Prawo międzynarodowe- cz.1 - notatki, Prawo międzynarodowe - gałąź prawa regulująca stosunki miedzy państwami


Prawo międzynarodowe - gałąź prawa regulująca stosunki miedzy państwami

Prawo międzynarodowe może być:

Przedmiotem prawa m są:

  1. Istota państwa

państwem)

  1. Przestrzenny zakres władzy suwerennej

  1. Ogólne zasady postępowania

  1. Konkretne relacje międzypaństwowe

  1. Podział: zewnątrz i wewnątrzpaństwowe oraz dyplomatyczne i konsularne

a) od II wojny św. prawo międzynarodowe zaczyna regulować stosunki wewnętrzne w państwach np. regulacje dotyczące praw człowieka

b) prawo to reguluje sprawy dotyczące mniejszości narodowych

c) trzeci rodzaj to normy gospodarcze np. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, umowa Polski ze Wspólnotami, kwestie dotyczące immunitetu dyplomatycznego

Prawo międzynarodowe publiczne (część prawa cywilnego; rostrzyga, które prawo wewn jest właściwe),gdyż'istnieje też taka gałąź jak prawo prywatne (np skutki zawarcia małżeństwa) w stosunkach cywilno-prawnych - reguluje stosunki między podmiotami a nie państwami.

Podobieństwa i odrębności między międzynarodowym prawem publicznym, a. prawem wewnętrznym:

  1. Źródła prawa:

  1. System władzy:

Istnieje MTS w Hadze (organ sądowy ONZ), ale może on rozstrzygać spory między państwami, tylko jeśli państwa wyrażą na to wcześniej zgodę.

Trybunał Haski - sądzi, zbrodniarzy wojennych z byłej Jugosławii

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu - spory osób fizycznych i państwa Trybunał Wspólnot Europejskich w Luksemburgu - kwestie związane z państwami europejskimi)

  1. Sankcje za naruszenie norm. prawnych:

Kompetencje Rady Bezpieczeństwa na podstawie rozdz. VII Karty Narodów Zjednoczonych (co może zrobić w razie naruszenia bezpieczeństwa).

Np. agresja Iraku na Kuwejt - rezolucja przerywająca handel, blokująca konta, itd., potem sankcje wojskowe

Austin twierdzi, że prawo międzynarodowe nie jest prawem, tytko positive moraliiy (system pozytywnej moralności), gdyż w prawie międzynarodowym nie istnieją tak zorganizowane sankcje jak w prawie wewnętrznym.

Podział sankcji w prawie międzynarodowym:

Kryteria legalności represaliów:

  1. Represaliści muszą być proporcjonale do rodzaju naruszenia i wyrządzonej szkody

  2. Brak satysfakcji ze strony państwa naruszającego prawo międzynar

  3. Użyte środki muszą być konieczne, aby położyć kres naruszeniu, naprawić skutki naruszenia, albo zapobiec dalszemu naruszeniu

Czy represalia mogą polegać na użyciu siły?

Problem nie jest roztrzygnięty, ale groźba użycia siły wyklucza legalność represaliów.

Czy wolno stosować represalia, gdy toczy się postępowanie sądowe?

Uważa się, że tak. Tam, gdzie wchodzą w grę prawa człowieka represalia są wyłączone.

Dlaczego opłaca się przestrzegać prawa niiędzynarodowego:

WYKŁAD 2

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO:

  1. poznawcze - miejsca skąd dowiadujemy się o treści obowiązującego prawa, w Polsce -Dziennik Ustaw i Monitor Polski, jeśli chodzi o umowy międzynarodowe to ONZ wydaje United Nations Treaty Series (UNTS), gdzie znajdują się umowy międzynarodowe.

  2. formalne - formy w jakich występują normy prawne, prawo wewnętrzne - konstytucja, ustawa., rozporządzenie, prawo międzynarodowe - umowa międzynarodowa, zwyczaj międzynarodowy.

  3. materialne - czynniki, które doprowadzają do tego, że prawo powstaje, prawo wewnętrzne - wola podmiotu władzy publicznej (np. naród), prawo międzynarodowe- wola państw

Dzięki woli państw powstają umowy międzynarodowe, a o ich treści dowiadujemy się z tego l co wydaje ONZ.

W prawie międzynarodowym mówiąc o materialnych źródłach prawa wskazuje się na wolę państw. Nie jest to jedyna teoria. Są jeszcze prawa natury oraz interes międzynarodowy,

W dalszej części mamy na myśli formalne źródła prawa.

Katalog źródeł prawa. Formalne źródła prawa.

art. 87 Konstytucji - źródłami prawa polskiego są Konstytucja, ustawa, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenie - źródła są hierarchiczne.

art.38 Statutu MTS, którego funkcją jest rozstrzygać spory zgodnie z prawem międzynarodowym stosuje:

Nie ma hierarchii źródeł.Znane są przypadki, w których prawo zwyczajowe było zmieniane przez umowę międzynarodową i odwrotnie

np. prawo zwyczajowe morze terytorialne 3 mile, zmieniono na konferencji przez umowę mię dzynarodowq na 12 mil. W Radzie Bezpieczeństwa ONZ obowiązuje system taki głosowania, ie veto stałych członków uniemożliwia i podjęcie uchwaly. Problem powstaje, gdy stały członek •wstrzymuje się od glosu - uchwala wtedy literalnie nie • jest przyjęta, ale wyksztalcila się norma zwyczajowa, ie wstrzymanie się od głosu nie przeszkadza w przyjęciu j uchwaly.Przełom XIX/XX wieku - ochrona jeńców wojennych, rafinych, itd. - Konwencje haskie z 1899 l 1907 r. (klau­zula SI OMNES - jeżeli wszyscy - wszystkie państwa biorące udział w wojnie musiały być stronami konwencji, w innym wypadku konwencja nie obowiązywała). Prawo zwyczajowe uchyliło to już w czasie I wojny sw., gdy np. Serbia konwencji nie podpisała, a stosowała.

Kolejność wymieniania źródeł prawa międzynarodowego nie jest przypadkowa, bo ma zasugerować MTS w Hadze, aby zbadać najpierw czy istnieje umowa międzynarodowa, potem zwyczaj, a dopiero potem ogólne zasady prawa (jest to jednak jedynie sugestia).

Mimo braku hierarchii źródeł w prawie międzynarodowym istnieje hierarchia norm:

Locherbie Case - samolot amerykański rozbił się w wyniku wybuchu bomby podłożonej przez wywiad libijski. Amerykanie chcieli wydania sprawców. Konwencja Montrealska stwierdzała, że sam kraj (Libia) może osądzić sprawców, albo powinna wydać ich Amerykanom. MTS stwierdził, ze wydano rezolucje i na podstawie art. 103 KNZ Libia ma się temu podporządkować.

Nikaragua vs. USA - USA narusza zakaz użycia siły poprzez finansowanie contras. Spór wielostronny MTS nie może rozpatrywać w oparciu o KNZ, więc MTS rozpatrywał to w oparciu o normę zwyczajową.

Doktryny i orzecznictwo sądów nie są źródłami prawa międzynarodowego. Są pomocniczym środkiem stwierdzenia istnienia normy prawnej. Można orzekać również na podstawie słusznosci (equity), ale nie jest to także źródłem prawa międzynarodowego. Jest ono podstawą wyrokowania przez MTS, gdy strony się na to zgodzą.

2 systemy obowiązywania orzeczeń:

Pozasystemowa ocena prawa - prawo powinno spełniać pewne wartości, więc prawo powinno być słuszne. Prawo nie jest w stanie przewidzieć wszystkich przypadków, więc czasem prawo międzynarodowe nie jest słuszne - nie powinno się to zdarzać, ale może się zdarzyć.

Mówi się także, że źródłem prawa międzynarodowego są uchwały organizacji międzynarodowych (np. rezolucje Rady Bezpieczeństwa, uchwały Zgromadzenia Ogólnego). Źródłami prawa międzynarodowego są tylko takie uchwały organizacji międzynarodowych, które są wiążące (np. rezolucje Rady Bezpieczeństwa, rozporządzenia i dyrektywy Komisji Europejskiej).

Jednakże nie ma mowy o tych uchwałach w art. 38 Statutu MTS (gdyż statut uchwalano w roku 1945, MTS jest organem ONZ stąd nie może być podporządkowany innym organizacjom).

Ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane - część osób uważa, ze są to

prawa natury, inni, że są to ogólne zasady prawa międzynarodowego:

Owe ogólne prawa zawarte są w umowach międzynarodowych i zwyczajach. Ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane są to cechy wspólne wszystkich najważniejszych systemów prawnych.

Non liquet - brak normy prawnej na podstawie której można rozstrzygać spór. Gdy brakuje umowy międzynarodowej i zwyczaju, wtedy rozstrzyga się na podstawie ogólnych zasad.

Jakie są to zasady wspólne:

Tajlandią. Gdy Kambodża udowadniała ,że świątynia leząca na granicy należy do nich, Tajlandia milczała.

Hard Law - twarde prawo międzynarodowe:

Miękkie "prawo międzynarodowe" (SoftLaw)

np. Konwencja prawa morza z Mwlego Bay. która chyba nigdy nie wejdzie w życie - dno mórz i oceanów zostało uznane za wspólne dziedzictwo przeszłości, miała powstać organizacja, która decydowalaby komu przyznać prawo wydobywania surowców z dna morskiego. RFN konwencje te ratyfikowała, gdyż Trybunał Dna Morza miałby siedzibę w Hamburgu.

Amnesty Intemanotial - miękkie prawo

Miękkie prawo wynika z tego, że państwu, niekiedy ciężko jest wiązać się umowami twardego prawa. Hard Law powstaje powoli. Normy prawa miękkiego przekształcają się w umowy twardego prawa. Soft Law - to nie jest prawo. Bardzo często Soft Law przekształca się w normę zwyczajową.

WYKŁAD 3

ZWYCZAJ

1927 r. - sprawa statku Lotus - spór miedzy Francją, a Turcją. Lotus (statek francuski) na morzu pełnym zderzył się ze statkiem tureckim. Turcja wytoczyła proces l oficerowi statku francuskiego. Francja uważała, ze w ten sposób Turcja naruszyła prawo międzynarodowe, gdyż sprawa dotyczyła obywatela francuskiego. Starała się wykazać, że istnieje norma, zwyczajowa prawa międzynarodowego, która zakazuje wszczynania postępowania karnnego za wypadki na morzu pełnym innym państwom niż państwo bandery. Trybunał sprawdził praktykę państw i z reguły sądziło państwo bandery. Można wiec było mówić o stałej praktyce. Trybunał stwierdził jednak, ie sama praktyka nie wystarczy, ale potrzebny jest jeszcze drugi element, a mianowicie przeświadczenie o konieczności (opinio iuris). W tym przypadku praktyka była, ale nie bylo motywowania opinio iuris. Tak wiec działania Turcji byly legalne.

Dwa elementy potrzebne do istnienia prawa zwyczajowego:

O powstaniu zwyczaju decyduje chwila powstania opinio iuris.

Prawo zwyczajowe powstaje w ciągu kilku lat.

XIX w. - zwyczajowe prawo morza - powstało dzięki praktyce brytyjskiej.

XX w. - prawo dotyczące przestrzeni kosmicznej - głównie USA i ZSRR

Praktyka państwa to praktyka:

Dowodami istnienia praktyki są: orzeczenia sądowe, przykłady ustawodawstwa, regulaminy wydane siłom zbrojnym, listy dyplomatyczne. Dowodami istnienia praktyki mogą być też umowy międzynarodowe. Do chwili, kiedy umowa nie wejdzie w życie, praktyka nie obowiązuje. Pomocne mogą być również rezolucje organizacji międzynarodowych.

Konwencja z 1945r. o zakazie i karaniu zbrodni ludobójstwa - Polska ratyfikowała ją, ale bez artykułu IX, który dotyczył jurysdykcji MTS. Czy bylo to zgodne z prawem? MTS zbadał praktykę innych państw. Zastrzeżenia byly składane. Ostatecznie MTS stwierdził, ze Polska miała prawo złożyć zastrzeżenie, bo nie bylo ono sprzeczne z treścią i celem Konwencji.

Inne wymogi dotyczące praktyki:

Zwyczaje:_

Prtaktyka musi być:

Opinio iuris jest dużo trudniej udowodnić niż praktykę.

Aby odróżnić zwyczaj od kurtuazji międzynarodowej (statki na morzu pełnym pozdrawiają się poprzez wywieszenie bandery) potrzebne jest opinio iuris.

W latach 50-tych USA przeprowadzały próby z bronią jądrową. USA wypłaciły odszkodowania napromienio-wanym rybakom, ale argumentowali to humanitaryzmem, a nie opinio iuris.

Gdy kształtuje się norma prawa międzynarodowego istnieje pojęcie persistant objector (trwający sprezciw), oznacza to, że państwo protestuje przeciwko powstaniu normy międzynarodowej. Milczenie może być traktowane jak opinio iuris - państwo miało możliwość protestu, ale milczało więc domniemuje się wyrażenie zgody.

Gdy państwo stale protestuje w danym przypadku, nie może być tą normą związane.

Lata 60-te i 70-te państwa Ameryki Łacińskiej - pomysł rozszerzenia morza terytorialnego na 200 mil - wszystkie państwa zaczęły protestować i pomysł nie został uznany.

Subsequent obiector - państwo, zaczyna protestować już po ukształtowaniu się normy prawa zwyczajowego. Jest ono zobowiązane tą normą i może być z niej zwolnione tylko za zgodą zainteresowanych państw.

Od kiedy można mówić, że obowiązuje norma prawa międzynarodowego?

Prawo zwyczajowe kształtuje się w sposób łatwiejszy, ale znacznie trudniej udowodnić jego istnienie.

WYKŁAD 4

PRAWA UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH ( TRAKTATÓW)

Umowa - najdoskonalsze ze źródeł prawa międzynarodowego. Komunikacja powietrza, znaczki - tego nie można uregulować w formie zwyczaju.

Wady umów międzynarodowych - długotrwałość w zawieraniu umów

Obok słowa "umowa" istnieje szereg innego nazewnictwa;

Karta, statut - dotyczą organizacji międzynarodowych.

Konkordat - zastrzeżone dla umów zawieranych przez państwo i Stolicę Apostolską.

RODZAJE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

1. z uwagi na liczbę kontrahentów :

• umowy dwustronne ( bilateralne )

• umowy wielostronne ( multilateralne )

2. z uwagi na odmienny sposób przystępowania:

• umowy m/n wielostronne otwarte - zawierają klauzulę dopuszczającą

przystąpienie innych państw bez potrzeby uzyskiwania zgody dotychczasowych kontrahentów, zazwyczaj wystarcza jednostronne oświadczenie państwa przystępującego. np. umowy dotyczące współpracy w dziedzinie : komunikacyjnej, społecznej , naukowej , kulturalnej , umowy kodyfikujące prawo m/n , umowy powołujące do życia organizacje m/n o charakterze powszechnym. Niekiedy umowy są otwarte tylko dla określonej kategorii państw ( np. umowy regionalne - dla wszystkich państw regionu) oraz tylko dla państw , które spełniają określone warunki ( Karta NZ). Umowy te są czasem nazywane półotwartymi -

• umowy zamknięte

3. w zależności jaki organ państwowy występuje jako strona:

• umowy państwowe

• umowy rządowe

• umowy resortowe

Podział odnosi się do uchwały Rady Państwa i Rady Ministrów z 1968 roku.

4. ze względu na treść umów :

• umowy polityczne

• umowy gospodarcze i administracyjne

• umowy polityczne

• umowy dotyczące współpracy gospodarczej , współpracy w dziedzinie nauki i

kultury, oraz współpracy w dziedzinie prawa.

Wśród umów politycznych wykształciły się następujące typy :

• traktaty pokoju - regulują stosunki miedzy państwami, które przechodzą ze stanu wojny w stan pokoju.

•traktaty przymierza ( sojusznicze )- państwa zobowiązują się do udzielenia sobie pomocy w określonych w traktacie przypadkach, włączając w to użycie sil zbrojnych.

• przymierza obronne - udzielenie sobie pomocy w przypadku agresji ze strony trzeciego państwa.

+traktaty .przyjaźni-wyrażają.ogólne dążenie umawiających się państw do rozwoju, przyjaznych .stosunków wzajemnych , nie zawierają konkretnych zobowiązań.

Wśród umów gospodarczych i administracyjnych :

handlowe , konsularne , nawigacyjne , lotnicze , kolejowe , pocztowe , telekomunikacyjne , finansowe , dotyczące współpracy naukowo - technicznej , kulturalnej , pomocy prawnej .

Przez wiele lat reguły zawierania i przestrzegania umów międzynarodowych obowiązywały jako prawo zwyczajowe. W 1969 w Wiedniu podpisano Konwencję Wiedeńską o prawie traktatów, w której skodyfikowano całość prawa regulującego umowy międzynarodowe.

Co reguluje Konwencja Wiedeńska? (porozumienie między państwami, a nie organizacjami międzynar)

1. co to jest umowa międzynarodowa (jakie musi mieć cechy)

2. kto może zawierać umowę międzynarodową w imieniu państwa

3. sposoby zawarcia umów międzynarodowych (kiedy potrzebna jest ratyfikacja)

4. kwestie dotyczące zastrzeżeń do umów międzynarodowych

5. zasady wykonywania umów międzynarodowych

6. interpretacja traktatów

7. sytuacje kiedy umowa jest nieważna lub wygasa

8. rejestracja umów międzynarodowych

9. wpływ wojny i zerwania stosunków dyplomatycznych na obowiązywanie umów

UMOWA MIĘDZYNARODOWA -TRAKTAT

(Konwencja Wiedeńska z 69r. o prawie traktatów)

Jakim normom podlegają umowy zawarte w formie ustnej:

• zwyczajowemu prawu międzynarodowemu

• państwo, a organizacja międzynarodowa (konwencja o zawieraniu umów między państwami, a organizacjami międzynarodowymi)

Umowa międzynarodowa może być zawierana w jednym dokumencie lub kilku powiązanych dokumentach - gdy umowa jest zawierana przez noty dyplomatyczne

Umowy prawotwórcze (law making treaties). Np. umowa stowarzyszenia Polski z WE

Umowy kontrakty - dotyczą Stanu faktycznego np. porozumienie państwa dotyczące ekstradycji człowieka. Sprzedaż Alaski przez ZSRR

.

ZAWIERANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

ius contrahendi - prawo do zawierania umów międzynarodowych jest jednym z podstawowych przymiotów państwowości

Państwa złożone:

USA- stany, Niemcy - landy, Szwajcaria- kantony, b. ZSRR - republiki

Kto może zawierać umowy międzynarodowe w imieniu państwa?

Konwencja Wiedeńska przyjmuje teorię kompetencji z pewnymi zastrzeżeniami. Do zawierania umowy z innymi państwami upoważnia się 3 osoby: głowę państwa, szefa rządu oraz ministra spraw zagranicznych, którzy mogą zawierać je bez pełnomocnictw. Wyjątek (użycie .teorii konstytucyjnej) - jeżeli zgoda państwa na zawarcie umowy następuje z naruszeniem podstawowego przepisu dotyczącego kompetencji do zawierania umów międzynarodowych i naruszenie to było widoczne dla wszystkich kontrahentów, wtedy państwa mogły powołać się na skuteczność tej umowy. Np. Prezydent USA zawiera umowę bez Zgody Senatu. Executive Agreements - porozumienie wykonawcze - wystarczy tylko powiadomienie Senatu, Trieties - prezydent musi mieć 2/3 zgody w Senacie, aby zawrzeć urnowę. Oba porozumienia wiążą USA na arenie międzynarodowej.

Zgodnie z Konwencją Wiedeńską 3 osoby mogą zawsze skutecznie zawrzeć umowę międzynarodową. Wyjątek gdy umowę międzynarodową zawarto z naruszeniem podstawowych kompetencji i wtedy można się z umowy wycofać (unieważnić umowę).

W Polsce umowy międzynarodowe ratyfikuje tylko Prezydent, a Parlament wyraża na to zgodę.

Kto jeszcze może zawrzeć umowę międzynarodową?

Konwencja Wiedeńska - ministrowie mogą zawierać umowę międzynarodową, gdy umowa będzie dotyczyć spraw leżących w kompetencji tego ministra, w związku ze sprawowaniem przez niego funkcji państwowej

Polska - kwestie dotyczące kompetencji są regulowane przez:

art. 133 Konstytucji - prezydent-ratyfikuje umowy międzynarodowe o czym zawiadamia Sejm i Senat

art. 89 Konstytucji - ratyfikacja oraz wypowiedzenie niektórych umów międzynarodowych wymaga zgody Parlamentu (wyrażonej w formie ustawy), gdy umowa dotyczy jednej z 5 kwestii:

  1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych

  2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich wyrażonych w Konstytucji

  3. członkostwa Polski w organizacjach międzynarodowych

  4. znacznego obciążenia Polski pod względem finansowym

  5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

Pytanie na egzamin: "W jakich sprawach Prezydent musi mieć zgodę Parlamentu"

art. 146 ustęp 4 pkt 10 - Rada Ministrów zawiera umowy ???? , ratyfikuje oraz zatwierdza lub wypowiada inne umowy międzynarodowe ?????

"zawiera" w art. 146 oznacza podpisuje

Wspólna uchwała z 1968 r. reguluje

• pelnomocnictwo do prowadzenia rokowań i parafowania udziela ministrowi spraw zagranicznych (w ramach resortu dany minister)

• podpisanie umowy państwowej - podpis prezydenta

podpisanie umowy rządowej - podpis, prezesa Rady Ministrów

podpisanie umowy resortowej - podpis właściwego ministra

W nowej Konstytucji nie ma rozróżnienia na umowę rządową i państwową. Pełnomocnictwa do zawierania umów udziela prezydent (art. 133).

Etapy zawierania umowy międzynarodowej:

  1. Rokowania - uzgodnienie tre-sci w drodze negocjacji

  2. Przyjęcie tekstu (umowy dwustronne - tekst zostaje przyjęty, gdy obie strony się zgodzą). Jeżeli państwa inaczej nie uregulują - gdy za wersją opowiada się 2/3 państw obecnych na rokowaniach tekst jest przyjęty, ale można 2/3 zmienić na 3/4 czy też jednomyślność

  3. _Umocowanie tekstu umowy następuje przez podpisanie lub parafowanie. np. negocjacje prowadzi minister spraw zagranicznych - nadanie rangi przez podpisanie wszystkich ministrów.

Konsekwencje umocowania tekstu umowy:

• nie można wprowadzać zmian, chyba że wszyscy się zgodzą

• niektóre przepisy traktatu wchodzą w życie od razu

• jeżeli państwo podpisze tekst umowy ma obowiązek powstrzymać się od czynności mogących udaremnić przedmiot i cel traktatu

  1. Wyrażenie zgody na związanie się z traktatem

umowy proste (zawierane w trybie prostym) i złożone

Tryb prosty - do skuteczności zawarcia umowy konieczne jest jedno oświadczenie woli ze strony państwa

Tryb złożony - dwukrotne oświadczenie woli (np. Konkordat)

Czy tryb prosty, czy złożony przewiduje sama umowa, wola stron. Musi być zgodna z Konstytucją.

WYKŁAD 5

Tryb prosty zawierania umowy:

• wymiana not i dokumentów

• zawarcie umowy przez podpisanie (w trybie resortowym, rządowym)

• przystąpienie - państwo przystępuje do już obowiązującej umowy wielostronnej

Tryb złożony:

• ratyfikacja

• zatwierdzenie

• traktat zawiera klauzulę o zróżnicowanym przyjęciu - jeżeli jest klauzula to przystępując do umowy państwo może umowę albo ratyfikować, albo zatwierdzić w zależności od woli

RATYFIKACJA- kiedyś traktaty zatwierdzano w imieniu panującego, aby kontrolować umowy zawierane przez pełnomocników. Obecnie jest to narzędzie kontroli władzy ustawodawczej nad zawieraniem traktatów (w Polsce prezydent potrzebuje zgody Parlamentu w formie ustawy). Minister Spraw Zagranicznych zawiera umowę i ją podpisuje. Parlament upoważnia do ratyfikacji, prezydent ratyfikuje. Wyrażenie zgody na ratyfikację przez Parlament nie oznacza, że prezydent musi ratyfikować umowę.

ZATWIE RDZENIE - mniej uroczysty akt. W Polsce umowę zatwierdza Rada Ministrów, podpisuje Minister Spraw Zagranicznych, premier lub właściwy minister (l oświadczenie woli), zbiera się Rada Ministrów i zatwierdza (2 oświadczenie woli).

Sama umowa przewiduje tryb jej zawarcia

WEJŚCIE W ŻYCIE UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ (kiedy umowa zaczyna działać)

Czasami należy odróżnić od złożenia zgody na związanie się z umową. Umowa dwustronna w trybie prostym wchodzi w życie od razu. Umowa wielostronna w trybie złożonym po wpłynięciu dokumentów ratyfikacyjnych.

art. 110 par3 Karty Narodów Zjednoczonych - umowa międzynarodowa wchodzi w życie, gdy

dokumenty złożą określone państwa (5 członków Rady Bezpieczeństwa i 22 państwa członkowskie z 49)

Urnowy związane z UE wchodzą w życie w l miesiąc po ratyfikacji przez wszystkie państwa.

Konwencja. Wiedeńska - jeśli państwa nic nie postanowiły umowa wchodzi w życie, gdy złożone zostaną wszystkie dokumenty ratyfikacyjne.

REJESTRACJA UMÓW

Liga Narodów - istniały sankcje nieważności dla umów niezarejestrowanych w sekretariacie Ligi Narodów, ale tajna dyplomacja istniała.

Istnieje obowiązek rejestracji umów w Sekretariacie Generalnym ONZ. Jeżeli państwa tego nie zrobią umowa jest ważna, ale nie można się na nią powoływać przed jakimkolwiek organem ONZ. Umowy powinny być zarejestrowane po wejściu w życie. (art. 102 KNZ)

ZASTRZEŻENIA DO UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Jest to deklaracja, że państwo wyłącza stosowanie niektórych przepisów umowy (np. Polska w konwencji o zakazie ludobójstwa wyłączyła jurysdykcję MTS)

Zastrzeżenia demokratyzują obrót międzynarodowy. Zastrzeżenia można składać razem z dokumentami ratyfikacyjnymi. Jeżeli złożymy dokumenty bez zastrzeżenia nie ma możliwości złożenia ich później

(pyt. egz.)

Składanie zastrzeżeń przy umowach dwustronnych jest wykluczone. Umowa może wyłączać możliwość składania zastrzeżeń lub może wyliczyć przepisy do których wolno składać zastrzeżenia.

Jeżeli umowa milczy na temat zastrzeżeń to można je składać, jeżeli nie są sprzeczne z przedmiotem i celem traktatu.

Sposoby reakcji państw na zastrzeżenia:

1. milczenie

2. przyjęcie zastrzeżenia przez państwa trzecie

3. sprzeciw wobec zastrzeżenia - zwykły i kwalifikowany

Konsekwencje są takie same we wszystkich tych przypadkach - tzn. następuje wyłączenie stosowania przepisu w stosunku do państwa/ państw, które to zastrzeżenie składaja/ą.

Sprzeciw kwalifikowany - umowa w ogóle nie wchodzi w życie między państwem składającym zastrzeżenie i państwem, które złożyło kwalifikowany sprzeciw. Jest to różnica z punktu i widzenia politycznego.

I zasada - WYKONYWANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

PACTA SUNT SERVANDA - UMÓW SIĘ DOCHOWUJE - zasada, która rządzi prawem umów. W świetle tej zasady państwo nie może się tłumaczyć prawem wewn z niewykonania umowy. Są sytuacje, że zasada ulega przełamaniu, gdy mamy doczynienia z nieważnością i wygaśnięciem umowy.

PŁASZCZYZNY OBOWIĄZYWANIA UMOWY:

INTERPRETACJA UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Interpretacja to rozumienie tekstu prawnego, w kontekście danej sytuacji.

Zasady

Interpretacja:

  1. obejmuje treść całego traktatu, wszystkie protokoły i aneksy - forma pisemna

  2. obejmuje wszystkie porozumienia dotyczące traktatu dotyczące jego stosowania lub interpretacji - wykładnia autentyczna - dokonana przez strony umowy - forma pisemna

  3. za kontekst uważa się każdą praktykę stosowania traktatu, ustanawiająca porozumienia stron dotyczących jego interpretacji - wykładnia quasi autentyczna (uzualna)

Pomocniczo można stosować wykładnię intencjonalną - badać zgodny zamiar stron przy za­warciu umowy - można korzystać z materiałów prac przygotowawczych do umowy. Można ją zastosować, jeśli interpretacje wcześniejsze zawodzą, ale prace przygotowawcze często są tajne.

Wszystkie języki umowy są jednakowo autentyczne. W ONZ jest 5 języków (rosyjski, francuski, hiszpański, angielski, chiński)

Reguły, gdy występują wątpliwości:

Wykładnia sądowa wiąże strony sporu sprzed Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (orzeczenia MTS nie są źródłem prawa)

Wykładnia ???? - dokonana przez organy organizacji międzynarodowej, wiążąca jest dla organizacji oraz państw należących do tej organizacji, np. Rada Bezpieczeństwa ONZ, powołała Trybunal Haski do sądzenia zbrodniarzy wojennych w b. Jugosławii. Nie miała jednak do tego kompetencji.

TRAKTATY, A PAŃSTWA TRZECIE

"Pacta tertius nec nocent nec prosunt" - z traktatów nie wynikają ani obowiązki, ani uprawnienia dla państw trzecich

Wyjątek:

1. umowy przyznające korzyści państwu trzeciemu - np. Układ Poczdamski - Polsce przyznano ziemie wschodnie. Umowa musi-być -zaakceptowana przez to państwo trzecie. Zgoda w sposób dorozumiany ze względu na subiektywnosć korzyści.

WYKŁAD 6

2. umowy nakładające obowiązek państwu trzeciemu - konieczne jest wyraźne przyjęcie obowiązku przez państwo trzecie na piśmie 2 wyjątki:

Jeśli wyrażenie zgody na związanie się traktatem jest dotknięte wadą:

Obowiązuje domniemanie skuteczności umowy międzynarodowej (interpretacja taka, aby umowa była ważna)

Konwalidacja - prawo naprawia wadliwą sytuację

PRZESŁANKI NIEWAŻNOŚCI UMOWY

  1. naruszenie prawa wewnętrznego - zgoda na związanie się traktatu nastąpiła z pogwałceniem normy do kompetencji do zawartego traktatu.- zgoda państwa jest uznana za wadliwą - powoduje nieważność umowy międzynarodowej Uklad Monachijski I938r.. cześć obszarów Czechosłowacji przechodzi pod jurysdykcję III Rzeszy. Podpisal Minister Spraw Zagranicznych Czechoslowacji, który nie mial pełnomocnictwa, gdyż w przypadku zmiany granic konieczna byla zgoda parlamentu w formie ustaw. W tej części Układ Monachijski jest nieważny.

  2. przekroczenie zakresu pełnomocnictw - pełnomocnik miał określony margines negocjacyjny i został on przekroczony pod warunkiem, że druga strona znała ten zakres peł­nomocnictw. Nie jest to nieważność bezwzględna i nieusuwalna. Można dokonać sanacji lub konwalidacji umowy międzynarodowej (uzdrowienie). Gdy umowa była bardzo korzystna to pomimo przekroczenia zakresu kompetencji państwo może uznać, że umowa jest ważna.

  3. Błąd - przesłanka nieważności umowy międzynar np.'

dwa państwa zawierają cesje terytorium. Okolicznością zawarcia umowy jest to, ze są tam bogate złoża uranu. Dokonano cesji. Przy badaniach okazało się, ze uranu nie ma. Może to wpłynąć na umowę. Państwo może się powołać na błąd:

• dotyczący faktu lub sytuacji, które państwo przyjęło za istniejące w czasie zawarcia traktatu które stanowiły istotną podstawę wyrażenia zgody na związanie się traktatem.

• państwo, które powołuje się na błąd nie może przyczyniać się do powstania tego błędu

• okołlcznosci nie mogły być tego rodzaju, żeby zwrócić uwagę państwa na błąd - nie był on łatwo zauważalny

W przypadku błędu możliwa jest konwalidacja.

Jeżeli nastąpi kumulacja wszystkich 3 przesłanek można się powołać na błąd, jednakże praktyka nie zna skutecznego powołania się na błąd.

  1. kwalifikowana postać błędu - oszustwo - podstęp - podstępne wprowadzenie w błąd przez inne państwo rokujące. Państwo wprowadzone w błąd zawsze może wycofać się z umowy. Np.

w czasie II wojny św. doszło do negocjacji miedzy USA i Wielką Brytanią w sprawie przebiegu granicy amerykańsko-kanadyjskiej. Sekretarz stanu USA Webster byl w posiadaniu mapy, z której wynikał korzystniejszy dla strony kanadyjskiej przebieg granicy. Nie ujawnil jej jednak. Nastąpiło naruszenie zasad dżentelmeńskich, ale nie prawa międzynarodowego.

  1. przekupstwo - praktyka międzynarodowa nie zna zbyt wielu przypadków przekupstwa,

np. Minister Sprcnv Zagranicznych Francji za czasów Napoleona, czy tez CIA w latach 50-tych. którzy usiłowali przekupić prezydenta Egiptu Nasera. Prezydent pieniądze wziął i wszystko ujawnil.

  1. przymus - albo wobec państwa albo wobec przedstawiciela państwa. Traktat jest nie-

ważny, jeżeli strona została przymuszona do zawarcia umowy. 1918 - Liga Narodów, 1928 - Pakt Brianda Kelloga - dotyczyły zawierania traktatu pod przymusem. Były to jednak próby nieśmiałe. Od 1945r. obowiązuje bezwzględny zakaz użycia siły oraz groźby użycia siły. Jeżeli nastąpi przymus, zgoda państwa na traktat jest nieważna (gdy traktat został zawarty w sposób sprzeczny z KNZ). W latach 70-tych sądzono, że sprzeczny z prawem międzynarodowym jest również przymus ekonomiczny. Koncepcję tę trzeba jednak odrzucić ze względu na brak definicji pojęcia przymus ekonomiczny. Umowa zawarta pod przymusem ekonomicznym jest ważna.

  1. sprzeczność z normą ius cogens - ius cogens - norma bezwzględnie obowiązująca, przyjęta i uznana przez całą społeczność międzynarodową. Uchylenie się od niej jest niedopuszczalne i może być ona zmieniona tylko przez późniejszą normę o takim samym charakterze.

SKUTKI NIEWAŻNOŚCI UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ

  1. Nieważnosć działa co do zasady ex tunc, czyli od początku. Brak mocy wiążącej traktatu od. samego początku. Jeżeli czynności zostały wykonane na podstawie nieważnego traktatu, ale w dobrej wierze, to zachowują one swoją skuteczność. Nie stosuje się do prze­kupstwa, oszustwa, przymusu.

  2. Obowiązuje przywrócenie stanu poprzedniego - przywrócenie stosunków sprzed zawarcia nieważnego traktatu.

Ius cogens - traktat sprzeczny z nią nie wywiera żadnych skutków, a strony są zobowiązane niezwłocznie doprowadzić swe stosunki międzynar do stanu zgodności z imperatywną normą prawa międzynar.

  1. Możliwość konwalidacji - istnieje zawsze z wyjątkiem przymusu i sprzeczności z normą ius cogens. Istnieje zasada, aby utrzymać traktat.

WYGAŚNIĘCIE UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ

Mówimy o skutku ex nunc (od teraz). Wygaśnięcie zwalnia strony od dalszego wykonywania warunków umowy.

Przyczyny wygaśnięcia urnowy międzynarodowej:

  1. Okoliczności przewidziane w umowie:

  1. spełnienie warunku rozwiązującego, np. Układ_Warszawski zakładał wgaśnięcie umowy z chwilą tworzenia systemu bezpieczeństwa europejskiego

  2. osiągnięcie celu, którego dotyczył traktat

  3. wspólna decyzja wszystkich stron traktatu (RWPG, Układ Warszawski) 1955-1991

  4. upływ czasu na jaki został zawarty traktat

  5. zmniejszenie się liczby stron traktatu, poniżej traktatowo ustanowionego minimum

  1. Okoliczności nieprzewidziane w umowie:

- niedozwolone odrzucenie traktatu

-istotne naruszenie postanowienia istotnego dla przedmiotu i celu traktatu .

wyjątek - nie działa, gdy dotyczy ochrony jednostki ludzkiej.

Wyjątek: art. 65 Konwencji Wiedeńskiej - istotne naruszenie warunków traktatu przez jedną ze stron upoważnia do niestosowania (?) traktatu przez drugą stronę w kwestii ludobójstwa, przepisów humanitarnych

warunki pozytywne:

- okoliczności musiały istnieć podczas zawarcia umowy (zmiany nastąpiły później)

- strony nie przewidywały zmian

- istnienie tych okoliczności było istotną podstawą zgody na zawarcie tej umowy

- wskutek zmiany radykalnie przekształca się zakres zobowiązań stron

warunki negatywne (kiedy nie można powoływać się na tę klauzulę):

Zasadnicza zmiana okoliczności musi mieć charakter obiektywny. Rzadko się zdarza, aby wszystkie te warunki były spełnione, stąd rzadko się na nią powołuje.

Klauzula ta jest krytykowana, gdyż stwarza pole do nadużyć i działa destabilizująco na wymianę handlową.

Przyklady:

odejście Francji z. NATO, gdy. nie odpowiadało to warunkom z 1949 r.

1951 r. - ogłoszenie przez. Egipt wygaśnięcia traktatu z. Wielką Brytanią z. 1936r.

WPŁYW WOJNY NA OBOWIĄZYWANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

W Konwencji Wiedeńskiej nie ma słowa na ten temat, gdyż uznano wojnę za czyn nielegalny w stosunkach międzynarodowych- W zależności od rodzaju umowy niektóre wygasają a niektóre (większość) są zawieszone.

WPŁYW ZERWANIA STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH LUB KONSULARNYCH NA OBOWIĄZYWANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Kwestię tą rozstrzyga art. 63 Konwencji Wiedeńskiej - zerwanie stosunków dyplomatycznych lub konsularnych nie ma wplywu na umowy międzynarodowe, chyba że do realizacji któregoś z traktatów konieczne jest istnienie tych stosunków

Różnice pomiędzy nieważnoscią (skutecznosć ex tunc), a wyaśnięciem (skuteczność ex nunc - skutki prawne wcześniejsze pozostają w mocy)

16


Wyszukiwarka