Polityka gospodarcza- polega na określaniu celów danego systemu gosp. oraz na stosowaniu metod, środków i sposobów prowadzacych do osiagania tych celów zgodnie z regułami nauk ekonomicznych. Czynniki produkcji(gospodarowania):praca, kapitał, ziemia ,wiedza+ umiejętności, przepływ inf.

Cele gospodarowania: bezpośredni- uzyskanie dochodu, który jest rezultatem sensownie wykorzystanych czynników prod. wykorzystanych tak aby służyło to zaspokajaniu potrzeb nabywcy 2. dochód to warunek i czynnik sprawczy realizacji celu zasadniczego czyli poprawy życia jednostek i społeczeństw stosownie do wymagań cywilizacyjnych 3.nie w każdych warunkach dochód to cel gospodarowania. Tylko gdy brak pozaekonomicznych ograniczeń w zakresie zamiany dochodu na środki konsumpcji i kapitał

cele polityki gosp: 1. tworzenie warunków aby:- czynniki produkcji mogły być angażowane max. Produktywnie przy min. negatywnych efektach zewn(externalities) - podział nowo wytworzonych wartości nie dokonywał się w sposób ograniczający produktywność w przyszłości

Funkcje polityki gospodarczej:- stabilizacyjna- stabilizuje wzrost gospodarczy -redystrybucyjna- korygowanie podziału dochodów - alokacyjna- tworzenie dóbr publicznych

Ważne decyzje w polityce gosp: -dotyczące ilości pieniadza w obiegu na podstawie prognoz dynamiki PKB

- wyboru potrzeb które można zaspokoić finansowaniem z budzetów publicznych

dobro publiczne- każdy może z niego korzystać(np. latarnia morska)

zasada niewyłączności- niemożnośc odciecia kogoś od szans korzytsania z dóbr publicznych

free rider- korzysta z dóbr publicznych ale nie ponosi żadnych kosztów z tego tytułu

Optimum funkcji stabilizacyjnej:- 4% bezrobocia - zerowa inflacja - 3% wzrostu PKB rocznie

Miarą efektywności wydatków publicznych jest poziom inwestycji prywatnych

Cechy systemu gosp: 1.wyodrębniony od otoczenia 2. składa się z podsystemów odzdziaływujących na siebie 3.ograniczona zmienność w czasie

system gospodarczy- według J.Kornai to gospodarka jednego kraju

Procesy w systemie gospodarczym: 1.realne(materialne, fizyczne) -produkcja - usługi - Konsumpcja 2.regulacyjne: - postrzeganie, przekazywanie, przetważanie inf. - Przygotowywanie i podejmowanie decyzji

Organizacja- realny twór społeczny z jednostek połączonych dla wykonywania określonych funkcji ekonomicznych(np.gospodarstwo domowe)

Jednostka- twór abstrakcyjny, służy do opisywania procesów w systemie gospodarczym. Charakteryzuje go regularne zachowanie, reakcja na bodźce zewn: - dopływ produktów (sfera realna), - dopływ informacji (sfera regulacji)

Jednostki otrzymują pewną porcję informacji/ produktów w kazdym badanym okresie i emitują ich odpływy zmieniając swój stan wewn. Wszelkie działania w zakresie polityki gospodarczej należą do sfery regulacji wiążąc się z przepływem informacji.

Przepływ informacji: - przepływy pieniądza, - inf.cenowe , - inf.pozacenowe

funkcje reakcji- zależność między dopływami informacji i produktów do jednostek a także ich stanami początkowymi a odpływami od nich informacji/ porduktów oraz zmianami ich stanu.

Skutki funkcji reakcji: - decyzje standardowe- okresowo się powtarzają, mało informacji i powodują niewielkie zmiany - decyzje podstawowe- dużo informacji, dłuższy okres przygotowania, powodują nowe technologie, nowe przedsiębiorstwa, produkty

wegetatywny system gosp- przeważają decyzje standardowe czyli informacje niecenowe, powtarzanie procesów z przeszłości: - przedsiębiorstwo ma ciagle tych samych kontrahentów , - zwyczajowa struktura gospodarstw domowych dynamiczny system gosp- przeważają decyzje podstawowe, wielofazowy przepływ informacji cenowych i pieniężnych, bariery popytu, bariery finansowe - innowacje - zmiany jakościowe - zmiany struktury produkcji Ograniczenia w systemie gospodarczym: 1. ze strony zasobów w ujęciu przyczynowym(braki, niedobory surowców), 2. ze strony popytu(nakaz zmniejszenia sprzedaży) 3. finansowe

CIŚNIENIE I SSANIE Ω- relatywna moc sił rynkowychα - aspiracje

α sprzedających

Ω=

α kupujących

ssanie- celem przedsiębiorstwa jest jakakolwiek produkcja, zaspokojenie popytu a nie zysk

Ω< 1 system zdominowany przez ssanie, wegetatywny, przewazają aspiracje

kupujących (zmuszeni na skutek niedoboru zasobów- kolejki)

ciśnienie- stan wyrazający tendencje w zakresie nierównowagi na rynkach danego syst. gosp.

Ω> 1 system zdominowany przez ciśnienie, dynamiczny, przeważają aspiracje

sprzedających

Rezultaty ciśnienia i ssania:

	CIŚNIENIE	SSANIE
Wolumen	W krótkim okresie hamuje wzrost wolumenu	W krótkim okresie stymuluje wzrost wolumenu
Nakłady	Częściowe niewykorzystanie zasobów Swobodne kombinowanie nakładów	Pełne wykorzystanie zasobów Wymuszona substytucyjność nakładów
Jakość	Stymulacja wprowadzania nowych rewolucjonizujących produktów Stymuluje podnoszenie jakośći i zapewnia niezawodną joakśc	Nie stymuluje wprowadzania nowych produktów Nie stymuluje podnoszenia jakości i nie zapewnia niezawodnej jakości
Konkurencja	Sprzedawcy konkurują o nabywcę Monopolista zachowuje się jak konkurent	Nabywcy sami zdobywają informacje o sprzedawcach Sprzedawca zachowuje się jak monopolista
Przystosowanie	W krótkim okresie producent przystosowuje się do konsumenta	W krótkim okresie konsument dostosowuje się do producenta
Niepewność	Ciężar niepewnośći ponosi sprzedawca	Cięzar niepewności ponosi nabywca
Selekcja	Nabywca dokonuje selekcji Postępowe kryteria selekcji	Sprzedawca dokonuje selekcji Obojętne lub przeciwne produkcji kryteria selekcji
Przepływy informacji	Sprzedawca informuje nabywce	Nabywca stara się uzyskać informacje o możliwości kupna

Cechy systemu ssania(wegetatywnego): - dominacja informacji niecelowych - bezrobocie ukryte(w miejscu pracy) - płaca niezależna od wyników pracy - ceny urzędowe - ceny popychane przez koszty - ciągniecie cen przez popyt

Procesy rozwojowe zależały nie od efektywnego wytwarzania nadwyżki eksportowej ale od efektywności pokonywania niedoborów bez uwzgledniania kosztów. Regulatorem gospodarczym był nie pieniądz ale wielkosć niedoborów do pokonania.

Produkcja:

1.dla zaspokojenia potęgi zewn. i wewn.:

Sektor ten zmierza do max produkcji jak największej ilości częsci militarnych

Dostępny tylko dla wąskiej grupy osób-wojsko, milicja, artyści, sportowcy, partyjni, cerkiew prawosławna-lepszy dostęp do szpitali, dóbr

produkcja wojskowa

eksport broni masowej

badania naukowe(kosmos, lotnictwo, rekordy)

doskonała motywacja, kontrola

2.gospodarka planowa:

Dotyczyła 90% obywateli, dystrybucja dóbr i usłu, min zaprowiantowanie miast, gł. środki na rozbudowe kopalni

-planowanie fikcją

-zaplecze sektora 1

1.towary i usługi poza systemem socjalistycznym

-legalna(prywatny-krawiec,szewc)

-nielegalna (przemyt, korupcja, czarny rynek)

niedostatek+nadzór państwa(monopol)= wdzięczność poddania

INFLACJA I BEZROBOCIE

Phillips- ujemna korelacja między zmianami płac nominalnych a stopą bezrobocia

Stagflacja- wysokie bezrobocie i wysoka inflacja jednocześnie

Krzywa phillipsa- pozwala formułowac alternatywne programy polityki ekonom, na podstawie różnych kombinacji stóp inflacji i bezrobocia.

Etapy:

1.wyrównywanie poziomu inflacji- Zmniejszenie wydatków panstwowych przez wycofywanie się państwa z bezpośrednich działań gosp(prywatyzacja), rezygnacja z subsydiów, dotacji, regulacji cen - Odzyskanie zdolności samoregulacji

2. ścisła regulacja pieniadza aby wzrost podaży pieniądza odpowiadał wzrostowi PKB

wnioski z krzywej Phillipsa: -wymiennośc inflacji z bezrobociem jest tylko krótkookresowa - długookresowa krzywa phillipsa to pionowa prosta - przy szoku podażowym krótkookresowa krzywa może się stać pionowa lub nachylona w prawo co może świadczyć o otwartej gospodarce - stabilny poziom inflacji jest tylko przy naturalnym poziomie bezrobocia(>bezrobocie<inflacja, <bezrobocie>infl)

szok podażowy- nagłe ograniczenie dostępności istotnych zasobów nat/czynników produkcji w wyniku zdarzen naturalnych, decyzji politycznych lub zmowy dostawców kontrolujących znaczacą część podaży

Model Keynesa: - stymulowanie popytu prowadzi do wzrostu wielkości realnych(produkcji i zatrudnienia) -- przy równowadze dochodu narodowego wzrost popytu doprowadzi do wzrostu wilekości pieniężnych(cen nominalnych, infl), co prowadzi do większych przyrostów cen i mniejszego przyrostu produkcji przy każdym wzroście globalnego popytu - nie ma stałego punktu pełnego zatrudnienia lecz cała masa możliwości poziomów równowagi zależna od stóp inflacji.

Naturalna stopa bezrobocia- przejściowe(zmiana pracy) +strukturalne(przekwalifikowanie)

bezrobocie pozorne- praca na czarno i pobieranie zasiłku

Aktywna polityka fiskalna dla zmniejszenia bezrobocia cyklicznego

WZROST GOSPODARKI A INFLACJA

Długookresowym źródłem wzrostu gosp. są innowacje technologiczne: - produktowe- wprowadzenie na rynek produktu mającego lepsze walory użytkowe - produkcyjne- umożliwienie wytwarzania znanych produktów przy mniejszym zużyciu czynników wytwórczych

efekt Fishera- wyraża zależnośc stóp oprocentowanych od oczekiwanego poziomu inflacji

PIENIĄDZ

Sposoby regulacji pieniądza: Regulacją podaży pieniadza zajmuje się Bank centralny 1 bezpośrednie indtrumenty kontroli podaży pieniądza(sztywne kursy, stopy procentowe) 2. pośrednie instr.rynkowe : - poziom min.rezerw obowiązkowych 3,5% wkładów bank ma obowiazek trzymać jako rezerwy obowiązkowe - stopy transakcji kredytowo- depozytowych , stopy kredytu refinansowanego(stopy oprocentowania kredytów bankom komercyjnym) , stopy kredytu lombardowego(pod zastaw papierów wartościowych , stopy kredytu redyskontowanego(cena pobierana od banków komercyjnych za wykup weksli)

Jeżeli stopy banków komercyjnych nie spadają proporcjonalnie do stóp BC to efekt wypychania 1. operacje otwartego rynku(kupno/sprzedaz papierów wartosciowych przez BC) - spadek ilości pieniadza-sprzedaż(wzrost stopy i rezerw) - wzrost ilości pieniądza-kupno(spadek stopy)

POLITYKA MAKRO I MIKRO

Polityka makroekonomiczna(stabilizacyjna): - polityka monetarna-regulacja stopy wzrostu podaży pieniądza - polityka walutowa - polityka fiskalna- wysokość i rodzaje obciązeń na dochody, przeds. I konsumentów - polityka budżetowa- reguły redystrybucji i przeznaczenia publicznych środków ----finansowych.

Służy ona stabilizacji poziomu cen, poziomu produkcji i wielkości zatrudnienia. Powoduje stabilny w dłuższym okresie wzrost gospodarczy.

Efektywność w makroekonomii- zbiór cech gospodarowania 1 .trafne określenie celów(w długim czasie> niż jedna kadencja parlamentu) 2. zgodnośc mechanizmów ekonomicznych i struktur gosp. 3. dostosowanie i wykorzystanie środków w istniejących warunkach gosp.(np.. inflacja, bezrobocie) 4 . zgodność efektów gospodarowania z celami i pomyślna eliminacja antydóbr (negatywne efekty zewn)

Polityka mikroekonomiczna: - poszanowanie zasad rynkowych , - interwencjonizm- państwo wtrąca się do wszystkich spraw : ingerencja w ceny , wspomaganie finansowe wybrabych gałęzi przemysłu lub regionów, finansowanie zamówien publicznych na naukowe opracowania(ważne dla gospodarki) , finansowe wspieranie pojedyńczych wytwórców(eksporterów), ochrona przed konkurencją(cła importowe) - państwowa właśność przedsiębiorstw - regulacja struktur gopsodarki( prywatyzacja, likwidacja)

Dopuszczalna dopóki nie jest sprzeczna z celami i zasadami polityki makroekonomicznej (zwłaszcza monetarnej)

Efektywność w mikroekonomii- zmierza się do celu jak najmniejszym kosztem poświecając dany środek i lyczy się na max rezultat z niego

LEWICA I PRAWICA

Lewica:1. wysoki udział w refleksji etycznej i moralnej w rozważaniach o tematyce polityki gospodarczej, sprawiedliwość społeczna 2. ciągłe poszukiwanie nowego ideału w gospodarce w skali kraju, UE, świata 3. ład powinien być zaprojektowany z góry 4. odebrac bogatym dać biednym

Prawica: 1.metoda janosika jest niemoralna i nieskuteczna, należy wskazac szanse zarobku a nie rozdawać pieniądze 2. zapewnić większy przepływ ludzi, myśli, idei, wolny handel w skali globalnej, wolnośc przepływu kapitału, technologii-skuteczniejsze niż planowanie ładu od góry

wspólne: gospodarka musi opierać się na własności prywatnej , gospodarka musi funkcjonować w ramach wspólnego rynku , interwencja państwa musi być ograniczona , główne zadanie państwa to max stabilności działania

	LEWICA	PRAWICA
POLITYKA MAKRO 1.monetarna	- Emisja pieniądza w okresach złej koniunktury to srodek pobudzający wzrost gospodarczy - Zadaniem władzy jest przeciwdziałanie zahamowania wzrostu	- Obieg pieniądza powinien się zwiększac w stałym tempie równym naturalnej stopie wzrostu gospodarczego - Władza powinna przeciwdziałać inflacji
2.fiskalna	- Wysokie podatki bezpośrednie dostarczają budżetowi środków na finansowanie celów gospodarczych i społ. - Dopuszczalne zróżnicwoanie podatków pośrednich-preferencje na wybrane dobra	- Niska, jednolita stopa opodatkowania bezpośredniego - Jednolita stopa opodatkowania pośredniego
3.budżetowa	- znaczny stopień redystrybucji dochodu nakładany przez budżet - małe znaczenie budżetu terytorialnego dopuszczalny otwarty deficyt budżetowy	- redukcja redystrybucji - duże znaczenie samorządów terytorialnych - równowaga budżetowa
4.międzynarodowe stosunki gospodarcze	- ochrona kursu walutowego z zastosowaniem ograniczeń wymienialności - narzędzia reglamentacji(cła, kwoty eksportowe i importowe)	- kurs walutowy zależny od popytu i podaży - wolny handel zagraniczny(min ceł) - wolny przepływ kapitału
POLITYKA MIKRO 1.wobec przedsiębiorców	- duża swoboda władz do stosowania narzędzi do wybranych gałezi gosppodarki lub przedsiębiorstw(kontrola cen-min i max, ulgi, szybsza amortyzacja)	- rezygnacja ze srodków dyskrecjonalnych - ograniczenie swobody władz - konkurencja
2.wobec pracowników	- aktywna rola panstwa w stanowieniu płac - tak dla placotwórczej roli związków zawodowych - aktywna rola państwa w zwalczaniu bezrobocia	- min interwencja panstwa w sferze płac - ograniczanie płącotwórczej roli związków zawodowych - wolny rynek ma ustalić stopę bezrobocia na normalnym poziomie
POLITYKA SPOŁECZNA	- państwowe systemy ubezpieczeń i zabezpieczeń społ. - zasiłki dla bezrobotnych - konsumpcja zbiorowa finansowana z budżetu	- konkurencja na rynku ubezpieczeniowym

Środki dyskrecjonalne- dowolne środki na dowolne wybrane według uznania urzędnika/ polityka firmy.

POLITYKA KEYNESA

Wzrost roli państwa w gospodarce, powinno ono korygować niezdolność do zapewnienia pełnego zatrudnienia i niesprawiedliwy podział bogactwa.

Podejście popytowe: interwencja panstwa w gospodarkę , ekonomiczne i społeczne koszty niepełnego wykorzystania potencjału wytwórczego , przeciwdziałanie i zwalczanie bezrobocia - kierowanie srodków publicznych na zwiększanie lub zmniejszanie procesów inwestycyjnych - regulacja dynamiki wzrostu ogólnego popytu aby realny PNB=potencjalny PNB

kierowanie popytem globalnym: - analiza agregatowego popytu globalnego(jego wzrost przyspiesza tempo wzrostu gospodarczego i likwiduje bezrobocie) - dla stałego rozwoju gospodarczego trzeba pobudzać wzrost globalnych wydatków(popyt na wysokim poziomie-wzrost inwestycji-wzrost zatrudnienia i produkcji) - --------gospodarka nie kierowana ma stałe wahania cykliczne

potencjalny PNB- wynika z wyliczeń, żeby wykorzystać majątek trwały aby nie było bezrobocia przy jednoczesnym stabilizowaniu poziomu inflacji na możliwym do zaakceptowania poziomie.

Każdy popyt tworzy własną podaż, bezrobocie może być wywołane niedostatkami popytu nie tylko konsumpcyjnego ale też przeds.(Keynes)

• warunki:1planowanie oszczędności= planowanie inwestycji(PNB musi się dostosować)

1. całkowity popyt na dobra i usługi= całkowita podaż na dobra i usługi

Rząd powinien regulować ogólny popyt przez dopasowanie poziomu inwestycji do poziomu oszczędności czyli regulacje PNB

Cykle koniunkturalne- kształt sinusoidy

dołek- stagnacja(recesja)-ożywić popyt co zachęci do inwestycji, co zwiększy całkowite wydatki rządu czyli zwiększyć wydatki rządu - wierzch-przegrzanie koniunktury(nadprodukcja)- obniżanie podatków

1-recesja, zbyt mały popyt, należy go ożywic realny PNB< potencjalny PNB

2-kryzys nadprodukcji, konieczność dezinflacji i studzenia realny PNB> potencjalny PNB

3- punkt równowagi

luka PNB- skutek różnicy między rzeczywistym a potencjalnym poziomem produkcji(tym przy pełnym wykorzystaniu mocy produkcyjnych)

prawo Okuna- dla każdego % wzrostu bezrobocia powyzej naturalnje jego stopy luka PNB rośnie o 2,5%

cechy teorii keynesa: -produkcje określa globalny popyt, podaż ma niewielką rolę, -może wystąpić efekt mnożnikowi - zmiany ilości pieniądza w obiegu oddziałują na kształtowanie się wielkości realnych - bezrobocie ma charakter przymusowy-niedostateczny popyt - szerokie pole dla aktywnej polityki fiskalnej i monetranej

POLITYKA NEOKEYNESISTÓW 1.wszystkiemu winna jest luka płacowa 2. likwidacja luki płacowej za pomocą polityki podatkowej 3. nowy podatek od ponadnormatywnego wzrostu poziomu płac nakładany na pracodawców(1990, alcerowicz-popiwek wyłącznie na przedsiębiorstwa państwowe) 4.pracownicy i pracodawcy powinni się zgodzić na obnizenie płac realnych aby obniżać lukę płacową 5. wzrost płac nominalnych na podstawie wydajności pracy 6. szukanie kompromisu miedzy stabilnym rozwojem koniunktury(bez recesji i nadprod.) a stabilizacją cen(brak/ mała inflacja)

POLITYKA NEOKLASYCZNA-A. Smith

Monetaryzm, nowa ekonomia klasyczna, nowa szkoła austriacka, ekonomiczna teoria polityki, ekonomia strony podażowej

-bezwzględna walka z inflacją niezależna od krótkotrwałych skutków w koniunkturze i zatrudnieniu

-przy stabilnych cenach tylko wolna i niezakłócona gra sił rynkowych zapewnia stały wzrost gospodarczy

-interwencja państwa szkodzi

-spontanicznme działanie wolnego rynku

-wydatki państwa powinny się ograniczać do bezpieczeństwa zewn i wewn, wymiaru sprawiedliwości, urządzeń użyteczności publicznej i celów reprezentacyjnych

I. Monetaryzm

Milton Friedman, Metzler, Brunner, Cagan

Sfery aktywności rządu 1. zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego 2. ochrona mienia wolnego społeczeństwa 3. opieka nad członkami społeczeństwa, których nie można uznać za jednostki odpowiedzialne

cechy gospodarki majace wpływ na kształtowanie polityki gosp:stabilna w długim okresie , decydująca rolę odgrywa gospodarka pieniężna

założenia:- aktywna polityka stabilizacyjna destabilizuje system gosp.- inflacja to głównie zjawisko pieniężne - płynne kursy walutowe - obniżenie podatków - wolny rynek sam ustala ceny - przeds.panstwowe sa nieefektywne - Hongkong to dobry wzorzec gospodarki - skorelowanie podaży pieniadza ze wzrostem PKB -- główny cel polityki gosp. to dążenie do ograniczenia inflacji i stabilizacji cen - podaż pieniadza powinna być ściśle związana z wielkościa produkcji(PNB)

równanie Fishera- równanie obiegu pieniądza. M x V= P x Q=PNB

M-ilość pieniadza V- prędkość obiegu pieniądza(ile razy srednio 1 PLN był wykorzystywany w wymianie) P- stopa inflacji mierzona przy pomocy wskaźnika cen Q- ilość dóbr i usług

II. Nowa ekonomia klasyczna(szkoła racjonalnych oczekiwań)

Lucac, Fary beckey, Sargen, Wallace

założenia: - Każda jednostka potrafi sama przewidzieć co się wydarzy w gospodarce - Polityka stabilizacyjna jest nieskuteczna - Nie aktywnej polityce stabilizacyjne - Państwo powinno dbać o stabilnosc cen i stymulowac podaż przez zmniejszenie podatków - Nie ma bezrobocia przymusowego - Kurs walutowy nie jest ważny - Wyłącznie własność prywatna - Nie może być deficytu budżetowego - Rynek najbardziej skutecznym instrumentem w porządkowaniu informacji - Konkurencja ze strony podaży -- Pieniadz odgrywa ważną role - Aby obniżyć inflacje trzeba obnizyć podaż pieniadza ale też zmniejszenie roli związków zawodowych

• asad zdrowej gospodarki: 1 unikanie deficytu budżetowego , 2.kontrola podaży pieniądza , 3. wolnosc w HZ 4. unikanie nadmiernego opodatkowania , 5. unikanie subsydiów oraz indywidualnych ulg podatkowych 6. niedopuszczenie do silnej pozycji związków zawodowych 7. eliminacja wszelkiej kontroli cen 8. unikanie interwencji na rynku i wolna konkurencja 9. prywatyzacja do eliminacji własnosci panstwowej

1. partnerstwo publiczno- prywatne 11. wolnosć obrotu kapitałem

III. Ekonomia szkoły podażowej

Gilder, Bartlett, Wanniński, Laffer, Giński

Założenia:- należy operować podażą a nie prowadzić polityke popytową - Prawo Saya- każda podaż znajdzie swój popyt - Ułatwienia dla podaży, zwłaszcza zmniejszanie opodatkowania bezpośredniego -Długookresowa stabilnosc rynku - Decydująca rola jednostki - Redukcja podatków które powodują wolne tempo wzrostu, inflacje - Ograniczenie dominującej roli państwa

A. Laufer : - zmiany stawek podatkowych oddzaiływuja na produkcję9spadek stawki, wzrost produkcji) - zmiany stawek podatkowych oddziaływują na zatrudnienie pracy i kapitału( spadek stawki, wzrost zatrudnienia) ---zmniejszenie stawek opodatkowania spowoduje mniejszy spadek wpływów z podatku do budżetu

krzywa Laffera- zależność wysokości stopy podatkowej od wielkosci wpłuywów z podatków

Wzrost podatków-większe wpływy ale mniejsza produkcja

Efekt wypierania- powoduje go zbytnia aktywnosć panstwa. Wzrost wydatków publicznych powoduje wypchnięcie z rynku wydatków prywatnych. Występuje przy deficiycie budzetowym, czego rezultatem może być presja na rynku kapitałowym spowodowana pożyczkami rządu

IV. Nowa szkoła austriacka

Menger, von hayek

Założenia: - procesy gospodarcze są niepewne - rynek najskuteczniej porządkuje informacje - swoboda kształtowania się cen - związki zawodowe są złe - emitować pieniądz powinien nie tylko BC ale też banki komercyjne - brak ograniczen wymiany walut - rzady prawa - kontrola cen jest zła - przedsiębiorstwa państwowe są szkodliwe jak powodują monopol - swoboda zawierania umów - nie redystrybucji dochodów

V. Ekonomiczna teoria polityki

Black, Downs, Olson, Buchanan Założenia: -ekonomia analiz nierynkowych procesów decyzyjnych - hipoteza lewiatana( Buchanan)

INNE

Minimum przyzwoitego systemu gosp.(kryteria z Maastrich): -inflacja nie wyższa niż 1,5%(Polka 1,9%) ------- deficyt budzetowy nie może przekroczyc 3%PKB w roku - dług publiczny nie może być większy niż 60%PKB w roku - poziom oprocentowania długoterminowego(obligacje na 10lat)rządowych papierów wartościowych nie może być większy niż o 2% w stosunku do ich oprocentowania w 3 krajach o najmniejszej inflacji(żeby zapobiec efektowi wypychania) - aby przystąpić do stredy EURO kurs walutowy +/- 15% względem Euro

---