POJĘCIE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

Wg Dykcik:
Pedagogika specjalna - jest nauką szczegółowa pedagogiki, a jej przedmiotem jej jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.

CELE, ZADANIA I FUNKCJE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

+ Cele pedagogiki specjalnej wg. Lipkowskiego

• humanitarny - jednostce upośledzonej i słabszej należy zapewnić szczególne prawa do pomocy w uzyskaniu pełni rozwoju i uznania w środowisku społecznym; każdy człowiek ma prawo do normalnego trybu życia

• wychowawczy - jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie kształcić i umożliwić jej optymalny rozwój, aby jak najlepiej mogła spełniać swoje zadania społeczne

• ekonomiczno - utylitarny - jednostkę upośledzoną należy przygotować jak najlepiej do przyszłych sytuacji w pracy zawodowej (przygotowanie do pracy i życia)

• antropologiczny - dążenie do maksymalnego usamodzielnienia jednostki upośledzonej i aktywnego jej udziału w realizowaniu zadań społecznych.

+ Cele i zadania wg Kościelaka

• maksymalne i wszechstronne ukształtowanie całej osobowości jednostki niepełnosprawnej

• najlepsze przystosowanie jej do życia w społeczeństwie

• osiągnięcie jak najpełniejszego usamodzielniania we wszystkich jego postaciach i zakresach (samodzielność motoryczna, psychiczna, materialna, zawodowa i terytorialna)

• docenianie ważność i znaczenia poczucia kontroli i samooceny, które są podstawą adekwatnej do rzeczywistości samoakceptacji, samokierowania, samorealizacji.

+ Pedagogika specjalna bada rzeczywistość wychowawczą w pewnych aspektach (wg Sękowska)

• etiologia (przyczyny)

• profilaktyka (zapobieganie)

• fenomenologia (zjawiska i objawy towarzyszące niepełnosprawności))

• terapia (korygowanie, usprawnianie, leczenie, wychowanie)

+ Funkcje pedagogiki specjalnej

• opisowa - opisuje zjawisko niepełnosprawności, specyfika

• teoretyczna - doświadczenia w postaci pojęć, przełożone na teorie

• praktyczna - konkretne działania

• normatywna - ustalanie norm, zasad, celów; ustalenie cech nauczyciela

SUBDYSCYPLINY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

• logopedia (terapia, rehabilitacja mowy)

• oligofrenopedagogika (pedagogika osób z upośledzeniem umysłowym)

• ped. korekcyjna (badania dzieci z mikrouszkodzeniami rozwojowymi, np. dysleksja, dysgrafia, zespół ADHD)

• ped. resocjalizacyjna (zajmuje się osobami niedostosowanymi społecznie)

• ped. terapeutyczna, lecznicza (zajmuje się osobami przewlekle chorymi)

• praca socjalna (instytucjonalne wspomaganie osób niepełnosprawnych)

• surdopedagogika (zajmuje się osobami z różnymi zaburzeniami słuchu)

• tyflopedagogika (zajmuje się osobami niewidomymi)

• ped. wybitnie zdolnych

Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania odchyleniem od normy:

• pojawienie się osób z odchyleniami od normy

• pojawienie się nowych chorób

• wzrost czynników patogennych

• rozwój nauki (medycyny, psychologii, techniki, farmakologii, socjologii, prawa, etyki)

• rozwój cywilizacyjny

• media (większa świadomość)

• wzrost zainteresowań problematyką pedagogiki specjalnej

• idee humanitarne

• choroby cywilizacyjne (AIDS, nerwice)

ORTODYDAKTYKA (orto - z gr. prawidłowy, słuszny, prosty) to dział dydaktyki, którego zadaniem jest ustalenie celów, zasad i procesów nauczania jednostek odchylonych od normy.

Ortodydaktyka - zajmuje się ustaleniem ogólnych zasad nauczania dzieci z odchyleniami od normy, nie wkracza w problematykę szczegółowej dydaktyki i metodyki nauczania dzieci z różnymi rodzajami upośledzeń (np. dydaktyka specjalna głuchych, niewidomych). Zasady ortodydaktyki wg. Lipkowskiego:

 życzliwej pomocy - pomoc dziecku w przezwyciężaniu niewiary we własne siły, w pokonywaniu trudów pracy szkolnej, uzyskaniu lepszego samopoczucia i pewności siebie, w przyjęciu postawy czynnej wobec zadań szkolnych i obowiązków pozaszkolnych

 kształtowanie pozytywnej atmosfery pracy - wzywanie uczniów po imieniu, nagradzanie, życzliwość

 aktywności w nauce - aktywny udział dziecka w procesie nauczania, który ma przyczynić się do rozwoju zainteresowań, ułatwia zrozumienie treści programowych, powoduje łatwiejsze i trwalsze zapamiętywanie przekazywanych informacji

 dominacji wychowania - oznacza wychowywanie w każdym momencie, prowadzone zajęcia przedlekcyjne, międzylekcyjne i pozalekcyjne

 indywidualizacji - zmierza do rozwoju i wzmocnienia pozytywnych i wartościowych cech osobowości dziecka; ważna jest znajomość dziecka, jego zainteresowań, doświadczeń

 treści kształcących - treści nauczania uwzględniają materiał konkretny, przystępny, użyteczny w życiu społecznym i przyszłej pracy zawodowej; powinny być związane z typem psychicznym dziecka np. w przypadku nadpobudliwości (treści uspokajające, łagodzące, odprężające ruch; dziecku apatycznemu, biernemu (treści pobudzające, aktywizujące, ruchowe)

REWALIDACJA - to system wychowania, nauczania i terapii dzieci i młodzieży upośledzonej. To dążenie do przywrócenia zdrowia osobnikom pozbawionym go w jednym lub wielu tych zakresach. Rewalidację można określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju. Zasady rewalidacji wg Lipkowskiego:

1. zasada akceptacji- polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo, aby uznając trudności rozwojowe tych osób nie zaniedbywano wszelkich form opieki i pomocy dla nich, czyli aby obowiązki społeczne były podejmowane w pełni gotowości w stosunku do potrzeb osób odchylonych od normy;

2. zasada pomocy- to dbałość o aktywizację sił biologicznych wychowanka, usamodzielnienie go; kształtowanie właściwej atmosfery i odpowiednich warunków wychowawczych w środowisku;

3. zasada indywidualizacji- dostosowanie nauczania do indywidualnych właściwości dziecka oraz uwzględnienie jego własnego celu kształcenia;

4. zasada terapii pedagogicznej- czyli najpierw poznanie dziecka i opracowanie diagnozy, następnie wspólna praca ze środowiskiem, aby polepszyć sytuację;

5. zasada współpracy z rodziną- zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka na drodze ku usprawnianiu i rozwojowi.?

Zasady rewalidacji wg Dykcika:

1. personalizacji- traktowanie osoby niepełnosprawnej podmiotowo

2. wczesnej diagnozy i nrmalizacji życia- wczesne wykrycie choroby i zastosowanie specjalnych metod i środków (aby osoba żyła normalnie) np. specjalna dieta u chorych na fenyloketonurię

3. odpowiedzialności- osoby powinny być samodzielne, ale także odpowiedzialne za swoje wybory

4. pomocniczości- pomoc w samorealizacji, pobudzanie, ale nie wyręczanie

5. poszerzania autonomii- osoba niepełnosprawna ma prawo do intymności, dokonywania wyborów; jest niezależna od wpływów zewnętrznych

6. indywidualizacji- dostosowywania pozytywnych postaw i działań dydaktyczno - wychowawczych do kategorii upośledzeń i charakteru osób wychowywanych

7. wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną- współpraca różnych specjalistów; rodzina ma być źródłem informacji o dziecku.

Cztery drogi rewalidacji:

Kompensacja- to wyrównywanie braków w danej dziedzinie; prowadzi do zredukowania przeszkody utrudniającej rozwój osobowości i doprowadzenie osoby niepełnosprawnej do usamodzielnienia i adaptacji społecznej:

• biologiczna- przejmowanie funkcji mniej sprawnego organu przez drugi

• psychiczna- mechanizmy obronne, aby zaakceptować swoją niepełnosprawność, np. poprzez hobby, rozwój zainteresowań; mechanizmy ucieczki, np. zaprzeczenie, obwinianie innych

• społeczna- nauczanie innego dostępnego zawodu osobę niepełnosprawna

• samorzutna- organizm sam sobie radzi

• zewnątrzpochodna- szukanie bodźców zastępujących potrzebne bodźce

• techniczna- noszenie okularów, aparatów słuchowych, specjalne samochody, protezy

Korektura- poprawianie poprzez zabiegi lecznicze zaburzeń funkcji organicznej, psychicznej, psychofizycznej np. operacje chirurgiczne, mowę poprzez ćwiczenia logopedyczne, wady wzroku, słuchu itd.

Usprawnianie- ćwiczenie i doskonalenie

Wzmacnianie dynamizmu adaptacyjnego jednostki:

• wzbudzanie motywacji i chęci do osiągania sukcesów

• dawanie przykładów pozytywnych

• praca własna jednostki nad sobą, aby sama chciała się zmienić

• przykład innych osób w podobnej sytuacji (filmy, programy)

• ważna rola otoczenia, środowiska

Podstawy społeczne rewalidacji:

• postawy pozytywne: akceptacja, otwartość, empatia, tolerancja, życzliwość, współczucie

• postawy negatywne: nietolerancja, obojętność, przemoc, izolacja, litość

Podstawy fizjologiczne rewalidacji:

• związane są ze znajomością fizjologii i anatomii człowieka, prawidłowego rozwoju organizmu

• dobra znajomość specyfiki danej niepełnosprawności

• etiologia - poznanie przyczyn

Podstawy psychologiczne rewalidacji: zależą od tego, jaki osoba niepełnosprawna posiada obraz siebie i innych ludzi:

• obraz siebie ? czy jest prawdziwy czy nie, czy obniżony czy nie

• obraz innych ? ludzi są różni,nie ma tylko złych i tylko dobrych, stereotypowe myślenie, przewrażliwienie na temat swojej osoby (wszyscy się na mnie patrzą, wyśmiewają)

SZKOŁA SPECJALNA - tym terminem obejmujemy wszystkie jej stopnie (przedszkola specjalne, szkołę podstawową zawodową i różne formy szkolenia dla dorosłych w ośrodkach zawodowej rehabilitacji). To instytucja , w której kształci i wychowuje się dzieci z różnymi zaburzeniami, upośledzeniami, które nie mogą uczęszczać do szkoły normalnej lub nie mogą sprostać wymogom tej szkoły. Kształcenie specjalne - jest szerszym pojęciem; obejmuje zajmowanie się dzieckiem, nie tylko w szkole specjalnej, w jej murach, ale także poza klasami (w domu, na obozach, zajęciach pozalekcyjnych).

Szkolne placówki specjalne:

 

• ośrodki wczesnej interwencji - placówki, w których przebywa dziecko od urodzenia do 7 roku życia; są to miejsca, gdzie rodzice otrzymują np. informacje jak postępować z dzieckiem

• przedszkola specjalne - od 3 roku życia nawet do 10 roku; dla dzieci niewidomych, głuchych, upośledzonych umysłowo (umiarkowane i znaczne upośledzenie), dla dzieci przewlekle chorych

• szkoły podstawowe specjalne:

•  

• dla dzieci upośledzonych umysłowo (w stopniu lekkim)

• dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i częściowo znacznym (tzw. szkoły życia)

• dla niewidomych

• niesłyszących

• niewidomych -upośledzonych umysłowo

• gimnazjum

• szkoły średnie:

•  

• zawodowe (dla upośledzonych w stopniu lekkim) przygotowujące do konkretnego zawodu

• szkoły przysposobienia do pracy (przygotowują do różnych rodzajów pracy)

• licea

• technika

• szkoły pomaturalne - 2 letnie

• warsztaty terapii zajęciowej - od 16 roku życia, dla osób z umiarkowanym i znacznym stopniem upośledzenia; są to zajęcia rekreacyjne, wycieczki, terapa, rehabilitacja; osoby dostają kieszonkowe

• domy pomocy społecznej - dla osób o różnych niepełnosprawnościach; część osób trafia tu od urodzenia, także w wyniku śmierci rodziców

• mieszkania treningowe

• ośrodki socjoterapii - dla osób niesłyszących

• ośrodki szkolno - wychowawcze

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - to dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek upośledzonych umysłowo. Zadaniem oligofrenopedagogiki jest:

• ustalenie takich metod i form rewalidacji, które jednostce upośledzonej zapewniłyby optymalny, wszechstronny rozwój

• przystosowanie do warunków społecznych

• przygotowanie do zawodu

• wspieranie autonomii

Upośledzenie umysłowe - to istotne niższe niż normalne funkcjonowanie inteligencji, z jednocześnie występującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych:

Umiejętności:

• porozumiewania się

• samoobsługi

• trybu życia domowego

• uspołecznienia

• korzystania z dóbr społecznych, kulturowych

• samodzielności

• troski o zdrowie i bezpieczeństwo

• umiejętności szkolnych

• organizowania wolnego czasu i pracy

Upośledzenie umysłowe ujawnia się przed 18 r. ż.

Dwa podejścia:

• Podejście statyczne - uważano, że iloraz inteligencji się nie zmienia

• Podejście dynamiczne - można zmienić iloraz, podnieść; orzekamy aktualny stan, a co będzie potem nie wiemy

Niedorozwój umysłowy (oligofrenia) - ogólne zmniejszenie możliwości rozwojowych spowodowane wcześniejszymi, a jednocześnie nieodwracalnymi zmianami CUN (centralnego układu nerwowego) dziecka. Muszą być przynajmniej dwa odchylenia od normy.

 Niepełnosprawność intelektualna - termin stosowany zamiennie z upośledzeniem. Jednak upośledzenie 0 to termin negatywnie brzmiący, a niepełnosprawność intelektualna -jest mniej naznaczająca.

 

Klasyfikacja - cztery stopnie upośledzenia:

1. 68-52 - lekki

2. 51-36 - umiarkowany

3. 35-20 - znaczny

4. 19-0 - głęboki

 Ogólnie przyjmuje się, że liczba dzieci z upośledzeniem umysłowym wynosi od 2%-3 %, w tym głębiej upośledzonych o ilorazie inteligencji poniżej 50 od 0,3 % do 0,4 % ogółu ludności.

 Deficyty globalne i parcjalne

 Globalne - odnoszące się do całokształtu funkcjonowania rozwoju poznawczego i intelektualnego; poziom zachowania przystosowania jest istotnie niższy o dwa odchylenia standardowe i więcej.

• upośledzenie umysłowe (zaczyna się od dwóch odchyleń)

• niedorozwój umysłowy (do 3 r. ż.)

• ogólne otępienie (demencja) powyżej 3 r.ż. - ogólny rozwój intelektualny dziecka przebiegał od pewnego czasu mniej lub bardziej prawidłowo; występują wyniki obniżania się poziomu funkcjonowania intelektualnego; rozwój może zacząć się cofać; może być okresowe lub stałe do jakiegoś poziomu.

• zahamowanie - następuje zatrzymanie, pozostanie na pewnym poziomie; nie ma możliwości cofanie się; może mieć charakter trwały lub czasowy

• obniżenie rozwoju intelektualnego - dziecko przez pewien czas rozwija się na takim samym poziomie (ten rozwój jest niższy), później efekt końcowy może być dobry; dziecko może dojść do rówieśników

• opóźnienie rozwoju sprawności intelektualnej - można poprawiać; to np. mniej czasu na skupienie

Parcjalne - intelekt jako całość jest w normie; gdy od normy odbiega jedna funkcja, dwie lub wszystko przy prawidłowym ogólnym poziomie funkcjonowania intelektu.

• upośledzenie określonej funkcji

• zahamowanie rozwoju określonej funkcji

• obniżenie poczucia rozwoju określonej funkcji (funkcja sprawna, ale nie czujemy jej)

• opóźnienie rozwoju określonej funkcji (powstaje w okresie rozwojowym, gdy pewna funkcja podejmuje działanie, ale później

 Etiologia upośledzenia umysłowego, dwie grupy czynników:

• endogenne (wewnętrzne) - czynniki genetyczne, powstają w okresie przed zapłodnieniem

• egzogenne (zewnętrzne) - czynniki w okresie po urodzeniu dziecka

 

Przyczyny (klasyfikacja wg Lipkowskiego): 

1. Prenatalne (w okresie ciąży):

• wiek matki (niedostateczna dojrzałość biologiczna bardzo młodych matek lub wyczerpanie generatywnych sił matek starszych

• zaburzenia chromosomalne

• niedotlenienie (przy krwawieniach we wczesnym okresie ciąży, padaczce)

• uszkodzenia chemiczne (leki, antybiotyki, insulina), mechaniczne i radiacyjne, w skutek wstrząsów, prześwietleń promieniami Roentgena

• choroby infekcyjne matki (grypa wirusowa lub różyczka w okresie ciąży)

• zaburzenia metabolizmu (przemiany materii, w przemianie białka, tłuszczu, węglowodanów; cukrzyca)

1. Perinatalne (związane z porodem dziecka):

• mają najczęściej charakter uszkodzeń mechanicznych i niedotlenienia w czasie porodu

• złe postępowanie lekarskie

• przedłużający się poród, porody kleszczowe

1. Postnatalne (po urodzeniu dziecka):

• urazy fizyczne (czaszki i mózgu, choroby mózgu)

• pod wpływem zatrucia

• choroby psychiczne we wczesnym dzieciństwie

• choroby zakaźne (opony mózgowe, zapalenie opon)

Przyczyny upośledzenia (wg Gibsona):

1. Pierwotne - czynniki genetyczne: rodzice przekazują nieprawidłowe lub uszkodzone geny i chromosomy powodujące, że embrion i płód nie rozwijają się normalnie; w konsekwencji dziecko rodzi się upośledzone umysłowo

2. Wtórne - to czynniki mające wpływ na korę mózgową:

• przed urodzeniem

• w czasie urodzenia i podczas porodu

• po urodzeniu dziecka

 Dwa typy dziedziczenia:

• dominujące - kiedy jeden gen jest uszkodzony

• recesywne - kiedy dwa geny są uszkodzone (od ojca i od matki)

 Choroby genetyczne:

• małogłowie prawdziwe (mniejsza objętość czaszki, mózgu)

• stwardnienie guzowate (na twarzy tworzą się guzki, często padaczka; 1 na 20 tyś. urodzin)

• fenyloketonuria (spowodowana defektem enzymu; bardzo jasna skóra, jasne włosy, zapach mysi skóry i moczu, padaczka, nadczynność ruchowa)

Uszkodzenia chromosomalne, zaburzenia metaboliczne:

• zespół Downa, od 21 pary chromosomów, dwa rodzaje (trisomie): prosta - związana z wiekiem matki, translokowana - nie koniecznie wiek matki, u kobiet do 25 r. ż. 1 na 2 tyś., a u 40 latek 1 na 45 urodzeń. Cechy: skośne oczy, niski wzrost, różne upośledzenie czasem brak, duży język, otyłość, wady serca i narządów wewnętrznych, małpia bruzda na dłoniach, emocjonalna lepkość.

• zespół Turnera, pojawia się raz na 3 tyś. Urodzeń, występuje tylko 1X, występuje u kobiet: bezpłodność, niski wzrost, zaburzenia rozwoju, bardzo ważna wczesna diagnoza

• zespół Klinefertera, pojawia się raz na 1,4 tyś. Urodzeń, dodatkowy chromosom X, czyli XXY. Występuje u chłopców zanik jąder, zmiana proporcji ciała, zmiany w budowie, często upośledzenie umysłowe

 Czynniki prenatalne:

• choroby infekcyjne matki (różyczka, grypa)

• choroby odzwierzęce - toksoplazmoza

• niedożywienie

• zaburzenia metabolizmu

• czynniki chemiczne (leki)

• mechaniczne urazy (np. Wypadki samochodowe)

• urazy psychiczne

• niezgodność immunologiczna (Rh- matki, Rh+ojca) konflikt serologiczny (żółtaczka u dziecka, zaburzenia narządów, upośledzenie

• zażywanie alkoholu, narkotyków

• promienie Roentgena

TYFLOPEDAGOGIKA - jest nauką o wychowaniu i kształceniu jednostek z wadami wzroku. W zależności od stopnia utraty wzroku wyróżniamy:

• jednostki niewidome

• jednostki z resztkami wzroku

Przyczyny wad wzroku (trzy główne zespoły czynników etiologicznych):

1. dziedziczne i wrodzone (zniekształcenia, niedorozwój, degeneracja)

2. chorobowe (bakteryjne, alergie o nie zawsze znanym pochodzeniu, wirusowe - różyczka, zatrucia związkami chemicznymi)

3. traumatyczne (perforacje, uciski, uszkodzenia organu wzrokowego lub mózgu)

 Orientowanie się w przestrzeni osób niewidomych

Orientacja przestrzenna jest warunkiem samodzielnego i bezpiecznego poruszania się. Wg Dąbrowskiego „kontrola” ciała wobec otoczenia. Szczególne znaczenie dla niewidomego mają doznania dotykowe i akustyczne, przede wszystkim słowo. Jest ono przewodnikiem w orientacji przestrzennej, we wszystkich procesach poznawczych i komunikowaniu się z ludźmi.

 Dynamiczne układy strukturalne

Proces kompensacji psychofizjologicznej nazywamy tworzeniem się dynamicznych układów strukturalnych lub funkcjonalnych w skład których wchodzą:

• wrażenia odbierane przez wszystkie pozostałe zmysły niewidomego tj. słuch, dotyk, smak, zmysł kinestezyjny

• procesy wyższej analizy i syntezy korowej tj. myślenie

O możliwościach kompensacyjnych człowieka decyduje nie tylko wrażliwość zmysłowa, ale też sprawność procesów intelektualnych (analiza, synteza, abstrakcja, analogia, wnioskowanie, przewidywanie).

 Wyobrażenia surogatywne - są to treści, które ludziom niewidomym są niedostępne, ale są tworzone w psychice niewidomego. Wyróżnia się dwie grupy odnoszące się do:

• stosunki przestrzenne - wyobrażenia przedmiotów niedostępnych dla percepcji:

• bodźce właściwe tj. dotykowe

• bodźce niewłaściwe głównie słuchowe np. wyobrażenia samochodów na podstawie głosu silnika

• światła i barw - powstają tylko na podstawie bodźców niewłaściwych np. porównywanie barwy z instrumentem

Wyobrażenia surogatywne - to psychiczne substytuty pojęć niedostępnych osobom niewidomym. Na ich doskonałość wpływa:

• doświadczenia

• funkcjonowanie intelektualne (im wyższe, tym lepiej opanuje)

Zmysł przeszkód - niewidomy odczuwa przeszkody zanim się z nimi zetknie (czuje ciepło albo nacisk na twarzy). Ma on cztery wymiary:

1. czuciowy - to odczucie uciskowo - cieplne

2. intelektualny (poznawczy) - zrozumienie

3. emocjonalny - osoba zaczyna się bać

4. reakcja ruchowa - osoba musi stanąć żeby się nie zderzyć

 Ślepota (medyczna) - osoby nie mają poczucia światła, nie rozróżniają światła od ciemności.

 Osoba niewidoma - to ta, która w lepszym oku przy użyciu jak najlepszych środków pomocniczych, posiada nie więcej niż 1/25 ostrości wzroku normalnej (osoba z odległości 1 metra widzi to, co osoba dobrze widząca z odległości 25 metrów).

 Osoba szczątkowo - widząca - najczęściej jest to poczucie światła (ciemno-jasno) lub zarysy dużych przedmiotów, ale z bliska; nie można poprawić szkłami korygującymi.

 Osoba niedowidząca - ubytki w widzeniu w zakresie od ¼ do 1/25.; nawet przy noszeniu różnych szkieł nie da się poprawić.

 Osoba ociemniała - osoba, która straciła wzrok po 5 r. ż.(dziecko jest wówczas świadome barw, kształtów, perspektywy)

Wady wzroku:

• Krótkowzroczność (najczęściej dochodzi w okresie dojrzewania), przyczyny: za silnie działająca soczewka oraz zbyt krótka gałka oczna

• Dalekowzroczność

• Jaskra

• Zaćma

• Zez (oczy patrzą w różnym kierunku - fiksacja):

•  

• akomodacyjny - leczy się poprzez specjalne szkła lub zasłanianie oka

• porażenny - związany z nieprawidłowym działaniem mięśni; można wyleczyć operacyjnie

• Oczopląs (latające oczy, często przy mózgowym porażeniu)

• Astygmatyzm (osoba nie widzi dobrze ani z daleka, ani z bliska)

 Przyczyny utraty wzroku po urodzeniu:

• uszkodzenia

• choroby analizatora wzroku

• powikłanie po zaćmie, jaskrze

• przy chorobach zakaźnych, cukrzycy

• przy zatruciach (alkohol metylowy, jad kiełbasiany)

• urazy techniczne, chemiczne

 Zasady rewalidacji:

• Nauka akceptacji utraty wzroku (szczególnie ociemniałych).

• Rozwój motywacji.

• Kształtowanie nawyków prozdrowotnych, gdyż występuje często hipokinezja - brak ruchu.

• Nauka czynności życia codziennego (higiena, ubieranie, dbałość o dzieci itp.).

• Nauka poruszania się w społeczeństwie.

 Wskazówki dla nauczyciela:

• Powinien sprawdzić z jakiej odległości dziecko widzi.

• Zapoznać się z diagnozą okulisty.

• Poznać techniki Braila.

• Odczytywać wszystko co napisał na tablicy.

• Przedmioty, o których mówi powinien dać uczniowi dotknąć.

• Powinien zachęcić do korzystania z pomocy.

• Nie powinien dotykać niespodziewanie ucznia, nie łapać, gdyż może on przestraszy

---