Metodyka pracy korekcyjno- kompensacyjnej,

Rewalidacja z terapią pedagogiczną- pytania egzaminacyjne

Zagadnienia szczegółowe

1. Najnowsza definicja dysleksji według Towarzystwa S. Ortona (1994)

Dysleksja - jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym, uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych; trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej, często oprócz trudności w czytaniu, dodatkowo pojawiają się poważne trudności w opanowywaniu czynności pisania i poprawnej pisowni.

2. Proszę wyjaśnić różnice między dysleksją rozwojową a nabytą.

Dysleksja rozwojowa to nazwa całego zespołu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszeniu zwanego dysleksją. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej. Dysleksja nabyta to utrata już opanowanej umiejętności czytania, co zdarza się w wyniku urazu mózgu, np. po wypadku. Trudności o charakterze dyslektycznym są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

3. Proszę wyjaśnić pojęcie: zajęcia korekcyjno- kompensacyjne oraz scharakteryzować podstawy ich organizacji.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są formą pracy terapeutycznej z dziećmi, które mają trudności w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Koncentrują się na przezwyciężaniu trudności specyficznych, spowodowanych zaburzeniami funkcji percepcyjno-motorycznych. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są przeznaczone dla uczniów, u których nieprawidłowości rozwojowe utrudniają opanowanie określonych umiejętności. Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej. Liczba uczestników tych zajęć powinna wynosić od 2 do 5.

4. Proszę przedstawić tok metodyczny zajęć korekcyjno-kompensacyjnych.

5. Proszę zaprezentować model terapii dziecka z trudnościami w czytaniu i pisaniu

1.Działania skierowane na osobę z trudnościami (w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych).

a)psychoterapia

b)terapia pedagogiczna:

-usprawnianie funkcji

-usprawnianie umiejętności czytania i pisania

2.Działania skierowane na środowisko rodzinne (w ramach indywidualnych i grupowych spotkań z rodzicami).

6. Wyjaśnij pojecie: hiperdysleksja

Terminem tym określa się trudności w czytaniu ze zrozumieniem. Oznacza to, że czytający dobrze opanował samą technikę czytania, ale słabo rozumie treść czytanego tekstu.

7. Proszę wymienić zasady terapii pedagogicznej.

1.Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego.

2.Zasada powolnego stopniowania trudności.

3.Zasada korekcji zaburzeń, ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności.

4.Zasada kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych.

5.Zasada systematyczności.

6.Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego.

7.Zasada wczesnej interwencji.

8.Zasada trójtorowego oddziaływania terapeutycznego (związek terapeutyczny, osobowość terapeuty, atmosfera zajęć).

8. Specyficzne a niespecyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.

Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, których przyczyną są zaburzenia funkcji percepcyjno-motorycznych, przy prawidłowym rozwoju intelektualnym, jednak przy jednoczesnym wykluczeniu zaniedbań środowiskowych i braków dydaktycznych. Specyficzne trudności w nauce dotyczą trudności w nabywaniu podstawowych umiejętności szkolnych: czytania, pisania i liczenia. Przejawiają się głównie w postaci dysleksji, dysgrafii, dysortografii i dyskalkulii.

Niespecyficzne trudności w nauce występują gdy są wynikiem:

1.Obniżonych możliwości intelektualnych (inteligencja niższa niż przeciętna lub niepełnosprawność umysłowa)

2.Zaniedbania środowiskowego

3.chorób związanych z organicznym uszkodzeniem mózgu, poważnymi wadami słuchu i wzroku

4.niewłaściwego lub niewystarczającego treningu nauczania

Do specyficznych trudności w pisaniu nie zalicza się tych, które uwarunkowane są:

-opóźnieniem rozwoju umysłowego

-zaniedbaniem środowiskowym

-błędami dydaktycznymi

-wadami wzroku i słuchu

-brakiem motywacji do nauki

9. Jaki jest cel terapii pedagogicznej?

Celem nadrzędnym terapii pedagogicznej jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom z utrudnieniami rozwojowymi, rozwoju na miarę ich możliwości. Celem operacyjnym terapii pedagogicznej jest stymulowanie rozwoju funkcji psychomotorycznych, wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów, eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji. Zbiór celów operacyjnych jest programem terapii.

10. Proszę wyjaśnić, u których dzieci istnieje największe prawdopodobieństwo ryzyka dysleksji?

Objawy występujące u dzieci zagrożonych dysleksją można zaobserwować w niemowlęctwie. Jeżeli dziecko nie raczkowało, może mieć w przyszłości trudności w czytaniu. Raczkowanie to naprzemienna stymulacja lewej i prawej półkuli mózgu, a do czytania potrzebne są obie. Obarczone ryzykiem dysleksji są też dzieci z opóźnionym rozwojem ruchowym, mało sprawne i ze słabą koordynacją ruchową w zabawach.

Ryzyko dysleksji jest najbardziej prawdopodobne u dzieci:

1.pochodzących z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i skomplikowanego porodu - są to dzieci urodzone przedwcześnie, w zamartwicy, z niską wagą urodzeniową, w złym stanie fizycznym (w skali Apgar poniżej 6 pkt.)

2.obciążonych genetycznie - w rodzinie występuje dysleksja, opóźnienia w rozwoju mowy, leworęczność

3.u których można zaobserwować dysharmonie w rozwoju psychomotorycznym - tzn. występują u nich symptomy ryzyka dysleksji.

11. Proszę wyjaśnić pojęcie „percepcja wzrokowa” i wymienić błędy (w czytaniu i pisaniu) typowe dla dzieci z zaburzeniami aspektu kierunkowego percepcji wzrokowej.

• Podstawową funkcją percepcji wzrokowej jest wyodrębnienie i rozpoznanie obiektów fizycznych i ich lokalizacji w przestrzeni

• Pozostałe funkcje:

• Orientacja w przestrzeni (spostrzeganie odległości, powierzchni i ich nachylenia itp.)

• Spostrzeganie ruchu

• Spostrzeganie koloru i faktury, rozpoznawanie substancji

Dzieci z zaburzenia aspektu kierunkowego percepcji wzrokowej:

-mylą litery o podobnym kształcie, ale odmiennym kierunku i położeniu (inwersja statyczna) np. d-b g-p, m-w, n-u

-mają trudności z wizualnym różnicowaniem w wyrazie podobnych układów literowych, tj. ba-ab, da-ad

-przestawianie litery w wyrazie (inwersja dynamiczna) np. czyta kolare zamiast korale

-perseweracja litery, sylaby w wyrazie, np. korale: korare (postpozycja) albo kolale (antycypacja)

-niewłaściwe rozplanowanie wyrazów na stronie

-myślenie kierunku zapisu wyrazów

-opuszczanie „rządków” w tekście w czasie czytania i pisania.

12. Proszę wymienić błędy ( w czytaniu i pisaniu) typowe dla dzieci z globalnymi zaburzeniami percepcji wzrokowej.

-mają trudności w całościowym ujmowaniu liter o podobnej strukturze graficznej, tj. a-o, m-n, l-t, E-F

-mylą zazwyczaj wyrazy o podobnym obrazie wizualnym, tj. rak-rok, długi-drugi

-opuszczają drobne elementy graficzne, znaki interpunkcyjne

-nie zauważają poszczególnych liter w wyrazach, w których występuje zbieg kilku spółgłosek, np. zamiast kratka czytają krata, zamiast furtka - fura

-nie respektują dużych liter na początku zdania

13. Na jakich przedmiotach nauczania ujawniają się trudności dzieci z zaburzoną analizą i syntezą wzrokową?

Wszystkich

14. Proszę scharakteryzować rysunki dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową.

Niski poziom analizy i syntezy wzrokowej jest przyczyną ogólnego zubożenia rysunku. Dziecko ogranicza się do rysowania obiektów ważnych dla zrealizowania tematu, nie uwzględniając szczegółów, nie wprowadzając elementów dodatkowych. Brak jest widocznych związków między przedmiotami tworzącymi scenę, wydają się jedynie być obok siebie. Dzieci z zakłóceniami w obrębie funkcji wzrokowej odznaczają się małą pomysłowością w rysowaniu tematów dowolnych. Lubią natomiast odwzorowywać jakiś przedmiot, rysować po linii, zamalowywać kontury obrazków, gdyż rezultat tych czynności jest znacznie bardziej efektywny i sprawia dzieciom większe zadowolenie.

15. Proszę zaproponować przykładowe ćwiczenia dla dziecka z zaburzoną analizą i syntezą wzrokową.

-dobieranie par wśród przedmiotów lub obrazków

-wyodrębnianie różnic pomiędzy obrazkami

-układanie całości obrazka z kilku części

-uzupełnianie niekompletnych figur

-wyszukiwanie ukrytych figur lub liter na obrazkach

-segregowanie figur wg podanej cechy (kształt, kolor, wielkość)

-zabawy i gry kartami logicznymi

-układanie domina graficznego

16. Jakich czynności wymaga od dziecka proces pisania?

Umiejętność pisania wymaga wielu złożonych i harmonijnie współdziałających elementów strukturalnych i funkcjonalnych układu nerwowego, a w szczególności sprawności analizatorów wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Proces pisania to spostrzeganie oraz zapamiętywanie obrazu graficznego liter, rozpoznawanie dźwięków wchodzących w skład wyrazu, podporządkowywanie im odpowiednich znaków graficznych, zapisywanie ich w należytej kolejności , a także sprawna ręka.

Prawidłowy proces rozwoju pisma wymaga ścisłego przestrzegania kolejności form ćwiczeń: odwzorowywania, przepisywania, pisania z pamięci, pisania objaśniającego ze słuchu i pisania samodzielnego.

17. Proszę wymienić formy zaburzeń rozwoju ruchowego, które odbijają się ujemnie na procesie czytania i pisania.

-obniżenie sprawności manualnej - zbyt mała precyzja ruchów dłoni i palców powoduje wolne temp wykonywania czynności, rzutuje na technikę i estetyczny wygląd pisma; często współwystępuje zaburzenie tzw. melodii kinetycznej, które uniemożliwia harmonijne, zautomatyzowane pisanie.

-zaburzenie napięcia mięśniowego, tzw. tonusu - ruchy dziecka są sztywne, napięte, pozbawione naturalnej swobody i miękkości, co wpływa niekorzystnie na czynności manualno -graficzne dziecka

-synkinezje (współruchy) - dodatkowe, zbędne ruchy, dezorganizujące wykonywaną czynność

18. Proszę wyjaśnić, czym są synkinezje?

Synkinezje (współruchy) określa się zazwyczaj jako udział w określonym ruchu tych mięśni, które w danym ruchu nie powinny brać w ogóle udziału, np. grymas twarzy, wysunięty język, ruchy nóg, tułowia, zbędne dodatkowe ruchy ramienia towarzyszące ruchom dłoni, silne ruchy mięśni towarzyszące ruchom rąk; są to dodatkowe, zbędne ruchy, dezorganizujące wykonywaną czynność.

19. Proszę scharakteryzować pismo dziecka z zaburzoną melodią kinetyczną.

U dzieci, które mają zaburzoną tzw. melodię kinetyczną, występują trudności w zespoleniu pojedynczych aktów ruchowych w jedną harmonijną całość. Dziecko umie nakreślić kreskę czy kółko, ale nie umie ich połączyć jednym pociągnięciem długopisu. Pismo tych dzieci przypomina druk, może być ono nawet estetyczne i równe, ale pisanie przebiega bardzo wolno.

20. Na jakich przedmiotach nauczania ujawniają się trudności dzieci z obniżoną sprawnością manualną?

Wszystkich

21. Proszę zaproponować przykłady ćwiczeń adresowanych do dzieci z obniżoną sprawnością manualną.

-rysowanie szlaczków

-odrysowywanie

-pisanie po „śladzie”

-robienie liter z drutu

-obrysowywanie konturów

-wycinanie liter z makulatury

-pisanie liter drukowanych, a obok pisanych

-kopiowanie całych wzorów

-obrysowywanie liter

22. Proszę wymienić modele lateralizacji uwzględniając podział na prawidłowe i nieprawidłowe.

23. Proszę scharakteryzować błędy popełniane podczas pisania ze słuchu przez dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej

Pisanie ze słuchu jest dla dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej szczególną okazją do zaprezentowania licznych kategorii błędów. Do najczęściej spotykanych należą:

-wadliwe wyodrębnianie wyrazów w zdaniach, łączenie przyimków z rzeczownikami, np. wszkole, napolu

-opuszczanie wyrazów, sylab, liter

-dodawanie liter, sylab

-opuszczanie końcówek przy zabiegu dwóch spółgłosek np. spostrzeg zamiast spostrzegł

-zmiana końcówki w pisowni czasowników np. stanoł zamiast stanął

-zmiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne tam, gdzie w wymowie zachodzi asymilacja

W pisaniu ze słuchu duże trudności sprawia:

-zmiękczanie głosek 1-literowych i 2-literowych np. ć-ci, ń-ni

-różnicowanie pisowni j-i

-odróżnianie samogłosek nosowych od zespołów dźwiękowych, np. ą od on, om

24. Czym jest i w jaki sposób możemy badać słuch fonematyczny? Jakie są objawy jego zaburzeń?

Słuch fonematyczny oznacza umiejętność różnicowania najmniejszych elementów składowych wyrazu czyli fonemów np. a od o. Umiejętność ta umożliwia też różnicowanie wyrazów, które zbudowane są z fonemów danego języka. Jest umiejętnością utożsamiania różnych wymówień głoski.

25. Proszę wyjaśnić czym jest dysortografia.

To specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni. Termin pochodzi od przedrostka dys- oraz wyrazów: orthos - prawidłowy (j.grecki) i grapho - „piszę”, „rysuję” (j.grecki). Są to trudności w pisaniu przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów: typowo ortograficznych, wynikających z nieprzestrzegania znanych uczniowi zasad pisowni, oraz błędów specyficznych, tj. mylenie liter (zastępowanie), opuszczanie, dodawanie i przestawianie liter i sylab, pisanie liter i cyfr zwierciadlanie. Dysortografię rozpoznajemy u uczniów o prawidłowym rozwoju umysłowym, w przypadkach, gdy trudności występują pomimo znajomości zasad pisowni, braku wad zmysłu i zaniedbania pedagogicznego, a spowodowane są zaburzeniami opisanych procesów poznawczych i ruchowych oraz ich współdziałania. Dysortografia należy do zespołu zaburzeń określanego jako „dysleksja rozwojowa”

26. Proszę wymienić i krótko omówić rodzaje błędów dysortograficznych.

27. Proszę wymienić, z jakich elementów składa się pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu [wg. E. Górniewicz]

28. Proszę wymienić elementy składające się na ocenę poziomu graficznego pisma w toku postępowania diagnostycznego.

• ręka, którą dziecko pisze;

• prawidłowe ułożenie ręki (palców, nadgarstka, ramienia);

• tonus mięśniowy;

• synkinezje;

• postawa podczas pisania;

• kształt liter

• melodia kinetyczna, prawidłowe łączenie liter;

• proporcja liter w stosunku do siebie, czy pismo czytelne, przejrzyste

• rozplanowanie strony (np. zapis od środka kartki);

• pismo utrzymane w liniaturze;

• skreślenia

29. Proszę scharakteryzować TEST J. KONOPNICKIEGO

Test ten jest testem indywidualnym, jednominutowym. Badany uczeń czyta głośno, przez 1 minutę w obecności nauczyciela. Test jest przeznaczony dla uczniów od klasy I do VII. Zaczyna się go czytać zawsze od początku. Z końcem roku szkolnego w ciągu jednej minuty każdy uczeń klasy:

I-winien przeczytać 22 wyrazy

II-winien przeczytać 48 wyrazów

III-winien przeczytać 76 wyrazów

IV-winien przeczytać 88 wyrazów

V-winien przeczytać 99 wyrazów

VI-winien przeczytac108 wyrazów

VII-winien przeczytać 116 wyrazów

Każde błędnie przeczytane słowo odliczamy od wyniku ogólnego nie przerywając uczniowi czytania, aby go nie peszyć. Za wyjątkiem klasy I, test powinien być używany również w różnych okresach roku szkolnego jako sprawdzian postępów w czytaniu, ponieważ jest nielogiczny i uczeń nie jest w stanie go zapamiętać.

Test pozwala stwierdzić, na jakim poziomie (na poziome, której klasy) uczeń czyta.

30. Proszę wymienić przykładowe techniki stosowane w Metodzie 18 struktur wyrazowych i opisać jedną z nich.

-graficzny schemat budowy wyrazu

-suwaki z literą - eksponują pewną grupę wyrazów, które mają wspólną cząstkę

-wprawki - elementem porządkującym w tej technice jest struktura sylabowa, która decyduje o kolejności występowania grup wyrazów. Dziecko czyta wyraz zaznacza kolorem zielonym co 2 sylabę, przepisuje dzieląc na sylaby, czyta sylabami, pisze wg wzoru

-łańcuchy sylabowo-wyrazowe - jest to szereg sylab oddzielonych myślnikami. Tworzą one wyrazy częściowo nakładające się na siebie. Polega to na tym, że ostatnia sylaba danego słowa jest także pierwszą słowa następnego. Wspólne cząstki są zaznaczone kolorem lub pogrubione

-słuchowe i wzrokowe różnicowanie wyrazów dźwiękowo i graficznie podobnych - ćwiczenie polega na zestawieniu par wyrazów, które różnią się tylko 1 elementem. Dziecko wpisuje wyrazy do odpowiedniej rubryki po ich przeczytaniu i analizie.

-słuchowe i wzrokowe wyszukiwanie krótkich słów ukrytych w wyrazach („co się kryje w tym wyrazie”)

-tworzenie nowych wyrazów z wybranych liter lub sylab, których znaczenie zilustrowano na obrazkach

-rozsypanki wyrazowo-zdaniowe - ćwiczą oprócz czytania i pisania logicznego myślenie i posługiwanie się formami gramatycznymi

-zagadki - pojawiają się w 8 strukturze wyrazowej gdzie sylaby zawierają już grupy spółgłoskowe. Wyrazy w tekstach zagadek podzielone są na sylaby. Jeśli występuje słowo do tej pory nieznane dziecku jest obwiedzione niebieskim kółkiem. Dziecko czyta samodzielnie lub z pomocą zagadki, powtarza tekst zagadki a rozwiązanie wpisuje sylabami do ramki.

-ćwiczenie czytania zdań o omawianej strukturze na materiale drukowanym i pisanie ich z pamięci - zdania występują tu w wersji drukowanej, a druk przekłada na pismo podczas pisania z pamięci. Można zastosować metodę zmniejszania druku podczas czytania zadania.

-pisanie ze słuchu zdań złożonych z wyrazów o znanej strukturze - jest to stała forma sprawdzania umiejętności pisania. Zdania składają się wyłącznie z wyrazów dokładnie opracowanych w poprzednich ćwiczeniach. Nauczyciel głośno i wyraźnie wymawia całe zdanie, dziecko je powtarza i zapisuje w zeszycie.

31. Proszę opisać strukturę zajęć w MDS.

Zajęcia wprowadzające - służą one rozwijaniu koncentracji dziecka, rozwijaniu jego umiejętności społecznych, kształtowaniu orientacji w schemacie ciała w przestrzeni oraz ćwiczeniu funkcji słuchowo-językowych.

Wstęp do tematyki zajęć:

-ćwiczenia usprawniające orientację w schemacie ciała

-ćwiczenia kształtujące orientacje w przestrzeniu

-nauka piosenki

-zabawa w „zagadki językowe”

Pomoce przydatne podczas zajęć wprowadzających:

-przedmioty nawiązujące do treści piosenki, wierszyka

-obrazki, których nierozłącznym elementem jest opracowywany wzór

Zajęcia właściwe:

-ćwiczenia ruchowe - rozwijają świadomość własnego ciała, pamięć, percepcję dotykową i kinestetyczną (odczuwanie ruchu), usprawniają motorykę dużą i małą oraz koordynację ruchów

-ćwiczenia ruchowo-słuchowe - są bardziej złożone, ponieważ dotyczą nie tylko aspektu ruchowego ale także dźwiękowego. Pomagają kształcić dodatkowo pamięć i percepcję słuchową, koordynację ruchowo-słuchową

-ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe - stanowią najbardziej złożoną formę ćwiczeń. Dotyczą aspektu ruchowego, słuchowego oraz wzrokowego, dlatego dodatkowo rozwijają także pamięć, percepcję i wyobraźnię wzrokową oraz koordynację dotykowo-kinestetyczno-ruchowo-słuchowo-wzrokową.

Podczas ćwiczeń ruchowo-słuchowo-wzrokowych, następuje nauka wzoru, która przebiega wg etapów:

I etap - prezentacja i omówienie wzoru (figury, litery, cyfry) oraz pokaz sposobu pisania (rysowania)

II etap - uczenie się polisensoryczne

III etap - reprodukowanie wzoru

Pomoce przydatne podczas zajęć właściwych:

-woreczki z materiałem sypkim (np. ryżem)

-sznurki, wstążki, szarfy, balony, chusteczki, gazety

-instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mogą je zastąpić

-karty A4 z wzorami

-wzory o wyrazistej fakturze

-tacki z kaszą manną, piaskiem

-tabliczki, kreda

-arkusze papieru pakowego, kartki z bloku, zeszyty czyste i z liniaturą

-karty ćwiczeń MDS

-narzędzia do kreślenia wzorów (mazaki, kredki, ołówki, długopisy)

Zajęcia końcowe

-ćwiczenia wyciszające, dające odpoczynek, relaksują, rozładowują napięcie emocjonalne

32. Proszę wyjaśnić pojęcie: pismo lustrzane;

Polega na tym, że wyrazy wyglądają jak odbite w lustrze, nie musi być zawiązane z dysleksją. W ten sposób może pisać dziecko leworęczne, bo jest mu po prostu wygodniej. A z kolei nie każda leworęczność jest związana z dysleksją. U dzieci dyslektycznych pismo lustrzane pojawia się dość często. Może występować w łagodnej formie polegającej na odwróconym zapisywaniu niektórych tylko liter.

33. Proszę opisać zaburzenia emocjonalne, które mogą wystąpić u dzieci z trudnościami dyslektycznymi.

34. Proszę opisać przykłady sytuacji, stwarzających ryzyko wystąpienia zaburzeń emocjonalnych dzieci z dysleksją.

35. Proszę wyjaśnić zasady oceniania ucznia z dysleksją rozwojową na lekcjach języka polskiego / innych przedmiotach.

I. Prace literackie z języka polskiego

KRYTERIA:

1. Zgodność treści wypracowania z tematem.

2. Poprawność materiału rzeczowego.

3. Stopień wyczerpania materiału.

4. Umiejętność podsumowania, wnioskowania, uogólniania.

5. Kompozycja wypracowania (proporcjonalność, spójność, logiczność wywodu, cechy typowe dla żądanej formy).

6. Język i styl:

-poprawne pod względem znaczeniowym zastosowanie słownictwa, także w związkach

frazeologicznych,

-poprawna odmiana wyrazów, łączenie wyrazów w zdania i zdań pojedynczych w zdania

złożone,

-różnorodność struktur składniowych,

-trafny dobór środków językowych (m.in. unikanie wulgaryzmów, nieuzasadnionych

kolokwializmów, powtórzeń wyrazowych, zbytniej skrótowości czy też rozwlekłości

wypowiedzi, pustosłowia, mieszania stylów),

-dostosowanie stylu do sytuacji komunikacyjnej, formy wypowiedzi.

Tego typu prace mogą być napisane na maszynie lub komputerze. W wypadku pracy napisanej odręcznie zwracamy uwagę, że estetyka pracy jest istotna, ale nie najważniejsza. Na wysokość oceny nie ma wpływu liczba popełnionych błędów ortograficznych. Poprawność ortograficzną należy ocenić opisowo, podając liczbę popełnionych błędów. Sprawdzając pracę, nauczyciel powinien w każdej linijce na marginesie zaznaczyć fakt wystąpienia błędów ortograficznych (tyle kropek ile błędów w linijce).

Poprawa pracy przez ucznia:

Zadaniem ucznia jest ich odszukanie, poprawienie za pomocą słownika ortograficznego i wyjaśnienie zasad pisowni. Poprawa musi być wykonana pismem ręcznym. W poprawie należy zwrócić uwagę na czytelność pisma, estetykę pracy oraz zastosowanie wyjaśnianych zasad.

OCENA CELUJĄCA

 oryginalne, twórcze ujęcie tematu,

 pełne zrozumienie tematu, bogaty materiał literacki,

 pomysłowy, niestereotypowy, funkcjonalny układ treści,

 zachowanie proporcji między częściami pracy,

 akapity,

 bardzo bogate słownictwo,

 zgodna z normą fleksja i frazeologia,

 styl dopasowany do sytuacji komunikacyjnej, formy wypowiedzi,

 język indywidualny.

OCENA BARDZO DOBRA

 zgodność z tematem,

 bogaty materiał rzeczowy,

 prawidłowa, logiczna kompozycja, w miarę oryginalna,

 samodzielność wnioskowania, uogólniania, oceny i sądów,

 proporcjonalność między częściami pracy,

 akapity,

 styl bezbłędny, dopasowany do sytuacji komunikacyjnej,

 bogate, poprawne pod względem znaczeniowym słownictwo i frazeologia,

 zgodna z normą fleksja i frazeologia.

OCENA DOBRA

 właściwe zrozumienie i ujęcie tematu,

 dopuszczalne drobne odstępstwa od tematu i nieścisłości merytoryczne,

 w miarę poprawna kompozycja - dopuszczalne niewielkie usterki, np. brak właściwych

proporcji między częściami pracy,

 styl poprawny, jednorodny,

 zachowane akapity,

 dopuszczalne drobne błędy frazeologiczne, fleksyjne, nieliczne składniowe.

OCENA DOSTATECZNA

 poprawne opracowanie tematu, ale niepełne i odtwórcze,

 dopuszczalny jeden poważny błąd merytoryczny,

 liczne błędy w zakresie spójności wypowiedzi, logicznego jej uporządkowania, ale

tekst zrozumiały, myśl przewodnia czytelna,

 ubogie słownictwo, błędy fleksyjne i frazeologiczne,

 brak dbałości o przejrzystą, proporcjonalną kompozycję.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

 wyraźnie odtwórczy charakter pracy,

 minimalny zakres i poprawność przywołanego materiału rzeczowego,

 poważne błędy w układzie treści (brak wstępu, proporcji itp.),

 brak myśli przewodniej,

 ubogie słownictwo, nieznajomość znaczeń pewnych wyrazów,

 liczne błędy fleksyjne i frazeologiczne,

 liczne powtarzające się błędy w zakresie budowy zdań, wytyczania ich granic,

 brak akapitów,

 nieprawidłowy dobór środków językowych /wulgaryzmy, kolokwializmy, wielosłowia,

pustosłowie, mieszanie stylów/.

OCENA NIEDOSTATECZNA

 praca w ponad 50% nie na temat,

 brak zrozumienia tematu,

 bardzo ubogie słownictwo,

 kompozycja niewłaściwa, chaotyczna,

 liczne, powtarzające się, rażące błędy fleksyjne i frazeologiczne.

Czas pisania prac klasowych jest wydłużony o 20 minut - uczniowie dyslektyczni po wcześniejszym

uzgodnieniu z nauczycielem mogą przyjść już na przerwie, nie przepisują tematu,

oznaczają tylko jego numer.

II. Sprawdzenie umiejętności z zakresu ortografii i interpunkcji

Do sprawdzania tych umiejętności słuSą teksty przygotowane specjalnie dla uczniów dyslektycznych.

Są to:

 Listy wyrazów zawierające trudności ortograficzne, będące przedmiotem dyktanda.

Dyslektyk musi wyjaśnić regułę ortograficzną słów wybranych z tekstu pisanego

przez kolegów. Wybrane słowa nauczyciel wcześniej wypisuje na kartce.

 Pisanie z pamięci krótkiego tekstu (zwykle 8 zdań) wyuczonego na pamięć w ramach

wcześniej prowadzonych zajęć terapeutycznych.

 Uzupełnianie luk w tekście dyktanda - zastosować można ogólne kryteria WSO.

 Regularne ocenianie ćwiczeń z zeszytu ORTOGRAFFITI - ćwiczenia można traktować

jako pracę dodatkową, wymagania ponadprogramowe. Należy zastosować oceny:

celującą lub bardzo dobrą. Nawet jeśli są poprawki, uczeń potrafi od razu je wyjaśnić.

 Ocenianie na lekcji ortograficznej wykonanych przez ucznia fiszek i słowniczków

z kłopotliwymi wyrazami.

Pozostali uczniowie wiedzą, że uczeń dyslektyczny musi wykonać dodatkową pracę, nie ma

żadnych przywilejów. Odrębne wymagania są wówczas akceptowane przez kolegów z klasy.

III. Kartkówki, sprawdziany z nauki języka, teorii literatury, znajomości treści lektury

Uczeń dyslektyczny otrzymuje osobny, gotowy zestaw pytań, dzięki temu ma czas na zastanowienie.

Praca oceniana jest na podstawie ogólnych kryteriów. Nie należy brać pod uwagę

błędów ortograficznych.

IV. Ocena wypowiedzi ustnych

Biorąc pod uwagę fakt, że dyslektycy niechętnie i z wielkim lękiem wypowiadają się na forum klasy, oceny należy dokonywać okazjonalnie, w czasie dłuższych, spontanicznych wypowiedzi.

Nie należy stosować odpytywania przy tablicy.

Kryteria:

 zgodność wypowiedzi z tematem,

 umiejętność porównywania, wnioskowania, oceniania, zestawiania informacji z różnych

źródeł.

V. Ocena recytacji utworu poetyckiego lub fragmentu prozy

Uczeń dyslektyczny otrzymuje do pamięciowego opanowania fragment krótszy niż jego koledzy

z klasy (zwykle 20 wersów). Decyduje też o tym, czy prezentuje interpretację na forum

klasy.

OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który:

 przedstawia oryginalną, niepowtarzalną interpretację utworu,

 zmienia tempo mówienia, moduluje głos, wprowadza elementy dramy,

 wygłasza tekst bez żadnych pomyłek.

OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który:

 wygłasza tekst prawie bezbłędnie (dopuszczalne 2 pomyłki),

 zwraca uwagę na znaki przestankowe, tempo mówienia, modulację głosu,

 recytując pozostawia miłe wrażenie artystyczne.

OCENE DOBRĄ otrzymuje uczeń, który

 wygłasza z pamięci utwór (dopuszczalne 4 pomyłki, które sam naprawia),

 stara się interpretować utwór,

 zwraca uwagę na znaki przestankowe.

OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który:

 mechanicznie odtwarza utwór,

 nie próbuje go interpretować,

 popełnia pomyłki, które poprawia nauczyciel.

OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który:

 wypowiada tekst bez próby interpretacji,

 ma kłopoty z odtwarzaniem utworu z pamięci.

OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który:

 nie podjął nawet próby nauczenia się tekstu na pamięć.

MATEMATYKA

poprawność rozwiązania zadania oceniać dopiero po upewnieniu się, że uczeń rozumie

jego treść,

na ocenę nie mogą wpływać błędy w obliczeniach,

nie należy obniżać oceny wówczas, gdy uczeń ma problemy z ułożeniem w wyobraźni

zmian przestrzennych.

PRZYRODA

przy odpowiedziach ustnych zadawać pytania naprowadzające,

przy ocenie prac pisemnych zwrócić uwagę czy polecenia były sformułowane w sposób

zrozumiały dla ucznia,

oceniać wykonanie prostych doświadczeń i prowadzenie hodowli,

łagodniej oceniać opanowanie trudnych symboli, wzorów i pojęć,

przy odpytywaniu unikać map konturowych, nie wymagać wskazania na mapie konkretnego

punktu,

zamiast wymagać podania konkretnej nazwy zjawiska/terminu, ocenić pozytywnie opis

podany przez ucznia,

na pracach klasowych zmniejszyć liczbę zadań lub wydłużyć czas.

HISTORIA

przy odpowiedziach ustnych stosować pytania naprowadzające i metodę skojarzeń,

do oceny pracy samodzielnej ucznia przygotować fragment tekstu, a nawet zaznaczyć

najważniejsze informacje,

przy ocenie wnioskowania pozwolić uczniowi na korzystanie z ilustracji, mapek,

nie obniżać oceny za pomyłki w określaniu wieku, pozwolić na zastąpienie cyfr rzymskich

arabskimi,

nie wymagać podawania konkretnych dat,

nie odpytywać na forum klasy,

oceniać efekty pracy z uczniem metodami aktywnymi.

PLASTYKA

oceniać wysiłek i wytrwałość ucznia, nie tylko efekt końcowy pracy,

stosować ocenę opisowa każdej ukończonej pracy, wskazać nawet najdrobniejsze pozytywy,

ocenę niedostateczna wystawiać tylko uczniowi, który nic nie robi na zajęciach,

ocenić pozytywnie samo przygotowanie ucznia do zajęć,

oceniać za najmniejszy wkład ucznia podczas pracy w grupach,

pozytywnie ocenić prace wykonana według pomysłu ucznia.

MUZYKA

oceniać wysiłek i chęci,

nie obniżać oceny za niepoprawne odtwarzanie melodii czy rytmu piosenki, zamiast tego

odpytać z fragmentu jej treści,

nie obniżać oceny za nieumiejętność odczytania i zapisu nut,

oceniać pozytywnie za wykonanie różnych dodatkowych prac, np. biografii kompozytorów.

36. W jaki sposób Zorganizowałabyś/ Zorganizowałbyś spotkanie z rodzicami, poświęcone problematyce dysleksji? Jakie treści zostałyby przekazane rodzicom uczniów (czas spotkania:45 min.).

Na początku wyjaśniłabym co to w ogóle jest dysleksja, a także jej formy, przyczyny i etiologie. Przekazałabym rodzicom wiedzę na temat symptomów dysleksji, praw oraz obowiązków uczniów z dysleksją, a także wyjaśniłabym na czym polega praca z dzieckiem dyslektycznym i przedstawiła dekalog opracowany wg prof. dr hab. M. Bogdanowicz. Na zakończenie powiedziałabym gdzie szukać pomocy w naszym województwie i rozdała bym ulotki dotyczące dysleksji. Przekazane informacje ukazane byłyby również w prezentacji multimedialnej.

37. Jaką literaturę poleciłabyś/poleciłbyś rodzicowi dziecka z dysleksją?

B. Zakrzewska „Trudności w czytaniu i pisaniu”

B. Sowa „Jeśli moje dziecko źle czyta i pisze?

M. Dąbrowska „Moje dziecko jest dyslektykiem”

W. Brejnak „Dysleksja poradnik”

M. Bogdanowicz „O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu- odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli”

M. Bogdanowicz „Uczeń z dysleksją”

„Jestem rodzicem dziecka z dysleksją - najważniejsze informacje i wskazówki do pracy”

M. Bogdanowicz, A. Andryjanek „Uczeń z dysleksja w szkole”

Zagadnienia ogólne

1. Pojecie dysleksji rozwojowej (różnicowanie definicji, dysleksja rozwojowa wg. Towarzystwa S. Ortona, jej formy).

2. Podstawy organizacji zajęć korekcyjno- kompensacyjnych.

3. Funkcje leżące u podstawy czytania i pisania i symptomy ich zaburzeń (szczegółowo).

4. Podstawy diagnozy specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu (w ujęciu E. Górniewicz).

5. Wybrane metody pracy z dzieckiem dyslektycznym (Metoda 18 struktur wyrazowych, Program B. Zakrzewskiej, Metoda Dobrego Startu) - ich ogólna charakterystyka, przykłady ćwiczeń.

6. Organizacje działające na rzecz dzieci z dysleksją i ich rodzin.

---