tröstungen	zmartwienie
der Verrat	die Verrätereien	zdrada
die Basis	die Basen	podstawa
die Firma	die Firmen	firma
die Mark	die Markstücke	Marka Niemiecka
die Pein	die Qualen	ból
die Praxis	die Praxen	praktyka np. lekarska
die Villa	die Villen	willa

Odmiana rzeczowników utworzonych od przymiotników

Rzeczowniki utworzone od przymiotników i imiesłowów odmieniają się według odmiany przymiotnikowej. Piszemy je oczywiście wielką literą.

krank - der Kranke (chory), die Kranke (chora)

arm - ein Armer (biedak), eine Arme (biedaczka)

bekannt - mein Bekannter (mój znajomy), meine Bekannte (moja znajoma)

Odmiana z rodzajnikiem określonym

Przypadki	r. m*ski	r. *e*ski	l. mnoga
Nominativ Wer? Was?	der Reisende	die Bekannte	die Kranken
Genitiv Wessen?	des Reisenden	der Bekannten	der Kranken
Dativ Wem?	dem Reisenden	der Bekannten	den Kranken
Akkusativ Wen? Was?	den Reisenden	die Bekannte	die Kranken

Odmiana z rodzajnikiem nieokreślonym

Przypadki	r. m*ski	r. *e*ski	l. mnoga
Nominativ Wer? Was?	ein Reisender	eine Bekannte	Kranke
Genitiv Wessen?	eines Reisenden	einer Bekannten	Kranker
Dativ Wem?	einem Reisenden	einer Bekannten	Kranken
Akkusativ Wen? Was?	einen Reisenden	eine Bekannte	Kranke

Dopełniacz imion własnych

Imiona własne otrzymują w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę -s niezależnie od rodzajnu, np.:

Martins Vater arbeitet be der Firma "Bosch".

Das ist Buch Martins.

Przypadki	Martin
Nominativ Wer? Was?	Martin
Genitiv Wessen?	Martins
Dativ Wem?	Martin
Akkusativ Wen? Was?	Martin

Jeżeli imiona własne kończą się na -s, -z, -tz, -x otrzymują w dopełniaczu końcówkę -ens, np.

Hans - Hansens

Fritz - Fritzens

Franz - Franzens

Max - Maxens

Jeżeli imię i nazwisko jest poprzedzone przydawką to tytuł lub nazwa zawodu jest nieodmienna, np.

Wir berichten über den Roman des weltberühmten J. W. Goethe.

Wir berichten über den Roman des Schriftstellers Goethe.

Rzeczowniki złożone

W języku niemieckim występuje duża liczba rzeczowników złożonych z dwu lub więcej wyrazów, mogą to być rzeczowniki, czasowniki, przymiotnki lub przyimki. Rzeczowniki złożone mają rodzaj ostatniego członu złożenia, czyli wyrazu podstawowego określanego przez poprzedzające go wyrazy.

der Lehrer + das Zimmer = das Lehrerzimmer

schlafen + das Zimmer = das Schlafzimmer

neu + die Erscheinung = die Neuerscheinung

auf + der Bau = der Aufbau

Liczba mnoga rzeczowników

Poznając nowe rzeczowniki należy zapamiętać również ich formę w liczbie mnogiej. To zadanie może ułatwić znajomość schematu tworzenia liczby mnogiej w zależności od ich rodzaju jednak poniższy schemat wydaje się być bardzo skomplikowany i niejednoznaczny. .

Rodzaj męski w liczbie mnogiej:

- rzeczownik otrzymuje końcówkę -e, rzeczowniki mające w temacie -a, -o, u, au, otrzymują przegłos, np.: der Tisch - die Tische, der Stuhl - die Stühle,

- rzeczowniki otrzymują końcówkę -er i przegłos, np. der Mann - die Männer

- mogą również otrzymać końcówkę -n lub en, np.: der Junge - die Jungen.

- nie otrzymują żadnych końcówek rzeczowniki zakończone na -en, =er, np.: der Wagen - die Wagen, der Lehrer - die Lehrer.

Rodzaj żeński w liczbie mnogiej:

- najczęściej otrzymują końcówkę -en, np.: die Frau - die Frauen, die Schule - die Schulen.

- otrzymują końcówkę -e i przegłos samogłosek w temacie np. die Stadt - die Städte,

- zakończone na -er otrzymują tylko przegłos, np.: die Mutter - die Mütter, die Tochter - die Töchter.

Rodzaj nijaki w liczbie mnogiej:

- często otrzymują końcówkę -er i przegłos w temacie, np.: das Buch - die Bücher

- mogą również otrzymać końcówkę -e, np.: das Heft - die Hefte,

- nie otrzymują żadnej końcówki rzeczowniki zakończone na -er, -en, -el, np.: das Mädchen - die Mädchen.

Rzeczowniki utworzone od bezokoliczników:

Rzeczowniki te są zawsze rodzaju nijakiego i nie występują w liczbie mnogiej. Tworzymy je przez dodanie rodzajnika nijakiego przed czasownik, który jest pisany wielką literą.

np.

kommen - das Kommen

sein - das Sein

lesen - das Lesen

Odmiana rzeczownika pochodzącego od bezokolicznika:

Przypadki	rodzaj nijaki
Nominativ Wer? Was?	das Kommen
Genitiv Wessen?	des Kommens
Dativ Wem?	dem Kommen
Akkusativ Wen? Was?	das Kommen

Rzeczownik po określeniu miary i wagi:

Przy określaniu miary i wagi pierwszy rzeczownik się odmienia, natomiast rzeczownik drugi pozostaje nieodmienny.

np.

ein Kilo Zucker

ein Pfund Hefe (drożdze)

ein Gramm Packpullver

ein Kilo Birnen

Homonimy

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Homonimy są to rzeczowniki które różnią się rodzajnikiem określonym, co zmienia ich znaczenie. Ich brzmienie jest takie same. Mogą one posiadać także rożne formy liczby mnogiej.

Przykłady homonimów w języku niemieckim:

Liczba pojedyncza	Liczba mnoga	Tłumaczenie na język polski
die Weise	die Weisen	sposób
der Weise	die Weisen	mędrzec
der Bauer	die Bauern	chłop
der(das) Bauer	die Bauer	klatka
der Bund	die Bünde	związek, pakt
das Bund	die Bunde	wiązka
der Flur	die Flure	korytarz
die Flur	die Fluren	pole
der Erbe	die Erben	spadkobierca
das Erbe	die Erben	spadek
der Gehalt	die Gehalte	zawartość
der Messer	die Messer	przyrząd pomiarowy
das Messer	die Messer	nóż
der See	die Seen	jezioro
die See	die Seen	morze
der Stift	die Stifte	sztyft
das Stift	die Stifte	klasztor
der Schild	die Schilde	tarcza
das Schild	die Schilder	szyld, tabliczka
die Steuer	die Steuern	podatek
das Steuer	die Steuer	kierownica
der Tor	die Toren	głupiec
das Tor	die Tore	brama
der Verdienst	die Verdienste	zarobek
das Verdienst	die Verdienste	zasługa
das Gehalt	die Gehälter	wynagrodzenie za pracę
der Kiefer	die Kiefer	szczęka
die Kiefer	die Kiefern	sosna
der Leiter	die Leiter	kierownik
die Leiter	die Leitern	drabina
das Band	die Bänder	wstążka
das Band	die Bande	węzeł
der Band	die Bände	tom
die Bank	die Bänke	ławka
die Bank	die Banken	bank
der Abdruck	die Abdrucke	odcisk, odbicie
der Abdruck	die Abdrücke	przedruk
der Heide	die Heiden	poganin
die Heide	die Heiden	puszcza
der Junge	die Jungen	chłopiec
das Junge	die Jungen	młode zwierzę
der Kunde	die Kunden	klient
die Kunde	die Kunden	wiadomość
das Gesicht	die Gesichter	twarz
das Gesicht	die Gesichte	wizja
die Mutter	die Mütter	matka
die Mutter	die Muttern	nakrętka
der Gefallen	die Gefallen	uprzejmość
das Gefallen	die Gefallen	upodobanie
der Strauß	die Sträuße	bukiet
der Strauß	die Strauße	struś
das Wort	die Wörter	słówko
das Wort	die Worte	słowo
der Zins	die Zinsen	odsetki
der Zins	die Zinse	czynsz

Mieszkańcy

nr	kraj	mieszkaniec, -ka	język
	Ägypten	Ägypter, -in	Arabisch
	Albanien	Albaner, -in	Albanisch
	Amerika	Amerikaner, -in	Englisch
	Arabien	Araber, -in	Arabisch
	Australien	Australier, -in	Englisch
	Bayern	Bayer, -in	Deutsch
	Böhmen	Böhme, Böhmin	Tschechisch
	Brasilien	Brasilianer, -in	Portugiesisch
	Bulgarien	Bulgare, Bulgarin	Bulgarisch
	Chile	Chilene, Chilenin	Spanisch
	China	Chinese, Chinesin	Chinesisch
	Dänemark	Däne, Dänin	Dänisch
	Deutschland	Deutscher, Deutsche	Deutsch
	England	Engländer, -in	Englisch
	Estland	Este, Estin	Estisch
	Finnland	Finne, Finnin	Finnisch
	Frankreich	Franzose, Französin	Französisch
	Griechenland	Grieche, Griechin	Griechisch
	Großbritannien	Brite, Britin	Englisch
	Holland	Holländer, -in	Holländisch
	Irak	Iraker, -in	Arabisch
	Iran	Iraner, -in	Arabisch
	Irland	Ire, Irin	Irisch
	Israel	Israeli	Hebräisch
	Italien	Italiener, -in	Italienisch
	Japan	Japaner, -in	Japanisch
	Kanada	Kanadier, -in	Englisch
	Kroatien	Kroate, Kroatin	Kroatisch
	Lettland	Lette, Lettin	Lettisch
	Liechtenstein	Liechtensteiner, -in	Deutsch
	Litauen	Litauer,-in	Litauisch
	Mongolei	Mongole, Mongolin	Mongolisch
	Norwegen	Norweger, -in	Norwegisch
	Polen	Pole, Polin	Polnisch
	Portugal	Portugiese, Portugiesin	Portugiesisch
	Rumänien	Rumäne, Rumänin	Rumänisch
	Rußland	Russe, Russin	Russisch
	Schweden	Schwede, Schwedin	Schwedisch
	Serbien	Serbe, Serbin	Serbisch
	Sibirien	Sibirier, -in	Russisch
	Slowakei	Slowake, Slowakin	Slowakisch
	Spanien	Spanier, -in	Spanisch
	Tschechei	Tscheche, Tschechin	Tschechisch
	Tunesien	Tunesier, -in	Arabisch
	Türkei	Türke, -in	Türkisch
	Ukraine	Ukrainer, -in	Ukrainisch
	Ungarn	Ungar, -in	Ungarisch
	Weißrußland	Weißrusse, -in	Weißrussisch

REKCJA RZECZOWNIKA

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Rekcja rzeczownika jest to połączenie rzeczownika z odpowiednim przyimkiem oraz przypadkiem. Rekcja rzeczownika w języku polskim często się nie pokrywa z rekcją rzeczownika w języku niemieckim.

RZECZOWNIK	PRZYPADEK	TŁUMACZENIE POLSKIE
Die Abhängigkeit von	+ Dativ	zależność od
Die Angst vor	+ Dativ	strach przed
Die Antwort auf	+ Akkusativ	odpowiedź na
Der Ärger über	+ Akkusativ	zlość z powodu
Die Armut an	+ Dativ	brak czegoś
Die Freundschaft mit	+ Dativ	przyjaźń z
Die Begeisterung für	+ Akkusativ	zapał, zachwyt do
Die Begeisterung über	+ Akkusativ	zapał czymś
Die Hilfe bei	+ Dativ	pomoc przy
Die Bekanntschaft mit	+ Dativ	znajomość z
Die Beliebtheit bei	+ Dativ	powodzenie u
Die Bereitschaft zu	+ Dativ	gotowość do
Die Sorge um	+ Akkusativ	troska, zmartwienie o
Die Dankbarkeit für	+ Akkusativ	wdzięczność
Die Eifersucht auf	+ Akkusativ	zazdrość czegoś, kogoś
Das Einverständnis mit	+ Dativ	zgoda, aprobata czegoś
Die Entschlossenheit zu	+ Dativ	zdecydowanie na
Die Fähigkeit zu	+ Dativ	zdolność do
Die Freiheit von	+ Dativ	wolność od czegoś
Die Freude an	+ Dativ	radość z
Die Freude auf	+ Akkusativ	radość na coś
Die Freude über	+ Akkusativ	radość z
Die Eignung für	+ Akkusativ	przydatność, kwalifikacja do
Die Eignung zu	+ Dativ	przydatność, kwalifikacja do
Die Gleichgültigkeit gegenüber	+ Akkusativ	obojętność wobec
Die Hoffnung auf	+ Akkusativ	nadzieja na
Die Höflichkeit zu	+ Dativ	uprzejmość wobec
Die Liebe zu	+ Dativ	miłość do
Die Lust auf	+ Akkusativ	ochota na
Das Misstrauen gegenüber	+ Dativ	nieufność, podejrzliwość wobec
Der Neid auf	+ Akkusativ	zazdrość, zawiść czegoś
Die Nettigkeit gegenüber	+ Dativ	uprzejmość wobec
Die Neugier auf	+ Akkusativ	ciekawość na coś, kogoś
Der Nutzen für	+ Akkusativ	korzyść z
Der Reichtum an	+ Dativ	bogactwo w
Die Schädlichkeit für	+ Akkusativ	szkodliwość czemuś, komuś
Die Schuld an	+ Dativ	wina w czymś
Die Schwierigkeit für	+ Akkusativ	trudność w
Die Sicherheit vor	+ Dativ	ochrona przed
Der Stolz auf	+ Akkusativ	duma z
Die Trauer über	+ Akkusativ	smutek z powodu
Der Unterschied zwischen	+ Dativ	różnica pomiędzy
Die Heirat mit	+ Dativ	ożenek, żeniaczka z
Die Verlobung mit	+ Dativ	zaręczyny z
Die Verwandtschaft mit	+ Dativ	pokrewieństwo z
Die Wut auf	+ Akkusativ	złość na
Die Wut über	+ Akkusativ	złość z powodu
Die Zufriedenheit mit	+ Dativ	zadowolenie z
Die Zuständigkeit für	+ Akkusativ	kompetencja w

Przymiotnik

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Przymiotnik w języku niemieckim odpowiada na pytanie: Was für ein? Was für eine? Was für ein? Jaki? Jaka? Jakie?

Przymiotnik występuje w dwóch rolach:

a) forma przydawkowa - przymiotnik odmienia się przez przypadki; np. Ich gehe ins Kino mit dem besten Schüler aus meiner Klasse. (Idę do kina z najlepszym uczniem z mojej klasy)

b) forma orzecznikowa - przymiotnik występuje w formie nieodmiennej; np. Das Mädchen ist sehr schön. (Dziewczyna jest bardzo ładna.)

Przymiotniki zakończone na -a nie otrzymują końcówek.

np. lila (ein lila Kleid), prima (eine prima Ausstellung), rosa (ein rosa Kleid)

1.Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem określonym (zwana słabą):

Schemat końcówek

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	-e	-e	-e	-en
Genitiv	-en	-en	-en	-en
Dativ	-en	-en	-en	-en
Akkusativ	-en	-e	-e	-en

Przykład odmiany:

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	der gute Schüler	die gute Schülerin	das gute Buch	die guten Bücher
Genitiv	des guten Schülers	der guten Schülerin	des guten Buches	der guten Bücher
Dativ	dem guten Schüler	der guten Schülerin	dem guten Buch	den guten Büchern
Akkusativ	den guten Schüler	die gute Schülerin	das gute Buch	die guten Bücher

Taka sama odmiana występuje po:

0. alle / sämtliche (alle meinen Schüler)

0. dieser / diese / dieses // diese (dieser gute Schüler)

0. jener / jene / jenes // jene (jener fleißige Schüler)

0. mancher / manche / manches // manche (mancher gute Schüler)

0. welcher / welche / welches // welche (welcher gute Schüler)

0. zaimek dzierżawczy w liczbie mnogiej (meine neuen Schuhe)

0. keine (tylko liczba mnoga) - keine guten Schüler

0. beide (beide guten Schüler)

2. Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem nieokreślonym

Schemat końcówek

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	-er	-e	-es	-e
Genitiv	-en	-en	-en	-er
Dativ	-en	-en	-en	-en
Akkusativ	-en	-e	-es	-e

Przykład odmiany:

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	ein guter Schüler	eine gute Schülerin	ein gutes Buch	gute Bücher
Genitiv	eines guten Schülers	einer guten Schülerin	eines guten Buches	guter Bücher
Dativ	einem guten Schüler	einer guten Schülerin	einem guten Buch	guten Büchern
Akkusativ	einen guten Schüler	eine gute Schülerin	ein gutes Buch	gute Bücher

Taka sama odmiana występuje po:

0. kein / keine / kein (liczba pojedyncza) - kein guter Schüler

0. zaimek dzierżawczy (liczba pojedyncza) - mein bester Freund

3. Odmiana przymiotnika bez rodzajnika ( zwana mocną ).

Schemat końcówek

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	-er	-e	-es	-e
Genitiv	-en	-er	-en	-er
Dativ	-em	-er	-em	-en
Akkusativ	-en	-e	-es	-e

Przykład odmiany:

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	guter Schüler	gute Schülerin	gutes Buch	gute Bücher
Genitiv	guten Schülers	guter Schülerin	guten Buches	guter Bücher
Dativ	gutem Schüler	guter Schülerin	gutem Buch	guten Büchern
Akkusativ	guten Schüler	gute Schülerin	gutes Buch	gute Bücher

Taka sama odmiana występuje po:

0. liczebnikach i zaimkach nieokreślonych (nichts Gutes, zwei beste Schüler)

0. viel / viele (viele gute Bücher)

0. wenig / wenige (wenige gute Schüler)

0. etwas (etwas Interessantes)

0. mehr / mehrere (mehr weißes Brot)

0. einige (einige gute Bücher)

0. welch / manch / solch (welch ein schlechtes Wetter)

0. andere (andere schlechte Bücher)

Stopniowanie przymiotników

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

W języku niemieckim wyróżniamy trzy stopnie przymiotnika; stopień równy (Positiv), stopień wyższy (Komparativ) oraz stopień najwyższy (Superlativ).

a) stopniowanie regularne:

W stopniu równym używa się słówka porównawczego - so ...wie (tak...jak),

np.: Dieter is so groß wie sein Bruder.

Stopień wyższy tworzymy przez dodanie do podstawowej formy przymiotnika końcówki -er , przy czym często samogłoski a, o, u ulegają przegłosowi , np.: groß-grösser (większy) .

Przy porównaniu przymiotników w stopniu wyższym używa się przyimka als ( niż, od )

Peter ist grösser als Thomas.(als-niż, od)

Stopień najwyższy tworzmy przez dodanie do formy podstawowej przymiotnika końcówki -(e)ste.

der, die, das schnellste (najszybszy)
der, die, das klügste (najmądrzejszy)

Przy porównaniu przymiotników w stopniu najwyższym używa się przyimka von ( z ),

np.:Er ist der bester Schüler von uns allen. ( On jest najlepszym uczniem z nas wszystkich.)

b) stopniowanie nieregularne

STOPIEŃ RÓWNY	STOPIEŃ WYŻSZY	STOPIEŃ NAJWYŻSZY
dunkel (ciemny)	dunkler	der, die, das dunkelste
edel (szlachetny)	edler	der, die, das edelste
gut (dobry)	besser	der, die, das beste
heikel (drażliwy)	heikler	der, die, das heikelste
hoch (wysoki)	höher	der, die, das höchste
makaber (makabryczny)	makabrer	der, die, das makaberste
nah (bliski)	näher	der, die, das nächste
respektabel (znaczny, poważny)	respektabler	der, die, das respektabelste
sauer (kwaśny)	saurer	der, die, das sauerste
teuer (drogi)	teurer	der, die, das teuerste
viel (dużo)	mehr	der, die, das meiste
wenig (mało)	weniger	der, die, das wenigste

Przymiotniki zakończone na -a nie otrzymują końcówek.

np. lila (ein lila Kleid), prima (eine prima Ausstellung), rosa (ein rosa Kleid)

REKCJA PRZYMIOTNIKA

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Rekcja przymiotnika jest to połączenie przymiotnika z odpowiednim przyimkiem oraz przypadkiem. Rekcja przymiotnika w języku polskim często się nie pokrywa z rekcją przymiotnika w języku niemieckim.

PRZYMIOTNIK Z PRZYIMKIEM	PRZYPADEK	TŁUMACZENIE POLSKIE
abhängig von	+ Dativ	zależny, uzależniony od
ärgerlich über	+ Akkusativ	rozgniewany z powodu
arm an	+ Dativ	biedny w
aufmerksam auf	+ Akkusativ	uważny na coś
befreundet mit	+ Dativ	zaprzyjaźniony z
begeistert von	+ Dativ	zachwycony czymś, kimś
begeistert über	+ Akkusativ	zachwycony z powodu czegoś
behilflich bei	+ Dativ	pomocny przy
bekannt mit	+ Dativ	znany z
beliebt bei	+ Dativ	lubiany u
bereit zu	+ Dativ	gotowy do
berühmt für	+ Akkusativ	sławny, słynny, znakomity z czegoś
besorgt um	+ Akkusativ	zatroskany o
blass vor	+ Dativ	blady z
böse zu	+ Dativ	zły na
dankbar für	+ Akkusativ	wdzięczny za
eifersüchtig auf	+ Akkusativ	zazdrosny o
einverstanden mit	+ Dativ	zgadzać się z
entschlossen zu	+ Dativ	zdecydowany na
fähig zu	+ Dativ	zdolny do
fertig mit	+ Dativ	gotowy z
frei von	+ Dativ	wolny od
freundlich zu	+ Dativ	grzeczny, uprzejmy do
froh über	+ Akkusativ	zadowolony, rad z
geeignet für	+ Akkusativ	stosowny, właściwy dla
geeignet zu	+ Dativ	odpowiedni do
genug für	+ Akkusativ	dosyć, dość czegoś
gespannt auf	+ Akkusativ	napięty, zaciekawiony z powodu
gleichgültig gegenüber	+ Akkusativ	obojętny wobec
glücklich über	+ Akkusativ	szczęśliwy wobec czegoś
höflich zu	+ Dativ	uprzejmy, grzeczny do
lieb zu	+ Dativ	miły, kochany
misstrauisch gegenüber	+ Dativ	nieufny, podejrzliwy
neidisch auf	+ Akksativ	zazdrosny, zawistny na coś
nett zu	+ Dativ	miły do
neugierig auf	+ Akksativ	ciekawy czegoś, kogoś
nützlich für	+ Akkusativ	pożyteczny, korzystny dla
reich an	+ Dativ	bogaty w
schädlich für	+ Akkusativ	szkodliwy dla
schuld an	+ Dativ	winny
schwierig für	+ Akkusativ	trudny dla
sicher vor	+ Dativ	pewny
stolz auf	+ Akkusativ	dumny na
traurig über	+ Akkusativ	smutny z powodu
typisch für	+ Akkusativ	typowy dla
überzeugt von	+ Dativ	przekonany o czymś
verheiratet mit	+ Dativ	zamężna,żonaty z
verlobt mit	+ Dativ	zaręczony z
verschieden von	+ Dativ	różny od
verwandt mit	+ Dativ	pokrewny z
voll von	+ Dativ	pełny, pełen czegoś
wütend auf	+ Akkusativ	wściekły na
wütend über	+ Akkusativ	wściekły z powodu
zufrieden mit	+ Dativ	zadowolony z

Przymiotniki wymagające użycia celownika (Dativ)

np. Sie ist der Mutter ähnlich. (Ona jest taka sama jak matka.)

PRZYMIOTNIK	TŁUMACZENIE POLSKIE
ähnlich	podobny
angeboren	wrodzony
behilflich	pomocny
bekannt	znany
bewußt	świadomy
böse	zły
feind	wrogo nastawiony
fremd	obcy
gleichgültig	obojętny
nahe	bliski
sympathisch	sympatyczny
treu	wierny
zugetan	życzliwy

Przymiotniki wymagające użycia biernika (Akkusativ)

np.

Das Dachgeschoß ist nur einen Meter hoch. (Poddasze ma wysokość jednego metra.)

PRZYMIOTNIK	TŁUMACZENIE POLSKIE
alt	stary
breit	szeroki
hoch	wysoki
tief	głęboki
lang	długi
schwer	ciężki
weit	daleki

PRZYMIOTNIKI UTWORZONE OD NAZW MIAST, KRAJÓW I CZĘŚCI ŚWIATA

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Przymiotniki te tworzymy przez dodanie do nazwy miasta, kraju lub części świata końcówki -er oraz piszemy wielką literą.

Przykłady:

NAZWA MIASTA; KRAJU; CZĘŚCI ŚWIATA	PRZYMIOTNIK	NAZWA MIASTA; KRAJU; CZĘŚCI ŚWIATA	PRZYMIOTNIK
Berlin	Berliner	Wien	Wiener
Hamburg	Hamburger	Warschau	Warschauer
Tirol	Tiroler	Kopenhagen	Kopenhagener
Afrika	Afrikaner	Österreich	Österreicher
Frankfurt	Frankfurter	Europa	Europäer

PRZYMIOTNIKI Z PRZYROSTKAMI: -LOS, -BAR, -ISCH, -SAM, -VOLL, -REICH, -ARM, -WERT

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Przykłady przymiotników zakończonych na wyżej wymienione końcówki:

-los	-bar	-isch	-sam	-voll	-reich	-arm	-wert
parteilos	absehbar	weibisch	achtsam	gemütvoll	abwechlungsreich	regenarm	sehenswert
phantasielos	achtbar	ständisch	biegsam	temperamentvoll	einflußreich	kinderarm	empfehlenswert
taktlos	biegbar	sterberisch	bildsam	vertrauensvoll	aufschlußreich		preiswert
einflußlos	bildbar	heimisch	ehrsam
maßlos	denkbar	höfisch	duldsam
kompromißlos	deutbar	kindisch	grausam
mitgliedslos	dienstbar	launisch	gelehrsam
wertlos	ehrbar	parteiisch	gewaltsam
regungslos	genießbar	reißerisch	heilsam
rechtlos	greifbar	herrisch	langsam
rauchlos	haltbar	bäurisch	gehorsam
geruchlos	hörbar	göttisch	sparsam
rastlos	kostbar	polnisch	strebsam
publiklos	lesbar	arabisch	wirksam
	offenbar	japanisch	ratsam
	sonderbar	diebisch	aufmerksam
	strafbar	irdisch	lenksam
	streitbar	chemisch	arbeitsam
	zählbar	launisch	fügsam

Przyimek

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Przyimek jest nieodmienną częścią mowy. Każdy przyimek łączy się z odpowiednim przypadkiem .

Przyimki łączące się z III przypadkiem - celownikiem (Dativ)

• aus z, ze środka, z wewnątrz (Um 8 Uhr gehe ich aus dem Haus.)

• bei u, przy, koło (SIe wohnt bei der Tante. Das Hotel liegt bei der Post.)

• gegenüber naprzeciwko, w porównaniu, wobec (Mein Büro liegt dem Bahnhof gegenüber.)

• mit z (Sie geht mit meinem Bruder in den Park. Ich fahre mit der Straßenbahn nach Hause.)

• nach po, według, do (Nach dem Mittagessen gehe ich ins Kino. Wann fährst du nach Deutschland?)

• seit od - w znaczeniu czasowym Ich wohne hier seit 3 Jahren.

• von od, z, o (Mein Haus ist nicht weit von der Universität. Er hat das Geld von seinem Vater. Der Zug kommt von Paris. Wir sprechen oft von dir.)

• zu do - osoby, budowli (Inge geht zu ihrer Freundin. Gehst du schon jetzt zu dem Vater. Er fährt zu dem Bahnhof.)

• ab od - w odniesieniu do przeszłości (ab morgen, ab dem dritten Mai, ab nächstem Mittwoch)

• außer oprócz (außer meiner Schwester, außer dir)

• entgegen* wbrew (entgegen meinem Vater, entgegen seinem Befehl)

• gemäß* zdognie z (gemäß den Vorschriften, gemäß der Schulordnung)

• zufolge* według dem Wetterbericht zufolge, der Schulordnung zufolge

Przyimki łączące się z IV przypadkiem - biernikiem (Akkusativ)

• durch przez (Sie gehen durch den Park)

• für dla, za (Ist dieses Geschenk für dich? Ich danke für die Hilfe.)

• gegen przeciwko, koło (Wir kämpfen gegen den Krieg. Das Auto fährt gegen einen Baum. Sie geht gegen 8 Uhr in die Schule.)

• ohne bez (Sie gehen ohne mich ins Konzert.)

• um wokół, dookoła, o (Wir sitzen um den Tisch. Der Unterricht beginnt um 8 Uhr.)

• entlang wzdłuż (Wir gehen die Straße entlang.)

• bis aż, do (Du hast Zeit bis dritten Mai.)

• wider przeciwko, wbrew (Er hat das wider meinen Willen gemacht.)

Przyimki łączące się z drugim przypadkiem - dopełniaczem (Genitiv)

• trotz mimo (Trotz des Regens gehen wir in den Park.)

• anstatt/statt zamiast (Warum kommst du statt deinses Bruders?)

• während podczas (Während des Unterrichts muß ich sehr gut aufpassen.)

• wegen z powodu (Wegen der Prüfung in Chemie muß ich zu Hause bleiben.)

• aufgrund* na podstawie (Aufgrund der ärztlichen Untersuchung kann man festellen, daß ich krank bin.)

• anlässlich/ aus Anlaß z okazji (Anlässlich deines Geburtstages wünsche ich dir alles Gute.)

• außerhalb* na zewnątrz (Sie wohnen außerhalb der Stadt)

• betreffs* (odnośnie Betreffs meiner Anzeige ist noch keine Antwort eigetroffen.)

• hinsichtlich* ze względu, pod względem (Hinsichtlich meiner Krankheit gibt es nichts Neues.)

• infolge* wskutek (Infolge einer schweren Krankheit ist er jetzt taub.)

• innerhalb* wewnątrz, w ciągu (Er muß innerhalb eines Jahres seine Schulden zurückzahlen.)

• seitens* ze strony (Seitens der Firma Meyer haben wir viel Gutes erfahren.)

• zugunsten* na korzyść (Das Urteil wurde zugunsten des Angeklagten geändert.)

* TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Przyimki z celownikiem i biernikiem: Użycie ich zależy od tego jakie postawi się pytania:
- celownik: wo? (gdzie) Przyimek łączy się z celownikiem (Dativ)
- biernik: wohin? ( dokąd) Przyimek łączy się z biernikiem (Akkusativ)

Na pytanie wohin ? odpowiada biernik, a czasownik wyraża dynamikę, ruch, kierunek.Przykłady takich czasowników:
- stellen (stawiać): Die Mutter stellt die Lampe auf den Tisch. (Matka stawia lampę na stole.)
pytanie: Wohin sellt sie die Lampe?( Gdzie ona stawia tę lampę?)
- legen ( kłaść się): Wohin legst du das Buch? Auf den Tisch natürich.
- hängen (wieszać): Wohin hängst du das Bild? Ich hänge das Bild an die Wand.

Na pytanie: wo?, wann? ( gdzie?, kiedy?) odpowiada celowmik, a czasownik wyraża statykę, stan spoczynku.
Przykłady takich czasowników:
- stehen (stać): Die Lampe steht auf dem Tisch. (Lampa stoi na stole)
pytanie: Wo steht die Lampe?
- liegen (leżeć) Wo liegt der Hund? Der Hund liegt auf dem Fußboden.
- hängen (wisieć) Wo hängt mein Foto? Mein Foto hängt an der Wand.

Przyimki z celownikiem lub biernikiem:

PRZYIMEK	CELOWINK (Dativ)	BIERNIK (Akkusativ)
an (przy, na, w)	Das Bild hängt an der Wand.	Ich hänge das Bild an die Wand.
auf (na)	Die Lampe liegt auf dem Tisch.	Ich stelle die Lampe auf den Tisch.
in ( w, do, za)	Die Bücher liegen im Schrank.	Ich lege die Bücher in den Schrank.
über (nad)	Die Lampe hängt über dem Tisch.	Ich hänge die Lampe über den Tisch.
unter (pod, śród)	Der Hund liegt unter dem Tisch.	Der Hund legt sich unter den Tisch.
vor (przed)	Der Stuhl steht vor dem Tisch.	Ich stelle den Stuhl vor den Tisch.
hinter (za)	Das Glas steht hinter dem Teller.	Ich stelle das Glas hinter den Teller.
neben (obok)	Die Blume steht neben der Vase.	Ich stelle die Blume neben die Vase.
zwischen (między)	Die Katze liegt zwischen dem Tisch und dem Stuhl.	Ich lege die Katze zwischen den Tisch und den Stuhl.

Bardzo często ściąga się przyimki z rodzajnikiem określonyn:

zu + der = zur	an + das = ans
an + dem = am	auf + das = auf
bei + dem = beim	durch + das = durchs
hinter + dem = hinterm	für + das = fürs
in + dem = im	hinter + das = hinters
über + dem = überm	in + das = ins
unter + dem = unterm	über + das = übers
von + dem = vom	um + das = ums
vor + dem = vorm	unter + das = unters
zu + dem = zum	vor + das = vors

Wybrane zwroty przyimkowe

am 2. März 1999 - drugiego marca 1999 roku

am Abend - wieczorem

am Apparat - przy telefonie, przy aparacie

am Bahnhof - na dworcu kolejowym, obok dworca kolejowego

am Ende - na końcu, pod koniec

am Fenster - przy oknie, obok okna, na oknie (firanka)

am Herzen - na sercu (coś komuś leży)

am Kiosk - w kiosku (Niemcy kupują gazety „przy kiosku„), obok kiosku

am Meer - nad morzem

am Morgen - nad ranem, rano

am Nachmittag - po południu

am Platz - na miejscu

am See - nad jeziorem

am zweiten Tag - na drugi dzień, w drugim dniu

an Bord - na pokładzie

an den See - nad jezioro

an der Grenze - na granicy

an der Haltestelle - na przystanku

an der Reihe - po kolei

an der See - nad morzem

an der Universität - na uniwersytecie

an der Wand - na ścianie

an der Weichsel - nad Wisłą

an die See - nad morze

ans Meer - nad morze

auf Deutsch - po niemiecku

auf diese Art und Weise - w ten sposób

auf diesem Gebiet - na tym obszarze / terenie ; w tej dziedzinie

auf jeden Fall - w każdym razie

auf Zimmer 5 - do pokoju numer 5 (dotyczy przeważnie pokoju hotelowego, np. Bringen Sie das Frühstück auf Zimmer 5!)

außer Betrieb - nieczynny

aus Versehen - przez nieuwagę, niedopatrzenie

bei Berlin - pod Berlinem

bei der Diskussion - w czasie dyskusji

beim Abendessen - w czasie kolacji, przy kolacji

beim Fernsehen - w czasie oglądania telewizji, przy oglądaniu telewizji

beim Skifahren - w czasie jazdy na nartach

das Buch von hier - książka stąd (ta która tu była / leżała / powinna być)

den Tag über - przez dzień, w ciągu dnia

durch Fleiß - poprzez pilność (swój wysiłek)

für 20 Zloty - za 20 złotych

für das Buch - na książkę (np. pieniądze)

für das Konzert - na koncert (np. pieniądze)

für den Frieden - za pokojem / o pokój, (np. opowiadać się za pokojem, walczyć o pokój)

für einen Tag - na jeden dzień

für heute - na dzisiaj

für zwei Personen - dla dwóch osób

gegen 12 - około 12 (godziny)

gegen Abend - pod wieczór

gegen die Mode - wbrew modzie, niemodny

Geld für ... - pieniądze na ...

im Allgemeinen - ogólnie rzecz biorąc

im Ausland - za granicą

im Bett - w łóżku

im ersten Stock - na pierwszym piętrze

im Frieden - w pokoju (bez wojny)

im Süden - na południu

im Urlaub - na urlopie

im Winter - w zimie

in 2 Tagen - za 2 dni

in den Ferien - na feriach / wakacjach

in der BRD - w RFN

in der Gartenstraße - na ulicy Ogrodowej

in der Stunde - w ciągu godziny

in die Ferien - na ferie / wakacje (np. jechać)

in dieser Beziehung - pod tym względem

in einer Woche - za tydzień / w ciągu (jednego) tygodnia

in jeder Beziehung - pod każdym względem

ins Ausland - za granicę

ins Bett - do łóżka

ins Café - do kawiarni

in Urlaub - na orlop (np. jechać)

Lehrer für Deutsch - nauczyciel języka niemieckiego (Deutschlehrer)

Ministerium für Außenhandel - Ministerstwo Handlu Zagranicznego (Außenministerium)

mit dem Auto - samochodem (np. jechać)

mit dem Löffel - łyżką (np. jeść)

Modell von 1942 - model z roku 1942

nach Berlin - do Berlina

nach der Mode - zgodnie z modą / modnie

nach einem Jahr - po roku

nach Hause - do domu

nach links - w lewo (wystarczy też samo „links”)

nach meiner Meinung - moim zdaniem (meiner Meinung nach)

ohne Spaß - bez przyjemności / radości

seit langem - od dawna

über 100 Zloty - ponad 100 złotych

über die Straße - przez ulicę (przejść) / na wynos (piwo)

über eine Woche - ponad (jeden) tydzień

unter anderem - między innymi

unter uns - wśród nas

unter vier Augen - w cztery oczy

vom Reisebüro - od biura podróży (np. dostać coś) / z biura podróży (wracać, iść, przychodzić)

von Beruf - z zawodu

von da - od tego miejsca / punktu

von da an - od tej chwili / tego momentu

vor Angst - ze strachu

vor Hunger - z głodu

Was verstehst du darunter? - Co przez to rozumiesz?

Zeit zum Spielen - czas na zabawę / do zabawy / na grę / do gry

Zeit zum Üben - czas na ćwiczenie / do ćwiczenia

zu 40 Zloty - za 40 złotych

zu Besuch - z wizytą

zu Bett - do łóżka (spać)

zu Ende - skończyć się (Die Deutschstunde ist zu Ende.)

zu Fuß - na nogach

zu Gast - w gości

zu Hause - w domu

zum Abendessen - na kolację (np. iść / zaprosić kogoś)

zum Bahnhof - do dworca kolejowego / na dworzec kolejowy

zum Beispiel - na przykład

zum ersten Mal - po raz pierwszy

zum Mittagessen - na obiad

zum Namenstag - na imieniny

zur Arbeit - do pracy

zur Schule - do szkoły

zur Zeit - w chwili obecnej / teraz

zu Weihnachten - na Boże Narodzenie

PRZYSŁÓWEK

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Przysłówek jest nieodmienną częścią mowy, łączy się przeważnie z czasownikiem, przymiotnikiem lub innym przysłówkiem. Przysłówek podlega stopniowaniu. Rozróżniamy różne grupy przysłówkowe, w zależności od pytania, jakie stawiamy:

- określające sposób: wie?

schnell (szybko) , gut (dobrze), schwer (ciężko), sicher (napewno), gewiss (pewnie), natürlich (naturalnie), ungedingt (koniecznie), fast (prawie), wohl (chyba), vielleicht (może), wahrscheinlich (prawdopodobnie), ziemlich (dosyć), beinahe (o mało co), gar nicht (w ogóle nie), keineswegs (wcale nie), kaum (ledwo), vermutlich (przypuszczalnie)

- określające miejsce, kierunek: wo? wohin? - links (na lewo), überall (wszędzie), dorthin (tam), geradeaus (prosto), hier (tutaj), da (tam), draußen (na zewnątrz), drinnen (wewnątrz), unten (na dole), oben (na górze)

- określające porę, czas, seit wann?, seit?, bis?, wie lange?

heute (dziś), gestern (wczoraj), vorgestern (przedwczoraj), gerade (właśnie), sofort (natychmiast), bereits (już), oft (często), immer (zawsze), morgens (rano), zuerst (najpierw), abends (wieczorem), vorher (przedtem), zuletzt (w końcu), nie (nigdy), einmal (kiedyś), übermorgen (pojutrze)

- podkreślające znaczenie wyrazu określanego: sehr gut (bardzo dobrze), besonders (szczególnie), ganz kalt (całkiem zimno).

Stopniowanie przyimków

Stopniowaniu podlegają przysłówki utworzone od przymiotników, a także takie przysłówki, jak: oft, bald, wenig, viel, gern. Podobnie jak w stopniowaniu przymiotników, są trzy stopnie: równy (Positiv), wyższy (Komparativ) i najwyższy (Superlativ).

Formy stopniowanych przysłówków są nieodmienne. Stopień wyższy tworzymy przez dodanie końcówki -er, najwyższy dodając przed przysłówkiem "am" i końcówkę -sten lub -esten (gdy przysłówek kończy się na -ß, -z, -x, -t).

Niektóre przysłówki tworzą stopień najwyższy bez "am", tylko z końcówką -st lub -(e)stens, np:

stopień równy	stopień wyższy	stopień najwyższy
bald (wkrótce)	eher	am ehesten
billig (tanio)	billiger	am billigsten
dunkel (ciemno)	dunkler	am dunkelsten
gern (chętnie)	lieber	am liebsten
gut (dobrze)	besser	am besten
kurz (krótko)	kürzer	am kürzesten
lange (długo)	länger	am längsten
nahe (blisko)	näher	am nächsten
oft (często)	öfter	am häufigsten
schnell (szybko)	schneller	am schnellsten
schön (pięknie)	schöner	am schönsten
teuer (drogo)	teurer	am teuersten
viel (dużo)	mehr	am meisten

Przysłówki zaimkowe

Przysłówki da, wo połączone z przyimkami nazywamy przysłówkami zaimkowymi. Stosujemy je wtedy, gdy w zdaniu występuje przyimek z rzeczownikiem - zastąpienie tego wyrażenia przysłówkiem zaimkowym znacznie skraca i upraszcza zdanie, a także pozwala uniknąć powtarzania zwrotów.

np.

In der Ecke links steht die Badewanne. Über der Badewanne hängt ein großer Spiegel.

Darüber hängt ein großer Spiegel

Rozróżniamy dwa rodzaje przysłówków zaimkowych: wskazujące i pytające.

Przysłówki zaimkowe wskazujące, tworzymy stawiając przed przyimkiem przysłówek da- lub dar- (jeżeli przyimek zaczyna się od samogłoski).

Przysłówki zaimkowe pytające tworzymy poprzedzając przyimek cząstką wo- lub wor- (jezeli przyimek zaczyna się od samogłoski). Pytania mogą więc brzmieć:

Worüber hängt ein großer Spiegel?

Wobei hat meine Tochter geholfen?

Przysłówków zaimkowych używamy tylko w odniesieniu do rzeczy a nigdy do osób.

Liczebnik

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

1. Liczebniki główne

Liczebniki głowne odpowiadają na pytanie: wieviel? (ile?)

0 Null
1 eins	11 elf	21 einundzwanzig	31 einunddreißig
2 zwei	12 zwoelf	22 zweiundzwanzig	40 vierzig
3 drei	13 dreizehn	23 dreiundzwanzig	50 fünfzig
4 vier	14 vierzehn	24 vierundzwanzig	60 sechzig
5 fünf	15 fünfzehn	25 fünfundzwanzig	70 siebzig
6 sechs	16 sechzehn	26 sechsundzwanzig	80 achtzig
7 sieben	17 siebzehn	27 siebenundzwanzig	90 neunzig
8 acht	18 achtzehn	28 achtundzwanzig	100 hundert
9 neun	19 neunzehn	29 neunundzwanzig	101 hunderteins
10 zehn	20 zwanzig	30 dreißig	125 hundertfünfundzwanzig

200 zweihundert

201 zweihunderteins

225 zweihundertfünfundzwanzig

300 dreihundert

400 vierhundert

500 fünfhundert

600 sechshundert

700 siebenhundert

800 achthundert

900 neunhundert

1000 (ein) tausend

1000000 (eine) Million

1000 Millionen = eine Milliarde

1000 Milliarden = eine Billion

28.953 achtundzwanzigtausendneunhundertdreiundfünfzig

526.997 fünfhundertsechsundzwanzigtausendneunhundertsiebenundneunzig

die Null, die Million (-en), die Milliarde (-n) pisze się wielką literą, ponieważ są one rzeczownikami.

Lata podajemy za pomocą liczebników głównych.

1991- neunzehnhunderteinundneunzig
1789- siebzehnhundertneunundachzig

2. Liczebniki porządkowe

Liczebniki od 1 do 19 tworzymy je dodając do liczebnika głównego przyrostek -te: der zweite, das fünfte.

WYJĄTKI !!!
der 3.= der dritte, der 1.= der erste, der 7. = der siebte, der 8.= der achte

Liczebniki od 20 tworzymy przez dodanie do liczebnika głównego przyrosteka -ste: der, die, das zwanzigste; der, die, das einundzwanzigste etc.
Po liczebnikach porządkowych stawiamy zawsze kropkę: der 1.Juli (der erste Juli)
Liczebniki porządkowe stosuje się głównie do oznaczania dnia miesiąca, np.: Heute ist der dritte März (der 3. März).
Seine Mutter ist am ersten Juli 1986 geboren. (am 1.Juli 1986 geboren).

3. Liczebniki ułamkowe i dziesiętne

Mianownik tworzymy przez dodanie do liczebnika głownego przyrosta -tel do 19 włącznie, natomiast -stel od dwudziestu w górę,

np.

1/19 - ein Neunzehntel

2/21 - zwei Einundzwanzigstel

Liczebniki dziesiętne tworzymy od liczebników głównych.

np.

0,28 - null Komma acht fünf

2,58 - zwei Komma fünf acht

4. Liczebniki mnożne, nieokreślone i wielokrotne

Liczebniki mnożne odpowiadają na pytania: wievielmal? (ile razy?) oraz wie oft? (jak często?)

Tworzymy je przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka -mal.

np.

einmal - raz

zweimal - dwa razy

dreimal - trzy razy

viermal - cztery razy

fünfmal - pięć razy

Liczebniki mnożne:

einmal - jednokrotnie

mehrmals - kilkakrotnie

vielmals - wielokrotnie

oftmals - częstokrotnie

Liczebniki wielokrotne tworzymy przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka -fach.

np.

zweifach - dwukrotny

dreifach - trzykrotny

vielfach - wielokrotnie

mehrfach - kilkakrotnie

Zaimek

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

1. Zaimek osobowy

Singular :

N.Wer? (Kto? Co?)	ich (ja)	du (ty)	er (on)	sie (ona)	es (ono)
G.Wessen? (Czyj?)	meiner (mój)	deiner (twój)	seiner (jego)	ihrer (jej)	seiner (jego)
D.Wem? (Komu?)	mir (sobie)	dir (tobie)	ihm (jemu)	ihr (jej)	ihm (jemu)
A.Wen? (Kogo? Co?)	mich (siebie)	dich (ciebie)	ihn (jego)	sie (ją)	es (je)

Plural :

Nominativ	wir (my)	ihr (wy)	sie (oni,one)	Sie (pan,pani,państwo)
Genitiv	unser (nasze)	euer (wasze)	ihrer (ich)	Ihrer (pana,pani,państwa)
Dativ	uns (nam)	euch (wam)	ihnen (im)	Ihnen (panu,pani,państwu)
Akkusativ	uns (nas)	euch (was)	sie (ich)	Sie (pana,panią,państwa)

np.Ich helfe ihr gern. (Chętnie jej pomagam.)
Gib mir das Buch. (Daj mi tę książkę!)
Wie geht es Ihnen? (Jak się pani powodzi?)

Zaimki osobowe w dopełniaczu są bardzo rzadko urzywane.
Hier sind Buecher meiner Schwester. (Oto książka mojej siostry.)
Gedenkst du meiner ? ( Czy wspominasz mnie?)

2. Zaimek dzierżawczy

Warto pamiętać , że w l.p. zaimek ten "zachowuje się" dokładnie tak , jak rodzajnik nieokreślony

Odmiana zaimka dzierżawczego :

a) zaimek osobowy

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	mein (mój)	meine (moja)	mein (moje)	meine (moje)
ICH (JA)	Genitiv	meines (mój)	meiner (moja)	meines (moje)	meiner (moje,moi)
	Dativ	meinem (mojemu)	meiner (mojej)	meinem (mojemu)	meinen (moim)
	Akkusativ	meinen (mojego)	meine (moją)	mein (moje)	meine (moich,moje)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	dein (twój)	deine (twoja)	dein (twoje)	deine (twoje)
DU (TY)	Genitiv	deines (twój)	deiner (twoja)	deines (twoje)	deiner (twoje,twoi)
	Dativ	deinem (twojemu)	deiner (twojej)	deinem (twojemu)	deinen (twoim)
	Akkusativ	deinen (twojego)	deine (twoją)	dein (twoje)	deine(twoich,twoje)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	sein (jego)	seine (jego)	sein (jego)	seine (jego)
ER, ES	Genitiv	seines (jego)	seiner (jego)	seines (jego)	seiner (jego)
ON, ONO	Dativ	seinem (jego)	seiner (jego)	seinem (jego)	seinen (jego)
	Akkusativ	seinen (jego)	seine (jego)	sein (jego)	seine (jego)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	ihr (jej)	ihre (jej)	ihr (jej)	ihre (jej)
SIE (ONA)	Genitiv	ihres (jej)	ihrer (jej)	ihres (jej)	ihrer (jej)
	Dativ	ihrem (jej)	ihrer (jej)	ihrem (jej)	ihren (jej)
	Akkusativ	ihren (jej)	ihre (jej)	ihr (jej)	ihre (jej)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	unser (nasz)	unsere (nasza)	unser (nasze)	unsere (nasze)
WIR (MY)	Genitiv	unseres (nasze)	unserer (naszej)	unseres (naszego)	unserer (naszych)
	Dativ	unserem (naszemu)	unserer (naszej)	unserem (naszemu)	unseren (naszym)
	Akkusativ	unseren (naszego)	unsere (nasze)	unser (nasze)	unsere (nasze)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	euer (wasz)	eure (wasza)	euer (wasze)	eure (wasze)
IHR (WY)	Genitiv	eures (wasz)	eurer (wasza)	eures (wasze)	eurer (wasze)
	Dativ	eurem (waszym)	eurer (waszym)	eurem (waszemu)	euren (waszym)
	Akkusativ	euren (waszego)	eure (wasze)	euer (wasze)	eure (wasze)

Osoba	Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural
	Nominativ	ihr (ich), Ihr(pani,pań, pana,panów,państwa)	ihre(ich),Ihre (pani,pań,pana, panów, państwa)	ihr (ich),Ihr (pani,pań,pana, panów,państwa)	ihre(ich),Ihre(pani, pań,pana,panów, państwa)
sie (ONI,ONE)	Genitiv	ihres (ich),Ihr(pani, pań, pana,panów, państwa)	ihrer (ich), Ihrer (pani, pań, pana, panów, państwa)	ihres (ich), Ihres (pani,pań, pana, panów,państwa)	ihrer (ich), Ihrer (pani, pań, pana, panów, państwa)
SIE (pani, panie, pan, panowie, państwo)	Dativ	ihrem (ich), Ihrem (pani,pań, pana, panów,państwa)	ihrer (ich),Ihrer (pani, pań, pana, panów, państwa)	ihrem (ich),Ihrem (pani,pań, pana, panów, państwa)	ihren (ich), Ihren (pani, pań, pana, panów, państwa)
	Akkusativ	ihren (ich), Ihren (pani, pań, pana, panów, państwa)	ihre (ich), Ihre (pani, pań, pana, panów, państwa)	ihr (ich), Ihr (pani, pań, pana, panów, państwa)	ihr (ich), Ihr (pani, pań, pana, panów, panstwa)

3. Zaimek zwrotny - rozdział czasowniki zwrotne

4. Zaimek nieokreślony

a) "man"

Zaimek nieokreślony "man" łączy się tylko z trzecią osobą l.p.czasownika. Występuje w stronie czynnej.
np.:

Man darf hier rauchen.(Wolno tu palić.)
Man trinkt hier viel Wasser.(Tutaj pije się dużo wody.)

b) "jemand" - ktoś, "niemand" - nikt

Nominativ	jemand	niemand
Genitiv	jemandes	niemandes
Dativ	jemandem	niemandem
Akkusativ	jemanden	niemanden

np. Niemand war heute abend zu Hause. (Dziś wieczorem nie było nikogo w domu).

c) "etwas" - coś, "nichts" - nic

np.

Ich habe etwas für dich. (Mam coś dla ciebie.)

d) "jemand" - ktoś, "niemand" - nikt

e) "es" - występuje w zdaniu jako formalny podmiot. np. Es klingelt. (Dzwoni), Es regnet. (Pada)

5. Zaimki wskazujące:

der, die, das, dieser, diese, dieses - ten, ta, to. Odmienia się jak rodzajnik określony.

jener, jene, jenes - tamten, tamta, tamto. Odmienia się jak rodzajnik określony.
solcher, solche, solches - taki, taka, takie. Odmienia się jak rodzajnik określony.

alle - wszyscy.

jeder, jede, jedes - każdy,-a,-e. Odmienia się jak rodzajnik określony.

mancher, manche, manches (niektóry, -a, -e). Odmienia się jak rodzajnik określony.

viele - wielu

wenige - kilku

mehrere - kilka, kilku

einzelne - pojedyńcze

einige - kilka, kilku

andere - inni, drudzy

6. Zaimki pytające

1.Wer? - Kto?

Wer steht in dem Garten ?Die Sch*ler stehen in dem Garten .

2.Was? - Co?

Was liegt auf dem Tisch ? Die B*cher liegen auf dem Tisch. -

3.Wie? - Jaki? Jaka?Jakie?Jacy? , Jak?

Das Haus ist sch*n. - Wie ist das Haus ?

4.Wann? - Kiedy?

Wann fahren wir nach Deutschland? Im Sommer fahren wir nach Deutschland. -

5.Wo? - Gdzie?

Wo sind die Kinder? Die Kinder sind in der Schule.

6.Woher? - Sk*d?.

Woher kommt John? John kommt aus Amerika.

7.Wohin? - Dok*d?

Wohin gehst du ? Ich gehe in die Schule.

8.Wessen? - Czyj?Czyja?Czyje?

Wessen Ball ist das ? Das ist mein Ball.

7. Zaimek wzajemny

Stosunek wzajemności określamy przez dodanie do przyimka słówka "einander".

np.

eineinander, aufeinander, hindereinander, miteinander, füreinander, voreinander

Wir hatten Angst voreinander. (Baliśmy się przed sobą)

SKŁADNIA

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

1. Odpowiedzi twierdzące:

Zdanie twierdzące tworzymy przy pomocy słówka "Ja"

np.

Ist das ein Mädchen. Ja, das ist ein Mädchen.

2. Odpowiedzi przeczące:

Zdania przeczące tworzymy przez trzy przeczenia: nein, kein, nicht.

a) nein - Odnosi się do całego zdania i występuje przed zdaniem, które jest zaprzeczane, np. Wartest du auf Monika? Nein, ich warte auf Monika nicht.

b) kein - używamy przy rzeczowniku, np.

Ist das ein Mädchen? Nein, das ist kein Mädchen. Das ist ein Junge.

c) nicht - może się odnosić do całego zdania. "Nicht" występuje bezpośrednio po czasowniku (jeżeli odnosi się do całego zdania). W zdaniach złożonych stoi "Nicht" przed bezokolicznikiem lub imiesłowem.

Negację mogą także oznaczać:

etwas (coś)	nichts (nic)
jemand (ktoś	niemand (nikt)
immer (zawsze)	nie (nigdy)
überalle (wszędzie)	nirgends (nigdzie)
auf jeden Fall (na wszelki przypadek)	keinesfalls (w żadnym wypadku)
noch (jeszcze)	nicht mehr (już nie)
schon (już)	noch nicht (jeszcze nie)

Szyk wyrazów w zdaniu głównym

a) szyk prosty - podmot występuje przed orzeczeniem, np. Monika geht heute ins Konzert.

b) szyk przestawny - podmiot występuje po orzeczeniu, np. Heute geht Monika ins Konzert.

Na drugim miejscu w zdaniu stoi zawsze część odmienna orzeczenia.

Zdania współrzednie złożone:

Szyk prosty:

• und (i) - Monika hat eine Karte aus München geschrieben und ich habe sie bekommen.

• aber (ale) - Es schneit, aber es ist warm.

• oder (czy) - Gehtst du mit mir oder soll ich alleine gehen?

• denn (ponieważ) - Ich habe die Prüfung nicht bestanden, denn ich habe nicht gelernt.

• sondern (lecz) - Er geht nicht ins Kino, sondern ins Konzert.

Szyk przestawny:

• dann (potem) - Ich arbeite bis 6 Uhr morgens, dann gehe ich immer schlafen.

• sonst (w przeciwnym razie) - Beeit euch, sonst verpaßt den Zug!

• anderseites (z drugiej storny) - Einerseits möchte ich einkaufen gehen, anderseits muß ich lernen.

• trotzdem (pomimo to) - Monika hat wenig Zeit, trotzdem geht sie ins Kino.

• darum, deshalb, deswegen (dlatego, z tego powodu) - Ich habe keinen Hunger, darum/deshalb/deswegen esse ich zu Mittag nicht.

ZDANIE OKOLICZNIKOWE PRZYCZYNY

Orzeczenie występuje w tym zdaniu zawsze na końcu zdania!

• weil (da) - ponieważ - zdanie okolicznikowe przyczyny zawsze zaczynamy tym spójnikiem.

np. Weil sie krank war, ging sie nicht in die Schule. Sie ging nicht in die Schule, weil sie krank war.

ZDANIE DOPEŁNIENIOWE

Orzeczenie występuje w tym zdaniu zawsze na końcu zdania!

• dass - że - Der Mann sagt, dass er heute nicht in die Arbeit geht.

• ob - czy - Er fragt Monika, ob sie heute Zeit für ihn hat.

• warum - dlaczego - Ich frage mich, warum ich immer keine Zeit habe.

• woher - skąd - Der Lehrer fragte mich gestern, woher ich komme.

• wieviel - ile - Ich weiß nicht genau, wieviel ich monatlich verdiene.

• wo - gdzie - Peter weißt nicht, wo Monika Schmidt wohnt.

• wann - kiedy - Sag mir, wann du nach Berlin fährst.

• was - co - Sag mir, Peter, was du gestern gemacht hast.

Czasowniki które występują najczęściej w zdaniu głównym:

• behaupten - sądzić, oceniać

• denken - myśleć

• hören - słuchać

• sagen - mówić

• wissen - wiedzieć

• hoffen - mieć nadzieję

• fragen - pytać

• erzählen - opowiadać

• sich freuen - cieszyć się

ZDANIA CZASOWE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

W zdaniach czasowych podobnie jak w innych zdaniach pobocznych orzeczenie znajduje się na końcu zdania. Zdania czasowe odpowiadają w języku niemieckim na następujące pytania: Bis wann? (do kiedy?), Seit wann? (od kiedy?), Wie lange? (jak długo?), Wie oft? (jak często?), Wann? (kiedy?).

ZDANIE OKOLICZNIKOWE CZASU

Cechą charakterystyczną zdań okolicznikowych czasu jest to, że czynności w zdaniu głównym i pobocznym dzieją się w tym samym czasie.

• als - gdy, kiedy, ilekroć - Spójnika tego używamy wyłącznie do czynności jednorazowej, która miała miejsce w przeszłości, np. Als er 13 Jahre alt war, wollte er Bäcker werden.

• wenn - gdy, kiedy, ilekroć - Spójnika tego używamy do czynności, które się powtarzają. Przy nich występują często określenia: immer (zawsze) oraz jedesmal (za każdym razem), np. Wenn ich in die Schule gehe, nehme ich immer meinen Rucksack.

• nachdem - po tym jak, następnie. Zdania z "nachdem" odpowiadają na pytanie wann? (kiedy?). Przy tych zdaniach koniecznie jest użycie następstwa czasów według poniższego schematu:

ZDANIE POBOCZNE	ZDANIE GŁÓWNE
PLUSQUAMPERFEKT	IMPERFEKT
PERFEKT	PRÄSENS
PERFEKT	FUTUR I

Nachdem er zu Mittag gegessen hatte, ging er ins Kino. (Dwie czynności działy się w przeszłości, jedna czynność działa się wcześniej od drugiej.)

Nachdem er zu Mittag gegessen hat, geht er ins Kino. (W tym wypadku jedna czynność się skończyła, natomiast druga się zaczyna.)

Nachdem er zu Mittag gegessen hat, wird er ins Kino gehen. (W tym przypadku jedna czynność się skończyła, a druga się dopiero rozpocznie.)

• während - podczas gdy - W zdaniach z tym spójnikiem dwie czynności dzieją się w tym samym punkcie czasowym. Uwaga: Czas w dwóch zdaniach jest identyczny. np. Während ich im Kino war, war Peter im Theater.

• bevor (ehe) - zanim - W zdaniach z tym spójnikiem czynność w zdaniu pobocznym jest późniejsza od czynności w zdaniu głównym. Czas jest ten sam. np. Bevor ich ins Konzert gehe, muss ich die ganze Wohnung aufräumen.

• seitdem - od czasu gdy. Seitdem er in der neuen Schule ist, lernt er fleißiger.

TYLKO POZIOM ROZRSZERZONY

• solange - dopóki - Zdanie to wyraża okres trwania danej czynności i odpowiada na pytanie: wie lange? (jak długo?). Solange Peter krank ist, muss er im Bett bleiben.

• sobald - skoro tylko, jak tylko np. Sobald er nach Hause gekommen ist, rief er seine Freundin an.

• sooft - tak często jak, ilekroć - Sooft ich in Warschau angekommen bin , besuche ich meine alte Freundin.

ZDANIA PRZYZWALAJĄCE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

• obwohl/obgleich - chociaż , np. Obwohl ich keine Zeit habe, gehe ich spazieren.

ZDANIE CELOWE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

• damit - aby, żeby. Zdanie ze spójnikiem damit odpowiada na pytania: Wozu? (po co?), Zu welchem Zweck? (w jakim celu?), Mit welcher Absicht? (w jakim zamiarze?). np. Sie geht in die Stadt, damit sie Einkäufe macht.

• um .... zu - aby, żeby. Zdanie ze spójnikiem um ... zu odpowiada na te same pytania co zdania z damit. Stosujemy ten spójnik tylko wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są identyczne. Czasownik w zdaniu z um...zu stoi zawsze w bezokoliczniku, np. Sie geht in die Stadt, um Einkäufe zu machen.

ZDANIA PRZYDAWKOWE (ZDANIA WZGLĘDNE)

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Zdania te tworzymy za pomocą zaimka względnego: der, die, das, (który, która, któro)

Zaimki względne stoją zawsze za rzeczownikiem

Odmiana zaimka względnego:

PRZYPADEK	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI	LICZBA MNOGA
Nominativ	der	die	das	die
Genitiv	dessen	deren	dessen	deren
Dativ	dem	der	dem	denen
Akkusativ	den	die	das	die

Przykłady:

Das ist das Mädchen, das mir gefällt. (To jest dziewczyna, która mi się podoba)

Das ist der Junge, der 18 Jahre alt ist. (To jest chłopak, który ma 18 lat.)

Das ist das Kind, das den Kindergarten besucht. (To jest dziecko, które chodzi do przedszkola)

Das ist der Rock, den ich heute gekauft habe. (To jest spódnica, która dzisaj kupiłam.)

Zaimek względny może się łączyć z przyimkami, np.:

Das ist eine Frau, mit der ich im Kino war. (To jest kobieta, z którą byłem w kinie.)

Das ist die Dame, von der ich gehört habe. (To jest pani o której słyszałem.)

ZDANIA WARUNKOWE RZECZYWISTE

POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

• falls/wenn - w wypadku gdy, w razie gdy, np.

Wenn es schneit, bleibe ich zu Hause. (Gdy pada śnieg, zostaję w domu.)

Falls es schneit, bleibe ich zu Hause. - Spójnik "falls" można zawsze zastąpić spójnikiem "wenn" i odwrotnie.)

• je ... desto/je ... umso - im ... tym. Zdanie główne i poboczne występuje zawsze w stopniu wyższym (przymiotnik), np.

Je älter der Wein ist, desto schmeckt er besser. (Im starsze jest wino, smakuje ono lepiej.)

ZDANIA WARUNKOWE NIERZECZYWISTE

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Czynność w tych zdaniach odnosi się zawsze do przeszłości, oba zdania, zarówno główne jak i poboczne występują w trybie przypuszczającym czasu zaprzeszłego (Konjunktiv Plusquamperfekt). Warunek w tych zdaniach jest niemożliwy do spełnienia., np.

Wenn ich vor der Prüfung "Mittelstufe" nicht krank gewesen wäre, hätte ich mehr gelernt.

ZDANIA SKUTKOWE

TYLKO POZIOM ROSZERZONY

Zdania skutkowe wyrażają wynik czynności zawartych w zdaniu głównym.

• so dass/so..., dass - tak, że, np. Die Lampe war tief über dem Tisch gezogen, so dass nur das Buch beleutet war. Nichts ist so weit, dass wir es nicht erreichen.

ZDANIE OKOLICZNIKOWE SPOSOBU

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Zdanie okolicznikowe sposobu odpowiada na pytania: wie? (jak?), auf welche Art und Weise? (w jaki sposób?) i zastępuje okolicznik sposobu zdania nadrzędnego. Zdania te można tłumaczyć jako imiesłów uprzedni na -łszy, -wszy lub współczesny na -ąc.

• indem - Zdanie z tym spójnikiem ma zawsze ten sam podmiot co zdanie głowne oraz stosuje się je do treści twierdzącej. np. Indem Peter fleißig lernte, verbesserte er seine Leistungen in Deutsch. (Pilnie ucząc się, poprawił Piotr swoje wyniki z j. niemieckiego)

• dadurch, dass - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z indem do treści twierdzącej, np. Dadurch, dass Peter fleißig lernte, verbesserte er seine Leistungen in Deutsch.

• ohne, dass - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z indem do treści przeczącej, np. Ich war eine Woche an der Nordsee, ohne dass ich badete. (Byłem tydzień nad Morzem Północym nie kąpiąc się w morzu.)

• ohne ... zu - zdanie to stosuje się wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są takie same, stosujemy wtedy bezokolicznik z zu, np. Ohne zu lernen, ging er in die Prüfung. (Nie ucząc się poszedł na egzamin.)

• anstatt, dass (zamiast żeby) - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z dadurch, dass do treści przeczącej, np. Anstatt dass er lernte, ging er ins Kino (Zamiast się uczyć poszedł do kina.)

• anstatt ... zu - zdanie to stosuje się wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są takie same, stosujemy wtedy bezokolicznik z zu, np. Anstatt zu lernen, ging er ins Kino.

PRZYDAWKA ROZWINIĘTA

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Przydawka rozwinięta jest to przydawka rzeczownika, która jest wyrażona poprzez imiesłowy czasu teraźniejszego lub przeszłego. Występuje ona miedzy rodzajnikiem a zaimkiem lub między liczebnikiem a imiesłowem, np.

Ein nach Moskau kommender Zug hat 20 Minuten Verspätung. (Pociąg przybywający do Moskwy ma 20 minut opóźnienia.)

Die vor dem Restaurant stehenden Deutschen sind aus Berlin. (Niemcy stojący przed restauracją są z Berlina.)

Spójniki dwuczłonowe

Poziom podstawowy i rozszerzony

• weder .... noch - ani, ani (Ich habe weder Hund noch Katze)

• entweder .... oder - albo, albo (Ich gehe entweder ins Kino oder ins Theater)

• nicht nur ......, sondern auch - nie tylko, lecz także (Er spricht nicht nur Deutsch, sondern auch Spanisch)

• sowohl ...... als auch - zarówno, jak i (Am Freitag fahre ich sowohl nach Berlin als auch nach Potsdam)

PARTYKUŁY

TYLKO POZIOM ROZSZERZONY

Partykuły są nieodmienne, przy ich pomocy rozmówca wyraża swój stosunek do jakiegoś zdarzenia.

Wybrane partykuły:

aber - Du bist aber frech! (ale / ależ)

auch - Auch wir verstehen es nicht. (także, nawet)

also - Also gehen wir! (więc)

besonders - Sie macht das besonders gut. (szczególnie, wyjątkowo)

bloß - Wo ist er bloß? ( jedynie, tu jednak jako partykuła: gdzież - wzmocnienie wypowiedzi w stosunku do zwykłego „gdzie„)

denn - Was haben Sie denn gemacht? (bo / ponieważ; tu jako jednak jako partykuła: cóż - wzmocnienie wypowiedzi w stosunku do zwykłego „co”)

doch - Geh doch schon! (jednak, tu: idźże)

eben - Du sollst eben nicht schwatzen. (właśnie)

etwa - Ist er etwa krank? (około, tu: czyżby / może)

fast - Er hat fast niemals Geld. (prawie)

ganz - Sie ist ganz nett! (całkiem, zupełnie)

gar - Sie hat gar keinen Appetit! (wcale)

immer - Es wird immer kälter. (zawsze, tu: coraz)

mal - Lass mal sehen! (raz, tu: no - jako słowo zachęcające)

noch - Ich muss es noch einmal wiederholen.(jeszcze)

nur - Was werde ich nur ohne dich machen? (tylko, tu jako jednak jako partykuła: cóż - wzmocnienie wypowiedzi w stosunku do zwykłego „co”)

schon - Du wirst es schon finden. (już, tu: na pewno)

sehr - Bist du sehr müde? (bardzo)

so - Er hat so viele Freunde. (tak)

überaus - Sie ist überaus glücklich. (ponad wszystko)

viel - Er lernt schon viel besser. (dużo, wiele)

weit - Sie ist weit klüger als er. (daleko, tu: o wiele)

ziemlich - Ich bin ziemlich müde. (dosyć, dość)

zu - Das ist zu weit für mich. (za, zbyt)

POJĘCIA GRAMATYCZNE

Adjektiv n -s, -e - przymiotnik

Adverb n -s, -ien - przysłówek

Akkusativ m -s, -e - biernik

Aktiv n -s - strona czynna

Anführungszeichen n -s, - - cudzysłów

Artikel m -s, - - rodzajnik

attributiv - przydawkowy

Ausrufezeichen n -s, - - wykrzyknik

bestimmter Artikel - rodzajnik określony

Bestimmungswort n -(e)s, (ö)-er - wyraz określający

Dativ m -s, -e - celownik

Deklination f -, -en - odmiana (rzeczownika, przymiotnika, zaimka, liczebnika)

deklinieren - odmieniać (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik)

Demonstrativpronomen n -s, - - zaimek wskazujący

Diminutiv n -s, -e - zdrobnienie

Diphthong m -(e)s, -e - dwugłoska

Doppelpunkt m -(e)s, -e - dwukropek

Eigenname m -ns, -n - imię własne

Femininum n -s, Feminina - rodzj żeński; rzeczownik rodzaju żeńskiego

Finalsatz m -(e)s, (ä)-e - zdanie celowe

Fragesatz m -es, (ä)-e - zdanie pytające

Fragezeichen n -s, - - znak zapytania, pytajnik

Futur I n -s - czas przyszły I

gemischte Deklination - odmiana mieszana

Genitiv m -(e)s, -e - dopełniacz

gerade Wortfolge - szyk prosty

Geschlecht n -(e)s, -er - rodzaj

Grammatfk f -, -en - gramatyka

Grundwort n -(e)s, (ö)-er - wyraz zasadniczy

Hauptsatz m -es, (ä)-e - zdanie główne

Hilfsverb n -s, -en - czasownik posiłkowy

Imperativ m -s, -e - tryb rozkazujący

Imperfekt n -s, -e - czas przeszły (I), Präteritum

Indefinitpronomen n -s, - - zaimek nieokreślony

Indikativ m -s, -e - tryb oznajmujący

Infinitiv m -s, -e - bezokolicznik

Interrogativpronomen n -s, - - zaimek pytający

intransitiv - nieprzechodni

Inversion f -, -en - szyk przestawny

Kardinale n -s, Kardinalia - liczebnik główny

Kasus m -, - - przypadek

Komma n -s, -s od. -ta - przecinek

Komparation f -, -en - stopniowanie

Komparativ m -s, -e - stopień wyższy

Kompositum n -s, Komposita - wyraz złożony

Konditionalis - tryb warunkowy

Konditionalsatz m -es, (ä)-e - zdanie warunkowe

Konjugation f -, -en - odmiana czasownika

konjugieren - odmieniać czasownik

KonjunktIon f -, -en - spójnik

Konjunktiv m -s, -e - tryb przypuszczający

Konsonant m -en, -en - spółgłoska

Maskulinum n -s, Maskulina - rodzaj męski; rzeczownik rodzaju męskiego

männlich - męski, rodzaju męskiego

Modalverb n -s, -en - czsownik modalny (posiłkowy trybu)

Nebensatz m -es, (ä)-e - zdanie poboczne

Negation f -, -en - przeczenie

Neutrum n -s, Neutra - rodzaj nijaki; rzeczownik rodzaju nijakiego

Nominativ m -s, -e - mianownik

Numerale n -s, Numeralia - liczebnik

Objekt n -es, -e - dopełnienie

Objektsatz m -es, (ä)-e - zdanie dopełnieniowe

Ordinale n -s, Ordinalia - liczebnik porządkowy

Partizip I n -s, -ien - imiesłów czynny

Partizip II - imiesłów bierny

Passiv n -s - strona bierna

Perfekt n -s - czas przeszły (II)

Person f -, -en - osoba

Personalpronomen n -s, - - zaimek osobowy

Plural m -s, -e o. Pluralia - liczba mnoga

Plusquamperfekt n -s - czas zaprzeszły

Positiv m -s, -e - stopień równy

Possessivpronomen n -s, - - zaimek dzierżawczy

Prädikat n -s, -e - orzeczenie

prädikativ - orzecznikowy

Präfix n -es, -e - przedrostek

Präposition f -, -en - przyimek

Präsens n -, Präsentia - czas teraźniejszy

Pronomen n -s, - o. Pronomina - zaimek

Präteritum n -s, Präterita - czas przeszły I, Imperfekt

Pronominaladverb n -s, -ien - przysłówek zaimkowy

Punkt m -(e)s, -e - kropka

Reflexivpronomen n -s, - - zaimek zwrotny

Reflexivverb n -s, -en - czasownik zwrotny

Relativpronomen n -s, - - zaimek względny

Satz m -es, (ä)-e - zdanie

Satzgefüge n -s, - - zdanie złożone podrzędnie

sächlich - nijaki, rodzaju nijakiego

Singular m -s, -e o. Singularia - liczba pojedyncza

schwache Deklination - odmiana słaba

starke Deklination - odmiana mocna

Steigerung f -, -en - stopniowanie

Substantiv n -s, -e - rzeczownik

Subjekt n -(e)s, -e - podmiot

Suffix n -es, -e - przyrostek

Superlativ m -s, -e - stopień najwyższy

Syntax f - składnia, nauka o zdaniu (składaniu zdań)

transitiv - przechodni

Umlaut m -(e)s, -e - przegłos

unbestimmter Artikel - rodzajnik nieokreślony

unregelmäßig - nieregularny

Verb n -s, -en - czasownik

versetzte Wortfolge - szyk przestawny

weiblich - żeński, rodzaju żeńskiego

Vokal m -s, -e - samogłoska

Wortbildung f - , -en - słowotwórstwo

Wortfolge f -, -n - szyk wyrazów

Zeit f -, -en - czas

1

67

---