Zajęcia nr 6

1. Podmioty postępowania celnego

2. Stona

3. Przedstawiciel

Podmioty postępowania celnego - organy celne

Podmioty postępowania celnego to wszystkie osoby biorące udział w tym postępowaniu.

Katalog podmiotów jest bardzo szeroki i wynika przede wszystkim z przepisów: pr. cel., u. s. c., WKC, p. w. WKC oraz o.p.

Przyjmuje się, że organ celny to organ uprawniony do stoso­wania przepisów prawa celnego, posiadający uprawnienia, jakie mu przysłu­gują z mocy przepisów wspólnotowego prawa celnego oraz z przepisów prawa celnego poszczególnych krajów Wspólnoty.

W niektórych krajach Wspólnoty uprawnienia organów celnych wykraczają poza uprawnienia wypływające z przepisów prawa celnego; tak też jest w Polsce (uprawnienia organów podat­kowych oraz organów akcyzowych).

Normy prawa wspólnotowego nie narzucają państwom członkowskim żadnego modelu administracji celnej. W Polsce prawo administracyjne rozróżnia pojęcia organu celnego i urzę­du celnego.

Urząd celny jest organem pierwszej instancji, a kieruje nim naczel­nik urzędu celnego, zaś organem drugiej instancji jest dyrektor izby celnej, któ­ry kieruje izbą celną.

Czasami dyrektor izby celnej pełni rolę organu celnego pierwszej instancji.

Z ustawy z dnia 20 marca 2002 r. o przekształceniach w administracji cel­nej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 41, poz. 365 z późn. zm.) wyni­ka, że organami administracji rządowej w sprawach celnych są:

• dyrektor izby celnej oraz

• naczelnik urzędu celnego.

W art. 9 ust. 1 u.s.c. określone zostały organy Służby Celnej.

Ustawodawca wskazał, że organami Służby Celnej są:

1. minister właściwy do spraw finansów publicznych;

2. szef Służby Celnej;

3. dyrektorzy izb celnych;

4. naczelnicy urzędów celnych.

Minister finansów określa strategię działania Służby Celnej oraz sposób jej realizacji. Z mocy. u.s.c. minister finansów koordynuje politykę państwa w zakresie zadań Służby Celnej i współuczestniczy w jej kształtowaniu.

Szef Służby Celnej podlega ministrowi finansów, kieruje. Służbą Celną, jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy celnych i zapewnia sprawne oraz efektywne wykonywanie zadań polskiej Służby Celnej. Szef Służby Cel­nej wykonuje swoje zadania ustawowe przy pomocy naczelników urzędów celnych, dyrektorów izb celnych oraz komórek organizacyjnych w urzędzie obsługującym ministra.

Przede wszystkim jednak do jego obowiązków należą:

1. sprawowanie nadzoru nad działalnością dyrektorów izb celnych oraz nad działalnością naczelników urzędów celnych;

1. realizacją budżetu państwa w zakresie ustalonym dla Służby Celnej;

2. kształtowanie polityki kadrowej i szkoleniowej w Służbie Celnej;

2. wykonywanie zadań kierownika urzędu wobec funkcjonariuszy peł­niących służbę w komórkach organizacyjnych właściwych w spra­wach celnych, podatku akcyzowego, gier i zakładów wzajemnych;

3. współpraca z właściwymi organami innych państw oraz z organiza­cjami międzynarodowymi,

4. wykonywanie funkcji służby specjalnej w zakresie dotyczącym kontroli systemu finansowania przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji;

5. wykonywanie zadań specjalnych w zakresie dotyczącym systemu ustanowienia zezwoleń na przywóz drewna do Wspólnoty;

6. wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i w przepisach odrębnych.

Do zadań dyrektora izby celnej należy:

1. sprawowanie nadzoru nad działalnością naczelników urzędów cel­nych;

2. rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do naczelników urzędów celnych;

3. rozstrzyganie w pierwszej instancji w sprawach celnych określonych w przepisach odrębnych,

4. realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w podległych jednostkach organizacyjnych Służby Celnej;

1. sprawowanie dozoru celnego i wykonywanie kontroli celnej;

5. zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbo­wych w zakresie ustalonym kodeksem karnym skarbowym;

6. wykonywanie innych zadań określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych.

Do zadań naczelnika urzędu celnego należą:

1. nadawanie towarom przeznaczenia celnego oraz wykonywanie in­nych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego;

1. dokonywanie wymiaru i poboru należności celnych;

2. dokonywanie wymiaru i poboru podatku akcyzowego;

4) dokonywanie wymiaru i poboru podatku od towarów i usług z tytułu
importu towarów;

5) sprawowanie dozoru celnego i wykonywanie kontroli celnej; 6) sprawowanie szczególnego nadzoru podatkowego;

7) zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych w zakresie ustalonym kodeksem karnym skarbowym;

8) wykonywanie innych zadań zleconych w przepisach odrębnych.

Postępowania celne prowadzone są przez naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby celnej i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Utrzymana została dotychczasowa zasada instancyjności, tzn. naczelnik urzę­du celnego w dalszym ciągu jest organem pierwszej instancji.

Organem odwoławczym od decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celnego jest dyrektor izby celnej, Dyrektor izby celnej jest także organem pierwszej instancji w sprawach określonych w przepisach prawa celnego oraz przepisach odrębnych i orga­nem odwoławczym w tych sprawach, w których wydawał decyzje jako organ pierwszej instancji.

Z mocy pr. ceł. dyrektor izby celnej jest organem właściwym w przedmio­cie wydawania pozwoleń na stosowanie procedur uproszczonych, pozwoleń na stosowanie gwarancji generalnych lub zwolnień z obowiązku ich składania, pozwoleń na prowadzenie składu celnego, określenia wejść i wyjść do wolnego obszaru celnego łub składu wolnocłowego, a także ustalania rodzajów działalności, które są zakazane lub ograniczone w tych miejscach, odroczenia płat­ności lub przyznania innych ułatwień płatniczych i wydawania pojedynczych pozwoleń na korzystanie z gospodarczych procedur celnych, w sytuacji, gdy procedura taka stosowana będzie w więcej niż w jednym państwie członkow­skim Wspólnoty Europejskiej oraz wydawania pozwoleń na dokonywanie czynności przewidzianych w przepisach prawa celnego w miejscach uznanych lub wyznaczonych i dokonywania sprzedaży towaru.

Z ustawy wynika, iż dyrektor lub dyrektorzy izb celnych wyznaczeni przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych są:

właściwi do wydawania pozwoleń na korzystanie z procedury TIR, wiążącej informacji ta­ryfowej i wiążącej informacji o pochodzeniu towaru oraz decyzji w sprawach ochrony praw własności intelektualnej, a także prowadzą listę agentów cel­nych, wydają decyzje w sprawach wpisu osoby na listę agentów celnych oraz skreślenia z listy agentów celnych i zawieszenia w działalności agenta celnego.

Niezależnie od powyższego, minister właściwy do spraw finansów publicz­nych może w drodze rozporządzenia wyznaczyć dyrektora lub dyrektorów izb celnych właściwych do prowadzenia spraw innych niż określone w art 70 ust. 2 pr. cel.

Rozporządzenie takie powinno szczegółowo określać zakres spraw, któ­re może prowadzić wyznaczony dyrektor izby celnej, uwzględniając potrzebę sprawnego wykonywania zadań oraz jednolitości postępowania.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem pierwszej instancji w postępowaniu celnym, w sprawach stwierdzenia z urzędu nie­
ważności decyzji ostatecznych wydanych przez dyrektora izby celnej, a ponad­
to jest organem odwoławczym od wydanych przez siebie decyzji w pierwszej
instancji, jak również wydanej w pierwszej instancji przez dyrektora izby celnej w zakresie dotyczącym wiążącej informacji taryfowej i wiążącej informacji
o pochodzeniu towaru.

Powyższe regulacje ujednolicają większość stosowanych przez organy celne zasad postępowania celnego z podstawowymi zasadami postępowania podatkowego.

Zgodnie z treścią art. 143 § 1 o.p., organ celny może (i faktycznie po­wszechnie korzysta z tej możliwości) upoważnić w formie pisemnej funkcjo­nariusza celnego kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu i w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decy­zji, postanowień i zaświadczeń.

Ponadto przepisy ustawy określają zakres działania i ustalają kompeten­cje organów celnych, przy czym należy odróżnić kompetencje organu celnego od jego zakresu działania.

Kompetencje organu w doktrynie przyjęto określać jako zbiór uprawnień organu państwa, dotyczących określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo i obowiązek działania, przy czym do podjęcia określonego działania władczego, oprócz normy określającej zadania, niezbędny jest skonkretyzowa­ny przepis kompetencyjny upoważniający do takiego działania.

Właściwość organu przyjęło się określać jako zdolność prawną organu administracji do rozpoznawania i rozstrzygania spraw.

Właściwość rzeczową organu określa się na podstawie norm dotyczących zakresu działania tego or­ganu i to te normy przesądzają o właściwości tego organu.

Na właściwość rzeczową organu celnego składają się dwa podstawowe elementy po pierwsze jest to element, który obejmuje właściwość resortową wskazującą pion organów powołanych do rozpatrywania i rozstrzygania spraw określonego rodzaju, po drugie jest to element właściwości instancyjnej, którą należy rozumieć jako zdolność prawną organu administracji do wyda­wania decyzji w pierwszej instancji lub do przeprowadzenia weryfikacji tej decyzji.

Właściwość rzeczowa określa zatem, który z organów w hierarchii pio­nowego usytuowania jest właściwy jako organ pierwszej instancji, a który jest właściwy jako organ drugiej instancji.

Właściwość miejscową należy rozumieć jako zdolność prawną organu do rozpatrywania i załatwiania spraw danego rodzaju na obszarze określonej jed­nostki wynikającej z podziału terytorialnego kraju.

Organy administracji celnej, jak wszystkie inne organy administracji pań­stwowej, mają obowiązek z urzędu przestrzegać swojej właściwości ustawowej.

Jak wynika z przepisu art. 9 ust. 3 u.s.c, minister finansów został zobo­wiązany do określenia, w drodze rozporządzenia, właściwości miejscowej or­ganów Służby Celnej - dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych, ale tylko w zakresie, w jakim właściwość ta nie wynika z przepisów regulują­cych zadania organów celnych i organów podatkowych.

Na gruncie pr. cel. w istocie jest tylko jeden przepis dotyczący właściwości miejscowej organów celnych, jest to art. 71 pr. cel, który stanowi, że minister właściwy do spraw finansów publicznych określi/ w drodze rozporządzenia, właści­wość miejscową organów celnych/ mając na uwadze, w szczególności, zakres zadań wykonywanych przez te organy, a także rodzaje procedur celnych, którymi mogą być obejmowane towary.

Rozporządzenie powinno uwzględniać możliwość spra­wowania dozoru celnego i kontroli celnej, a także gospodarcze potrzeby przedsię­biorców.

Na mocy rozporządzenia ministra finansów, w sprawach, w których nor­my prawa celnego krajowego i wspólnotowego przewidują podejmowanie roz­strzygnięć przez; organy celne, właściwy rzeczowo i miejscowo jest naczelnik urzędu celnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Strona

Strona jest centralną osobą postępowania celnego i między innymi z tego właśnie powodu jest szczególnym uczestnikiem tego postępowania, bowiem według norm prawa materialnego może stać się podmiotem praw i obowiąz­ków wynikających z przepisów tego prawa.

Regulacje dotyczące strony postępowania celnego i administracyjnego zawierają przepisy o.p., pr. cel., WKC oraz p.w.WKC.

Zadaniem organów celnych jest ustalenie już we wstępnej fazie postępo­wania celnego istnienia interesu prawnego, bowiem cecha ta nadaje podmio­towi przymiot strony. '

O udziale w postępowaniu celnym może zadecydować sam zainteresowa­ny, bowiem wniesienie żądania powoduje, że podmiot, który wniósł żądanie, staje się stroną postępowania niezależnie ód podstawy wynikającej z prawa materialnego.

W postępowaniu celnym organ celny orzeka o prawach i obowiązkach strony.

Definicję strony zawiera przepis art. 133 o.p., stanowiąc, że stroną w postę­powaniu podatkowym jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca praw­ny, a także osoby trzecie, o których mowa w art. Il0-117a o.p., które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czyn­ność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

W świetle powyższego stroną postępowania może być rozwiedziony małżonek, który z mocy przepisów art. 110 § 1 ó.p. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości z tytułu zobowiązań podatkowych i celnych, powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

Przesłankami do uznania, osoby za stronę w tym stanie jest wykazanie, że małżonkowie są rozwiedzeni, ale zobowiązanie powstało w okresie, gdy jeszcze korzystali ze wspólności majątkowej i zobowiązanie to nie może prze­wyższać kwoty stanowiącej wysokość udziałów rozwiedzionego małżonka w majątku wspólnym.

Zwrócić należy uwagę na przesłankę stanowiącą wspólność majątkową, bowiem w przypadku trwania małżeństwa ale w sytuacji gdy małżonkowie korzystają z intercyzy, nie odpowiadają za zobowiązania drugiego małżonka powstałe w okresie/ gdy wspólność majątkowa była zniesiona, bez względu na to, czy zniesienie tej wspólności nastąpiło przez sąd, czy też w formie umowy zawartej przed notariuszem.

Również stroną postępowania może być członek rodziny zobowiązanego, który z mocy art.lll § 1 o.p. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze zobowiązanym prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości wynika­jące z tytułu prowadzenia tej działalności i powstałe w okresie, w którym sta­le współdziałał z tym zobowiązanym w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.

By zatem móc w tym przypadku korzystać ze statusu strony, należy być przede wszystkim członkiem rodziny, ale ponadto należy wykazać, że ten czło­nek rodziny stale współdziałał ze zobowiązanym i to nie w innym czasie, lecz w czasie, gdy osiągał korzyści z prowadzonej przez tego zobowiązanego dzia­łalności gospodarczej, czyli - reasumując - należy wskazać na przesłanki, ja­kimi są powiązania rodzinne i osiąganie korzyści z prowadzonej przez innego członka, rodziny działalności gospodarczej.

Za członków rodziny uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, mał­żonków zstępnych, a ponadto osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz osobę pozostającą ze zobowiązanym w faktycznym pożyciu.

Na podstawie art. 112 § 1 o.p. stroną postępowania może być nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nabywca skład­ników majątku, jeżeli składniki te związane są z prowadzoną działalnością go­spodarczą i stanowią aktywa trwałe , jeżeli wartość ich w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek oraz długoterminowych rozliczeń międzyokresowych, który odpowiada całym swoim majątkiem soli­darnie ze zobowiązanym za powstałe do dnia nabycia zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Zakres odpowiedzialności nabywcy ograniczony został do wysokości wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składni­ków majątku.

Z mocy o.p. nabywca nie odpowiada za zobowiązania nieuregulowane przez płatników lub inkasentów, nie jest zobowiązany również do uregulo­wania odsetek za zwłokę od zobowiązań oraz uzyskania oprocentowania od niezwróconych w terminie zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług i oprocentowania tych zaliczek powstałych po dniu nabycia, jednak możliwo­ści te nie odnoszą się do nabywców będących małżonkami lub członkami ro­dziny zobowiązanego.

Za członków rodziny uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, mał­żonków zstępnych, osoby pozostające w stosunku przysposobienia oraz pozo­stające ze zobowiązanym w faktycznym pożyciu.

Ze statusu strony w postępowaniu celnym i podatkowym może korzystać osoba, która w celu zatajenia prowadzenia przez zobowiązanego
działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności
pozwala zobowiązanemu na posługiwanie się jej imieniem i nazwiskiem,
nazwą lub firmą tej osoby (art. 113 o.p.).

Osoba taka wraz ze zobowiązanym ponosi odpowiedzialność solidarną za powstałe zobowiązanie całym swo­im majątkiem.

W doktrynie opisany stan nazwany został „firmanctwem", a .odpowie­dzialność z tego tytułu usankcjonowana została w przepisach k.k. i k.k.s.

Przesłankami koniecznymi do uznania osoby za stronę postępowania jest świadome działanie osoby polegające na wyrażeniu zgody, by zobowiązany mógł korzystać z jej danych osobowych, z nazwy firmy lub z, jego, firmy, ale wyłącznie w celu zatajenia prowadzonej przez zobowiązanego działalności gospodarczej lub w celu zatajenia rzeczywistych rozmiarów tej działalności.

Artykuł 114 § 1 o.p. stanowi, że za stronę postępowania uważa się właś­ciciela, samoistnego posiadacza lub użytkownika wieczystego rzeczy lub pra­wa majątkowego pozostającego w związku z użytkownikiem danej rzeczy lub prawa majątkowego.

Odpowiedzialność ta ustawowo ograniczona została do równowartości rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem użyt­kowania, bez względu na formę i status prawny tego użytkowania, bowiem odnosi się ona zarówno do najmu, jak również dzierżawy leasingu i innych umów o podobnym charakterze.

Również za stronę postępowania może być uznany wspólnik spółki cy­wilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, niebędący akcjonariuszem oraz były wspólnik za zo­bowiązania spółki powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem; który z mocy prawa odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozosta­łymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki.

Ze statusu strony skorzysta ponadto członek zarządu spółki z ograniczo­ną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organiza­cji, spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej w organizacji.

Osoba taka odpowiada całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja zobowiązań spółki okaże się w ca­łości lub w części bezskuteczna, a ona sama nie wykaże, że we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęte zostało postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogło­szeniu upadłości nastąpiło bez jego winy, zaś zobowiązanie powstało w czasie pełnienia przez tę osobę funkcji członka zarządu.

Odpowiedzialność dotyczy również byłych członków zarządu.

Status strony przysługuje również osobie prawnej powstałej w wyniku podziału innej osoby prawnej oraz osobie przejmującej majątek innej osoby prawnej w wyniku jej podziału za zobowiązania powstałe do dnia podziału.

Stroną w postępowaniu podatkowym może być również osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej inna niż wymieniona w art.: 133 § 1 o.p., jeżeli zgodnie z przepisami prawa podat­kowego przed powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na niej-szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego prawa.

W przypadku gdy małżonkowie są wspólnie opodatkowani na podsta­wie odrębnych przepisów, ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiąza­nia podatkowe oraz solidarna jest ich wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku; każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga (art. 92 § 3 w zw. z art. 133 § 3 o.p.).

Doktryna zajmuje się pojęciem strony, analizując dwie koncepcje legity­macji strony postępowania, rozważając, czy ma ona charakter subiektywny -procesowy, czy też obiektywny - materialnoprawny.

W świetle art. 4 WKC brak jest definicji strony, jednak z pojęciem tym będziemy mieli do czynienia wielokrotnie - w przypadku definicji osoby (pkt 1), dłużnika (pkt 12), zgłaszającego (pkt 18), osoby uprawnionej do ko­rzystania z procedury (pkt 21) oraz w przypadku posiadacza pozwolenia (pkt 22). Niezależnie od tego zakres definicji strony wynika z wielu przepi­sów WKC

Stosunek procesowy w postępowaniu celnym może zostać nawiązany w oderwaniu od prawa materialnego, bowiem samo wszczęcie i prowadzenie tego postępowania winno nastąpić na skutek każdego żądania podmiotu, któ­ry jest gotów wykazać swój własny interes prawny.

Dopiero przeprowadzenie postępowania, zakończone wydaniem decyzji, pozwoli na rozstrzygnięcie, czy ten interes prawny ma źródło w przepisach prawa materialnego.

W postępowaniu celnym lub podatkowym wszczynanym z urzędu lub na żądanie zrezygnowano z pojęcia interesu prawnego, wskazując, że interes prawny musi wykazać osoba trzecia, której działania organu celnego dotyczą chociażby pośrednio.

By wykazać interes prawny, należy wskazać przepis obowiązującego pra­wa, na podstawie którego można żądać czynności organu celnego.

Przepisy prawa nie określają, w jakiej formie należy rozstrzygać o tym, kto jest, a kto nie jest stroną postępowania.

Problem ten rozstrzygnięty został w orzecznictwie. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 czerwca 1986 r., III SA 97/86, ONSA 1987, nr 2, poz. 46, orzekł, że: „przepisy k.p.a. nie dają podstawy do wydania odrębnego aktu administracyjnego, orzekającego o tym, czy konkretna osoba jest stroną, czy nie.

Podstawy takiej nie dają rów­nież przepisy prawa celnego, określające pojęcie osoby uprawnionej do zgło­szenia towaru do odprawy celnej.

Ustalenie, czy żądanie pochodzi od strony, powinno nastąpić w decyzji rozstrzygającej sprawę co do jej istoty lub w inny sposób kończącej sprawę (art. 104 § 2)".

Pojęciem strony nie posługuje się WKC, stosując pojęcie osoby, lecz jest to pojęcie odmiennie definiowane niż przyzwyczailiśmy się, realizując w tym zakresie normy prawa krajowego.

W art. 4 WKC zdefiniowane są niektóre terminy stosowane we Wspólno­towym Kodeksie Celnym i w przepisach wykonawczych.

Wśród tych terminów zdefiniowane zostało pojęcie osoby, które oznacza osobę fizyczną lub osobę prawną oraz, o ile obowiązujące przepisy przewidu­ją taką możliwość, stowarzyszenie osób uznane za zdolne do podejmowania czynności prawnych, a nieposiadające przy tym osobowości prawnej.

Ponadto w artykule tym zdefiniowane zostało pojęcie osoby mającej swo­ją siedzibę we Wspólnocie, które w przypadku osoby fizycznej, oznacza każ­dą osobę, która na stałe zamieszkuje we Wspólnocie, jeżeli zaś chodzi o osobę prawną lub stowarzyszenie osób, oznacza każdą osobę, której siedziba statuto­wa, siedziba główna lub inna stała siedziba znajdują się na terenie Wspólnoty:

Prawo celne również nie posługuje się pojęciem strony, jest zresztą w tym zakresie dalece niekonsekwentne i używa różnych określeń osoby dla w. grun­cie rzeczy tego samego, z punktu widzenia: prawa, podmiotu.

Ustawa ta po­sługuje się następującymi pojęciami:

• podróżny (art. 20Lpr.. cel.),

• zgłaszający (art. 23 ust. 1 i art. 36 pr. cel.),

• osoba zainteresowana (art. 24 ust. 2> art. 78 ust. 2, art. 93 ust. 1 pr. cel.), zarządzający wolnym obszarem celnym lub składem cel­nym (art 26 ust. 3 pr. cel.),

• zobowiązany (art. 33 ust. 3 pr. cel.),

• gwarant (art. 52 ust. 1 pr. ceł.),

• dłużnik (art. 56, 63 ust. % art. 65 ust. 5, art. 65 ust. 8, art. 67 ust. 1, art. 68 pr. cel.),

• przedstawiciel (art. 75-77 pr. cel.),

• przedstawiciel bezpośredni (art. 78 ust. 1 pr. cel.),

• agent celny (art. 79 pr. cel.), czy też - w ślad za określeniem przyjętym w WKC - osoba (art. 84 ust. 1, art. 84 ust. 3, art. 92 ust. 2 pr. cel.), z róż­nymi jej określeniami uszczegółowiającymi, jak na przykład osoba zobowiąza­na (art. 97 pkt 2, art. 98 ust; 1, art. 99 ust. 1, art, 100 ust. 2, art. 101 ust. 1 pr. cel.),

• osoba fizyczna (art. 97 pkt 2 pr. cel.), osoba prawna (art. 97 pkt 2 pr, cel.),

• osoba trzecia (art. *99 ust. 2 pr. ceł.).

Wydaje się, że tak wiele określeń w jednej tylko ustawie dla tej samej w istocie osoby jest nieporozumieniem i za przykładem WKC powinno się dą­żyć do uregulowania tego stanu rzeczy w sposób jednolity.

Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych

Wyrok WSA w Krakowie z dnia 9 lipca 2008 r., I SA/Kr 241/08, LEX nr 485339:

„1. Normy z art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej nie można wykładać w ten sposób, by podatnik i osoba trzecia albo inne wymienione w tym przepisie osoby były równocześnie stroną w postępowaniu określającym zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług, gdyż oznaczałoby to pominięcie przesłanek wymienionych w części końcowej przepisu (wykazanie interesu prawnego), bądź uznanie, że strony czerpią swoje uprawnienia do uczestni­ctwa w takim postępowaniu z różnych podstaw prawnych.

Każdy z tych pod­miotów nabywa status strony w postępowaniu, w którym wobec niej konkre­tyzują się prawa lub obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego.

2. Skoro zgodnie z przepisami prawa materialnego podatnikiem podatku od towarów i usług jest spółka jawna, to w momencie jej likwidacji, wykre­ślenia z KRS wspólnicy tracą legitymację do występowania w;

postępowaniu dotyczącym zobowiązań spółki, w tym do składania odwołań od decyzji kie­rowanych do spółki,

jak również nie nabywają automatycznie statusu strony jako byli wspólnicy zlikwidowanej spółki, gdyż nie są następcami prawnymi spółki jawnej, a jedynie osobami trzecimi w rozumieniu Ordynacji podatko­wej, w stosunku do których może zostać ewentualnie wydana - w odrębnym postępowaniu - decyzja o odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki".

Wyrok WSA w Warszawie z. dnia 30 czerwca 2008 r., III SA/Wa 517/08, LEXnr478651:

„1. Artykuł 110 do art. 117 lit. a Ordynacji podatkowej dają wymienionym w nich osobom legitymację materialno-prawną do bycia stroną, ale wyłącznie w postępowaniu zmierzającym do orzeczenia ich odpowiedzialności jako oso­by trzeciej na podstawie przepisów art. 107 do art. 118 Ordynacji podatkowej.

Nie dają one natomiast uprawnienia do występowania jako strona w postę­powaniach dotyczących określenia zobowiązań podatkowych podmiotom, za których zobowiązania osoby te mogą odpowiadać.

2. Z faktu, że w art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej wymieniono - jako potencjalne strony postępowania podatkowego - podatników, płatników, inkasentów lub ich następców prawnych, a także osoby trzecie, o których mowa w art. 110 do art. 117 lit. a Ordynacji podatkowej, nie można wyprowadzać wniosku, że w każ­dym z postępowań podatkowych prowadzonych wobec jednej kategorii pod­miotów w tym przepisie wymienionych mogą brać udział osoby lub jednostki zaliczane do innej grupy.

Każda z tych osób lub jednostek nabywa status strony w tym postępowaniu, w którym wobec niej konkretyzują się prawa lub obowiąz­ki wynikające z przepisów materialnego prawa podatkowego".

Przedstawiciel

Instytucja ta przede wszystkim ma swoje uregulowanie w przepisach kodeksu cywilnego, ale jest również uregulowana w rozdziale 6 pr. ceł. oraz w art. 5 WKC.

Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba - przedstawiciel, doko­nuje w imieniu drugiej osoby - reprezentowanego, czynności prawnej, która to czynność mieści się w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w imieniu reprezentowanego.

Takie umocowanie pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezento­wanego.

Ustawodawca w art. 75 pr. cel. określił, że - z zastrzeżeniem art. 78 pr. cel. - przedstawicielem może być każda osoba, o której mowa w art. 4 pkt 1 WKC, przy czym przedstawicielem może być w szczególności agencja celna, spedy­tor, przewoźnik.

Skoro jednak ustawodawca już w pierwszym zdaniu normy prawnej określa, że przedstawicielem może być każda osoba, o której mowa w art. 4 pkt 1 WKC, to bezcelowe jest konkretne wskazywanie na agencję celną, spedytora i przewoźnika, bowiem te trzy podmioty mieszczą się w regulacji zawartej w art. 4 pkt 1 WKC.

Zgodnie z postanowieniami prawa krajowego, czynność dokonana przez przedstawiciela w granicach upoważnienia pociąga za sobą skutki bezpośred­nio dla osoby, która go ustanowiła, czyli dla reprezentowanego.

Z normy tej jednoznacznie wynika, że przedstawiciel -powinien posiadać pisemne upo­ważnienie, w którym reprezentowany wskaże na rodzaj udzielonego przed­stawicielstwa - czy jest to przedstawicielstwo pośrednie, czy też bezpośrednie; a także powinien z dokumentu tego wynikać zakres czynności do których przedstawiciel jest upoważniony.

Na żądanie organu celnego przedstawiciel jest zobowiązany okazać lub
przedstawić posiadane upoważnienie w oryginale lub w urzędowo poświadczonym odpisie.

Odpis upoważnienia może sam sobie uwierzytelnić adwokat, radca prawny i doradca podatkowy

Wskazać należy na to; że czynności dokonane przez, przedstawiciela;
w granicach udzielonego mu upoważnienia, pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla osoby, która ustanowiła przedstawiciela.

Dla odmiany osoby, które podejmują i dokonują czynności bez upoważ­nienia, uważa się za działające we własnym imieniu i na swoją rzecz.

W art. 77 pr. cel. zawarta jest delegacja, na mocy której przedstawiciel może udzielić dalszego upoważnienia do wykonania określonych czynności, za zgodą osoby udzielającej upoważnienia.

Wynika z tego, że by udzielić substytucji, przedstawiciel musi być w upo­ważnieniu umocowany przez reprezentowanego do dokonania tej czynności, bowiem brak zapisu o możliwości dokonania substytucji może spowodować, że czynność pociągnie ewentualne negatywne skutki działania wyłącznie dla przedstawiciela.

Jednym z istotnych elementów ułatwiających obrót towarowy z zagranicą jest możliwość korzystania przez podmioty gospodarcze - osoby uprawnione do korzystania z procedury celnej z przedstawiciela w kontaktach z admini­stracją celną.

Prawo do ustanowienia przedstawiciela ma każda osoba. Artykuł 5 WKC stanowi, że na warunkach określonych w art. 64 ust. 2 WKC i z zastrzeżeniem przepisu określonego w art. 243 ust. 2 lit. b WKC, każda osoba ma prawo do działania przez przedstawiciela reprezentującego ją przed organami celnymi celem spełnienia wszelkich czynności i formalności przewi­dzianych przepisami prawa celnego.

W przepisie tym określony został podział przedstawicielstwa na bezpo­średnie i pośrednie.

WKC w tym zakresie stanowi, że przedstawicielstwo bez­pośrednie polega na tym, że przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz innej osoby, zaś z przedstawicielstwem pośrednim mamy do czynienia, gdy przed­stawiciel działa we własnym imieniu, lecz na rzecz innej osoby.

Niezależnie od tego, normy wspólnotowe w art. 5 WKC wskazały na upraw­nienie, zgodnie z którym państwa członkowskie mogą sobie zastrzec prawo do dokonywania na swoim obszarze zgłoszenia celnego przez przedstawiciela po­średniego lub przedstawiciela bezpośredniego, którym to przedstawicielem jest agent celny wykonujący swój zawód na terytorium Wspólnoty.

Tak więc jest to istotne odstępstwo od zasada swobody dysponowania własnością przez pod­mioty gospodarcze, ą na bazie tej regulacji dopuszczono, w Polsce do zmonopoli­zowania przedstawicielstwa przez agentów celnych i agencje_: celne.

WKC wskazuje również na to, że przedstawicielem może być osoba mają­ca swoją siedzibę we Wspólnocie.

Ograniczenie to nie dotyczy; osób, które dokonują, zgłoszenia do proce­dury tranzytu, lub odprawy czasowej oraz osób, które zgłaszają towary spo­radycznie, pod warunkiem jednak, że organy celne uznają to.za uzasadnione (art 64 ust. 2 lit. b WKC). .

W art. 64 ust. 3 WKC zawarta jest dyspozycja odnosząca się do art. 64 ust. 2 lit. b, zgodnie z którą przepis ten nie stanowi przeszkody dla stosowania przez państwa członkowskie postanowień umów dwustronnych zawartych z pań­stwami trzecimi lub stosowania zwyczajowych praktyk o podobnym skutku pozwalających osobom z. wymienionych państw dokonywać zgłoszenia celne­go na obszarze tych państw członkowskich, z; zastrzeżeniem wzajemności.

Przepisy wspólnotowe stanowią, że przedstawiciel jest zobowiązany po­siadać pełnomocnictwo do reprezentowania osoby, a ponadto ma obowiązek zgłosić fakt wykonywania działalności na rzecz osoby reprezentowanej i okre­ślić rodzaj tego przedstawicielstwa, wskazując, czy jest to przedstawicielstwo pośrednie, czy też bezpośrednie, bowiem z mocy art. 5 ust. 4 WKC osoba, która nie zadeklaruje faktu wykonywania działalności w imieniu lub na rzecz innej osoby, lub taka, która zadeklaruje, że działa w imieniu lub na rzecz innej osoby, nie posiadając pełnomocnictwa do reprezentowania, jest traktowana jako dzia­łająca we własnym imieniu i na własną rzecz.

Ponadto organy celne mogą zażądać od każdej osoby, która oświadcza, że działa w imieniu lub na rzecz innej osoby, przedstawienia dowodów potwier­dzających jej prawo do występowania w charakterze przedstawiciela.

Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych

Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 11 marca 2008 r., I SA/Gd 935/07, LEX nr 357665:

„1. Pojęcie «otrzymania dokumentu celnego» w rozumieniu art. 86 ust. 10 pkt 1 i ust. 11 ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług nie obejmuje otrzymania dokumentu SAD przez podmiot inny niż podatnik, nawet gdy jest to przedstawiciel podatnika.

Otrzymanie dokumentu celnego w rozumieniu art. 86 ust. 10 pkt 1 i ust. 11 ww. ustawy jest elementem z zakresu prawa podat­kowego w ramach samoobliczenia tego podatku, którego to procesu nie może wykonywać agencja celna upoważniona do działania jedynie w postępowaniu celnym.

2. Instytucja przedstawicielstwa uregulowana na gruncie przepisów pra­wa celnego prawnie «nie rozciąga się» na postępowanie w sprawie wymiaru podatku VAT w imporcie przed organami celnymi.

3. Prostowanie błędu rachunkowego jest w istocie rzeczy w decyzji po­datkowej rozstrzygnięciem o wysokości zobowiązania podatkowego, a zatem rozstrzygnięciem co do. istoty sprawy, rozstrzygnięcia co do istoty sprawy po­datkowej winny zapadać w formie decyzji.

4. Tryb rektyfikacji decyzji podatko­wej ustanowiony postanowieniami w trybie art. 215 § 1 Ordynacji podatkowej przewidziany jest do usuwania drobnych nieistotnych wadliwości"

18

---