ATRYBUTYWNE I DYSTRYBUTYWNE ROZUMIENIE KULTURY

Biorąc pod uwagę opisowe rozumienie kultury możemy wyróżnić dwa jego sposoby. W pierwszym znaczeniu mówi się o kulturze jako o cesze stałej, czyli atrybucie życia ludzkiego. Kultura jest znamieniem ludzkości jako całości lub człowieka jako przedstawiciela wspólnoty ogólnoludzkiej. W sensie atrybutywnym termin „kultura” może występować tylko i wyłącznie w liczbie pojedynczej, można mówić o kulturze, lecz nigdy o kulturach.
Natomiast kultura w ujęciu dystrybutywnym rozumiana jest jako zbiór cech i zjawisk występujących w określonej zbiorowości. W znaczeniu tym termin „kultura” może być używany zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Używając w tym znaczeniu terminu „kultura” należy uściślić o czyją kulturę chodzi. Można ją także ujmować typologicznie, tzn. mówić o kulturze związanej ze zbiorowością określonego typu, np. kultura robotnicza, szlachecka, arystokratyczna, pasterska.
Zgodnie z tym rozróżnieniem możemy mówić o konkretnym i typologicznym sposobie ujęcia kultury w sensie dystrybutywnym. W ujęciu konkretnym mówimy o kulturach mających własny wymiar czasoprzestrzenny, kultury te są bowiem wytworem zbiorowości zajmujących określone miejsce w przestrzeni i mających własna historię. Tego rodzaju zbiorowości rozwijają się, rozrastają, a także giną, podobnie jak ich kultury. Wyrażając to jeszcze inaczej: w jakimś miejscu i czasie pojawia się, trwa i ginie określone zróżnicowanie kulturowe ludzkości.
Kultury w sensie dystrybutywnym pojęte typologicznie także mogą mieć wymiar czasoprzestrzenny, ale tylko dlatego, że określone typy zbiorowości i w związku z tym określone typy kultur mają swoje ograniczenia w czasie i w przestrzeni. Nie wiadomo jednak dokładnie, gdzie i kiedy pojawiają się zbiorowości i kultury określonego typu .

PSYCHOANALIZA

(od gr. ψυχη = "psyche", "dusza" i ανάλυσις = "analiza") - zbiór teorii dotyczących struktury psychiki człowieka, jego rozwoju i funkcjonowania, próbujących wyjaśniać powstawanie różnych aktów psychicznych. Tworzenie psychoanalizy rozpoczął Zygmunt Freud w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku.

Sam termin "psychoanaliza" wywodzi się z lat współpracy Freuda z Josefem Breuerem. Ci dwaj wiedeńscy lekarze, próbując leczyć chorych metodą polegającą na odszyfrowywaniu sensu objawówtraktowanych jako forma wyrazu nieświadomego życia psychicznego i uświadamianiu ich znaczenia pacjentowi, posługiwali się zrazu określeniem "metoda katartyczna" (od gr. katharsis = "oczyszczenie") - w nawiązaniu do terminu znanego w teorii i praktyce dramatu greckiego. W liście do Freuda Breuer zaproponował mu, by na podstawie Króla Edypa Sofoklesa - tragedii określonej przez Friedricha Schillera mianem "tragicznej analizy" - nazwać wynalezioną przez nich obu metodę katartyczną "psychoanalizą", albowiem oni obaj - podobnie jak Edyp zwalczył dręczącą Tebyzarazę, tropiąc i wypowiadając prawdę - sprowadzili "histeryczne" objawy swej pacjentki do ich genezy tkwiącej w przeżyciu traumatycznym z wczesnych lat życia (list ten, przechowywany w Archiwum Freuda w Nowym Jorku, do dzisiaj nie został opublikowany w żadnym wydaniu jego korespondencji). Wyniki swych studiów Freud i Breuer opublikowali w 1895 roku w pracy pt. "Studien über Hysterie".

Freud i Breuer, mimo że zastosowali w medycynie praktycznej teorię o istnieniu nieświadomego życia psychicznego, nie byli jednak właściwymi odkrywcami tej teorii. Samo pojęcie nieświadomości jest znacznie starsze - jego historia sięga do przyrodoznawcy Carla Gustava Carusa, filozofów Johanna Friedricha Herbarta, Arthura Schopenhauera i Friedricha Nietzschego. Spotkać je można również w dziele Johanna Wolfganga Goethego i Fiodora Dostojewskiego. W formie jeszcze nieostrej pojęcie to pojawia się również w filozofii Eduarda von Hartmanna.

Zygmunt Freud jako pierwszy wprowadził pojęcie nieświadomości do psychologii, wynalazł on także metodę badania przejawów nieświadomego życia psychicznego - metodę swobodnych skojarzeń; wyniki zastosowania tej metody powiązał z modelem trzech instancji psyche, z teorią dynamiki popędowej (zasada rozkoszy) oraz z koncepcjami mającymi służyć wyjaśnieniu patologicznych odchyleń od tego ideału.

Podstawowe teorie psychoanalityczne

Wszystkie szkoły psychoanalizyodnoszą się do zbioru podstawowych teorii opracowanych przez Freuda, czy to na zasadzie negacji, czy to rozwijając je lub przekształcając. Ten rdzeń teorii i pojęć psychoanalizy można zebrać w mniej więcej takim oto kanonie:

Świadomość, przedświadomość, nieświadomość 

Na podstawie doświadczeń, jakie dane mu było poczynić z pacjentami, Freud opracował topograficzny podział psyche ludzkiej, wyodrębniając:

świadomość: treści świadome mogą dowolnie stanowić przedmiot uwagi, mogą tez być dowolnie z niej usuwane;

przedświadomość: gromadzą się tutaj te treści psychiczne, które nie są momentalnie dostępne świadomości, można je jednak odkryć dzięki poszukiwaniu na zasadzie badania kontekstu i związków łączących inne, znane już świadomości treści, mogą się one też pojawić na zasadzie kojarzenia;

nieświadomość: zgromadzone są tutaj te treści psychiczne, których nie można sobie uświadomić bezpośrednio, mimo podejmowanych w tym celu prób; aby treści nieświadome mogły znaleźć się w polu uwagi świadomości, indywiduum musi się odwołać do pomocy pewnych metod, znanych na przykład terapii psychoanalitycznej (np. analizy marzeń sennych, badania swobodnych skojarzeń) czy wywodzących się z hipnozy; nieświadomość stanowi system składający się przede wszystkim z treści wypartych.

„Id”, „Ego”, „Superego”

Te trzy dziedziny życia psychicznego Freud powiązał z modelem trzech funkcji czy instancji, wyodrębniając:

"Id" - dziedzinę naturalnych popędów i instynktów;

"Ego" - instancję zwróconą przede wszystkim w kierunku świadomości, odzwierciedlającą treści dane świadomemu postrzeganiu

"Superego" - instancję obejmującą ideały i normy moralne.

Dwie zasady procesu psychicznego

Z opisem instancji psychicznych związane są dwie zasady, które rządzą panującymi pomiędzy nimi relacjami:

zasada rozkoszy,

zasada rzeczywistości.

„To” jako eksponent życia popędowego kieruje się zasadą rozkoszy, tzn. dąży do ustanowienia sytuacji optymalnego zaspokojenia popędów. Dążeniom tym opiera się „nad-ja”, dążąc do ustanowienia sytuacji, w której w maksymalny sposób urzeczywistnione byłyby jego wymogi moralne. „Ja” próbuje doprowadzić do kompromisu pomiędzy tymi roszczeniami, kierując się zasadą rzeczywistości.

Teoria popędów

Przez popęd rozumiał Freud przyrodzoną indywiduum ludzkiemu, wewnątrz psychiczną, samoreprodukującą się potrzebę podstawową. Z pojęciem popędu związane są pojęcia: źródła, celu, siły iprzedmiotu popędu:

źródłem popędu seksualnego (libido) są strefy erogenne, tzn. te sfery fizjologiczne, w których powstaje bodziec przeżywany na płaszczyźnie psychicznej;

siłę stanowi imperatywna jakość popędu przejawiającego się w formie afektu i wyobrażenia;

celem popędu jest kompleks zachowań stanowiący jego najwidoczniejszą składową;

i wreszcie przedmiot popędu to czynnik najbardziej zmienny - to przedmiot, który za sprawą swych właściwości nadaje się do tego, by przynieść pożądane zaspokojenie.

Freud wyodrębnił dwa popędy podstawowe: popęd libido (erotyczny, Eros) oraz popęd śmierci (destrukcji, Tanatos).

STRUKTURALIZM
Prekursorzy:

Ferdynand De Saussure i semiotyka
przedmiotem jego zainteresowania są reguły i konwencje organizujące język (language) a nie przypadku jego użycia z życiu codziennym (parole)
diachroniczne i synchroniczne badanie języka
relacje syntagmatyczne i asocjacyjne (paradygmatyczne) - to pierwsze relacje w obrębie zdania, to drugie to skojarzenia np. czerwony kolor
oznaczające (słowo lub symbol) i oznaczane (rzecz, którą słowo lub symbol zastępuje) - tworzą się znaki - z cechą jaką jest arbitralność

STRUKTURALIZM

Strukturalizm w antropologii - Claude Levi-Strauss
Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej „ustrukturyzowana” i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elementów rzeczywistości
struktury są zróżnicowane, ale również samowystarczalne, posiadają one ogólne i konieczne cechy - 
struktura ma potrójny charakter: całości, przekształceń i samosterowania (trwałość i niezmienność),
człowiek istnieje w ugrupowaniach społecznych, które są całościami; całości te ulegają przekształceniom, czyli transformacjom, a istnienie norm i sankcji społecznych to zapewnienie samoregulacji systemu społecznego; kształt stosunków społecznych i kultury tj. obserwowalna rzeczywistość społeczna i kulturowa jest zewnętrznym wyrazem, znakiem nie uświadamianych przez ludzi struktur. Struktury te są odnajdywane dzięki transformacyjnej analizie strukturalnej.
struktury:
1) reguły zawierania małżeństw - krążenie kobiet i wymiana ekonomiczna,
2) mit - mit jest słowem, czyli całością znaczącą - nie jest tym co zawiera przekaz, ale sposobem znaczenia, formą, - jest wtórnym elementem semiologicznym, tworzącą znak całość
„Mit nie jest wyrazem podstawowych uczuć człowieka, nie jest przejawem archetypów, nie jest tłumaczeniem zjawisk niezrozumiałych i nie jest protohistorią - mit jak język ujmuje świat, tylko że na innym poziomie - istnieje logiczna spójność myślenia mitycznego i myślenia naukowego, a różnice dotyczą charakteru rzeczy, do których odnoszą się operacje umysłowe”
elementem konstytutywnych mitu jest mitem jak fonem, morfem czy semem
istnieje logika myślenia nieracjonalnego i wyraża się ona w mitach - „wszystkie mity mówią to samo”; obecność mitu jest stałym atrybutem myślenia ludzkiego; 

Dygresja i kontynuacja antropologii strukturalnej: Roland Barthes i mitologia
denotacja odnosi się do opisowego i dosłownego poziomu znaczenia, wspólnego dla praktycznie wszystkich członków danej kultury 
konotacja dotyczy znaczeń, które powstają dzięki odniesieniu elementów znaczących do szerszych kontekstów kulturowych; znaczenie znaku obejmuje tu skojarzenia z innymi kulturowymi kodami znaczenia
kiedy konotacja się naturalizuje tzn. zostaje przyjęta jako „normalne” i „naturalne”, zaczynają funkcjonować jako pojęciowe mapy znaczenia, dzięki którym świat uzyskuje sens. Są to mity. Mity są konstruktami kulturowymi, mogą jednak sprawiać wrażenie zastanych prawd uniwersalnych, osadzonych w zdrowym rozsądku.
mit to system semiologiczny II rzędu

POSTSTRUKTURALIZM
Michael Foucault 
dyskurs - wytwarzanie wiedzy poprzez język, dyskurs nadaje znaczenie obiektom materialnym i praktykom społecznym (które istnieją poza językiem, ale język nadaje im znaczenie i „wciąga w pole widzenia”)
dyskursy dostarczają sposobów mówienia o konkretnym temacie dzięki powtarzalnym motywom czy zbiorom idei, praktyk i rodzajów wiedzy - jest to formacja dyskursywna
dyskurs i dyscyplina - następuje regulacja tego co się mówi, kto mówi, kiedy i w jakich okolicznościach
pojawia się władza i techniki dyscyplinarne - „ciało podatne które można podporządkować, używać, przekształcać i doskonalić
procesy regulacji kulturowej, podczas których wytwarza się podmioty pasujące do tego porządku, konstytuujące go i reprodukujące.
„reżim prawdy”

Pierre Bourdieu 
odrzuca założenia de Saussure'a na rzecz nowego porządku opartego na habitusie (środowisko lub stan przyzwyczajenia, zwłaszcza ciała)
struktura ma charakter dynamiczny,
habitus jest pomiędzy czymś obiektywnym i subiektywnym, między tym co jednostkowe i zbiorowe,
jest on zdefiniowany kulturowo i jest osadzony w umyśle jednostki - to struktura działania społecznego urzeczywistnianego przez kulturowo kompetentnego wykonawcę.
„Habitus to system trwałych i nadających się przetransponować dyspozycji, ustrukturyzowanych struktur funkcjonujących jako struktury tzn. jako zasady generujące i organizujące praktyki oraz reprezentacje, które mogą być obiektywnie dopasowane do celów, jednak bez świadomego ich zakładania oraz wyraźnego władania operacjami koniecznymi do ich osiągnięcia, obiektywnie „regulowanymi” i „regularnymi”, nie będącymi w żadnej mierze rezultatem poddania się regułom”.
Władza to ludzie, którzy mogą narzucać innym „praktyczną taksonomię świata” 

POSTMODERNIZM

(inaczej: ponowoczesność, pomo, po-mo) - prąd myślowy odwołujący się do poczucia końca historii i wielkich narracji.

Zasadnicze koncepcje

Centralnym zagadnieniem i tematem w postmodernizmie jest opozycja pomiędzy pojęciem nowoczesności i ponowoczesności. Postmodernistyczni teoretycy piszą o końcu człowieka, o zmianie jego kondycji, podają w wątpliwość wszelkie systemy wartości jako arbitralne i determinujące człowieka. Postmodernizm wiąże się z poczuciem lęku przed modernizmem utożsamianym z systemamitotalitarnymi. U podstaw postmodernizmu stoi psychoanaliza i dekonstrukcja. Estetyka postmodernistyczna łączy się z hiperrealizmem, pozbawianiem rzeczy ich rodzimego kontekstu i wystawianie na próbę w zmienionych realiach. W ten sposób konfrontuje się wizerunki świętych, uczonych, bohaterów narodowych ze współczesnym, karykaturalnie przedstawionym otoczeniem. Spójność nauki według postmodernistów nie jest wymagana. Postmodernizm nie wymaga, aby nauka była odbiciem rzeczywistości. Wystarczy samo przebywanie naukowców ze sobą i rozmawianie.

Postmodernizm w literaturze uzyskał swoją nazwę na gruncie anglosaskim i jest rozumiany jako skutek wpływu na literaturę twórczości "nowoczesnej" - eksperymentalnych dzieł Jamesa Joyce'a,Marcela Prousta i in. Ta "nowoczesna" literatura po raz pierwszy osiąga pewien stopień samoświadomości, eksperyment pokazuje odległość poszczególnych konwencji literackich od prawdy. Tym samym cała dotychczasowa sztuka zostaje podana w wątpliwość, jako nieprawdziwa. Dopiero mając świadomość konwencji i co jakiś czas przypominając o niej odbiorcy można stworzyć coś bliskiego istocie rzeczy. Jedną z cech postmodernizmu jest zatem zabawa konwencją i eklektyzm form (źródeł tego nurtu można doszukiwać się w "Ulissesie" Jamesa Joyce'a), dzięki któremu samą formę da się wyodrębnić. Przekaz literacki ma formę intelektualnej gry z czytelnikiem (J. Cortazar "Gra w klasy"). Postmoderniści pragną wolności od wszelkich prawd narzuconych z góry. Moralność musi być własnym wyborem. Owa wolność musi poprzedzić oczyszczenie z wszelkich zabobonów, dotarcie do ich prawdziwego sensu. W tym rozumieniu np. dyskordianizm jest religią postmodernistyczną - krzywym zwierciadłem wszystkich religii świata, które są postrzegane jako proste przekazy moralne ubrane w masę "cudacznych" rytuałów.

Postmoderniści nie stronią od nowoczesnych form wyrazu postrzegając je tylko jako kolejne formy (zob. np. komiks Neila Gaimana - Sandman). Drwią z roli historii bardzo często przedstawiając w formie żartu fikcyjne wydarzenia, które mogły doprowadzić do powszechnie znanych, rzeczywistych skutków. Chętnie łamią wszystkie granice - nie tylko jedności gatunku ale również np. jedności kręgu kulturowego (stąd w utworze postmodernistycznym bóg Thor może spotkać Robina Goodfelow ze "Snu nocy Letniej", a polski diabeł może kłócić się z nordyckim elfem). Skutkiem tych założeń programowych wszechobecne w sztuce postmodernistycznej są intertekstualność i ironia.

Jednym z najbardziej znanych współczesnych socjologów postmodernistycznych jest Zygmunt Bauman (autor dzieł: Nowoczesność i zagłada, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, Etyka ponowoczesna, Ponowoczesność jako źródło cierpień). Do filozofów postmodernistycznych można zaliczyć takich myślicieli jak Jacques Derrida (autor m.in. dzieł: Marginesy filozofii, Pismo i różnica), Richard Rorty (autor m.in. dzieł: Przygodność, ironia, solidarność, Obiektywność, relatywizm i prawda), Michel Foucault (autor m.in. dzieł: Słowa i rzeczy: archeologia nauk humanistycznych, Archeologia wiedzy, Historia seksualności), Paul Feyerabend (autor m.in. dzieł: Przeciw metodzie, Jak być dobrym empirystą), Jean-François Lyotard (autor m.in. dzieł: Kondycja ponowoczesna: raport o stanie wiedzy, Postmodernizm dla dzieci), Jean Baudrillard (autor m.in. dzieła Symulakry i symulacja).

Krytyka postmodernizmu socjologicznego

Postmoderniści nie dostrzegają, że modernizacja jest wciąż jeszcze niedokończonym i niewyeksploatowanym projektem "wielostronnego powiązania nowoczesnej kultury z praktyką codzienności" (zarzut Jürgena Habermasa). Postmoderniści przejawiają tendencje konserwatywne łącząc się z premodernistami w opozycji wobec nowoczesności.

• Odrzucanie przez postmodernistów osiągnięć wiedzy naukowej jest samowykluczeniem postmodernizmu poza ramy nauki i uniemożliwia jej ocenę.

• Relatywizm przejawiany przez postmodernistów prowadzi do tolerowania nietolerancji. Jeśli wszystko jest dopuszczalne, to także i niedopuszczenie oraz represje.

• Nierozstrzyganie problemów, pozostawienie ich, co w przyszłości może być źródłem poważnego w skutkach konfliktu, jako sumy nierozstrzygniętych problemów.

SZKOŁA FRANKFURCKA

Grupa myślicieli skupionych wokół Institut für Sozialforschung działającego 1923-33 na uniwersytecie we Frankfurcie nad Menem, od 1933 kolejno w Paryżu przy École Normale Supérieure i Nowym Jorku przy Columbia University, po 1949 znów we Frankfurcie; biorąc za podstawę marksizm, neoheglizm oraz dokonania psychoanalizy i psychologii społecznej, podjęli oni wykraczającą poza tradycyjne ramy filozofii i socjologii refleksję nad cywilizacją współczesną i jej teoretyczną nadbudową.

Poglądy przedstawicieli szkoły frankfurckiej nie tworzyły zwartego systemu, ich osią była ukształtowana m.in. przez M. Horkheimera tzw. Krytyczna Teoria, skierowana przeciw wszelkim autorytaryzmom, przeciw uniformizacji społeczeństwa tak w kapitalizmie, jak w komunizmie, przeciw technokratycznemu stylowi życia i kulturze masowej, przede wszystkim zaś przeciw swoistemu dziedzictwu pozytywizmu - zdominowanemu przez logikę uogólnień "rozumowi instrumentalnemu", który miało zastąpić zespolone z życiem myślenie indywidualistyczne. Charakterystyczną postać takiego myślenia stanowiła rozwijana przez Th.W. Adornodialektyka negatywna - metoda poznania poprzez ustawiczną negację, wątpienie i ciągłe poszukiwanie różnic decydujących o jednostkowości i specyfice zjawisk i rzeczy.

Cywilizację współczesną ukazano, zwłaszcza w pismach H. Marcusego, jako represyjną, traktującą człowieka jako środek, nie cel - towarzyszyło temu wezwanie do budowania społeczeństwa kultywującego ideały wolności, miłości i indywidualizmu.

Szkołę frankfurcką na różnych etapach jej istnienia reprezentowali obok wymienionych wyżej myślicieli W. Benjamin, E. Fromm, H. Grosmann, L. Löwenthal, F. Pollock i in., współcześnie jej tradycje kontynuuje J. Habermas.

TEORIA SYMULAKRÓW BAUDRILLARDA

Baudrillard jest autorem „teorii symulakrów”, czyli zespołu hipotez o zaniku realnego świata pod presją ekranów telewizyjnych, komputerowych, pod wpływem telefonów komórkowych oraz „nowoczesnych technologii”: „Real” zamienił się nieodwołalnie w „virtual”: ptak w obraz ptaka, człowiek w obraz człowieka, fakt - w artefakt, czyli w wydarzenie pozorne. 
Teorię symulakrów o Baudrillard formułował za pomocą różnych metafor. Między innymi metafory mapy, która stopniowo pokryła całą krainę, a kiedy się podarła i z mapy pozostały tylko strzępy, to okazało się, że to co przedstawiała i to, co pokrywała - już po prostu nie istnieje. W świecie, w którym medialność stała się nie środkiem, ale jedynym celem, wszystko jest równie możliwe, co i niemożliwe, wydarzenia się wydarzają, ale to nie jest pewne, równie dobrze mogły się nie wydarzyć. Dlatego jedna z książek Baudrillarda nosi tytuł „Wojny w Zatoce Perskiej nie było”.

Symulakry śmierci
Baudrillard ze szczególnym upodobaniem tropił symulakry śmierci; jego analizy spektakli urządzanych zamiast pogrzebów, malowania i szminkowania nieboszczków, by wyglądali jak żywi, należą do  najcenniejszych tropów humanistyki współczesnej. Wydawnictwo „sic” upublikowało w ostatnich latach wiele książek francuskiego pisarza. „Teorię symulakrów” znakomicie spolszczył Tadeusz Komendant w antologii francuskich esejów postmodernistycznych.

TEORIA DZIAŁANIA KOMUNIKACYJNEGO HABERMASA

Teoria racjonalności komunikacyjnej - założenie, którego autorstwo przypisuje się Jürgenowi Habermasowi, w którym określa on wzorcową sytuację komunikacji pomiędzy podmiotami, gdzie dyskurs jest wolny od oddziaływań zewnętrznych, jak i ograniczeń wynikających z samej struktury komunikacji językowej. Podmioty prowadzące dyskurs w takich warunkach łatwiej dochodzą do racjonalnych działań społecznych, a jednocześnie sprzyjają procesowi konsensualnej regulacji konfliktów społecznych.

W praktyce jednak wcielenie w życie tej teorii jest niemożliwe z uwagi na zbyt silną rolę oddziaływań zewnętrznych (np.: społeczno-kulturowe uwarunkowania) i różnice znaczeniowe stosowanego języka (np.: "zniekształcenia" myśli w procesach komunikacji).

WIĘCEJ: http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,5907

TEORIA PÓL BOURDIEU

Pole (le champ) jest jedną z kluczowych kategorii teorii francuskiego socjologa Pierre'a Bourdieu. Oznacza ona wycinek struktury społecznej, który charakteryzuje się tym, że skupia jednostki i grupy skoncentrowane na podobnych dążeniach, i rywalizujące o pozycję w jego obrębie, a pośrednio w całym społeczeństwie, wedle obowiązujących w tym polu kryteriów, wokół obowiązujących w nim centralnych założeń i celów uznawanych za szczególnie ważne. Cele te nazywa czasem Bourdieu stawką w grze, jaka się toczy w polu, a założenie o priorytetowym charakterze tej stawki mianem obowiązującego w tym polu illusio.

Planowanej książki przedstawiającej ogólną teorię pola Pierre Bourdieu nie zdążył napisać przed śmiercią, da się ją jednak zrekonstruować na podstawie poszczególnych jego prac.

Stawka i illusio 

W każdym polu toczy się gra wokół uznawanej w nim za priorytetową stawki.

I tak np.:

-w polu władzy takim centralnym celem i kryterium jest władza.

-w polu władzy politycznej chodzi szczególnie o władzę polityczną, w polu władzy ekonomicznej chodzi o pozycję ekonomiczną

-w polu produkcji kulturowej chodzi o kryteria specyficzne tego pola, czyli o wartość intelektualną lub artystyczną wytwórów, o uznanie równych stanem czyli innych artystów i intelektualistów, którzy jako jedyni posiadają wystarczającą biegłość w problematyce pola (jest to jedna z form kapitału kulturowego, szczególnie właściwa temu polu).

SPOŁECZEŃSTWO RYZYKA

Społeczeństwo ryzyka to określenie autorstwa niemieckiego socjologa Ulricha Becka na opisanie konsekwencji wynikających z rozwojuspołeczeństwa przemysłowego, spowodowanych rozwojem cywilizacyjnym i technologii, których skutkami są nieodwracalne zmiany, nad którymi nie można zapanować. Skażenie środowiska, globalne ocieplenie spowodowane emisją CO2 i metanu, zagrożenia zewnętrzne (na przykład susze) będą uzupełniane sytuacjami spowodowanymi przez działania człowieka.

Podstawowe rodzaje ryzyka według Becka to: ryzyko ekologiczne, zdrowotne, informatyczne i społeczne (indywidualizacja i osamotnienie, masowe bezrobocie, wykształcenie bez zatrudnienia, zmiana relacji między płciami).

FEMINIZM

(z łacińskiego femina - kobieta), ruch społeczno-polityczny, którego celem jest walka o pełne równouprawnienie kobiet.

Początki feminizmu sięgają rewolucji francuskiej (1789). W 1791 O. de Gonger opubikowała Deklarację praw kobiety i obywatelki, zwracającą uwagę na potrzebę rozwiązania problemu społecznej i prawnej nierówności płci. W praktyce jej postulaty nie zostały wtedy spełnione.

Ruch ten przybrał na sile w USA i w Anglii pod koniec XIX w. w związku z narastaniem żądań upowszechnienia praw wyborczych. W 1903 E. Pankhurst założyła w Anglii pierwszy kobiecy związek Społeczno-Polityczna Unia Kobiet (Women's Social and Political Union), który m.in. domagał się równouprawnienia kobiet w dziedzinie edukacji i w zakresie praw wyborczych.

Z czasem feministki doprowadziły do tego, że większość państw w Europie Zachodniej przyznała kobietom prawa wyborcze. Najpóźniej zrównano prawa wyborcze kobiet i mężczyzn w Szwajcarii (1971) i w Portugalii (1974).

Współcześnie ruch ten przybrał na sile w latach 60., zwłaszcza w USA, gdzie zaczęto go nazywać Women's Liberation (Ruch Wyzwolenia Kobiet). Feministki domagają się faktycznego zrównania praw wyborczych, możliwości równego dysponowania małżeńskim majątkiem, legalizacji aborcji, zrównania płacy za tę samą pracę, a także zagwarantowania możliwości uczestniczenia w życiu publicznym.

QUEER

W naukach humanistycznych słowo queer jest zbiorczym terminem określającym przedmiot badań socjologicznych, psychologicznych, antropologicznych, kulturowych i krytycznoliterackichskupionych na analizowaniu i proliferacji ustalonych społecznie tożsamości oraz opozycji płciowych i związanych z seksualnością (kobieta - mężczyzna, płeć męska - płeć żeńska, heteroseksualność - homoseksualność itp.), w tym przede wszystkim konstrukcji subwersywnych tożsamości^[2]. Na zachodnich uczelniach od kilkunastu lat pojawiają się osobne studia i specjalizacje z zakresu queer studies, czasami wiązane z gender studies, a czasami stanowiące element studiów z zakresu "women's studies" (problematyki kobiecej), np. na Humboldt State University^[3].

Użycie wyrazu queer w niektórych kontekstach może być postrzegane jako obraźliwe i zwłaszcza w heteronormatywnych społeczeństwach powinno być traktowane z ostrożnością, mimo że bywa wykorzystywane także w samookreślaniu się społeczności LGBT (podobnie jak określenie nigger wobec Afroamerykanów).

Użycie współczesne 

Współcześnie używa się tego terminu jako antonimu heteronormatywności. Obejmuje on wtedy swym znaczeniem ludzi, którzy są homoseksualni, biseksualni, transseksualni, interseksualni lub każdej innej nieheteroseksualnej seksualności^[1], seksualnej anatomii czy tożsamości płciowej. Może on także uwzględniać osoby aseksualne, autoseksualne i panseksualne, jak również rodzajowo normatywnych heteroseksualistów, których orientacja lub aktywność seksualna nie mieszczą się w granicach tych najpowszechniejszych (np. BDSM, poliamoria). W tym znaczeniu słowo queer(zarówno jako przymiotnik, jak i jako rzeczownik) może być używane jako synonimiczne dla LGBT, co zwłaszcza w języku angielskim jest w mowie potocznej wygodniejsze niż używanie czteroliterowego skrótu.

Teoria queer

Uważana jest ona za alternatywę esencjalistycznego podejścia do tożsamości seksualnej, które głosi, że tożsamości/ orientacje seksualne istnieją obiektywne i jedynie czekają na nazwanie. Jednocześnie w nurcie esencjalistycznym utożsamia się te pojęcia z rzeczywistością. Podnosi się jednak kwestię, że w tym ujęciu np. termin "heteroseksualny" dla każdego może znaczyć coś nieco innego. A zatem znacznie lepiej ludzką różnorodność płciową opisuje teoria queer. Zakłada ona ludzką niepowtarzalność i fakt, że każdy jest indywidualny i różni się od innych wskutek wpływów biologicznych, psychologicznych i społecznych. W świetle powyższego definiowanie tożsamości seksualnej jest wytworem kultury i jedynie wtórnie kreuje rzeczywistość. Wskutek takiego definiowania dochodzi do wyższego wartościowania jednych tożsamości, a niższego innych, co prowadzi do sztucznej kategoryzacji. W odpowiedzi na to teoria wysuwa następujące postulaty:

należy odejść od sztywnego kategoryzowania tożsamości na rzecz uznania ich naturalnej różnorodności

ludzie mają prawo nie podlegać społecznemu naciskowi do określenia własnej tożsamości seksualnej

ludzie powinni mieć prawo do samookreślenia, czy to przez pojęcia wypracowanie kulturowo, czy przez ich modyfikację, czy przez samodzielnie stworzone pojęcia

należy odejść od ignorowania lub modyfikowania tego, co nie mieści się w konstruktach społecznych dotyczących seksualności

istnieją osoby, które postrzegają własną płeć i seksualność jako niejednorodną i zmienną

wszystkie tożsamości seksualne i płciowe są równowartościowe

TEORIA GLOBALIZACJI APPADURAIA

Procesy globalizacyjne w wymiarze kulturowym postrzegane być mogą zarazem jako nadejście kosmopolitycznej kultury, idei, że oto jesteśmy świadkami kształtowania się kultur międzynarodowych jak i do możliwości urzeczywistnienia nowocześnie pojmowanej wspólnej natury ludzkiej na drodze do tworzenia „jednolitej globalnej kultury". Jednocześnie nie należy tracić z pola widzenia zagadnień związanych ze związkiem procesów globalnych, z procesami lokalnymi, z różnicami występującymi między różnymi regionami, z procesami kulturalnej homogenizacji i kulturowej heterogenizacji: rozróżnienia pomiędzy modernistyczną homogenizacją z jednej strony a etniczną i kulturową fragmentacją z drugiej jako dwoma podstawowymi trendami globalnej rzeczywistości. 

---