Reumatyzm to potoczne określenie dolegliwości objawiających się bólem mięśni i stawów. Choroby reumatyczne podzielić możemy na zapalne oraz niezapalne. Do pierwszej grupy należą min: reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, toczeń rumieniowaty. Wśród niezapalnych najczęściej spotykana jest choroba zwyrodnieniowa stawów.

Słowem "reumatyzm" lub też "gościec" najczęściej określa się w mowie potocznej reumatoidalne zapalenie stawów.

Postępowanie terapeutyczne w przebiegu schorzeń aparatu ruchu ma na celu przede wszystkim poprawić standard życia chorego, ułatwić jego normalne, codzienne funkcjonowanie i utrzymać zdolność do pracy przez zahamowanie toczących się procesów chorobowych, które prowadzą do unieruchomienia. Oprócz tego ma na celu w miarę pełną rehabilitację ruchową.

Do realizacji tego celu wykorzystuje się różne metody terapeutyczne oraz rehabilitacyjne i stosuje się wiele środków leczniczych, bardzo często także ziołowych. Dąży się w ten sposób do ograniczenia lub całkowitego usunięcia dokuczliwych bólów stawowych, złagodzenia stanów zapalnych, zmniejszenia napięcia mięśni i sztywności stawów, jak i do zapobiegania zanikom mięśniowym. Niekiedy potrzebna jest także wytrwała rehabilitacja ruchowa oraz odpowiednie odżywianie , ograniczenie stresu a nawet psychoterapia.

Objawy
Symptomy chorób reumatycznych można podzielić na ogólne- dotyczące całego organizmu oraz dolegliwość w obrębie poszczególnych narządów.
Do pierwszej grupy zaliczyć można:
-Utratę masy ciała
-Gorączkę
-Ogólne osłabienia
W obrębie narządów zaobserwować można: ból i zniekształcenie stawów i trudności w poruszaniu kończynami.
Dolegliwości zwiastujące chorobę mogą być bardzo różne, np. bóle w okolicy kręgosłupa i kości biodrowej mogą być objawami zapalenia kręgosłupa. Reumatoidalne zapalenie stawów poprzedzają przykurcze palców dłoni spowodowane zmianami w obrębie stawów.

Leczenie

W leczeniu schorzeń reumatycznych, zarówno degeneracyjnych, jak i zapalnych, środki pochodzenia roślinnego odgrywają najczęściej rolę pomocniczą w terapii podstawowej. Działają głównie objawowo, zmniejszając skutecznie zarówno odczyny bólowe jak i zapalne.

Leki stosowane w reumatologii są inhibitorami procesów zapalnych przez hamowanie tworzenia i uwalniania mediatorów zapalenia, jak też powstawania wolnych rodników.Często działają też przez hamowanie aktywności komórek w procesach zapalnych, hamowanie reakcji autoimmunologicznych i jako inhibitory enzymów hydrolitycznych.

W fitoterapii RZS stosuje się do wewnątrz surowce i gotowe preparaty roślinne o działaniu p/bólowym, p/zapalnym, moczopędnym, a zewnętrznie ( miejscowo ) - preparaty ziołowe o działaniu drażniącym powodującym przekrwienie skóry ( rubaefacientia ).

Wewnętrznie

• Surowce roślinne zawierające pochodne kwasu salicylowego

Kora wierzby-Nazywana jest również "aspiryną ludowej medycyny".Wierzba biała ( Salix alba ) Surowcem zielarskim jest kora (Cortex Salicis) zawiera flawonoidy, kwasy organiczne oraz glikozydy.Do celów leczniczych wykorzystywana może być również kora wierzby kruchej, wierzby purpurowej, wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej. Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, garbniki działają ściągająco, p/zapalnie, p/bakteryjnie a flawonoidy- moczopędnie. Wskazania oprócz różnych bólów reumatycznych są takie jak: ból głowy, przeziębienie przebiegające z gorączką, miażdżyca. Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym. W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka ułatwiającego zasypianie i uspokajającego. P/wskazania: nadwrażliwośc, ciąża, karmienie, spastyczny nieżyt oskrzeli, astma oskrzelowa, dzieci poniżej 12 r.ż. ( zespół Reya ) Dawkowanie: W przebiegu zmian degeneracyjnych i reumatycznych zaleca się stosować po 30-40 kropli 3razy dziennie lub 2-3 tabl suchego wyciągu z kory wierzby.Obecnie jest rzadko stosowana i najczęściej zastępowana przez kwas acetylosalicylowy, chociaż ma dużo mniej efektów ubocznych niż ASA, ponieważ nie hamuje agregacji płytek krwi, a więc nie działa p/zakrzepowo.

Kora, liście i pączki topolowe ( Cortex, Folium et Gemmae Populi )- Topola czarna ( Topulus nigra). Pączki liście topoli zawieraja glikozydy fenolowe, fenolokwasy, garbniki, flawonoidy i olejki. Kora glikozydy, garbniki, związki flawonoidowe. Wykazują działanie bardzo podobne do kory w i obrzękuierzby, są stosowane najczęściej w połączeniu z innymi surowcami np. z nawłocią i jesionem w chorobach reumatoidalnych w zwalczaniu bólu i obrzęków, w chorobach dró moczowych oraz skazie moczanowej. P/wskazania: nadwrażliwość Dawkowanie: 20-30% odwary w prep. stosowanych na skórę.

Pączki topoli wchodzą w skład mieszanek Hemoroflos i Fito-Mix II

Kwiaty wiązówki ( Flos Ulmariae )- Wiązówka błotna (Filipendula almaria) W lecznictwie ludowym stosowano zawierające znaczne ilości garbników korzenie wiązówki przy biegunkach i nieżytach przewodu pokarmowego.
Obecnie w lecznictwie stosuje się kwiat wiązówki jako lek napotny, przeciwgorączkowy i przeciwreumatyczny oraz rozkurczający w kamicy nerek, dróg moczowych i pęcherza moczowego.
Zewnętrznie w postaci okładów na trudno gojące się rany i wrzody. Przeciwwskazania:Nie stosować u osób nadwrażliwych na salicylany i inne NLPZ, nie stosować w przypadku astmy. Nie stosować u dzieci poniżej 12 roku życia. Dawkowanie: Zazwyczaj stosowana jest w postaci naparów: Dorośli 1 łyżeczkę (ok. 1,5 g) kwiatów zalać szklanką (200 ml) wrzącej wody. Naparzać pod przykryciem 5 minut. Przecedzić i wypić jeszcze gorący napar. Przyjmować 2 razy dziennie.

• Inne surowce, głównie flawonowe, sterolowe i kumarynowe

Kora i liście jesionu ( Cortex et Folium Fraxini ) Kora jesionu zawiera związki kumarynowe o działaniu żółciopędnym i rozkurczający. Liście zawierają związki kumarynowe. Działanie: Żółciopędne, moczopędne i p/reumatyczne. Usuwają z organizmu nadmiar kwasu moczowego, działają też łagodnie przeczyszczająco a wycią z kory wykazuje aktywność p/reumatyczną, p/zapalną i p/utleniającą. Kora jesionu ma silne działanie p/gorączkowe, a liść p/zapalne, p/wysiękowe, p/dnawe. Działania te nie zostały dokładnie dokumentowe w związku z tym zaleca się stosowanie tych surowców głownie w mieszankach.

Wskazania: Gorączka, jako środek tonizujący, oczyszczający krew, w schorzeniach reumatycznych oraz w dnie moczanowej stosowane są raczej w leczeniu wspomagającym

P/wskazania: nadwrażliwość, schorzenia wątroby, uszkodzenia OUN, dzieci

Preparaty z surowcem jakim jest jesion: Phytodolor N- krople z 20% zawartością nalewki z jesionu oraz Musculavit -kapsułki z wyciągiem gęstym lub nalewką z kory jesionu

Ze znanych surowców tradycyjnie wykorzystywanych w lecznictwie azjatyckim i afrykańskim wprowadzono ostatnio do leczenia chorób reumatycznych korzeń hakorośli, kłącze imbiru, żywicę kadzidłowca.

Korzeń Hakorośli ( Harpagophyti Radix ) - Hakorośl rozesłana- Harpagophytum procumbens

Roślina nazywana diabelskim lub czarcim pazurem zawiera gorzkie glikozydy irydoidowe i fenyloetanoidowe oraz flawonoidy terpeny, sterole.

Działanie: Wielokierunkowe, głównie p/bólowe, p/zapalne i p/proliferacyjne. Dzięki temu łagodzi on bóle dokuczliwe w przebiegu różnych zespołow reumatycznych i poprawia stan stawów dotkniętych chorobą. Zwiększa ich ruchomość, zmniejsza intensywność tzw. sztywności porannej, hamuje postępujący proces destrukcji chrząstek stawowych, przyspiesza regenerację tkanki łącznej stawów. Jednocześnie następuje poprawa komfortu życia pacjenta. Obecnie korzeń hakorośli został uznany jako lek p/ zapalny o sile działania kortyzonu lub fenylobutazonu, p/reumatyczny, p/dnawy, p/prostatowy.

Wskaznia: choroby zwyrodnieniowe narządów ruchu, w tym bóle kostno-stawowe, mięśniowe, dna moczanowa, lubago a także zaburzenia trawienne

P/wskazania: Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, kamica żółciowa, ciąża i karmienie, przyjmowanie insuliny oraz leków immunosupresyjnych.

Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Dawkowanie: w terapii chorób reumatycznych 4,5 g surowca

Preparaty: Harapagon- tabl. powlekane stosowane w braku łaknienia oraz zwyrodnieniach narządów ruchu i dnie moczanowej 3 tabl 3 x dziennie; Reumaphyt- kapsułki twarde 1-3 kapsułki 2 x dziennie przez 2-3 miesiące; Reumaherb- tabletki, Harpago Gel- zawiera wyciąg z hakorośli i jałowca

Ciekawostką jest iż w trakcie badań klinicznych wykazano rzeczywiście bardzo dużą aktywność p/zapalną i p/artretyczną surowca zwłaszcza w przypadku podania dosuwowego. Po podaniu doustnym wykazuje on działanie raczej jak inne surowce goryczkowe

Kłącze imbiru ( Rhizoma Zingiberis )- Imbir lekarski ( Zingiber officinalis ). Zawiera ono olejek eteryczny, żywicę, skrobię, sole mineralne oraz związki seskwiterpenowe.

Działanie: Pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i żółci, zmniejsza uczucie nudności, hamuje wymioty, znosi objawy choroby lokomocyjnej. W fitoterapii schorzeń reumatycznych wykorzystuje się właściwości p/ zapalne i p/ bólowe imbiru. Stosuje się go najczęściej w prep. złożonych w bólach mięśniowych, zapaleniu stawów, bólach towarzyszącym zmianom zwyrodnieniowym, także w bólach pourazowych. Imbir wykazuje podobne działanie jak NLPZ, nie wywołując przy tym działań niepożądanych jakie towarzyszą typowym lekom blokującym COX1 )

Wskazania : niedokwaśność soku żołądkowego, zaburzenia trawienia, zapobieganie objawom choroby lokomocyjnej, leczenie chor ob. Reumatycznych zwłaszcza w regeneracji chrząstki kostno-stawowej.

P/wskazania: wymioty ciężarnych, kamica żółciowa, dzieci do lat 6.

Dawkowanie: dawka dzienna wynosi 2-4 g kłącza imbiru co odpowiada podawaniu 3x dziennie po 250 mg sproszkowanego kłącza.

Preparaty: Avioplant, Avioplant Junior, Lokomotiv- kapsułki twarde nie stos. w schorzeniach reumatycznych; Zinaxin- kapsułki stosowane szczególnie w chorobie zwyrodnieniowej stawów 2x dziennie podczas posiłków; Zingerek, Zingibir- kapsułki stos. w zab. ze strony pp.

Żywica kadzidłowca- Boswellia errata; Jego żywica zawiera tak zwane kwasy boswelliowe, które razem z innymi 5-jądrowymi kwasami triterpenowymi są aktywnymi składnikami biswellii.

Działanie: Mechanizm działania polega na blokowaniu syntezy leukotrienów.

Wskazania: Stosowany jako preparat wspomagający w zapaleniach stawów. Wzmacnia prawidłową funkcję stawów . Bardzo skuteczny środek przeciwzapalny . Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów i pomaga w zrzuceniu nadwagi

Ziele fiołka trójbarwnego ( Herba Violae tricoloris ) - Viola tricolor - Fiołek trójbarwny

Działanie: moczopędne, oczyszczające, wykrztuśne

Wskazania Ziele jest stosowanie w chorobie wieńcowej oraz nadciśnieniu.Większe dawki bratków mogą wywołać nieznaczne działanie napotne i przeczyszczające. Pomocniczo w reumatyzmie.

Liście brzozy ( Folium Betulae ) Betula pubescens - Brzoza omszona; Betula verrucosa - Brzoza brodawkowata

Działanie: moczopędne i pobudzające wydzielanie potu

Wskazania: Wyciąg z liści może być stosowany pomocniczo w przewlekłych schorzeniach dróg moczowych ze zmniejszonym wydzielaniem moczu, skazie moczanowej, kamicy nerkowej, w obrzękach pochodzenia sercowego lub nerkowego, w chorobie gośćcowej i niektórych chorobach skóry.

Owoc Jałowca ( Fructus Juniperi ) - Juniperus comunis - Jałowiec pospolity; za działanie surowca odpowiada olejek jałowcowy z terpenami

Działanie: moczopędne, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci, drażniąco

Wskazania: Owoce jałowca stosowane są głównie w chorobach wątroby jako lek żółciopędny i żółciotwórczy oraz w chorobach nerek jako środek moczopędny.
Ze względu na silne działanie drażniące olejku, owoc jałowca stosuje się zwykle w mieszankach z innymi surowcami o podobnym działaniu.

Ziele Nawłoci ( Herba Solidaginis ) - Solidago virga - Nawłoć pospolita

Działanie: moczopędne, ściągające, przeciwzapalne.

Wskazania: Wewnętrznie jest stosowana przy stanach zapalnych dróg moczowych, kamicy nerkowej, skazie moczanowej, pomocniczo w chorobach reumatycznych, nadciśnieniu. Zewnętrznie przy trudno gojących się ranach i owrzodzeniach skóry, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.

Ziele pokrzywy ( Herba Urticae) - Urtica dioica - Pokrzywa zwyczajna

Działanie moczopędne

Wskazania: stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych; w łagodnym przeroście prostaty. Środek pomocniczy w cukrzycy. Do pielęgnacji skóry, włosów. Miejscowo sprzyja gojeniu się ran, czyraków i wrzodów

Znamiona kukurydzy ( Sigma Maydis )

Działanie moczopędne, przeciwzapalne

Wskazania trudności w oddawaniu moczu

Fito-Mix 11	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść pokrzywy, ziele skrzypu, liść brzozy
Reumosan	Mieszaknka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść brzozy, ziele rdestu ptasiego, liść pokrzywy, kwiat wiązówki błotnej
Reumacor	Tabletki powlekane	Kora wierzby, ziele nawłoci
	Krople doustne	Kora wierzby, ziele nawłoci
Reumaflos	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść brzozy, ziele skrzypu, liść pokrzywy
Reumaherb	Tabletki powlekane	Korzeń hakorośli, ziele jeżówki purpurowej, kwiaty wiązkówki
Reumpapai	kapsułki	Owoc melonowca, korzeń lukrecji, kora cynamonowca
Zioła przeciwreumatyczne Herba Lux	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść pokrzywy, ziele skrzypu, liść brzozy, pąki topoli, ziele mniszka z korzeniami
Reumogran	granulat	Liść brzozy, ziele pokrzywy, liście rdestu, ziele skrzypu, kora wierzby, kwiat wiązówki

Leki stosowane zewnętrznie

pieprzowiec roczny czyli paprykę

surowce olejkowe i olejki eteryczne działające drażniąco

macerat olejkowy z liści lulka czarnego

Owoc pieprzowca - Fructus Capsici - Papryka Capsicum

Zawiera kapsaicynę która silnie drażni skórę, nie wywołując przy tym nekrozy (czyli obumarcia komórek). Jest stosowana jako środek przeciwbólowy i rozgrzewający, powodujący przekrwienie skóry. Stosowana zewnętrznie - głównie w balsamach i maściach zmniejszających ból stawów i mięśni.

Obecnie odkryto zastosowanie tej substancji w leczeniu nowotworów. Naukowcy z Nottingham University wykazali, że kapsaicyna pobudza komórki nowotworowe do samozniszczenia (apoptozy), atakując ich mitochondria, które odpowiadają za wytwarzanie energii. Także inne spokrewnione z kapsaicyną związki - tak zwane wanilloidy - potrafią specyficznie wiązać się z komórkami nowotworowymi, nie uszkadzając zdrowych.

Liść lulka czarnego - Folium Hyoscyami -Hyoscyamus Niger - Lulek czarny

Roślina zawiera alkaloidy: skopolaminę, atropinę i L-hioscyjaminę i kuskohigrynę. Wykazuje działanie parasympatykolityczne, spazmolityczne, uspakajające, przeciwbólowe. To ostatnie wykorzystywane jest w przypadku leczenia bólów goścowych, zapaleń korzonków i nerwobólach.

Oleum Terebinthinae - Olejek terpentynowy otrzymuje się poprzez destylację żywicy sosnowej (Balsamum Pinui sylv.) Głównymi składnikami czynnymi są: pineny, kamfen i karen. Terpentyna zastosowana na skórę działa drażniąco (wchodzi w skład Neo-capsiedrmu)i słabo antyseptycznie. Dobrze wchłania się przez skórę i ułatwia wchłanianie innych rozpuszczonych w niej substancji. Ma także zastosowanie jako źródło do izolacji pinenów o słabych działaniach drażniących. Pineny te wykazują właściwości żółciotwórcze i żółciopędne, wchodzą w skład niektórych, podawanych doustnie preparatów złożonych np. Terpicholu. Olejek terpentynowy stosowany wziewnie (inchalacje) ma działanie wykrztuśnie i wykorzystywany jest w przewlekłych zapaleniach dróg oddechowych. Poza medycyną terpentyna znalazła zastosowanie jako rozpuszczalnik do niektórych farb i lakierów.

Oleum Eucalypti - Olejek eukaliptusowy. Uzyskiwany z liści eukaliptusa (Eucalyptus globulus) Głównym składnikiem jest cyneol. Olejek ten ma działanie wykrztuśne. Rozrzedza wydzielinę w oskrzelach i działa na nie rozkurczowo. Pobudza odruch kaszlu. Działa również silnie przeciwbakteryjnie, szczególnie jeśli podawany jest w postaci inhalacji. Olejek jest składnikiem wielu preparatów złożonych, stosowanych w infekcjach jamy ustnej, gardła, krtani, czy nawet oskrzeli. Zewnętrznie olejek działa bakteriobójczo i drażniąco na skórę. Jest między innym składnikiem maści rozgrzewającej Neo-Capsicerm. Stosowany również w przemyśle spożywczym.

Oleum Juniperi - Olejek jałowcowy. Uzyskuje się go z owoców (szyszkojagód) jałowca pospolitego (Fructus Juniperi). Głównymi składnikami olejku są alfa-pinen i kadinen. Olejek jałowcowy zwiększa łaknienie, wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Może więc być stosowany doustnie w zaburzeniach trawienia. Ma również działanie moczopędne, stosowany jest czasem jako środek pomocniczy w kamicy nerkowej. Należy jednak pamiętać, że zbyt duże dawki tego olejku prowadzą do uszkodzenia nerek. Oleum Juniperi stosuje się również zewnętrznie, jako składnik preparatów do wcierań w nerwobólach i bólach reumatycznych. Działa on wtedy drażniąco na skórę, wywołując jej zaczerwienienie i uczucie ciepła. Olejek ma ponadto silne właściwości bakteriobójcze.

Oleum Sinapis - Olejek gorczyczny uzyskiwany jest z nasion gorczycy czarnej (Brassica nigra). Głównym składnikiem czynnym olejku (92%) jest izosiarkocjanian allilu. Olejek, podobnie zresztą jak i same nasiona, po podaniu na skórę powoduje silne rozszerzenie naczyń krwionośnych, wywołując przy tym uczucie intensywnego pieczenia. Działanie to jest tak silne, że może doprowadzić do uszkodzenia skóry. Z tego względu sam olejek gorczyczny stosuje się jedynie jako składnik preparatów złożonych, głównie maści do wcierań w nerwobólach. Kiedyś stosowano go również, jako składnik Spiritus Sinapis. Nasiona gorczycy ze względu na słabsze działanie są częściej stosowane, również jako składnik leków wykorzystywanych w leczeniu bóli reumatycznych czy stanów zapalnych korzonków.

Oleum Citri - Olejek cytrynowy uzyskiwany z owocni cytrynowca zwyczajnego (Citrus limon). Głównymi składnikami są limonen i cytral. Olejek ten jest stosowany w celu poprawy smaku i zapachu leków oraz do nadawania aromatu różnym produktom spożywczym. Po podaniu doustnym wchłania się w jelicie cienkim i wydala przez drogi oddechowe. Ma słabe działanie wykrztuśne i przeciwbakteryjne. Stosuje się go również w postaci inhalacji w bólach gardła, katarze i przeziębieniu. Zewnętrznie w podrażnieniach naskórka, oraz jako środek odstraszający owady.

Ogólny mechanizm działania leków stosowanych zewnętrznie:

Są to substancje drażniące. Ich mechanizm działania polega na drażnieniu skóry. Powodują one rozszerzenie naczyń krwionośnych, miejscowe przekrwienie i rozgrzanie co w efekcie daje działanie p/zapalne i p/bólowe.

Preparaty

Amol	r-r etanolowy olejków do nacierania po rozcieńczeniu z wodą	Olejek: cytronelowy, goździkowy, cynamonowy, cytrynowy, miętowy, lawendowy; mentol
Analgol	maść	Kamfora, mentol, olejek sosnowy, olejek jałowcowy, olejek terpentynowy
Analgolan	maść	Kamfora, olejek terpentynowy, olejek sosnowy, salicylany
Argol Essenka Balsamica	Płyn do nacierania, masaży, okładów, kąpieli	Olejek: melisowy, tymiankowy, cynamonowy, cytrynowy, muszkatołowy, goździkowy, kolendrowy, miętowy; mentol
Balsamum Mentoli compositum, Ben-Gay	maść	Mentol, salicylany
Bals-Sulphur Żel	Żel przygotowany z solanki siarczkowo-siarkowodorowej	woda siarczkowa, wody chlorkowo-sodowa, bromkowa, jodowa; mentol
Borowinowa Kostka Iwonicka		borowina
Capsigel N	emulsja	Kapsaicyna, kamfora, olejek terpenowy, olejek eukaliptusowy, kwas salicylowy
Capsiplex	maść	Papryka, pokrzyk, wierzba, kamfora, olejek sosnowy
Ciechociński Ług Leczniczy	Płyn do przygotowania kąpieli lub inhalacji leczniczych	31,6% r-r soli mineralnych
Fastplast	plastry	Salicylan metylu, tymol, kamfora, mentol, kapsaicyna
Histadermin	maść	Histamina, nikotynian etylu, pieprzowiec, kamfora
Kapsiplast	plastry	Liść pokrzyku wilczej jagody, pieprz czarny
Migrenol	Płyn do nacierania bolących miejsc	Kamfora, olejek eukaliptusowy, olejek miętowy, mentol
Neo-Capsiderm	maść	Kamfora, olejek eukaliptusowy, olejek terpentynowy, kapsaicyna
Reumosol	Płyn do kąpieli leczniczych	Kora wierzby, ziele rdestu ptasiego, ziele skrzypu, ziele krwawnika, koszyczek rumianku, koszyczek nagietka, korzeń mydlnicy, olejek sosnowy, kamfora, mentol, wyciąg z borowiny
Reumatyk	maść	Olejek: terpentynowy, eukaliptusowy, sosnowy; kamfora, mentol
Rub-Arom	maść	Olejek: terpentynowy, eukaliptusowy, cedrowy; tymol, mentol, kamfora
Spirytus kamforowy	Płyn do nacierania	Kamfora, etanol
Spirytus gorczyczny	Płyn do nacierania	Olejek gorczyczny

Amol	r-r etanolowy olejków do nacierania po rozcieńczeniu z wodą	Olejek: cytronelowy, goździkowy, cynamonowy, cytrynowy, miętowy, lawendowy; mentol
Analgol	maść	Kamfora, mentol, olejek sosnowy, olejek jałowcowy, olejek terpentynowy
Analgolan	maść	Kamfora, olejek terpentynowy, olejek sosnowy, salicylany
Argol Essenka Balsamica	Płyn do nacierania, masaży, okładów, kąpieli	Olejek: melisowy, tymiankowy, cynamonowy, cytrynowy, muszkatołowy, goździkowy, kolendrowy, miętowy; mentol
Balsamum Mentoli compositum, Ben-Gay	maść	Mentol, salicylany
Bals-Sulphur Żel	Żel przygotowany z solanki siarczkowo-siarkowodorowej	woda siarczkowa, wody chlorkowo-sodowa, bromkowa, jodowa; mentol
Borowinowa Kostka Iwonicka		borowina
Capsigel N	emulsja	Kapsaicyna, kamfora, olejek terpenowy, olejek eukaliptusowy, kwas salicylowy
Capsiplex	maść	Papryka, pokrzyk, wierzba, kamfora, olejek sosnowy
Ciechociński Ług Leczniczy	Płyn do przygotowania kąpieli lub inhalacji leczniczych	31,6% r-r soli mineralnych
Fastplast	plastry	Salicylan metylu, tymol, kamfora, mentol, kapsaicyna
Histadermin	maść	Histamina, nikotynian etylu, pieprzowiec, kamfora
Kapsiplast	plastry	Liść pokrzyku wilczej jagody, pieprz czarny
Migrenol	Płyn do nacierania bolących miejsc	Kamfora, olejek eukaliptusowy, olejek miętowy, mentol
Neo-Capsiderm	maść	Kamfora, olejek eukaliptusowy, olejek terpentynowy, kapsaicyna
Reumosol	Płyn do kąpieli leczniczych	Kora wierzby, ziele rdestu ptasiego, ziele skrzypu, ziele krwawnika, koszyczek rumianku, koszyczek nagietka, korzeń mydlnicy, olejek sosnowy, kamfora, mentol, wyciąg z borowiny
Reumatyk	maść	Olejek: terpentynowy, eukaliptusowy, sosnowy; kamfora, mentol
Rub-Arom	maść	Olejek: terpentynowy, eukaliptusowy, cedrowy; tymol, mentol, kamfora
Spirytus kamforowy	Płyn do nacierania	Kamfora, etanol
Spirytus gorczyczny	Płyn do nacierania	Olejek gorczyczny

Fito-Mix 11	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść pokrzywy, ziele skrzypu, liść brzozy
Reumosan	Mieszaknka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść brzozy, ziele rdestu ptasiego, liść pokrzywy, kwiat wiązówki błotnej
Reumacor	Tabletki powlekane	Kora wierzby, ziele nawłoci
	Krople doustne	Kora wierzby, ziele nawłoci
Reumaflos	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść brzozy, ziele skrzypu, liść pokrzywy
Reumaherb	Tabletki powlekane	Korzeń hakorośli, ziele jeżówki purpurowej, kwiaty wiązkówki
Reumpapai	kapsułki	Owoc melonowca, korzeń lukrecji, kora cynamonowca
Zioła przeciwreumatyczne Herba Lux	Mieszanka ziołowa, herbatka	Kora wierzby, liść pokrzywy, ziele skrzypu, liść brzozy, pąki topoli, ziele mniszka z korzeniami
Reumogran	granulat	Liść brzozy, ziele pokrzywy, liście rdestu, ziele skrzypu, kora wierzby, kwiat wiązówki

---