NAUKA ADMINISTRACJI

1. POJĘCIE NAUKI ADMINISTRACJI

Nauka administracji jest to dziedzina wiedzy, posługująca się metodą empiryczną.

Nauka społeczna, mająca za przedmiot wszechstronną wiedzą o administracji publicznej funkcjonującej w określonym państwie.

Nauka empiryczna - wyniki muszą być zgodne z rzeczywistością, sprawdzalne.

Nauka społeczna - bada zjawiska związane z życiem społecznym.

Wszechstronna wiedza - przedmiotem zainteresowań są różne dziedziny związane z administracją publiczną.

Nauka administracji

zajmuje się rzeczywistym obrazem administracji

zajmuje się administracją publiczną

tym, jaka administracja jest

Nauki administracji:

1. nauki podstawowe - dla których administracja publiczna jest głównym przedmiotem zainteresowania; najczęściej mówi się o 3 podstawowych - stąd nazwa TRIADA

2. inne - np. teoria organizacji i zarządzania, socjologia, psychologia, historia; każda nauka, która w jakimkolwiek stopniu zajmuje się aspektem administracji.

1. TRIADA NAUK ADMINISTRACYJNYCH

1. nauka administracji

2. polityka administracyjna

3. prawo administracyjne

2. NAUKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Prawo administracyjne - jest to część systemu prawa regulująca wykonywanie administracji publicznej.

Nauka prawa administracyjnego:

• zajmuje się zespołem norm, które regulują wykonywanie administracji publicznej, czyli:

• zajmuje się prawem administracyjnym, czyli:

• zajmuje się aktami, które regulują funkcjonowanie administracji publicznej. Bada normy prawne, zależności między nimi, skutki, konsekwencje, czyli:

• tym, jaka administracja być powinna zgodnie z przepisami prawa administracyjnego.

Metoda badawcza prawa administracyjnego - analityczna (bada związki).

3. POLITYKA ADMINISTRACYJNA

Nauka polityki administracyjnej zajmuje się:

1. tworzeniem programów działania dla administracji na przyszłość

2. ocenami administracji publicznej

Polityka jako sposób osiągnięcia jakichś celów administracji publicznej:

• polityka dla całego systemu administracji publicznej (np. obecnie: polityka informatyczna - informatyzacja administracji publicznej)

• polityka dla poszczególnych jej sektorów (np. gospodarcza, fiskalna, celna, ochrony środowiska, prorodzinna, przeciw zagrożeniom społecznym)

Nie każda funkcja państwa jest polityką administracyjną, tylko ta, która:

1. jest realizowana przez administrację publiczną

2. w formach przewidzianych prawem administracyjnym

bazuje na aktach prawnych, ale nie tylko, ponieważ polityka administracyjna bazuje na różnych dziedzinach wiedzy (polityka społeczna - trudno tworzyć posługując się samymi przepisami bez znajomości np. czynników społecznych, stopy bezrobocia, patologii społecznych itp).

2. ZWIĄZKI NAUKI ADMINISTRACJI Z INNYMI DZIEDZINAMI WIEDZY

• socjologia - badanie administracji jako pewnego faktu społecznego; wyniki badań socjologicznych mogą być narzędziem wspomagającym administrację w oddziaływaniu na różne grupy społeczne

• nauka prawa administracyjnego - m.in. badanie instytucji prawa administracyjnego łączone z ich uwarunkowaniami politycznymi, ekonomicznymi, itp.

• polityka administracyjna - odpowiada na pytanie, jak należy administrację zmieniać, ulepszać, usprawniać; przenikanie do danego działu administracyjnego w formie ustaw

ale również:

• statystyka - wykorzystanie metod statystycznych dla badania zjawisk administracyjnych

• prakseologia - nauka o sprawnym działaniu; opis i analiza działania, formułowanie zasad postępowania jednostki bądź instytucji

• psychologia

• ekonomia

• informatyka

• teoria zarządzania

3. GENEZA NAUKI ADMINISTRACJI

Powstała w XIX w., wykształciła się z wcześniejszych nurtów badawczych: kameralistyka (pierwotna nauka o skarbowości) i policystyka (nauka o bezpieczeństwie). na pewnym etapie przestały wystarczać, stąd - powstała nauka administracji.

Pojawiła się administracja publiczna, prawo administracyjne - pojawiło się zjawisko, czyli powstała potrzeba badań nad tym zjawiskiem. Nastąpił podział na:

• prawo administracyjne

• naukę administracji

• politykę administracyjną

Istotnym elementem nauk administracyjnych były nauki organizacji i zarządzania. W pewnym sensie nauk administracji wykształciła się wraz z naukami administracyjnymi.

2. ROZWÓJ NAUKI ADMINISTRACJI

Przedstawiciele prawa administracyjnego równolegle zajmowali się nauką administracji. Prowadzący wykład prawa administracyjnego również wykładał naukę administracji. Nauka administracji stała się nauką pomocniczą prawa administracyjnego (jak kryminalistyka- nauką pomocniczą prawa karnego). Wiele osób krytykowało taki układ, ponieważ wg nich administrowaniem nie powinni zajmować się prawnicy.

Po I wojnie światowej zaniechano badań nauki administracji na wiele lat jako nauki burżuazyjnej. Do administrowania miała wystarczyć doktryna marksizmu-leninizmu. Sądownictwa administracyjnego po II wojnie nie było, ponieważ uznano, że nie jest możliwy spór między państwem a obywatelem.

W latach 60, 70 powrócono do nauki administracji. Pojawiły się publikacje. Do prawa administracyjnego wrócono pod koniec lat 80, ale zarzucono naukę administracji w 1989 r. Powróciła dopiero w II połowie lat 90 wraz ze studiami administracyjnymi.

3. KONCEPCJE BADAWCZE NAUKI ADMINISTRACJI

Główne kierunki zainteresowań, punkty widzenia w nauce administracji.

Cztery główne nurty badawcze:

1. wiąże naukę administracji z naukami prawnymi, najbardziej - z nauką prawa administracyjnego, stąd nauka administracji uważana jest za naukę pomocniczą nauki prawa administracyjnego

2. wiąże naukę administracji z naukami społecznymi, w szczególności z socjologią. Położony jest nacisk na zjawiska administracyjne pod względem nauk społecznych. Wykorzystanie badań socjologicznych w badaniach administracji publicznej. Bada się administrację publiczną jak jedno ze zjawisk społecznych (np. przez ankietę - instrument badawczy).

3. wiąże naukę administracji z naukami o zarządzaniu - duże związki między nauką administracji a nauką o zarządzaniu. Administracja publiczna jest organizacją. W skrajnych przypadkach jest to teoria organizacji dla potrzeb administracji publicznej (a nie nauka administracji).

4. wiąże naukę administracji z naukami politycznymi i politologią w szczególności. Podkreśla się związek administracji publicznej jako formy sprawowania władzy w państwie demokratycznym. Istotny jest kontakt między czynnikiem politycznym a administracją publiczną. Administracją publiczną często zajmują się politolodzy, stąd nazywa się często nie „nauka o administracji”, a „administracja publiczna”

Nurt uzupełniający - kompleksowy - łączy poprzednie - kompleksowa nauka administracji. Nurt ten łączy najważniejsze aspekty tych nauk. Zwraca uwagę na czynnik prawny, organizacyjny, społeczny i polityczny.

2. ZAKRES ZAINTERESOWAŃ NAUKI ADMINISTRACJI

2 punkty widzenia odnośnie szerokości zakresu:

1. powinien być jak najszerszy i obejmować wszystkie możliwe zagadnienia dotyczące administracji publicznej; krytyka - taka nauka administracji jest trudna d określenia jej ram pojęciowych, byłaby rozmyta, trudna do określenia wśród innych nauk. Problem również po stronie nauk badawczych - istniałyby różne aspekty, badane w różny sposób.

2. nauka administracji nie powinna wkraczać w zakres dziedzin wiedzy, które zajmują się administracją publiczną w charakterystyczny dla siebie sposób. Np. pewne zagadnienia organizacyjne są przedmiotem teorii organizacji i zarządzania - nauka administracji powinna je wykorzystać, ale nie inkorporować, zawłaszczać. tak samo z naukami socjologicznymi. Nauka administracji nie powinna ich inkorporować, ponieważ inaczej straci swój charakter i swoją odrębność. Powinna wskazać jakie inne nauki zajmują się administracją publiczną, a nie traktować jako swoje części.

Najbardziej logiczny jest pogląd drugi. Sposób pierwszy jest za bardzo eklektyczny, za szeroki. nauka administracji powinna mieć szeroki zakres, ale zdroworozsądkowy.

Nauka administracji cały czas jest na etapie tworzenia.

2. CECHY NAUKI ADMINISTRACJI

1. charakter empiryczny - musi dotyczyć faktów

2. nauka społeczna - dotyczy elementów życia społecznego

3. nauka interdyscyplinarna - dotycząca innych dziedzin, wchodząca z innymi dziedzinami wiedzy w związki, innym naukom proponuje modele teoretyczne administracji

4. zmienny zakres zainteresowań - wynika ze zmiennego charakteru administracji publicznej

5. nauka na styku teorii i praktyki

6. nauka nie wykształcona do końca - kształtująca się.

11. PRZEDMIOT NAUKI ADMINISTRACJI

Głównym przedmiotem jest administracja publiczna, natomiast szczegółowo - przedmiotem zainteresowań administracji publicznej jest:

1. struktura administracji publicznej - potocznie mówiąc - jakie podmioty wchodzą w skład administracji publicznej, jakie są między nim związki. Administracja publiczna w ujęciu globalnym - RP jak i administracji publicznej np. Lublina

2. działanie administracji publicznej - realizacja działań administracji publicznej, wszelkie procesy, które zachodzą w administracji publicznej, proces administrowania (jak np. funkcjonuje administracja w Lublinie w takim wycinku jak np. bezpieczeństwo)

3. czynniki wpływające na administrację publiczną - wszystkie zmienne, które wpływają na to, ze administracja jest taka, a nie inna w danym momencie
   zależeć to może od ustroju państwa w danym momencie, od systemu politycznego też; opinia publiczna, otoczenie prawne (system prawny), na podstawie którego administracja publiczna działa - prawodawca tworząc regulacje prawne wpływa na działanie administracji; następnym czynnikiem są wartości społeczne, które występują w danym państwie, też - tradycje historyczne występujące w danym państwie; warunki ekonomiczne - w pewnym sensie od tycz czynników administracja jest zależna mają duży wpływ.

4. wiedza lub umiejętności konieczne lub użyteczne w procesie administrowania - inne dziedziny wiedzy, które mają pomóc przy administrowaniu

5. problematyka naukowego poznania/zajmowania się administracją publiczną - nauka administracji zajmuje się porządkowaniem wiedzy z zakresu administracji publicznej, ma wskazać w jaki sposób uporządkować wiedzę, ponieważ inaczej będzie chaotyczna i bezużyteczna

12. METODA BADAWCZA NAUKI ADMINISTRACJI

Metoda jest drogą do osiągnięcia celu nauki administracji.

Celem - jest opis administracji publicznej i formułowanie twierdzeń z zakresu administracji publicznej. Nauka nie może być samym opisem.

Metoda jest adaptowana z innych dziedzin wiedzy, nauka administracji nie ma własnej metody badawczej. Jako jedna z nauk społecznych adaptuje metody innych nauk społecznych (socjologii, nauk prawnych, nauki o zarządzaniu).

Co do zasady posługuje się najbardziej metodą socjologii i nauk o zarządzaniu.

13. METODA - JEDNA, ALE MA 4 ETAPY.

1. zbieranie informacji - etap zależy od naszego celu badawczego, czyli muszą być podporządkowane danemu celowi - służyć osiągnięciu danego cel (obserwacja, ankieta, wywiad, badanie dokumentu). Działanie administracji publicznej - ma b. duży zakres - zebranie informacji często jest bardzo trudne. Jak to wpłynie na wynik - może być on uogólniony.

2. analiza zebranych informacji - ponieważ informacje muszą być uporządkowane - w jaki sposób? zależy to od celu zbierania informacji (o co dokładnie na chodzi - metoda porównawcza - jak było kiedyś i jak jest teraz)

3. ocena - zebranych i przeanalizowanych informacji - pod kontem osiągnięcia celu - jeśli informacje nie osiągnęły cel, należy wrócić do poprzednich punktów. Czy nasze metody badawcze mogą prowadzić do osiągnięcia celu. Ocena np. z punktu widzenia wielu dziedzin szczegółowych.

4. formułowanie twierdzeń - zakres danych, informacji, pewnych faktów statystycznych przekształca się w jakieś informacje z zakresu nauki administracji. Formułowanie - zawiera wiedzę o administracji rzeczywistej. Może to być podstawą do polityki administracyjnej - działającej w celu przeciwdziałania wadom administracji publicznej. Jest też postawą dla działalności prawa administracyjnego.

14. DEFINICJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.

Definiowanie administracji jest utrudnione. Pojęcie administracji publicznej - rozbudowane. Administracja publiczna jest rozbudowaną strukturą. Definiowanie jest złożone - stąd definicje są różne.

1. z pktu widzenia prawa administracyjnego:

Negatywne definicje administracji publicznej

Koncepcja jest taka, że definicji stworzyć się nie da.

Definicja - przez wykluczenie: czym administracja nie jest. Najprostszą - przez wskazanie
w ramach podziału władzy - nie jest ani sądowniczą, ani ustawodawczą.

Definicje pozytywne administracji publicznej

Administrację zdefiniować się da. W ramach def. pozytywnych mówi się o definicjach:

• podmiotowych - wskazują na podmioty, które wchodzą w jej skład

• przedmiotowych - z pktu widzenia wskazania jej sposobu działania

• definicje mieszane - w skład - elementy przedmiotowe i podmiotowe

2. z pktu widzenia nauki administracji:

• administracja w ujęciu strukturalnym

• w ujęciu funkcjonalnym

• w ujęciu osobowym

15. ADMINISTRACJA PUBLICZNA W UJĘCIU STRUKTURALNYM

Zespół podmiotów w państwie.

Ujęcie strukturalne dotyczy struktury organizacji administracji publicznej.

Administracja publiczna jest organizacją o b. rozbudowanej strukturze.

Ujęcie strukturalne - np. przez odniesienie się do administracji rządowej i samorządowej.

Lub też pokazanie na wycinku administracja celna - jakie urzędy składają się na jej strukturę.

16. ADMINISTRACJA W UJĘCIU FUNKCJONALNYM

To ujęcie pokazuje administrację publiczną jako działalność, procesy związane z zadaniami publicznymi. Proces, działalność, albo inaczej - administrowanie.

17. ADMINISTRACJA W UJĘCIU OSOBOWYM

W tym ujęciu o administracji publicznej mówimy jako o kadrach, o osobach (pracownicy administracji, funkcjonariusze, urzędnicy) - różne nazwy, ale zawsze mówimy o biurokracji zawodowej, która realizuje zadania administracji publicznej.

Wniosek - w każdym procesie, w każdej strukturze najważniejszy jest człowiek.

Kolejność - najpierw powinny być zadania, potem struktura, na końcu - osoby - taki porządek, ponieważ inaczej mogłoby się okazać, że mamy strukturę bez zadań.

18. FUNKCJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Funkcje, które administracja publiczna ma realizować w otoczeniu społecznym.

Jest to główny cel istnienia administracji publicznej, wyznacza zadania, jakie administracja realizuje w państwie, to do czego administracja została powołana.

Funkcje zmieniają się stale, przybywa ich, ponieważ społeczeństwo coraz więcej funkcji od administracji wymaga. Obywatele dążą do coraz większego zakresu funkcji - coraz więcej żądają od państwa, ponieważ słabną inne więzi społeczne (n w wielu krajach - słabną więzi rodzinne).

Funkcje:

• policja administracyjna

• policja reglamentacyjna

• administracja świadcząca

• administracja infrastruktury

• administracja sterująca

19. POLICJA ADMINISTRACYJNA

Jedna z najstarszych funkcji administracyjnych.

Polega na zapewnieniu bezpieczeństwa obywatelom w różnego rodzaju sferach.

Coraz więcej jest funkcji policyjnych, bo obywatel żąda coraz więcej bezpieczeństwa wobec państwa.

Policja administracyjna to nadzór sprawowany przez administrację publiczną nad realizacją przez podmioty administrowane różnych, normatywnie określonych obowiązków.

Do policji administracyjnej można zaliczyć aktywność takich struktur jak inspekcja, służby, straże.

20. REGLAMENTACJA

Reglamentuje się dobro, wartość, do którego dostęp jest ograniczony. Dobro, którego jest za mało. Funkcja ta polega na rozstrzygnięciu konfliktów dostępu do jakiegoś dobra, wartości.

Administracja te konflikty rozstrzyga bardzo często przez różnego rodzaju działalność. Np. cel - przeciwdziałanie alkoholizmowi - i - tylko 3 punkty sprzedawania alkoholu. Trzeba rozstrzygnąć, kto może taką działalność prowadzić. Dawniej przykładem reglamentacji były kartki żywnościowe.

Funkcja reglamentacyjna musi być regulowana prawnie.

Czym się różni funkcja policyjna od reglamentacji. Pozornie - podobne, ale jest różnica:

• w przypadku reglamentacji można spełnić wszystkie wymogi formalne, a i tak możemy nie otrzymać pozytywnej decyzji administracyjnej, ponieważ dostępność dobra reglamentowanego jest ograniczona,

• w przypadku funkcji policyjnej uzyskanie pozytywnej decyzji administracyjnej jest uzależnione od spełnienia wymogów formalnych (np. uzyskanie pozwolenia na budowę - jeśli spełnimy wymogi formalne dotyczące bezpieczeństwa budynku, np. policja sanitarna zamyka lokal za nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych; po usunięciu przeszkód - można pojąć działalność).

Funkcja policyjna powinna przeważać i powinno jej być jak najwięcej, a reglamentacja - powinna istnieć tylko tam, gdzie jest niezbędna.

21. ADMINISTRACJA ŚWIADCZĄCA

Funkcja, która zapewnia obywatelom świadczenia (np. pomoc społeczna).

Czyli wszelkiego rodzaju działalność podejmowana przez administrację publiczną w celu świadczenia usług na rzecz administrowanych.

Większość zachowań w ramach tej funkcji nie ma charakteru władczego (przeciwnie niż w przypadku policji adm. i reglamentacji).

Zakres świadczeń zależy od wielu czynników, miedzy innymi od rozwoju ekonomicznego. Bardzo często państwo nie ma środków. Instrumenty administracji świadczącej mogą być różne. W niektórych krajach są szerokie, w niektórych - funkcja ta jest ograniczona. Zależy to oprócz rozwoju ekonomicznego też np. od polityki państwa. Obywatele żądają coraz więcej - może to np. prowadzić do uzależnień od świadczeń.

Jest to funkcja, która występuje w każdym państwie, zmienny jest jej zakres i zmienne instrumenty.

Dużo łatwiej jest płacić świadczenia niż zapewnić miejsca pracy. Wniosek: powinien być urząd, który dba o rozwój zatrudnienia. Funkcja świadcząca administracji powinna istnieć tylko w niezbędnym zakresie.

22. ADMINISTRACJA INFRASTRUKTURY

Infrastruktura - potocznie: mówimy o transporcie, kanalizacji, infrastrukturze elektronicznej - warunki techniczne, w których żyją ludzie.

Funkcja ta dotyczy rozbudowanej infrastruktury technicznej, a więc sieci i urządzeń technicznych społeczeństwa (wodociągi, kanalizacja, drogi, sieci informacyjne i komunikacyjne).

Zadanie administracji publicznej, ponieważ, gdyby było komercyjne, ludzie by z tego nie skorzystali.

23. ADMINISTRACJA STERUJĄCA

Funkcja najważniejsza, polega na sterowaniu prawidłowych procesów społeczeństwa.

Nie powinna rozdawać zadań, ale uczestniczyć, kierować zadaniami. Np. w promocji określonych rodzajów działalności, aktywizacji społeczeństwa. Sterowanie w tym układzie to wsparcie prawidłowych procesów. To coś więcej niż infrastruktura.

Więcej powinno być w działalności administracji funkcji infrastruktury i sterującej.

24. ROLA ADM. PUBLICZNEJ W ORGANIZACJI PAŃSTWA I SPOŁECZEŃSTWA

A

państwo

1

2

jednostka

B

schemat obrazuje zależności między państwem a jednostką

pokazuje jakość uprawnień jednostki i państwa

trójkąty oznaczają pewne modele

model 1.

• człowiek - szeroka możliwość działania

• państwo - obejmuje najbardziej istotne zadania

• to model państwa demokratycznego

• rozbudowany aparat administracyjny - tu jest więcej urzędów niż w modelu nr 2

• administracji więcej, ale zajmuje się czym innym iż w modelu 2

• dowolność gospodarki

• człowiek - dopóki może pewne czynności wykonywać sam, państwo tam nie wkracza

• gdy zadania nie mogą zostać wykonane przez obywateli, fundacje itp. - wkracza państwo

• na najwyższym stopniu - administracja sterująca, niżej - świadcząca

• na szczeblu niższym - może się np. pojawić rynek gospodarczy - więc trzeba go chronić - pojawi się np. urząd ochrony konsumenta.

• jednostka sama może kierować życiem, jednostka rozumna

• obywatel powinien od administracji żądać jak najwięcej informacji

• obywatel jest ważniejszy niż urzędnik, urząd jest da obywatela

model 2

• zakres uprawnień jednostki jest bardzo wąski

• kompetencje państwa są bardzo rozbudowane

• to model państwa totalitarnego

• istnieć monopol gospodarki

• to np. nasze państwo przed rokiem 89.

• państwo jednostce nie ufa, jednostka ma mało uprawnień

• państw z modelu 2 jest bardzo niewiele

• nie było bezrobocia, była praca

• obywatel bałby się zapytać o swoje uprawnienia względem administracji

• stosunek urzędnika do obywatela nadrzędny

Obecnie w Polsce modelu nie ma. Zakres infrastruktury jest np. bardzo duży, ale inne modele - np. służba zdrowia - nie pasją do modelu 1. (U nas: minister jak w modelu 2 - odpowiada za wszystko. W modelu 1 dbałby o to, żeby były pieniądze).

25. PODSTAWY DOKTRYNALNE USTROJU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Zagadnienie dotyczy podstawowych poglądów związanych z teorią państwa i jak one wpływają na ustrój administracji publicznej.

Doktryna - założenia, podstawy, najważniejsze elementy państwa.

Podstawy doktrynalne dotyczą:

1. Modelu państwa (totalitarne, demokratyczne), doktryny państwa liberalnego
   (model 1), państwa socjalnego (nie jest to państwo liberalne, zabezpiecza byt obywatela w dużym zakresie przykładem - państwa Europy zachodniej czy Północnej).

Państwo demokratyczne:

Co jest ważne dla państwa - administracja działa w granicach i na podstawie prawa. A czy to jest państwo liberalne czy socjalne zależy o przedstawicieli i od społeczeństwa.

Model państwa: scentralizowane i zdecentralizowane.

Państwo scentralizowane - model nr 2 - ścisła hierarchia, działania realizowane na niższym szczeblu są wynikiem decyzji podejmowanych na szczeblu wyższym (np. teraz - Białoruś). Taka działalność nie może działać prawnie - dążenie do tego jest fikcją.

Państwa zdecentralizowanego - przewaga współcześnie. Po stronie państwa istnieją podmioty samodzielne, same podejmują działania - jest o samodzielność w pewnym zakresie, do pewnego stopnia, musi być pod kontrolą państwa (samorządy). Przykładem takiego państwa jest model 1. Jednostki wiedzą lepiej, co dla nich jest potrzebne i wybierając swoich przedstawicieli - kierują się właśnie tym.

Przykładem jest np. pomoc społeczne - wykonywana przez organizacje pozarządowe lub związki wyznaniowe, a nie państwo. Ustrój administrację w Polsce oparty jest o zasadę decentralizacji. Państwo źle zarządzane - obywatele mogą je opuścić (dot. to modelu nr 1). Co do modelu nr 2 - nie ma takiej sytuacji.

2. Następna podstawa ustroju administracji to pomocniczość (subsydiarność).

Związana jest z pewną wizją praw człowieka i zadań państwa. Pojawiła się po raz pierwszy w społecznym nauczaniu papieży.

Żżycie społeczne powinno być tak zorganizowane, że człowiek powinien być na I miejscu, a państwo powinno wspierać jednostki i grupy. Państwo powinno:

• dać o to, żeby jednostka realizowała soje cele

• aktywność państwa powinna być ukierunkowana na wspieranie jednostek i ich grup.

Ta zasada jest podstawowym elementem UE. Występuje w wielu państwach jako zasada. Nawet, jeśli nie jest nazwana, to i tak występuje.

Polega na tymże państwo ma działać wtedy, kiedy jednostki i inne grupy nie mogą działać. Działanie ma być w oparciu o potrzeby jednostek a ni państwa. Powstała XIX/XX w odpowiedzi na ówczesne doktryny, kiedy wizja człowieka była zupełnie inna.

26. STRUKTURA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administracja publiczna jest kategorią organizacji. Jak każda organizacja ma określoną strukturę. Ta struktura może być różnie zbudowana. Administracja ma niebywale skomplikowaną strukturę. W ramach tej struktury występuje bardzo dużo powiązań organizacyjnych. Jest to cecha a nie wada organizacji. Struktura się nieustannie zmienia - pojawiają się nowe urzędy, skład osobowy, zakres terytorialny. Organizacja ta zmienia się nieustannie. Jej struktura jest (musi być) elastyczna, cały czas się zmienia, przystosowuje. Największa zmiana - reforma podziału administracyjnego z 1998 r.

Ważne rozróżnienie to sposoby rozumienia tego pojęcia. Strukturę będziemy ujmować:

• W ujęciu szerokim albo - w ujęciu wąskim.

• Szerokie ujęcie: to struktura całej administracji publicznej. Administracja dzieli się na gminą, powiatową, wojewódzką.

• W ujęciu wąskim - struktura - poszczególnych jednostek organizacyjnych administracji. Struktura urzędów jako instytucji administracyjnych. Np. podział urzędu na wydziały, komórki organizacyjne, stanowiska pracy.

28. SYSTEM ORGANIZACJI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.

Z punktu widzenia podejścia systemowego, administracja publiczna jest przykładem systemu.

System działania administracji - monopol, w wielu działach nie ma on konkurencji. Administracja publiczna nie przestanie istnieć, może się zmienić skład osobowy, ale nie struktura. Ze względu na pewien monopolistyczny system działania (np. wydawanie dowodów osobistych).

Kształt administracji publicznej zależy od woli polityków.

W pojęciu systemowym - najważniejszy dla otoczenia organizacji był klient. Tu będzie obywatel.

Obywatel w sumie nie może wpływać na sposób działania administracji, ale np. nie może przestać płacić podatków, ale może przenieść działalność do innego kraju, może uczestniczyć w protestach demokratycznych. Wpływ obywatela na administrację może być skuteczny.

Powinny być analizowane procesy zachodzące w administracji publicznej, działania administracji (np. sytuacja, gdy jedną sprawą zajmuje się wiele podmiotów). W polskiej administracji - brak współpracy między działami.

Podejście do nowoczesnej administracji powinno się wiązać również z wykorzystaniem nowych technik administracyjnych.

Co obywatele powinni zapewnić administracji - osoby, które będą pracować - ma wygenerować elitę zarządzającą. Z reguły zarządzający są odbiciem społeczeństwa. Każdy obywatel w państwie demokratycznym ma takie same prawa.

29. KSZTAŁTOWANIA MODELU JEDNOSTKI ADMINISTRACJI

Kwestia ta dotyczy struktury administracji publicznej w tym rozumieniu węższym czyli dotyczących komórek organizacyjnych w administracji publicznej.

W jaki sposób organizowany jest urząd administracji publicznej.

Pojęcie organu i urzędu. Organ osoba lub grupa osób. Urząd - zespół osób realizująca zadania.

Nas interesuje urząd jako jednostka organizacyjna, jako biuro, jako kategoria jednostki organizacyjnej, która wykonuje określone zadania.

W jaki sposób należy ukształtować taką jednostkę administracyjną, żeby lepiej działała. Trzeba posłużyć się schematem, jak należy utworzyć.

Etapy:

1. wskazanie celu jednostki

w administracji publicznej głównym celem jest realizacja przepisów prawa administracyjnego - cel prawny; po drugie - cel służebny na rzecz jakiejś społeczności (gminy, województwa, czy podatników, przedsiębiorców)

Ważne - wskazanie celu głównego i wskazanie celów pośrednich - realizacja celu głównego związana jest z celami pośrednimi - nie da się zrealizować celu głównego bez realizacji celów pośrednich.

Bardzo często trudno powiedzieć co jest celem głównym, a co jest celem pośrednim (np. głównym celem Urzędu Skarbowego - przyjmowanie podatków, celem pośrednim - przyjmowanie deklaracji podatkowej).

2. podział celu głównego na mniejsze do etapu pojedynczych stanowisk pracy

po co podział? żeby w danej jednostce organizacyjnej niebyło takich miejsc pracy, które nie realizują celu głównego - wówczas może zostać zlikwidowane.

3. łączenie stanowisk pracy w komórki organizacyjne

ważne jest kryterium łączenia - można łączyć w różny sposób np. pod kątem podobnych czynności. W administracji publicznej najlepsze jest kryterium rzeczowe - realizacja celu wiązana jest z wykonywaniem tego samego lub podobnego zadania. Na tym etapie po raz 1 pojawia się struktura org, czyli odpowiednia liczba komórek organizacyjnych (nazywane najczęściej wydziały, departamenty, biura, wydziały, lub - od nazwy organu: rektoraty, dziekanaty).

4. wskazanie więzi organizacyjnych

Więzi pomiędzy komórkami w strukturze.

3 rodzaje więzi:

• więzi hierarchiczne - trzeba wskazać związki hierarchiczne między osobami i grupami osób. Są to więzi między podwładnymi a przełożonymi. Kto kieruje komórką organizacyjną, komu ona podlega i komu podlega jej przełożony.

• więzi specjalistyczne - związane z podziałem pracy w poszczególnych komórkach organizacyjnych. Muszą być prawidłowe - praca nie może być powielana, poszczególne komórki powinny wiedzieć, czym się zajmują, żeby praca była koordynowana. Praca nie powinna być powielana.

• więzi informacyjne - przepływ informacji pomiędzy komórkami w ramach struktury. Struktura bez prawidłowego przepływu organizacji nie będzie działała sprawnie np. gdy od wyników działania 1 komórki zależy praca drugiej.

5. formalizacja struktury

administracja publiczna działa na podstawie prawa - zawsze musi wynikać z podstaw pranych - musi być sformalizowana

tu: najważniejsze 2 akty prawne: statut i regulamin organizacyjny

Statut

Reguluje podział danej instytucji na komórki organizacyjne i wskazuje związki i zależności między komórkami organizacyjnymi - na co się dana instytucja dzieli (cz. graficzna instytucji - schemat organizacyjny). Statuty mają np. uczelnie wyższe.

Regulamin organizacyjny

Reguluje tryb regulacji zadań w danej instytucji, sposób wykonywania poszczególnych czynności.

Powinna być również dołączona instrukcja kancelaryjna.

6. wskazanie odpowiedzialności za niewykonanie zadań i konsekwencje ich niewykonania.

Ten schemat prowadzi do prawidłowego funkcjonowania urzędu. Dla obywatela - informacja jak urząd powinien działać.

---